1, 2. Jehova aiguaga atĩa rĩrĩa ona tũkĩĩrutanĩria gũkorũo tũrĩ ehokeku?

MŨTHENYA ũmwe, kamwana kamwe gakĩinũka mũciĩ koimĩte cukuru, gakona kĩbeti kĩiyũire mbeca kĩgwĩte thĩ. Hihi gegwĩka atĩa? No gathuure gũikara na kĩbeti kĩu. No handũ ha gwĩka ũguo, gagacokeria mwene. Nyina wa kamwana kau aigua ũrĩa gekĩte, agakenio mũno nĩko.

² Aciari aingĩ nĩ makenaga rĩrĩa ciana ciao ciakorũo irĩ njĩhokeku. Ithe witũ wa igũrũ, Jehova, nĩ “Ngai wa ũhoro wa ma,” na nĩ akenaga rĩrĩa twakorũo tũrĩ ehokeku. (Thaburi 31:5) Nĩ twendaga kũmũkenia na “gũikara tũrĩ ehokeku maũndũ-inĩ mothe.” (Ahibirania 13:18) Reke twarĩrĩrie maũndũ mana thĩinĩ wa ũtũũro marĩa wĩhokeku ũngĩkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ. Thutha ũcio nĩ tũkuona ũrĩa tũngĩgunĩka twatooria ũritũ ũcio.

3-5. (a) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩkorũo tũtarĩ ehokeku harĩ ithuĩ ene? (b) Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ ithuĩ ene?

³ Nĩguo tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ andũ arĩa angĩ, no mũhaka twambe tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ ithuĩ  ene. Ũndũ ũcio ndũkoragwo ũrĩ mũhũthũ hĩndĩ ciothe. Hĩndĩ ya karine ya mbere, ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa kĩũngano kĩa Laodikia meeheenagia na njĩra ya gwĩciria atĩ nĩ maakenagia Ngai no ũrĩa kwarĩ nĩ atĩ matiamũkenagia. (Kũguũrĩrio 3:17) O na ithuĩ twahota kwĩheenia igũrũ rĩgiĩ ũrĩa tũtariĩ kũna.

⁴ Mũrutwo Jakubu aataarĩirie ũũ: “Mũndũ o wothe angĩĩciria atĩ nĩ mũthathaiya wa Ngai no ndagiragĩrĩria rũrĩmĩ rwake, nĩ ngoro yake mwene araheenia, na ũthathaiya wake nĩ wa tũhũ.” (Jakubu 1:26) No tũkorũo tũkĩĩheenia tũngĩĩciria atĩ angĩkorũo nĩ harĩ maũndũ mega twĩkaga, Ngai ndangĩtindanĩra na ithuĩ o na tũngĩarĩria andũ arĩa angĩ ũũru, kana tũkamanyũrũria o na kana tũkaheenania. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kwaga kwĩheenia?

⁵ Tũngĩĩrora gĩcicio-inĩ, no tũhote kuona ũrĩa tũtariĩ na nja. Rĩrĩa twathoma Bibilia, no tũhote kuona ũrĩa tũtariĩ na thĩinĩ. Bibilia no ĩtũteithie kũmenya ũhoti witũ o na kũrĩa twagĩte hinya. Nĩ ĩtũteithagia kũmenya mogarũrũku marĩa tũbatiĩ gwĩka ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũrĩa twĩciragia, ũrĩa twĩkaga, na ũrĩa twaragia. (Thoma Jakubu 1:23-25.) No tũngĩĩra atĩ tũtirĩ na mawathe, tũtingĩhota gwĩka mogarũrũku marĩa marabatarania. Kwoguo nĩ tũrabatara kũhũthagĩra Bibilia kwĩrora tũrĩ na wĩhokeku. (Macakaya 3:40; Hagai 1:5) O na mahoya nĩ matũteithagia kwĩyona ũrĩa tũtariĩ kũna. No tũhoe Jehova atũthuthurie na atũteithie kuona mawathe maitũ nĩgetha tũmarũnge. (Thaburi 139:23, 24) Nĩ tũririkanaga atĩ “Jehova nĩ athũire mũndũ ũrĩ wara, no nĩ agĩaga ũrata wa hakuhĩ na arĩa arũngĩrĩru.”—Thimo 3:32.

6. Mũthuri na mũtumia magĩrĩirũo gũkorũo marĩ ehokeku harĩ mũndũ na ũrĩa ũngĩ nĩkĩ?

⁶ Wĩhokeku nĩ wa bata mũno thĩinĩ wa famĩlĩ. Mũthuri na mũtumia mangĩkorũo moimĩranĩtie ngoro, nĩ maiguaga marĩ na ũgitĩri na no mahote kwĩhokana biũ. Mũndũ no akorũo atarĩ mwĩhokeku thĩinĩ wa kĩhiko na njĩra itiganĩte. Kwa ngerekano, mũndũ ũrĩ thĩinĩ wa kĩhiko no ambĩrĩrie gũthaakĩra mũndũ matahikanĩtie nake kana kwĩrorera ponografĩ kana gũtuma ndũgũ na mũndũ ũngĩ na hitho. Ta rora ũrĩa mwandĩki wa thaburi ooigire: “Ndinyitanagĩra na andũ a maheeni, na nĩ ndĩĩthemaga arĩa mehithaga ũrĩa  matariĩ.” (Thaburi 26:4) Ũngĩkorũo ũtarĩ mwĩhokeku harĩ mũndũ ũrĩa mũhikanĩtie nake o na meciria-inĩ maku, ũndũ ũcio nĩ ũgũthũkia kĩhiko kĩanyu.

7, 8. Ũngĩhũthĩra Bibilia atĩa kũruta ciana bata wa wĩhokeku?

⁷ O na ciana nĩ ibatiĩ kwĩruta atĩ wĩhokeku nĩ wa bata. Aciari no mahũthĩre Bibilia gũciruta ũndũ ũcio. Nĩ ĩkoragwo na cionereria njũru cia andũ mataarĩ ehokeku ta: Akani, ũrĩa watuĩkire mũici; Gehazi, ũrĩa waheenanirie nĩguo one mbeca; na Judasi, ũrĩa waiyaga mbeca na thutha-inĩ agĩkunyanĩra Jesu nĩ ũndũ wa icunjĩ 30 cia betha.—Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Athamaki 5:14-16, 20-27; Mathayo 26:14, 15; Johana 12:6.

⁸ Ningĩ Bibilia nĩ ĩkoragwo na cionereria nyingĩ njega cia andũ maarĩ ehokeku ta: Jakubu, ũrĩa werire ariũ ake macokie mbeca iria moonete; Jefitha na mwarĩ, arĩa maahingirie kĩĩranĩro harĩ Ngai; na Jesu, ũrĩa warĩ mwĩhokeku o na arĩ maũndũ-inĩ maritũ. (Kĩambĩrĩria 43:12; Atiirĩrĩri Bũrũri 11:30-40; Johana 18:3-11) Cionereria icio no iteithie ciana gũtaũkĩrũo nĩ bata wa wĩhokeku.

9. Ciana ingĩgunĩka atĩa aciari a cio mangĩkorũo marĩ ehokeku?

⁹ Aciari no merute kuumana na ũtaaro ũyũ wa bata wa Bibilia: “No rĩrĩ, kaĩ wee ũrutaga mũndũ ũngĩ ũterutaga wee mwene? Wee ũhunjagia, ‘Ndũkanaiye-rĩ,’ nĩ ũiyaga?” (Aroma 2:21) Ciana nĩ imenyaga rĩrĩa aciari a cio mareka mũgarũ na ũndũ ũrĩa moigaga. Tũngĩra ciana citũ ikorũo irĩ njĩhokeku no ithuĩ tũtirĩ ehokeku, nĩ igũtukanĩrũo. Ciana ingĩona atĩ aciari a cio nĩ maheenanagia, o na tũmaũndũ-inĩ tũnini, ciahota gwĩka o taguo. (Thoma Luka 16:10.) No ciana ingĩona atĩ aciari a cio nĩ ehokeku, ũndũ ũcio wahota gũciteithia  gũkorũo irĩ aciari a kwĩhokeka rĩrĩa o nacio ikaagĩa ciana.—Thimo 22:6; Aefeso 6:4.

10. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩkorũo tũrĩ ehokeku mĩario-inĩ itũ hamwe na Akristiano arĩa angĩ?

¹⁰ Ningĩ nĩ tũbatiĩ gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Nĩ ũndũ mũhũthũ mĩario ya o mũthenya kũgarũrũka ĩtuĩke mũcene, o na kana njambanio. Tũngĩheana ũhoro tũiguĩte tũtekũmenya kana nĩ wa ma, twahota gũkorũo tũgĩtheremia maheeni. Nĩ kaba ‘kũgirĩrĩria mĩromo itũ.’ (Thimo 10:19) Gũkorũo tũrĩ ehokeku ti kuuga atĩ no mũhaka tuuge ũndũ o wothe tũreciria, tũĩ, kana tũiguĩte. O na angĩkorũo ũndũ ũrĩa tũrenda kuuga nĩ wa ma, no ũkorũo ũtatũkonie, kana hatarĩ bata wa kũũcokera na no tũtuurithie mũndũ ũngĩ tũngĩka ũguo. (1 Athesalonike 4:11) Andũ amwe maheanaga ciĩgwatio cia kwaria ũũru makoiga atĩrĩ: “Niĩ no kuuga ndĩroiga ũrĩa kũrĩ.” No ithuĩ andũ a Jehova twendaga ciugo citũ ikoragwo irĩ njega na cia ũtugi hingo ciothe.—Thoma Akolosai 4:6.

11, 12. (a) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ mũndũ wĩhĩtie angĩthũkia maũndũ makĩria angĩaga kũheana ũhoro cara-rũkũ? (b) Tũngĩmenya atĩ mũrata witũ nĩ ekĩte ihĩtia iritũ-rĩ, nĩ mwĩcirĩrie ũrĩkũ tũbatiĩ gwĩthema, na nĩkĩ? (c) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩkorũo tũrĩ ehokeku harĩ ithondeka rĩa Jehova?

¹¹ Jehova nĩ ehokeire athuri wĩra wa gũteithia kĩũngano. Nĩ ũndũ mũhũthũ harĩ athuri gũtũteithia rĩrĩa twakorũo tũrĩ ehokeku harĩ o. Nĩkĩ? Ũngĩkorũo ũrĩ mũrwaru na ũthiĩ kũrĩ ndagĩtarĩ agũteithie-rĩ, hihi no ũmũhithe maũndũ mamwe marĩa maragũthĩnia? Ũngĩka ũguo-rĩ, hihi no ahote gũgũteithia? Na njĩra o ta ĩyo, tũngĩka ihĩtia iritũ, tũtiagĩrĩirũo kũheenania  igũrũ rĩarĩo. Handũ ha ũguo, twagĩrĩirũo gũthiĩ kũrĩ athuri na tũmahe ũhoro cara-rũkũ. (Thaburi 12:2; Atũmwo 5:1-11) Rĩu ta wĩcirie ũndũ ũngĩ ngũrani: Ĩ ũngĩmenya atĩ mũrata waku nĩ ekĩte ihĩtia iritũ? (Maũndũ ma Alawii 5:1) Hihi no uuge atĩrĩ: “Angĩkorũo ndĩ mũrata wake kũna, ngũiga ũndũ ũcio ũrĩ hitho”? Kana no ũririkane atĩ athuri mamũrĩtwo nĩguo mamũhe ũteithio ũrĩa arabatara nĩgetha athondeke na arũmie ũrata wake hamwe na Jehova?—Ahibirania 13:17; Jakubu 5:14, 15.

¹² Ningĩ nĩ tũbatiĩ gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ ithondeka rĩa Jehova rĩrĩa tũraiyũria riboti, ta riboti ya ũtungata. Na nĩ tũkoragwo tũrĩ ehokeku rĩrĩa tũraiyũria fomu ya gũtuĩka mapainia kana ya ũtungata wa mũthemba ũngĩ o wothe.—Thoma Thimo 6:16-19.

13. Tũngĩonania wĩhokeku atĩa rĩrĩa tũrarutithania wĩra na Mũkristiano ũngĩ?

¹³ Aarĩ na ariũ a Ithe witũ matibatiĩ gũtukania maũndũ ma biacara na ũthathaiya. Kwa ngerekano, tũtihũũraga biacara tũrĩ Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki kana ũtungata-inĩ. Na tũtihũthagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũũru maũndũ-inĩ ma biacara. Ũngĩandĩka Aira a Jehova, marĩhage ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, maheage mũigana ũrĩa mwarĩkanĩire, na ũmekagĩre maũndũ mangĩ marĩa watho uugĩte. Maũndũ macio nĩ ta marĩhi ma kũrũgamĩrĩra ũrigitani kana kũmahe mũcara rĩrĩa marĩ rũtha. (1 Timotheo 5:18; Jakubu 5:1-4) Na angĩkorũo wandĩkĩtwo nĩ Mũira wa Jehova, ndũkerĩgĩrĩre gwĩkagĩrũo maũndũ ma mwanya. (Aefeso 6:5-8) Tigĩrĩra atĩ nĩ waruta wĩra ihinda rĩrĩa mũrĩkanĩire na nĩ waruta wĩra ũrĩa ũrĩhĩtwo ũrute.—2 Athesalonike 3:10.

14. Akristiano magĩrĩirũo gwĩka atĩa matananyitanĩra maũndũ-inĩ ma biacara?

 ¹⁴ Ĩ tũngĩnyitanĩra biacara na mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ? Ũndũ ũcio no ũkorũo ũhutĩtie kuonjorithia kana gũkomba mbeca. Maũndũ-inĩ ta macio, nĩ harĩ ũtaaro mwega mũno wa Bibilia ũngĩhũthĩrũo: Andĩkanĩrai maũndũ mothe! Rĩrĩa mũnabii Jeremia aagũrire mũgũnda, aandĩkire kobĩ igĩrĩ cia marũa ma kũrĩkanĩra, ĩmwe ĩgĩĩkĩrũo thaĩri nĩ aira, na akĩiga kobĩ icio cierĩ nĩ ũndũ wa kũhũthĩrũo thutha-inĩ kũngĩbatarania. (Jeremia 32:9-12; ningĩ rora Kĩambĩrĩria 23:16-20.) Andũ amwe monaga ta kwandĩkanĩra kũngĩonania atĩ matirehoka mũrũ kana mwarĩ wa Ithe wao. No ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, kwandĩkanĩra no kũgirĩrĩrie maũndũ ta kwaga kũiguithania, gũkua ngoro, na ngucanio. O na maũndũ-inĩ ma biacara, ririkana atĩ thayũ wa kĩũngano nĩ wa bata makĩria gũkĩra ũndũ o wothe wa biacara.—1 Akorintho 6:1-8; rora Kohoro ka 30 Mũico-inĩ wa Ibuku.

15. Jehova onaga atĩa maũndũ matarĩ ma wĩhokeku biacara-inĩ?

¹⁵ No mũhaka tũkoragwo tũrĩ ehokeku harĩ andũ othe, nginya arĩa matarĩ Aira a Jehova. Jehova nĩ onaga arĩ ũndũ wa bata tũkorũo tũrĩ ehokeku. “Ratiri itarĩ cia wĩhokeku nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ Jehova, no nĩ akenagio nĩ gĩthimi kĩrĩa kĩagĩrĩru.” (Thimo 11:1; 20:10, 23) Mahinda-inĩ ma Bibilia, ratiri nĩ ciahũthagĩrũo kaingĩ biacara-inĩ. No ahũũri biacara amwe nĩ maaheenagia agũri na njĩra ya kũmahe indo nini gũkĩra ũrĩa marĩkanĩire kana gũtũma marĩhe mbeca nyingĩ gũkĩra ũrĩa magĩrĩirũo kũrĩha. O ta mahinda-inĩ ma Bibilia, ũmũthĩ wagi wa wĩhokeku nĩ ũingĩhĩte mũno  biacara-inĩ. Na o ta ũrĩa Jehova aathũire wagi wa wĩhokeku hĩndĩ ĩyo, noguo aũthũire o na ũmũthĩ.

16, 17. Nĩ maũndũ marĩkũ matarĩ ma wĩhokeku tũrabatara gwĩthema?

¹⁶ Ithuothe nĩ tũcemanagia na maũndũ mangĩtũma tũkorũo tũtarĩ ehokeku—ta rĩrĩa tũroria wĩra, tũkĩiyũria fomu cia thirikari, kana tũgĩka kĩgeranio gĩa cukuru. Andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ ti ũũru kũheenania, kuongerera cumbĩ, kana kũheana macokio ma kũhĩtithia. Ũcio ti ũndũ wa gũtũgegia. Bibilia nĩ yarathĩte atĩ matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria ma mũtabarĩre ũyũ, andũ nĩ mangĩgatuĩka “eyendi, endi mbeca, . . . matendete maũndũ mega.”—2 Timotheo 3:1-5.

¹⁷ Rĩmwe na rĩmwe no kuoneke ta andũ arĩa matarĩ ehokeku magaacagĩra thĩinĩ wa thĩ ĩno. (Thaburi 73:1-8) Mũkristiano o na no orũo nĩ wĩra wake, atunywo mbeca, kana ekwo maũndũ moru wĩra-inĩ nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ mwĩhokeku. No wĩhokeku nĩ wa bata gũkĩra ũndũ o wothe tũngĩima. Nĩkĩ?

18. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũkorũo na ngumo njega?

¹⁸ Mũndũ gũkorũo na ngumo ya wĩhokeku nĩ ũndũ wa bata na ũtarĩ andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno. O ũmwe witũ arĩ na mweke wa kũgĩa na ngumo ta ĩyo. (Mika 7:2) Andũ amwe no makũnyũrũrie nĩ ũndũ wa gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku na moige atĩ wĩ mũkĩgu. No angĩ nĩ megũkenio nĩ wĩhokeku waku na makwĩhoke. Kũndũ guothe thĩinĩ wa thĩ, Aira a Jehova nĩ moĩkaine atĩ nĩ andũ ehokeku. Andũ amwe mendete kwandĩka Aira a Jehova tondũ nĩ moĩ atĩ nĩ megũkorũo marĩ ehokeku. Na rĩrĩa andũ amwe mabutwo wĩra nĩ ũndũ wa  kwaga wĩhokeku, kaingĩ Aira a Jehova nĩ mahotaga gũtũũria mawĩra mao.

19. Gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku gũkũhutia atĩa ũrata waku na Jehova?

¹⁹ Gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku maũndũ-inĩ mothe nĩ kũrĩtũmaga ũkorũo na thamiri njega na thayũ wa meciria. No tũhaane ta Paulo ũrĩa waandĩkire ũũ: “Tũrehoka atĩ tũrĩ na thamiri ĩrĩ na wĩhokeku.” (Ahibirania 13:18) Ũndũ wa bata makĩria nĩ atĩ, Ithe witũ ũrĩ wendo, Jehova, nĩ arĩonaga na agakenio nĩ kĩyo gĩaku gĩa gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku maũndũ-inĩ mothe.—Thoma Thaburi 15:1, 2; Thimo 22:1.