1-3. (a) Kĩmwe kĩa iheo iria Jehova atũheete nĩ kĩrĩkũ, na kĩngĩhũthĩrũo ũũru na njĩra ĩrĩkũ? (b) Nĩguo tũikarage twendetwo nĩ Ngai-rĩ, tũrabatara kũhũthĩra kĩheo gĩa kwaria na njĩra ĩrĩkũ?

ŨNGĨHE mũndũ wendete kĩheo-rĩ, ũngĩigua atĩa ũngĩona agĩkĩhũthĩra na njĩra ĩrĩa ĩtagĩrĩire? Nĩ tuuge hihi ũmũhe nguo ya goro, na thutha-inĩ ũcoke wone agĩthambia nyũmba nayo. Na githĩ to ũigue ũũru mũno?

² Ũhoti wa kwaria na njĩra ya ũũgĩ nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Jehova, Mũheani wa “kĩheo o gĩothe kĩrĩa kĩagĩrĩire kũna.” (Jakubu 1:17) Kĩheo kĩu, kĩrĩa gĩtũmaga andũ makorũo me ngũrani na nyamũ, nĩ gĩtũteithagia kuuga to ũrĩa tũreciria tu no nĩ nginya ũrĩa tũraigua ngoro. No o ta nguo ĩyo ya goro-rĩ, kĩheo kĩu gĩa kwaria no kĩhũthĩrũo ũũru. No mũhaka Jehova akorũo nĩ aiguaga ũũru mũno rĩrĩa andũ mahũthĩra ũũru ũhoti wa kwaria, magatuuria arĩa angĩ na kũmaiguithia ruo ngoro.

³ Nĩguo tũikarage twendetwo nĩ Ngai-rĩ, tũrabatara kũhũthĩra kĩheo gĩa kwaria na njĩra ĩrĩa Mũkĩheani aatanyĩte. Jehova nĩ onanĩtie wega mĩario ĩrĩa ĩmũkenagia. Kiugo gĩake kiugaga ũũ: “Tigagai kwaria ciugo njũru na tũnua twanyu; kaba mwaragie ciugo iria ciagĩrĩire cia kũguna andũ hĩndĩ ĩrĩa mabataire, nĩguo itũme arĩa maciiguaga magĩage na Wega wa Ngai.” (Aefeso 4:29) Rekei twarĩrĩrie kĩrĩa gĩtũmaga tũmenyerere mĩario iitũ, mĩario ĩrĩa  twagĩrĩirũo gwĩthema, na ũrĩa tũngĩaria ciugo “iria ciagĩrĩire cia kũguna.”

4, 5. Thimo imwe cia Bibilia ĩtaaragĩria atĩa hinya wa ciugo?

⁴ Gĩtũmi kĩmwe kĩa bata gĩa kũmenyerera mĩario iitũ nĩ tondũ ciugo nĩ irĩ hinya. Thimo 15:4 yugaga ũũ: “Rũrĩmĩ rũrĩa rũhoreragia nĩ ta mũtĩ wa muoyo, ĩndĩ rũrĩa rũhong’oraga ũhoro no gũthutha mũndũ ngoro.” * O ta ũrĩa maĩ mateithagia mũtĩ mũhohu ũringũre-rĩ, no taguo ciugo njega ingĩcanjamũra ngoro ya ũrĩa ũracithikĩrĩria. Mũgarũ na ũguo-rĩ, ciugo hong’ore irongoreirio gũtuuria no ithuthe ngoro cia andũ arĩa angĩ. Na ma-rĩ, ciugo iria twaragia nĩ ĩrĩ hinya wa gũtuuria kana kũhonia.—Thimo 18:21.

⁵ Thimo ĩngĩ yugaga ũũ ĩgĩtarĩria hinya wa ciugo: “Kũrĩ kanua kaaragia gatecirĩtie ta gũthecanga kwa rũhiũ, no rũrĩmĩ rũa mũndũ mũũgĩ nĩrũrehage ũgima.” (Thimo 12:18) Ciugo ciarĩtio na ihenya itecirĩtio no ituurie mũndũ ngoro na ithũkie ũrata. Hihi ngoro yaku nĩ ĩrĩ yathecwo na ciugo njũru? Ningĩ-rĩ, thimo ĩyo no yugaga ũũ: “Rũrĩmĩ rũa  mũndũ mũũgĩ nĩrũrehage ũgima.” Ciugo njega ciarĩtio nĩ mũndũ ũrĩ na ũũgĩ wa ũngai no ihorerie ngoro na icokie ndũgũ. Hihi no ũririkane ihinda wahoreirio ngoro nĩ ciugo njega? (Thimo 16:24) Kũmenya atĩ ciugo ciitũ nĩ irĩ hinya-rĩ, nĩ gũgũtũma twende gũcihũthĩra na njĩra ĩngĩguna arĩa angĩ no ti ya kũmatuuria.

6. Nĩkĩ arĩ ũndũ mũritũ kũriĩra rũrĩmĩ rwitũ?

⁶ O na tũngĩgeria atĩa, tũtingĩhota kũgirĩrĩria biũ rũrĩmĩ rwitũ. Kwoguo-rĩ, gĩtũmi gĩa kerĩ kĩrĩa kĩronania atĩ nĩ tũrabatara gũikara twĩmenyereire na gũtĩa kĩheo kĩu nĩ gĩkĩ: Mehia na kwaga gũkinyanĩra nĩ itũmaga tũhũthĩre rũrĩmĩ rwitũ ũũru. Ciugo ciumaga ngoro, na “methugunda marĩa ngoro [cia andũ] ithugundaga makoragwo marĩ o moru.” (Kĩambĩrĩria 8:21; Luka 6:45) Kwoguo kũriĩra kana gũcunga rũrĩmĩ rwitũ nĩ ũndũ mũritũ. (Jakubu 3:2-4) O na akorũo tũtingĩhota kũriĩra biũ rũrĩmĩ rwitũ-rĩ, no tũgerie o ũrĩa wothe tũngĩhota kwagagĩriria ũrĩa tũngĩrũhũthĩra. O ta ũrĩa mũthambĩri ũrathambĩra arorete na kũrĩa rũũĩ rũroima ahũranaga na makũmbĩ ma maĩ-rĩ, noguo o na ithuĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kũhũrana na mwerekera witũ wĩ mehia wa kũhũthĩra rũrĩmĩ rwitũ ũũru.

7, 8. Jehova onaga atĩa ũrĩa tũhũthagĩra rũrĩmĩ rwitũ?

⁷ Gĩtũmi gĩa gatatũ gĩa kũriĩra rũrĩmĩ rwitũ nĩ tondũ Jehova nĩ agaatũcirithia nĩ ũndũ wa ciugo ciitũ. Ũrĩa tũhũthagĩra rũrĩmĩ rwitũ kũhutagia ũkuruhanu witũ na andũ arĩa angĩ o hamwe na ũkuruhanu witũ na Jehova. Jakubu 1:26 yugaga ũũ: “Mũndũ o wothe angĩĩtua mũndũ wa ndini na ndekwĩĩkĩra mũkwa kanua ohe rũrĩmĩ rũake, no kwĩhenia ehenagia ngoro yake-rĩ, ũndini wa mũndũ ũcio no wa tũhũ.” * O ta ũrĩa tuonire thĩinĩ Gĩcunjĩ gĩa 11, mĩario iitũ nĩ ĩhutanĩtie na ũthathaiya witũ. Angĩkorũo tũtiohaga  rũrĩmĩ rwitũ-rĩ—twaragia ciugo cia gũtuuria, ciugo ndũrũ—maũndũ marĩa mothe twĩkaga ma ũtungata witũ harĩ Ngai no makorũo marĩ ma tũhũ maitho-inĩ Make. Na githĩ ũcio ti ũndũ mũritũ mũno?—Jakubu 3:8-10.

⁸ Nĩ ma twĩna itũmi njega cia gwĩthema kũhũthĩra ũũru kĩheo gĩa kwaria. Mbere ya twĩcirie ũhoro wĩgiĩ mĩario mĩega ya gwaka-rĩ, rekei twarĩrĩrie mĩario ĩrĩa Mũkristiano wa ma agĩrĩirũo nĩ gwĩthema.

9, 10. (a) Nĩ mĩario ya mũthemba ũrĩkũ ĩhũthagĩrũo o mũthenya thĩinĩ wa thĩ ĩno? (b) Tũrabatara gwĩthema mĩario ya ũũra-thoni nĩkĩ? (Rora o na kohoro ka magũrũ-inĩ.)

⁹ Mĩario ya ũũra-thoni. Kũrumana o hamwe na mĩario ĩngĩ ya ũũra-thoni nĩ maũndũ mekagwo o mũthenya thĩinĩ wa thĩ ĩno. Andũ aingĩ mahũthagĩra ciugo cia irumi nĩgetha makenie arata ao. Andũ a mathekania nĩ mendaga kũhũthĩra ciugo itarĩ njega cia ngomanio nĩguo andũ matheke. O na kũrĩ o ũguo-rĩ, Ngai ndakenagio o na hanini nĩ mĩario ya ũũra thoni. Mĩaka ta 2,000 mĩthiru-rĩ, mũtũmwo Paulo atongoretio nĩ roho wa Ngai eerire Akristiano a kĩũngano gĩa Kolosai matige kwaragia “maũndũ ma thoni.” (Akolosai 3:8) Paulo eerire kĩũngano kĩa Efeso atĩ, “itherũ rĩtarĩ rĩega,” nĩ mamwe ma maũndũ marĩa mataagĩrĩirũo “kũmagweta thiritũ-inĩ [yao]” marĩ Akristiano a ma.—Aefeso 5:3, 4.

¹⁰ Mĩario ya ũũra-thoni nĩ ĩrakaragia Jehova. Ningĩ-rĩ, nĩ ĩrakaragia arĩa mamwendete. Hatarĩ nganja-rĩ, wendo witũ harĩ Jehova nĩ ũtũmaga tũregane na mĩario ya ũũra-thoni. Akĩgweta “maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ,” Paulo nĩ aagwetire “ũũra-thoni,” ũrĩa no akorũo arĩ hamwe na kwaga thoni mĩario-ini. (Agalatia 5:19-21) Ũcio nĩ ũndũ mũritũ. Mũndũ no eherio thĩinĩ wa kĩũngano angĩkorũo nĩ akanĩtio kaingĩ na no arathiĩ na mbere kũhũthĩra ciugo njũru kana  iragathĩrĩria maũndũ ma waganu atekwĩrira, matarĩ na gĩtĩo na ma gũthũkia. *

11, 12. (a) Mũcene nĩ kĩĩ, na ũngĩtuĩka mũũru atĩa? (b) Athathaiya a Jehova methemaga gũcambania nĩkĩ?

¹¹ Mũcene mũũru na gũcambania. Mũcene nĩ mĩario ĩtarĩ na ũguni ĩgiĩ maũndũ ma andũ arĩa angĩ. Hihi mũcene wothe nĩ mũũru? Aca, angĩkorũo maũndũ marĩa tũraaria nĩ mega, ma kũguna, hihi ta nũũ ũrabatithirio kana nũũ ũrabatara kũũmĩrĩrio. Akristiano a mahinda ma atũmwo nĩ maakenaga kũmenya ũrĩa Akristiano arĩa angĩ marathiĩ na mbere na nĩ maaragia ũhoro ũrĩa wagĩrĩire wĩgiĩ arĩa mathathayagia nao. (Aefeso 6:21, 22; Akolosai 4:8, 9) O na kũrĩ o ũguo-rĩ, mũcene no ũkorũo ũrĩ mũũru angĩkorũo nĩ ũkũhong’ora ũhoro kana umbũre maũndũ ma mũndũ matagĩrĩire kumbũrũo. O na ũũru makĩria-rĩ, no ũtũme mũndũ acambanie, ũndũ ũrĩa hĩndĩ ciothe ũkoragwo ũrĩ wa gũthũkĩria mũndũ rĩĩtwa. Gũcambania nĩ kwaria ũndũ wa maheeni, kũigĩrĩrĩra kĩgenyo kũrĩa gũthũkagĩria mũndũ ũngĩ rĩĩtwa. Kwa ngerekano-rĩ, Afarisai nĩ maamenereirie na magĩcambia Jesu nĩguo mamũthũkĩrie rĩĩtwa. (Mathayo 9:32-34; 12:22-24) Gũcambania kaingĩ kũrehaga matetania.—Thimo 26:20.

¹² Jehova nĩ arakaragio nĩ arĩa mahũthagĩra kĩheo gĩa kwaria na njĩra ya gũcambia andũ arĩa angĩ kana kũrehe nyamũkano. Nĩ athũire arĩa marehage “thogothogo gatagatĩ ka andũ a nyũmba ĩmwe.” (Thimo 6:16-19) Rĩĩtwa rĩa Kĩgiriki rĩrĩa rĩtaũrĩtwo “mũcambania” nĩ di·aʹbo·los, na nĩ rĩĩtwa rĩngĩ rĩa Shaitani. Nĩwe “Mũcukani,” ũrĩa  mũũru ũcambagia Ngai. (Kũguũrĩrio 12:9, 10) Nĩ ma tũkwenda gwĩthema mĩario ĩrĩa ĩngĩtũma tũtuĩke ta mũcukani. Thĩinĩ wa kĩũngano gũtiĩtĩkĩrĩtio njambanio tondũ nĩ itũmaga kũgĩe na maũndũ ta “kũũgitana” na “kwamũkana.” (Agalatia 5:19-21) Kwoguo-rĩ, mbere ya kwaria ũhoro wa mũndũ ũngĩ-rĩ, wĩyũrie ũũ: ‘Ũhoro ũcio nĩ wa ma? Hihi nĩ wega ingĩcokera ũhoro ũcio? Hihi he bata kana nĩ wega gũtheremia ndeto icio?’—1 Athesalonike 4:11.

13, 14. (a) Moimĩrĩro ma irumi makoragwo marĩ marĩkũ harĩ arĩa maarumwo? (b) Mũndũ ũkoragwo na mũtugo wa kũrumana eingĩragia ũgwati-inĩ ũrĩkũ?

¹³ Irumi. O ta ũrĩa tuonire hau kabere-rĩ, ciugo nĩ irĩ hinya wa gũtuuria. Nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra-rĩ, mahinda mangĩ nĩ tuugaga ũndũ tũgacoka kwĩrira. No rĩrĩ, Bibilia nĩ ĩtũkaanagia mĩario mĩũru ĩrĩa ĩtagĩrĩirũo kũhũthĩrũo o na hanini thĩinĩ wa mũciĩ wa Mũkristiano kana thĩinĩ wa kĩũngano. Paulo aatarire Akristiano ũũ: “Eheriai kũrĩ inyuĩ ũhoro wothe wa gũtuuranĩa ũũru ngoro, o na mang’ũrĩka na marakara na gũtetania na kũrumana, na ningĩ mweherie muku wothe.” (Aefeso 4:31) Kiugo kĩu “kũrumana” ningĩ nĩ gĩtaũrĩtwo “gũcinũrana.” Irumi—hamwe na gwĩtana ciugo njũru na gwethaga mahĩtia hingo ciothe—no ciagithie mũndũ gĩtĩo na itũme aigue ta atarĩ kĩene. Ciana nĩ ihutagio mũno nĩ irumi tondũ ngoro ciao nĩ hũthũ na nĩ ciĩhokaga andũ na ihenya.—Akolosai 3:21.

¹⁴ Bibilia ĩhũthagĩra ciugo irĩ hinya mũno gũkaanania mũtugo wa kũrumana. Mũndũ ũkoragwo na mũtugo wa kũrumana nĩ eikagia ũgwati-inĩ, nĩ ũndũ mũndũ ta ũcio no eherio kĩũngano-inĩ angĩkorũo ndaragarũrĩra o na ateithio. Atangĩgarũrĩra mĩthiĩre yake, no orũo nĩ irathimo cia gũgatũũra thĩinĩ wa thĩ njerũ. (1 Akorintho 5:11-13; 6:9, 10) Kwoguo-rĩ, tũtingĩikaraga twendetwo nĩ  Ngai angĩkorũo nĩ tũkwĩmenyeria kwaragia ciugo njũru, cia maheeni, na cia gũtuuria. Mĩario ta ĩyo nĩ gũthũkia ĩthũkagia.

15. “Ciugo iria ciagĩrĩire cia kũguna” nĩ ta irĩkũ?

¹⁵ Tũngĩhũthĩra atĩa kĩheo gĩa kwaria ta ũrĩa Mũkĩheani endaga? Ririkana atĩ Kiugo kĩa Ngai gĩtwĩraga twaragie “ciugo iria ciagĩrĩire cia kũguna.” (Aefeso 4:29) Jehova nĩ akenaga rĩrĩa twaria ciugo cia kũguna, gwĩkĩra arĩa angĩ ngoro, na kũmekĩra hinya. Nĩ tũrabatara kwamba gwĩciria ũrĩa tũkuuga nĩguo twarie ciugo ta icio. Bibilia ndĩheanĩte “ciugo iria ciagĩrĩire” kana iria itagĩrĩire, iria tũngĩhũthĩra. (Tito 2:8) Nĩguo twaragie ciugo iria ‘ciagĩrĩire cia kũguna-rĩ,’ twagĩrĩire kũririkana maũndũ matatũ mahũthũ no ma bata marĩa monanagia mĩario nĩ ya kũguna, na nĩ mo maya: Maũndũ magĩrĩru, ma ma, na mega. Twĩna maũndũ macio meciria-inĩ-rĩ, rekei twĩcirie ũhoro wa ngerekano cigana ũna cia mĩario ĩrĩa ya kũguna.—Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “ Hihi Mĩario Yakwa nĩ ya Kũguna?”

16, 17. (a) Twagĩrĩirũo kũgaathagĩrĩria arĩa angĩ nĩkĩ? (b) Kũrĩ na mĩeke ĩrĩkũ ya kũgaathĩrĩria arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano? thĩinĩ wa famĩlĩ?

¹⁶ Kũgaathĩrĩria kuuma ngoro thĩinĩ. Jehova na Jesu nĩ mamenyaga bata wa kwaria ciugo cia kũgaathĩrĩria na cia kuonania atĩ nĩ marakenio nĩ mũndũ. (Mathayo 3:17; 25:19-23; Johana 1:47) Tũrĩ Akristiano-rĩ, nĩ wega o na ithuĩ tũgaathagĩrĩrie arĩa angĩ kuuma ngoro thĩinĩ. Nĩkĩ? Thimo 15:23 yugaga ũũ: “Kiugo kĩarĩtio o ihinda rĩagĩrĩire, kaĩ nĩ kĩega-ĩ!” Ta wĩyũrie ũũ: ‘Njiguaga atĩa rĩrĩa ndagaathĩrĩrio kuuma ngoro thiĩnĩ? Na githĩ ũndũ ũcio ndũtũmaga njigue wega ngoro na ũgatũma ngene?’ Nĩ ma, kiugo kĩega gĩa kũgaathĩrĩrĩria kuuma ngoro thĩinĩ  gĩtũmaga ũmenye atĩ he mũndũ ũrona wĩra waku, ũrakũrũmbũiya, na atĩ kĩyo gĩaku nĩ kĩraagĩrĩire. Ũndũ ta ũcio ũkũũmagĩrĩria na ũgatũma wĩkĩre kĩyo makĩria mahinda mokĩte. Tondũ nĩ ũkenaga rĩrĩa wee wagaathĩrĩrio-rĩ, o na we githĩ ndũkĩagĩrĩirũo gwĩka o ũrĩa wothe wahota kũgaathagĩrĩria arĩa angĩ?—Mathayo 7:12.

¹⁷ Wĩrute kuona maũndũ mega harĩ andũ arĩa angĩ, na ũkamagaathagĩrĩria nĩ ũndũ wa ngumo ciao njega. Thĩinĩ wa kĩũngano-rĩ, no ũigue mĩario mĩega ĩkiheanwo mĩcemanio-inĩ, wone mũndũ mwĩthĩ ũrerutanĩria gũkinyĩra mĩoroto ya kĩĩroho, kana mũndũ mũkũrũ ũrathiĩ mĩcemanio ategũtĩrĩria o na arĩ na mathĩna ma ũkũrũ. Ciugo njega cia kũgaathĩrĩria no ihutie ngoro cia andũ ta acio na imekĩre hinya kĩĩroho. Thĩinĩ wa famĩlĩ-rĩ, mũthuri na mũtumia nĩ mabataire kũiguaga kuuma kũrĩ ũrĩa ũngĩ ciugo njega cia kũgaathĩrĩria na cia gũcokia ngatho. (Thimo 31:10, 28) Na mũno ciana nĩ ĩkenaga ciona atĩ wĩra wacio nĩ ũronwo wĩ wa bata na nĩ iracokerio ngatho nĩ ũndũ waguo. Kũgaathĩrĩria ciana na gũcionia atĩ wĩra wacio ũrĩ na kĩene nĩ gũtũmaga cikũre wega o ta ũrĩa maĩ na riũa itũmaga mĩmera ĩkũre wega. Aciari, ethagai mĩeke ya kũgaathĩrĩria ciana cianyu nĩ ũndũ wa ngumo ciacio njega na kĩyo gĩacio. Gũcigaathĩrĩria ta kũu no gũtũme ciana ciaku igĩe na ũũmĩrĩru na igeragie o na makĩrĩa gwĩkaga ũrĩa kwagĩrĩire.

18, 19. Twagĩrĩirũo gwĩka o ũrĩa wothe tũngĩhota kũũmĩrĩria athathaiya arĩa angĩ nĩkĩ, na tũngĩka ũguo atĩa?

¹⁸ Kũũmanagĩrĩria. Jehova nĩ arũmbũyagia mũno arĩa “athuthĩku ngoro.” (Thaburi 34:18) Kiugo gĩake gĩtwĩraga ‘tũũmanagĩrĩrie o mũndũ na ũrĩa ũngĩ,’ na ‘tũtiiragĩrĩre arĩa maagĩte hinya.’ (1 Athesalonike 5:11, 14) No tũkorũo na ũma atĩ Ngai nĩ onaga na agakenera kĩyo giitũ gĩa kũũmĩrĩria na kũhooreria arĩa tũthathayagia nao, arĩa ngoro ciao ciyũirũo nĩ kĩeha.

 ¹⁹ No rĩrĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngiuga nĩguo ũgune Mũkristiano ũrikĩte kana agakua ngoro? Ndũgecirie atĩ no mũhaka ũmũniinĩre thĩna ũcio wake. Mahinda maingĩ-rĩ, ciugo nyinyi nĩcio iteithagia mũno. Onia mũndũ ũcio ũkuĩte ngoro atĩ nĩ ũramũrũmbũiya. Hoya hamwe na ũcio ũkuĩte ngoro; no ũthaithe Jehova ateithie mũndũ ũcio one ũrĩa endetwo nĩ andũ arĩa angĩ o na Ngai. (Jakubu 5:14, 15) Mũririkanie atĩ nĩ arabatarania, na nĩ endetwo arĩ ũmwe wa kĩũngano. (1 Akorintho 12:12-26) Mũthomere rĩandĩko rĩa Bibilia rĩa kũmwĩkĩra ngoro na kũmuonia atĩ Jehova na ma nĩ amũrũmbũyagia arĩ mũndũ kĩũmbe. (Thaburi 34:18; Mathayo 10:29-31) Kũhũthĩra kahinda kaiganu na mũndũ ũkuĩte ngoro ‘ũkĩmwarĩria wega’ kuuma ngoro thĩinĩ hatarĩ nganja no kũmũteithie kũigua endetwo na arĩ wa bata.—Thimo 12:25.

20, 21. Nĩ maũndũ marĩkũ matũmaga ũtaaro ũgĩe na uumithio?

²⁰ Ũtaaro ũrĩa wĩ na uumithio. Tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru-rĩ, ithuothe nĩ tũbataraga ũtaaro rĩmwe na rĩmwe. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Iguaga ũkĩheo kĩrĩra, ĩtĩkagĩra gũtaarĩka, nĩ getha marigĩrĩrio-inĩ maku ũgagĩkorũo ũũhĩgĩte.” (Thimo 19:20) To athuri a kĩũngano tu mangĩheana ũtaaro. Aciari nĩ maataraga ciana. (Aefeso 6:4) Aarĩ a ithe witũ arĩa agima kĩĩroho no mataare atumia arĩa anyinyi. (Tito 2:3-5) Wendo witũ harĩ andũ arĩa angĩ nĩ ũtũmaga tũheane ũtaaro ũgwĩtĩkĩrũo  nĩ ũrĩa tũrahe ategũkua ngoro. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kũheana ũtaaro ta ũcio? Ta wĩcirie ũhoro wa maũndũ matatũ marĩa mangĩtũma ũtaaro ũkorũo na uumithio makĩrĩa: mwerekera na muoroto wa ũrĩa ũraũheana, kĩrĩa kĩratũma ũtaaro ũheanwo, na ũrĩa ũraheanwo.

²¹ Ũtaaro ũrĩ na uumithio wambagĩrĩria na mũũheani. Ta wĩyũrie ũũ: ‘Nĩ rĩ niĩ njĩtĩkagĩra ũtaaro na njĩra hũthũ?’ Rĩrĩa wamenya atĩ ũrĩa ũrakũhe ũtaaro nĩ arakũrũmbũiya, na ndarakwĩra nĩ ũndũ wa kũrakara, na ndarĩ na muoroto mũũru-rĩ, nĩ ũhũthũ gwĩtĩkĩra ũtaaro ũcio. Kwoguo rĩrĩa ũgũtaara arĩa angĩ-rĩ, na githĩ ndwagĩrĩirũo gũkorũo na mwerekera na muoroto o ta ũcio? Ningĩ ũtaaro ũrĩ moimĩrĩro mega wĩhocetie harĩ Kiugo kĩa Ngai. (2 Timotheo 3:16) Tũkorũo tũroiga ĩmwe kwa ĩmwe ũrĩa Bibilia yugĩte kana aca-rĩ, twagĩrĩirũo gũkorũo na mũthingi wa Kĩĩmaandĩko wa ũtaaro o wothe tũraheana. Kwoguo-rĩ, athuri a kĩũngano magĩrĩirũo kwĩmenyerera matikahe andũ arĩa angĩ mawoni mao ene; ningĩ matiagĩrĩirũo kũhũthĩra Maandĩko ũũru, nĩguo kuoneke atĩ Bibilia nĩ ĩranyita mbaru mawoni mao kĩũmbe. Ningĩ ũtaaro nĩ ũkoragwo ũrĩ na uumithio makĩria ũngĩheanwo ũrĩa kwagĩrĩire. Ũtaaro ũheanĩtwo ũrĩa kwagĩrĩire nĩ ũkoragwo na cama na nĩ wĩtĩkĩragwo na njĩra hũthũ na ũgatĩĩa ũrĩa ũraheo ũtaaro ũcio.—Akolosai 4:6.

22. Itua rĩaku nĩ rĩrĩkũ rĩgiĩ kũhũthĩra kĩheo gĩa kwaria?

²² Nĩ ma, ũhoti wa kwaria nĩ kĩheo kĩa bata mũno kuuma kwĩ Ngai. Wendo witũ harĩ Jehova wagĩrĩire gũtũma tũhũthĩre kĩheo kĩu wega. Rekei tũririkane atĩ ciugo iria twĩraga andũ arĩa angĩ nĩ irĩ hinya—wa kũguna kana wa gũthũkia. Kwoguo-rĩ, rekei twĩrutanĩrie kũhũthĩra kĩheo gĩkĩ ta ũrĩa Mũkĩheani endaga—“kũguna” andũ arĩa angĩ. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, mĩario iitũ nĩ ĩgũkorũo ĩrĩ ya gwĩkĩra arĩa angĩ ngoro na kũmacanjamũra na nĩ ĩgũtũteithia gũikaraga twendetwo nĩ Ngai.