Caria Ũteithio

“Mũndũ no atoorie mũndũ ũrĩ wiki, no andũ erĩ marĩ hamwe no mamwĩtiirie.”—Kohelethu 4:12.

RĨRĨA twĩ na ũteithio wa andũ arĩa angĩ, ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũtooria thũ—gũtekũmakania thũ ĩyo nũũ kana nĩ kĩĩ. Kwoguo ũngĩenda gũtooria mũtugo wa kũnyua thigara, no ũkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ gũcaria ũteithio kuuma kũrĩ andũ a famĩlĩ na arata, kana mũndũ ũngĩ o wothe ũngĩenda gũgũteithia kuuma ngoro arĩ na ũkirĩrĩria.

No ũcarie ũteithio kuuma kũrĩ mũndũ ũtigĩte kũnyua thigara tondũ no ahote gũtaũkĩrũo nĩwe na agũteithie. Mũkristiano ũmwe kuuma Denmark wĩtagwo Torben aaugire: “Ũteithio wa andũ arĩa angĩ warĩ wa bata mũno harĩ niĩ.” Abraham, ũrĩa ũikaraga India, aandĩkire ũũ: “Wendo wa kuuma ngoro ũrĩa ndonirio nĩ andũ a famĩlĩ na Akristiano arĩa angĩ nĩ wandeithirie gũtiga kũnyua thigara.” O na kũrĩ ũguo, ũteithio wa andũ a famĩlĩ na arata ndũkoragwo ũrĩ mũiganu hĩndĩ ciothe.

Mũthuri ũmwe wĩtagwo Bhagwandas aaugire ũũ: “Ndanyuire thigara kwa ihinda rĩa mĩaka 27, no thutha wa kwĩruta ũrĩa Bibilia yugaga ũhoro-inĩ wĩgiĩ mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru nĩ ndatuire itua rĩa gũtiga kũnyua thigara. Ngĩgeria kũnyihanyihia mũigana wa thigara iria ndanyuaga, ngĩcenjia arata akwa, na ngĩthiĩ gũcaria ũteithio kuuma kũrĩ andũ arĩa mathomeire gũtaarana, no ndiahotaga gũtiga kũnyua thigara. Ũtukũ ũmwe, ngĩitũrũrĩra Jehova ngoro yakwa na njĩra ya mahoya, ngĩmũthaitha andeithie gũtiga kũnyua thigara. Thutha ũcio nĩ ndaahotire gũtiga kũnyua thigara!”

Ũndũ ũngĩ wa bata ũngĩka nĩ kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa moritũ marĩa ũngĩcemania namo. Nĩ moritũ marĩkũ macio? Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩtaarĩirie.

[Gathandũkũ]

HIHI NĨ WEGA KŨHŨTHĨRA NDAWA?

Ndawa iria ihũthagĩrũo nĩ andũ arĩa marenda gũtiga kũnyua thigara, ta karembeko karĩ na nicotine, nĩ ihũthagĩrũo nĩ andũ aingĩ na nĩ ituĩkĩte biacara nene. Ũtanatua itua rĩa kũhũthĩra ndawa ta icio, wĩcirie ũhoro wa ciũria ici:

Cikoragwo na moguni marĩkũ? Andũ arĩa magaathagĩrĩria ndawa icio moigaga atĩ iteithagia mũndũ ndakaigue arĩ mũrwaru mũno rĩrĩa arageria gũtiga kũnyua thigara. No ti andũ othe metĩkanagia na ũhoro ũcio.

Cikoragwo na mogwati marĩkũ? Ndawa imwe nĩ itũmaga mũndũ aigue airĩte ngoro, athuthĩkĩte ngoro, na akagĩa na meciria ma kwĩyũraga. Ningĩ ririkana atĩ ndawa cia gũteithia mũndũ atige kũnyua thigara no njĩra ĩngĩ ya kũhe mũndũ nicotine, na o nacio irĩ na mogwati ma cio. Ũũma nĩ atĩ, mũndũ ũcio ũrahũthĩra ndawa icio arĩ o ũkombo-inĩ wa kũhũthĩra nicotine.

Hihi nĩ kũrĩ njĩra ingĩ? Ũthuthuria ũmwe wonanĩtie atĩ gĩcunjĩ kĩa 88 harĩ 100 kĩa andũ arĩa matigĩte kũnyua thigara maatigire o rĩmwe matekũhũthĩra ndawa o ciothe.