1, 2. Jehova akenaga nĩkĩ rĩrĩa ona kĩyo giitũ gĩa gũikara tũrĩ ehokeku? Heana ngerekano.

TA WĨCIRIE ũhoro wa ngerekano ĩno: Mũtumia ũmwe na kahĩĩ gake maroima nduka-inĩ hamwe. O rĩmwe-rĩ, kaana kau gakarũgama kamakĩte mũno. Kanyitĩte kanyamũ ga gũthakĩra karĩa gekuoyete nduka-inĩ. Nĩ kariganĩirũo nĩ gũcokia, kana kũũria nyina kana nĩ egũkagũrĩra. Gakaigua ũũru mũno na gagakaĩra nyina agateithie. Nyina agakahooreria na magacoka nduka-inĩ nĩgetha magacokie na macũnge mũhera. Nyina agakena mũno kaana kau gagĩcokia kanyamũ kau. Nĩkĩ?

² Aciari nĩ makenaga mũno mona atĩ ciana ciao nĩ ireruta bata wa wĩhokeku. Na noguo o nake Ithe witũ wa igũrũ, “Mũrungu ũrĩa wa ma” akenaga. (Thaburi 31:5) Rĩrĩa ona tũgĩkũria ũkuruhanu mũnene nake-rĩ, nĩ akenaga kuona tũkĩĩrutanĩria gũkorũo tũrĩ ehokeku. Tondũ nĩ twendaga gũkenia Ngai na gũikaraga twendetwo nĩwe-rĩ, tugaga o ta mũtũmwo Paulo ũrĩa woigire ũũ: “Tũkenda gũikaraga na mĩikarĩre mĩega maũndũ-inĩ mothe.” (Ahibirania 13:18) Kiugo gĩa Kĩgiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “mĩikarĩre mĩega” nĩ kiugaga wĩhokeku. Rekei twarĩrĩrie maũndũ mana ma bata ma ũtũũro, marĩa rĩmwe na rĩmwe tũngĩona arĩ ũndũ mũritũ mũno gũkorũo tũrĩ ehokeku. Thuutha-inĩ nĩ tũgũcoka twarĩrĩrie imwe cia irathimo iria tũgĩaga nacio twaikara tũrĩ ehokeku.

3-5. (a) Kiugo kĩa Ngai gĩtũheaga mũkaana ũrĩkũ wĩgiĩ ũgwati wa kũheenio nĩ ngoro ciitũ? (b) Nĩ kĩĩ gĩgũtũteithia gwĩthuthuria na wĩhokeku?

³ Ũndũ wa mbere ũrĩa mũritũ nĩ kwĩruta gwĩthuthuria na wĩhokeku ithuĩ ene. Tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru-rĩ, nĩ ũndũ mũhũthũ kũheenio nĩ ngoro ciitũ. Kwa ngerekano-rĩ, Jesu eerire Akristiano a Laodikia atĩ nĩ kwĩheenia meheenagia magĩciria atĩ maarĩ atongu, rĩrĩa na ma maarĩ, ‘athĩnĩki, atumumu na njaga’ kĩĩroho—andũ maagĩrĩire kũiguĩrũo tha mũno. (Kũguũrĩrio 3:17) Kũheenio kwao nĩ ngoro no gũthũkia gwathũkagia maũndũ.

⁴ Ningĩ no ũririkane atĩ, mũrutwo Jakubu nĩ aaheanire mũkaana ũyũ: “Mũndũ o wothe angĩĩtua mũndũ wa ndini na ndekwĩĩkĩra mũkwa kanua ohe rũrĩmĩ rũake, no kwĩhenia ehenagia ngoro yake-rĩ, ũndini wa mũndũ ũcio no wa tũhũ.” (Jakubu 1:26) Tũngĩciria atĩ no tũhũthĩre rũrĩmĩ rwitũ ũũru na ũthathaiya witũ ũkorũo o ũgĩtĩkĩrĩka-rĩ, tũngĩkorũo tũkĩĩheenia. Ũthathaiya witũ harĩ Jehova ũngĩkorũo ũrĩ wa tũhũ mũtheri. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia tũtigeke ũguo?

⁵ Thĩinĩ wa mũhari wa 23 nginya wa 25, Jakubu aringithanĩtie ũũma wa kiugo kĩa Ngai na gĩcicio. Atũtaaraga tũrore watho mũkinyanĩru wa Ngai na twĩke ũgarũrũku ũrĩa ũrabatarania. (Jakubu 1:23-25) Bibilia no ĩtũteithie gwĩthuthuria na wĩhokeku na tũmenye ũrĩa twagĩrĩirũo nĩ gwĩka nĩgetha twagĩre makĩria. (Macakaya 3:40; Hagai 1:5) Ningĩ no tũhoe Jehova na tũmũũrie atũthuthurie, na atũteithie kuona mahĩtia maitũ na kũmagarũrĩra. (Thaburi 139:23, 24) Kwaga wĩhokeku nĩ thĩna tũngĩkorũo naguo o na tũtekũmenya, na tũrabatara kũwona o ta ũrĩa Ithe witũ wa igũrũ awonaga. Thimo 3:32 yugaga ũũ: “Mũndũ mũhĩtanu [kana ũtarĩ mwĩhokeku] nĩ kĩndũ kĩĩ magigi harĩ Jehova, no andũ arĩa arũngĩrĩru nĩo agĩaga ndundu nao.” Jehova no atũteithie tũigue ngoro o ta ũrĩa we aiguaga na twĩyone o ta ũrĩa atuonaga. Ririkana atĩ Paulo oigire ũũ: “Tũkenda gũikaraga na  mĩikarĩre mĩega.” Tũtingĩhota gwĩka ũguo na njĩra ĩkinyanĩrĩte kwa ihinda rĩrĩ, no nĩ twendete kuuma ngoro na nĩ twĩkĩraga kĩyo biũ gũkorũo tũrĩ ehokeku.

6. Andũ me thĩinĩ wa kĩhiko mabataraga gũkorũo marĩ ehokeku harĩ mũndũ na ũrĩa ũngĩ nĩkĩ, na methemaga mogwati marĩkũ meka ũguo?

⁶ Wĩhokeku wagĩrĩirũo gũkorũo wĩ ngumo nene ya famĩlĩ ya Gĩkristiano. Kwoguo-rĩ, mũthuri na mũtumia no mũhaka maranagĩrie marĩ na wĩhokeku. Thĩinĩ wa kĩhiko gĩa Gĩkristiano-rĩ, gũtiagĩrĩire gũkorũo na maũndũ matarĩ matheru na ma gũtuurithia ta kũringana itherũ rĩtagĩrĩire na mũndũ ũtarĩ mũtumia kana mũthuri waku, kũgĩa na ũrata wa hitho na mũndũ ũngĩ kũgerera Intaneti, o na kana kwĩrorera kana gũthoma maũndũ o mothe ma ũũra-thoni. Akristiano amwe mahikanĩtie-rĩ, nĩ mekĩte maũndũ ta macio mooru na makamahitha arĩa mahikanĩtie nao. Gwĩka ũguo nĩ kwaga wĩhokeku. Ta rora ciugo ici cia Mũthamaki Daudi, ũrĩa waarĩ mwĩhokeku: “Ndirĩ ndatuĩka wa gũikaranagia na andũ a tũhũ, o na ndingĩtonyania na arĩa ahinga.” (Thaburi 26:4) Angĩkorũo nĩ ũhikanĩtie-rĩ, ndũkaneeke ũndũ ũtangĩenda mũthuri kana mũtumia waku amenye.

7, 8. Nĩ ngerekano irĩkũ cia Bibilia ingĩteithia ciana kwĩruta bata wa wĩhokeku?

⁷ Aciari nĩ maagĩrĩirũo kũhũthĩra ngerekano cia Bibilia makĩruta ciana ciao bata wa wĩhokeku. Ngerekano cia andũ mataarĩ na wĩhokeku nĩ ta ya Akani, ũrĩa  waiyire na akĩgeria kũhitha mehia make; Gehazi, ũrĩa waaheenanirie nĩgetha aheo mbia; na Judasi, ũrĩa waiyire na akĩaria maheeni nĩgetha oragithie Jesu.—Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Athamaki 5:14-16, 20-27; Mathayo 26:14, 15; Johana 12:6.

⁸ Ngerekano cia andũ maarĩ ehokeku nĩ ta ya Jakubu, ũrĩa werire ariũ ake macokie mbia iria ciekĩrĩtwo makũnia-inĩ mao tondũ eeciririe atĩ ciekĩrĩtwo ho na njĩra ya mahĩtia; Jefitha na mwarĩ, ũrĩa weimire mũno nĩgetha ahingie mwĩhĩtwa wa ithe; na Jesu, ũrĩa wemenyithanirie arĩ na ũmĩrĩru harĩ kĩrĩndĩ kĩarĩ na marakara nĩgetha ahingie ũrathi na agitĩre arata ake. (Kĩambĩrĩria 43:12; Atiirĩrĩri Bũrũri 11:30-40; Johana 18:3-11) Ngerekano icio nini-rĩ, no cionie aciari atĩ he maũndũ ma bata makoragwo thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai, marĩa mangĩmateithia kũruta ciana ciao kwenda na kuona bata wa wĩhokeku.

9. Nĩ ũndũ ũrĩkũ aciari magĩrĩirũo gwĩthema angĩkorũo nĩ marenda kũigĩra ciana ciao kĩonereria kĩa wĩhokeku, na kĩonereria ta kĩu nĩ kĩa bata nĩkĩ?

⁹ Ũrutani ta ũcio nĩ ũheaga aciari wĩra wa bata. Mũtũmwo Paulo oririe ũũ: “Githĩ wee ũrutaga andũ arĩa angĩ ndũngĩĩruta wee mwene? Wee ũhunjagia atĩ mũndũ ndakanaiye, githĩ nĩũiyaga?” (Aroma 2:21) Aciari amwe nĩ mahĩtithagia ciana ciao nĩ ũndũ wa kũmaruta ũhoro wa wĩhokeku magacoka mageka maũndũ matarĩ ma wĩhokeku. No matetere ũici wa tũindo tũnini o hamwe na mĩario ĩtarĩ ya ma na kuuga ta ũũ: “Mwene nĩ oĩ atĩ andũ nĩ mekuoya indo ici” kana “Tũu tuuma o tũmaheeni tũnini twa gwĩteithia.” Ũma nĩ atĩ, gũtirĩ ũici mũnini o na angĩkorũo nĩ kĩndũ kĩnini atĩa gĩkũiyĩtwo, na maheeni no maheeni o na mangĩkorũo megiĩ ũndũ o ũrĩkũ kana maigana atĩa. * (Luka 16:10) Ciana nĩ ihiũhaga kuona ũhinga na ũndũ ũcio no ũtũme ikũre itarĩ na wĩhokeku. (Aefeso 6:4) No o na kũrĩ ũguo-rĩ,  rĩrĩa meruta wĩhokeku kuuma kũrĩ kĩonereria gĩa aciari ao, no makumie Jehova thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩtarĩ na wĩhokeku o na matuĩka andũ agima.—Thimo 22:6.

10. Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo kũririkana megiĩ wĩhokeku rĩrĩa tũraranĩria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ?

¹⁰ Kũnyitanĩra na Akristiano arĩa angĩ nĩ gũtũheaga mĩeke mĩingĩ ya gũkũria wĩhokeku. O ta ũrĩa twerutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa  12, tũrabatara kũmenyerera ũrĩa tũhũthĩraga kĩheo gĩa kwaria, makĩria rĩrĩa tũraaria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Mĩario iitũ ya o mũthenya no ĩtuĩke njuukũ, o na kana mũcene mũũru. Tũngĩcokera kuuga ũndũ tũtoĩ biũ kana nĩ wa ma-rĩ, no tũkorũo tũgĩtheremia maheeni, na kwoguo wega nĩ kwaga kũwaaria. (Thimo 10:19) Ningĩ-rĩ, no tũkorũo tũĩ atĩ ũndũ mũna nĩ wa ma, no ũguo ti kuuga atĩ nĩ twagĩrĩirũo kũwaaria. Kwa ngerekano-rĩ, ũndũ ũcio no ũkorũo ũtatũkoniĩ, kana kũwaaria akorũo arĩ kwaga tha. (1 Athesalonike 4:11) Andũ amwe nĩ metetagĩra maaria ũũru, makoiga atĩ nĩ kwaria ma, no ciugo ciitũ ciagĩrĩirũo gũkorũo irĩ njega na irĩ na tha hingo ciothe.—Akolosai 4:6.

11, 12. (a) Andũ amwe meka mehia maritũ maingĩhagia mehia mao na njĩra irĩkũ? (b) Shaitani agaathagĩrĩria maheeni marĩkũ megiĩ mehia maritũ, na tũngĩmatooria atĩa? (c) Tũngĩonania wĩhokeku witũ atĩa harĩ ithondeka rĩa Jehova?

¹¹ He bata o na makĩria gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ arĩa  maratongoria thĩinĩ wa kĩũngano. Andũ amwe thuutha wa gwĩka mehia maritũ nĩ mongagĩrĩra mehia mao na njĩra ya kũgeria kũhitha mehia mau na kũheenia athuri a kĩũngano rĩrĩa morio ũhoro ũcio. Andũ ta acio o na nĩ matuĩkaga ahinga, magetua atĩ nĩ maratungatĩra Jehova rĩrĩa marathiĩ na mbere gwĩka mehia maritũ. Nĩ ũndũ wa ũguo-rĩ, mũtugo ũcio ũtũmaga mũndũ atũũre aheenanagia. (Thaburi 12:2) Angĩ nao meraga athuri a kĩũngano ma nuthu na makahithĩrĩra maũndũ marĩa ma bata makĩria. (Atũmwo 5:1-11) Kwaga wĩhokeku ta kũu kuumanaga na gwĩtĩkia maheeni marĩa Shaitani agaathagĩrĩria.—Rora ithandũkũ rĩrĩa rĩrĩ na kĩongo  “Maheeni Moimĩte gwĩ Shaitani Megiĩ Mehia Maritũ.”

¹² Ningĩ nĩ ũndũ wa bata gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ ithondeka rĩa Jehova rĩrĩa tũkũiyũria bomu ĩgiĩ ũndũ mũna. Kwa ngerekano-rĩ, rĩrĩa tũkũiyũria ũhoro wa wĩra witũ wa ũtungata, twagĩrĩirũo kwaria ma. O ũndũ ũmwe-rĩ, hĩndĩ ĩrĩa tũkũiyũria bomu ĩgiĩ ũtungata mũna, tũtiagĩrĩirũo kuuga ũrĩa gũtarĩ ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũgima witũ wa mwĩrĩ kana ũndũ ũngĩ o wothe wĩgiĩ ũmũndũ witũ, mũtũũrĩre o na kana ũtungata witũ.—Thimo 6:16-19.

13. Tũngĩtũũria wĩhokeku na njĩra irĩkũ tũngĩkorũo tũkĩrutithania biacara na aarĩ na ariũ a Ithe witũ?

¹³ Wĩhokeku witũ harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũhutagia nginya maũndũ ma biacara. Rĩngĩ na rĩngĩ-rĩ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ no marutithanie biacara. Magĩrĩirũo kũiga maũndũ macio me mwanya na ũhoro wa ũthathaiya. No akorũo ũmwe nĩ kwandĩkwo andĩkĩtwo wĩra nĩ ũrĩa ũngĩ. Tũngĩandĩka aarĩ kana ariũ a Ithe witũ-rĩ, twagĩrĩirũo kuonania wĩhokeku na njĩra ya kũmarĩha mbeca iria tũiguithanĩirie, ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, o hamwe na marĩhi mangĩ o mothe watho ũngĩkorũo uugĩte. (1 Timotheo 5:18; Jakubu 5:1-4) O ũndũ ũmwe-rĩ, tũngĩkorũo twandĩkĩtwo wĩra nĩ mwarĩ kana mũrũ wa Ithe witũ, twagĩrĩirũo kũruta wĩra ũraringana  biũ na marĩhi maitũ. (2 Athesalonike 3:10) Tũtiĩrĩgagĩrĩra gũtugwo na njĩra ya mwanya tondũ wa ũkuruhanu witũ wa kĩĩroho, ta kũheo rũtha, marĩhi mangĩ, kana maũndũ mangĩ o mothe mataraheo aruti wĩra arĩa angĩ.—Aefeso 6:5-8.

14. Hĩndĩ ĩrĩa Akristiano mekũrutithania biacara-rĩ, moyaga ikinya rĩrĩkũ rĩa ũũgĩ, na nĩkĩ?

¹⁴ Ĩ angĩkorũo tũiganĩire biacara hamwe, hihi ĩrahutia kuonjorithia kana gũkombanĩra mbeca? Bibilia nĩ ĩtũheaga ũtongoria wa bata ũrĩa tũngĩhũthĩra: Kwandĩkanĩra maũndũ mothe! Kwa ngerekano-rĩ, hĩndĩ ĩrĩa Jeremia aagũrire mũgũnda, maandĩkanĩire harĩ na aira kobĩ igĩrĩ cia marũa ma ũgũri, na akĩmaiga wega nĩgetha makaahũthĩrũo thuutha ũcio. (Jeremia 32:9-12; rora o na Kĩambĩrĩria 23:16-20.) Hĩndĩ ĩrĩa tũrarutithania biacara na aarĩ na ariũ a Ithe witũ-rĩ, kwandĩkanĩra maũndũ mothe wega harĩ na aira ti kuuga atĩ tũtiramehoka. Ithenya rĩa ũguo-rĩ, ũndũ ũcio ũteithagia kũgirĩrĩria ngarari, kũũragwo ngoro, o na kuumĩra kwa maũndũ mangĩrehe nyamũkano gatagatĩ-inĩ gaitũ. Akristiano arĩa othe mararutithania biacara-rĩ, magĩrĩirũo kũririkana atĩ gũtirĩ ũndũ o na ũrĩkũ waagĩrĩirũo gũthũkia ũrũmwe na thayũ wa kĩũngano. * —1 Akorintho 6:1-8.

15. Jehova aiguaga atĩa igũrũ rĩgiĩ mĩtugo ĩtarĩ ya wĩhokeku biacara-inĩ, na Akristiano monaga maũndũ macio mekagwo nĩ andũ aingĩ atĩa?

¹⁵ Mũkristiano ndonanagia wĩhokeku o thĩinĩ wa kĩũngano tu. Paulo oigire ũũ: “Tũkenda gũikaraga na mĩikarĩre mĩega maũndũ-inĩ mothe.” (Ahibirania 13:18) Mũtũũmbi nĩ endaga mũno tũkorũo na wĩhokeku maũndũ-inĩ ma biacara. Thĩinĩ wa ibuku rĩa Thimo riki tu, harĩ na maũndũ mana marĩa monanagia bata wa kũhũthĩra ithimi iria ciagĩrĩire. (Thimo 11:1; 16:11; 20:10, 23) Mahinda-inĩ ma tene-rĩ, andũ maahũthagĩra ratiri na mahiga ma gũthima nĩgetha  mathime indo iria maragũra o hamwe na mbeca iria maragũra nacio. Ahũũri biacara arĩa mataarĩ ehokeku maahũthagĩra mahiga maita merĩ ma gũthima o hamwe na ratiri itaarĩ njega, nĩgetha maheenie agũri na mamatunye. * Jehova nĩ athũire mĩtugo ta ĩyo! Nĩ getha tũikarage twendetwo nĩwe-rĩ, twĩthemaga biũ maũndũ mothe matarĩ ma wĩhokeku biacara-inĩ.

16, 17. Nĩ mĩthemba ĩrĩkũ ya waagi wa wĩhokeku ĩingĩhĩte thĩinĩ wa thĩ, na Akristiano a ma makoragwo matuĩte itua rĩrĩkũ?

¹⁶ Tũtimakaga nĩ kuona tũthiũrũkĩirio nĩ waagi wa wĩhokeku, tondũ Shaitani nĩwe wathaga thĩ ĩno. O mũthenya no akorũo nĩ tũcemanagia na maũndũ ma kũgeria wĩhokeku witũ. Andũ nĩ mamenyerete kũheenania na kuongerera cumbĩ rĩrĩa mekwandĩka marũa ma kwĩgaathĩrĩria magĩetha wĩra. Rĩrĩa andũ mekũiyũria bomu cia gũthiĩ bũrũri ũngĩ, cia kũrĩha igooti, cia marĩhi ma kũrũgamĩrĩra ũgwati, na bomu ingĩ ta icio-rĩ, kaingĩ mandĩkaga maheeni nĩgetha mahingĩrio ũrĩa marenda. Arutwo aingĩ nĩ maiyagĩra igeranio kana wĩra ũngĩ o wothe wa cukuru, hihi no mathiĩ Intaneti-inĩ na makobie wĩra wa mũndũ ũngĩ na matue ta arĩ wao. Na hĩndĩ ĩrĩa andũ mararutithania wĩra na andũ marĩ na ungumania-rĩ, kaingĩ nĩ mahakanaga nĩguo mahingĩrio ũrĩa marenda. No twĩrĩgĩrĩre maũndũ ta macio thĩinĩ wa thĩ ĩrĩ na andũ aingĩ “eendi, na endi mbia, . . . matenda maũndũ mega.”—2 Timotheo 3:1-5.

¹⁷ Akristiano a ma makoragwo matuĩte itua rĩa kwaga kwĩingĩria mũtugo-inĩ o na ũmwe wa ĩyo. Ũndũ ũrĩa ũtũmaga rĩmwe na rĩmwe akorũo arĩ ũritũ kwĩhokeka nĩ tondũ, andũ arĩa makoragwo matarĩ ehokeku monekaga ta maragaacĩra mũno thĩinĩ wa thĩ. (Thaburi 73:1-8) Nao Akristiano-rĩ, no mahinyĩrĩrĩke kĩĩmbeca tondũ nĩ mendaga gũikara marĩ  ehokeku “maũndũ-inĩ mothe.” Hihi nĩ harĩ bata wa kwĩima na njĩra ta ĩyo? Ĩĩ nĩ harĩ! No nĩkĩ? Wĩhokeku ũrehaga irathimo irĩkũ?

18. Gũkorũo na ngumo ya wĩhokeku nĩ kwa bata mũno nĩkĩ?

¹⁸ Ti maũndũ maingĩ ũngĩona mũtũũrĩre-inĩ mangĩkorũo marĩ ma bata gũkĩra ngumo ya wĩhokeku. (Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “ Ngoragwo Ndĩ Mwĩhokeku Nginya Ha?”) Na ma-rĩ, mũndũ o wothe no akũrie ngumo ta ĩyo! Gũtiraringana na iheo ciaku, ũtonga, ũrĩa ũhaana, mũrerere waku, kana ũndũ ũngĩ o wothe ũrĩa we ũtangĩhota gũcenjia. No o na kũrĩ ũguo-rĩ, andũ aingĩ nĩ maremagwo nĩ kũgĩa na kĩgĩĩna kĩu kĩa ngumo njega. Nĩ ngumo ĩtarĩ na andũ aingĩ. (Mika 7:2) Andũ amwe no makũnyũrũrie nĩ ũndũ wa gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku, no angĩ nĩ marĩkenagĩra wĩhokeku waku, magakwĩhoka na magakũhe gĩtĩo. Aira a Jehova aingĩ o na nĩ monete atĩ nĩ magunĩkĩte kĩĩmbeca nĩ ũndũ wa wĩhokeku wao. Nĩ mahotete gũtũũria mawĩra mao hĩndĩ ĩrĩa aruti wĩra arĩa angĩ matarĩ ehokeku marabutwo, kana makona mawĩra hĩndĩ ĩrĩa kũrendekana mũno aruti wĩra ehokeku.

19. Mũtũũrĩre wa wĩhokeku ũngĩhutia thamiri iitũ o hamwe na ũkuruhanu witũ na Jehova atĩa?

¹⁹ Kana ũndũ ũcio nĩ ũkũhaanĩka harĩ we kana ndũkũhaanĩka-rĩ, nĩ ũrĩonaga atĩ wĩhokeku nĩ ũrehaga irathimo o na nyingĩ makĩria. Nĩ ũrĩkoragwo na kĩrathimo gĩa thamiri ĩtarĩ na ũcuke. Paulo aandĩkire ũũ: “Tũkwĩhoka atĩ twĩ na thamiri ĩtarĩ ũcuke.” (Ahibirania 13:18) Makĩria ma ũguo-rĩ, Ithe witũ wa igũrũ ũrĩa ũtwendete nĩ onaga ngumo yaku ya wĩhokeku, na nĩ endete andũ ehokeku. (Thaburi 15:1, 2; Thimo 22:1) Gũkorũo wĩ mwĩhokeku nĩ gũgũteithagia ũikarage wendetwo nĩ Ngai, na ĩyo nĩyo ngerenwa ĩrĩa nene mũno tũngĩgĩa nayo. Rekei rĩu twarĩrĩrie thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ kĩngĩ ũndũ ũkonainie na ũcio: Ũrĩa Jehova onaga wĩra.