1. Tũrabatara gwĩka atĩa nĩguo tũtuĩke Akristiano agimaru kĩĩroho?

 NĨ TŨGEGAGIO nĩ ũrĩa mwana akũraga na ihenya na akagimara. Andũ maugaga atĩ mwana ndarĩ hinya agĩkũra. O na kũrĩ ũguo, kũgimara kĩĩroho nĩ ngũrani. b (1 Kor. 13:11; Ahib. 6:1) Nĩguo tũtuĩke Akristiano agimaru kĩĩroho, nĩ tũrabatara gũkũria ũrata mũrũmu hamwe na Jehova. Ningĩ nĩ tũrabatara roho wake mũtheru nĩguo ũtũteithie gũkũria ngumo cia Gĩkristiano, kwĩruta maũndũ mangĩtũteithia ũtũũro-inĩ, na kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa mawĩra marĩa tũngĩbatara kũhingia ihinda rĩũkĩte.—Thim. 1:5.

2. Tũreruta atĩa kuumana na Kĩambĩrĩria 1:27, na nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

² Jehova oombire mũndũrũme na mũtumia. (Thoma Kĩambĩrĩria 1:27.) Arũme na atumia makoragwo marĩ ngũrani na njĩra itiganĩte. Kwa ngerekano, Jehova oombire mũndũrũme na mũtumia ũndũ o ũmwe wao arĩhingagia itemi rĩake, na kwoguo o mũndũ nĩ arabatara gũkũria ngumo na ũhoti ũrĩa ũngĩmũteithia kũhingia itemi rĩake. (Kĩam. 2:18) Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria ũrĩa aarĩ a Ithe witũ ethĩ mangĩka nĩguo matuĩke Akristiano agimaru kĩĩroho. Nakĩo gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, tũkaarĩrĩria ũrĩa ariũ a Ithe witũ ethĩ mangĩka.

3-4. Aarĩ a Ithe witũ ethĩ mangĩona kũ cionereria njega cia kwĩgerekania nacio? (Ningĩ rora mbica.)

³ Bibilia nĩ ĩgwetete atumia aingĩ arĩa meendete Jehova na maamũtungatagĩra. (Rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo, “Tũngĩĩruta  Atĩa Kuumana na Atumia Arĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Bibilia?” thĩinĩ wa jw.org/ki.) Atumia acio nĩ meekaga “maũndũ na ũigananĩru” na maarĩ “ehokeku maũndũ-inĩ mothe,” ngumo iria igwetetwo nĩ rĩandĩko rĩa mũthingi. Makĩria ma ũguo, aarĩ a Ithe witũ ethĩ no mone cionereria njega cia aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho thĩinĩ wa ciũngano ciao, arĩa mangĩĩgerekania nao.

⁴ Mwarĩ wa Ithe witũ mwĩthĩ, hihi harĩ na aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho ũĩ ũngĩĩgerekania nao? Rora ngumo ciao njega, ũcoke wĩcũranie ũrĩa ũngĩcionania. Ibungo-inĩ iria irũmĩrĩire, nĩ tũkwarĩrĩria ngumo ithatũ cia bata mwarĩ wa Ithe witũ arabatara gũkũria.

5. Wĩnyihia nĩ wa bata nĩkĩ harĩ mwarĩ wa Ithe witũ mũgimaru kĩĩroho?

⁵ Wĩnyihia nĩ ngumo ĩmwe ya bata Mũkristiano mũgimaru kĩĩroho onanagia. Mwarĩ wa Ithe witũ mwĩnyihia nĩ akoragwo na ũrata mwega na Jehova o hamwe na andũ arĩa angĩ. (Jak. 4:6) Kwa ngerekano, angĩkorũo nĩ endete Jehova, nĩ anyitaga mbaru arĩ na wĩnyihia mũbango wĩgiĩ ũtongoria ũrĩa Jehova aigĩte. (1 Kor. 11:3) Mũbango ũcio nĩ ũhũthĩkaga thĩinĩ wa kĩũngano na thĩinĩ wa famĩlĩ. c

6. Aarĩ a Ithe witũ ethĩ mangĩĩruta atĩa kuumana na wĩnyihia wa Rebeka?

⁶ Ta wĩcirie ũhoro wa Rebeka. Aarĩ mũtumia mũũgĩ na ũtũũro-inĩ wake nĩ oonanagia ũmĩrĩru agĩtua matua, na akoya makinya marĩa magĩrĩire. (Kĩam. 24:58; 27:​5-17) O na kũrĩ ũguo, aarĩ mũndũ mwĩnyihia na ũrĩ na gĩtĩo. (Kĩam. 24:​17, 18, 65) Ũngĩnyitaga mbaru mĩbango ya Jehova ũrĩ na wĩnyihia o ta Rebeka, ũrĩkoragwo ũrĩ kĩonereria kĩega famĩlĩ-inĩ yanyu na kĩũngano-inĩ.

7. Aarĩ a Ithe witũ ethĩ mangĩĩgerekania atĩa na Esiteri harĩ kwaga mwĩĩkĩrĩro?

⁷ Kwaga mwĩĩkĩrĩro nĩ ngumo ĩngĩ Akristiano othe agimaru kĩĩroho monanagia. Bibilia yugaga atĩ, “ũũgĩ ũkoragwo na andũ arĩa matarĩ eĩkĩrĩri.” (Thim. 11:​2, kohoro ka  magũrũ-inĩ.) Esiteri aarĩ ndungata njĩhokeku ya Jehova yarĩ na ngumo ĩyo. Kwaga kwĩĩkĩrĩra nĩ kwamũteithirie gũkorũo arĩ mwĩnyihia. Nĩ aathikagĩrĩria ũtaaro wa mũihwa wake wetagwo Moridekai ũrĩa warĩ mũkũrũ kũmũkĩra, na akaũrũmĩrĩra. (Esit. 2:​10, 20, 22) No wonanie ngumo ĩyo ya kwaga mwĩĩkĩrĩro na njĩra ya kũhoyaga andũ arĩa angĩ ũtaaro na ũkaũrũmĩrĩra.—Tit. 2:​3-5.

8. Ũtaaro wa 1 Timotheo 2:9, 10 ũngĩteithia atĩa aarĩ a Ithe witũ gũtua matua mega megiĩ kwĩhumba na kwĩgemia?

⁸ Esiteri nĩ oonanirie ngumo ĩyo ya kwaga mwĩĩkĩrĩro na njĩra ĩngĩ. Aarĩ mũirĩtu “mũthaka mũno na ningĩ aarĩ kĩĩrorerũa,” no ndeeĩkagĩrĩra nĩguo onwo nĩ andũ arĩa angĩ. (Esit. 2:​7, 15) Aarĩ a Ithe witũ mangĩĩgerekania atĩa na kĩonereria kĩa Esiteri? Ũndũ ũmwe mangĩka nĩ wonanĩtio thĩinĩ wa 1 Timotheo 2:​9, 10. (Thoma.) Mũtũmwo Paulo eerire atumia Akristiano mehumbage nguo njega itakĩrĩtie njano marĩ na meciria mega. Ciugo cia Kĩngiriki iria ihũthĩrĩtwo hau cionanagia atĩ mũtumia Mũkristiano agĩrĩirũo kwĩhumba nguo ĩrĩ na gĩtĩo, ĩronania atĩ nĩ areciria andũ arĩa angĩ. Na githĩ tũtikenagio nĩ aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho nĩ ũndũ wa kwĩhumba na njĩra ĩtakĩrĩtie njano!

9. Tũreruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Abigaili?

⁹ Ũtaũku nĩ ngumo ĩngĩ aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho monanagia. Ũtaũku nĩ kĩĩ? Nĩ mũndũ gũkorũo na ũhoti wa gũkũũrana ũndũ ũrĩa mwega na ũrĩa mũũru, agacoka agathuura gwĩka ũndũ ũrĩa mwega. Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ Abigaili. Mũthuriwe nĩ aatuire itua rĩũru rĩngĩagĩire na maumĩrĩro moru harĩ nyũmba yake yothe. Abigaili nĩ ooire ikinya o rĩo, na ũtaũku wake ũkĩhonokia mĩoyo. (1 Sam. 25:​14-23, 32-35) Ũtaũku ningĩ no ũtũteithie kũmenya hĩndĩ ya kwaria na hĩndĩ ya gũkira. Na no ũtũteithie gũkorũo na ũigananĩru rĩrĩa tũrarũmbũiya andũ arĩa angĩ, nĩguo tũtigetonyererie maũndũ-inĩ mao.—1 Thes. 4:11.

10-11. Kũmenya gũthoma na kwandĩka kũngĩkũguna atĩa wee o hamwe na andũ arĩa angĩ? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁰ Aarĩ a Ithe witũ nĩ marabatara kwĩruta maũndũ mangĩmateithia ũtũũro-inĩ. Maũndũ mamwe mwarĩ wa Ithe witũ angĩĩruta arĩ mũnini, no mamũteithie ũtũũro-inĩ wake wothe. Rekei tuone ngerekano cigana ũna.

¹¹ Wĩrute gũthoma na kwandĩka. Ũndũire-inĩ ũmwe, nduonagwo ũrĩ ũndũ wa bata harĩ atumia kwĩruta gũthoma na kwandĩka. O na kũrĩ ũguo, maũndũ macio nĩ ma bata mũno harĩ Mũkristiano o wothe. d (1 Tim. 4:13) Kwoguo ndũkareke ũndũ o na ũmwe ũkũgirĩrĩrie kwĩruta  gũthoma na kwandĩka. Ũkũgunĩka atĩa weka ũguo? Kũmenya gũthoma na kwandĩka no gũgũteithie kuona wĩra na kũũtũũria. Ningĩ nĩ ũgũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kwĩruta Kiugo kĩa Ngai na kũruta andũ arĩa angĩ. Na ũndũ wa bata makĩria nĩ ũrĩkuhagĩrĩria Jehova makĩria, tondũ nĩ ũrĩhotaga gwĩthomera Kiugo gĩake na gũgĩĩcũrania.—Josh. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. Thimo 31:26 ĩngĩgũteithia atĩa gũkũria ũhoti mwega wa kwaranĩria na andũ arĩa angĩ?

¹² Kũria ũhoti mwega wa kwaranĩria na andũ arĩa angĩ. Akristiano nĩ mabatiĩ gũkũria ũhoti mwega wa kwaranĩria. Jakubu aaheanire ũtaaro ũyũ ũhoro-inĩ ũcio: “O mũndũ no mũhaka ahiũhage gũthikĩrĩria, ndakahiũhage kwaria.” (Jak. 1:19) Rĩrĩa wathikĩrĩria na kinyi arĩa angĩ makĩaria, no ũhote kũmacaĩra kana kũmaiguĩra “tha.” (1 Pet. 3:8) Ũngĩkorũo ũtarĩ na ma kana nĩ wataũkĩrũo nĩ ũrĩa mũndũ arauga kana ũrĩa araigua, no ũmũrie ciũria na njĩra ya ũũgĩ. Na ũtanacokia ũndũ, nĩ wega kwamba gwĩciria ũtanaria. (Thim. 15:​28, kohoro ka magũrũ-inĩ.) Wĩyũrie: ‘Hihi ũndũ ũrĩa ndĩrenda kuuga nĩ wa ma na wa gwĩkĩra ngoro? Hihi nĩ ciugo cia ũtugi na cia gĩtĩo?’ Wĩrute kuumana na aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho arĩa makoragwo na ũhoti mwega wa kwaranĩria na andũ. (Thoma Thimo 31:26.) Rora wone ũrĩa maranagĩria na andũ arĩa angĩ. O ũrĩa ũgũkũria ũhoti mwega wa kwaranĩria na andũ, noguo ũrĩkoragwo na ũrata mwega nao.

13. Ũngĩĩruta atĩa kũramata mũciĩ? (Ningĩ rora mbica.)

¹³ Wĩrute kũramata mũciĩ. Kũndũ kũingĩ, atumia nĩo marutaga mawĩra marĩa maingĩ ma mũciĩ. Mami wanyu kana mwarĩ wa Ithe witũ ũngĩ no agũteithie kũmenya mawĩra macio wega. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Cindy aaugire ũũ: “Ũndũ ũmwe wa bata mũno mami aandutire nĩ atĩ kũruta wĩra na kĩyo nĩ kũrehagĩra mũndũ gĩkeno. Kwĩruta maũndũ ta kũruga, gwĩka ũtheru, gũtuma, na gũthiĩ kũgũra indo nĩ kwahũthĩirie ũtũũro na gũkĩndeithia kwandandũra ũtungata wakwa harĩ Jehova. Ningĩ mami nĩ aandutire gũkorũo ndĩ mũnyitani ũgeni, ũndũ ũrĩa ũndeithĩtie kũmenyana na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa makoragwo marĩ kĩonereria kĩega ingĩĩgerekania nao.” (Thim. 31:​15, 21, 22) Mwarĩ wa Ithe witũ wĩ kĩyo na mũnyitani ũgeni, na wĩrutĩte kũramata mũciĩ, akoragwo arĩ ũteithio mũnene famĩlĩ-inĩ yao na thĩinĩ wa kĩũngano.—Thim. 31:​13, 17, 27; Atũm. 16:15.

14. Ũreruta atĩa kuumana na mwarĩ wa Ithe witũ Crystal, na nĩ ũndũ ũrĩkũ ũbatiĩ gũthingata?

¹⁴ Wĩrute kwĩrũgamĩrĩra. Akristiano othe nĩ mabatiĩ kwĩruta kwĩrũgamĩrĩra. (2 Thes. 3:​7, 8) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Crystal aaugire ũũ: “Aciari akwa nĩ maandeithirie kũmenya nĩ mathomo marĩkũ ingĩathuurire ndĩ cukuru ya sekondarĩ marĩa mangĩandeithirie ũtũũro-inĩ. Baba nĩ aanjĩrire  thomere gwĩka mathabu ma mbeca, na ũndũ ũcio ũkĩndeithia mũno.” Makĩria ma gũthomera maũndũ marĩa mangĩgũteithia kuona wĩra, wĩrute ũrĩa ũngĩhũthĩra mbeca na ũũgĩ ũtegũitanga. (Thim. 31:​16, 18) Thingataga mĩoroto ya kĩĩroho na njĩra ya kũiganagĩra na ũtũũro mũhũthũ, na ũgethema mathiirĩ matarĩ ma o mũhaka.—1 Tim. 6:8.

15-16. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ aarĩ a Ithe witũ arĩa matarĩ kĩhiko-inĩ makoragwo marĩ kĩrathimo harĩ andũ arĩa angĩ? (Mariko 10:​29, 30)

¹⁵ Gũkũria ngumo cia Gĩkristiano na kwĩruta maũndũ mangĩgũteithia ũtũũro-inĩ, no gũgũteithie kũgaacĩra ũkĩhingia itemi rĩaku ihinda-inĩ rĩũkĩte. Reke twarĩrĩrie maũndũ mamwe ũngĩka.

¹⁶ No ũthuure kwaga kũingĩra kĩhiko-inĩ kwa ihinda. Aarĩ a Ithe witũ amwe nĩ marũmĩrĩire ũtaaro wa Jesu, magathuura kwaga kũhika o na rĩrĩa ũndũ ũcio ũrĩ mũgarũ na ũndũire wa kwao. (Mat. 19:​10-12) Angĩ nao no mage kũingĩra kĩhiko-inĩ nĩ ũndũ wa itũmi itiganĩte. Korũo na ma atĩ Jehova na Jesu nĩ monaga Akristiano arĩa matarĩ kĩhiko-inĩ marĩ a bata. Thĩinĩ wa thĩ yothe, aarĩ a Ithe witũ arĩa matarĩ kĩhiko-inĩ makoragwo marĩ kĩrathimo kĩnene thĩinĩ wa ciũngano. Wendo wao na ũrĩa marũmbũyagia andũ arĩa angĩ nĩ itũmaga makorũo matariĩ ta aarĩ a nyina na andũ aingĩ, na magakorũo na ciana nyingĩ cia kĩĩroho.—Thoma Mariko 10:​29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Mwarĩ wa Ithe witũ mwĩthĩ angĩka atĩa nĩguo ahote kũingĩra ũtungata-inĩ wa mahinda mothe?

¹⁷ No ũtuĩke ndungata ya mahinda mothe. Thĩinĩ wa thĩ yothe, aarĩ a Ithe witũ nĩ mahingagia itemi inene wĩra-inĩ wa kũhunjia. (Thab. 68:11) Hihi no wĩigĩre muoroto wa kũingĩra ũtungata-inĩ wa mahinda mothe? No ũtungate ũrĩ painia, gũteithĩrĩria wĩra-inĩ wa mĩako, kana gũtungata Betheli. Hoya igũrũ rĩgiĩ muoroto waku. Aria na andũ arĩa mahotete gũkinyĩra muoroto ũcio nĩguo ũmenye ũrĩa ũrabatara gwĩka nĩgetha ũũkinyĩre. Ũcoke ũbange ũrĩa ũkũhingia maũndũ marĩa mangĩgũteithia gũkinyĩra muoroto ũcio. Kũingĩra ũtungata-inĩ wa mahinda mothe nĩ gũgũtũma ũgĩe na mĩeke mĩingĩ ya gũtungatĩra Jehova.

18. Mwarĩ wa Ithe witũ agĩrĩirũo gũthuura na ũũgĩ mũndũ ũrĩa ekũhikĩra nĩkĩ? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁸ No ũthuure kũhika. Ngumo iria twarĩrĩria o hamwe na maũndũ marĩa tuona ũbatiĩ kwĩruta,  no igũteithie gũtuĩka mũtumia mwega. Ma nĩ atĩ, angĩkorũo nĩ ũreciria kũhika, wagĩrĩirũo gũthuura na njĩra ya ũũgĩ mũndũ ũrĩa mũkũhikania nake. Rĩu nĩ itua rĩmwe rĩa matua marĩa ũbatiĩ kuoya na ũritũ ũtũũro-inĩ waku. Ririkana atĩ ũgũkorũo ũrĩ rungu rwa ũtongoria wa mũndũ ũrĩa ũkũhikĩra. (Rom. 7:2; Ef. 5:​23, 33) Kwoguo wĩyũrie: ‘Hihi mũrũ wa Ithe witũ ũcio nĩ Mũkristiano mũgimaru kĩĩroho? Hihi nĩ aigaga maũndũ ma kĩĩroho mbere ũtũũro-inĩ wake? Nĩ atuaga matua ma ũũgĩ? Nĩ etĩkagĩra mahĩtia make? Hihi nĩ atĩĩte atumia? Hihi no ahote kũrũmbũiya mabataro makwa ma kĩĩroho, ma kĩĩmwĩrĩ, na ma ngoro? Hihi nĩ ahingagia wega maũndũ marĩa ehokeirũo? Kwa ngerekano-rĩ, nĩ maũndũ marĩkũ ehokeirũo kĩũngano-inĩ na amahingagia atĩa?’ (Luk. 16:10; 1 Tim. 5:8) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, angĩkorũo no wende kuona mũthuri mwega, o nawe nĩ ũrabatara gũkũria ngumo cia mũtumia mwega.

19. Itemi rĩa mũtumia rĩa gũkorũo arĩ “mũteithia” nĩ rĩa mwanya nĩkĩ?

¹⁹ Bibilia yugaga atĩ mũtumia mwega nĩ “mũteithia” wa mũthuri wake “ũrĩa maganĩrĩirũo” nake. (Kĩam. 2:18) Hihi mũtumia gũkorũo arĩ mũteithia nĩ kuuga atĩ itemi rĩake ti rĩa bata? Aca! Rĩu nĩ itemi rĩa mwanya mũno. O na kaingĩ Bibilia nĩ ĩtaga Jehova ‘mũteithia.ʼ (Thab. 54:4; Ahib. 13:6) Mũtumia ateithagia mũthuri wake kũna rĩrĩa amũnyita mbaru. Kwa ngerekano rĩrĩa mũthuri atua matua marahutia famĩlĩ, mũtumia wake nĩ amũnyitaga mbaru nĩguo magaacĩre. Na tondũ mũtumia ũcio nĩ endete Jehova, nĩ ateithagĩrĩria mũthuri wake gũkorũo na rĩĩtwa rĩega. (Thim. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11) No wĩhaarĩrie kũhingia itemi rĩu ihinda rĩũkĩte, na njĩra ya gwĩkĩra hinya wendo waku harĩ Jehova na gũteithagĩrĩria arĩa angĩ thĩinĩ wa famĩlĩ yanyu na kĩũngano-inĩ.

20. Mwarĩ wa Ithe witũ angĩteithĩrĩria atĩa famĩlĩ yake?

²⁰ No ũtuĩke mũciari. Mwahikania na mũthuri waku, no mũtuĩke aciari. (Thab. 127:3) Kwoguo nĩ ũndũ wa ũũgĩ gwĩciria ũhoro ũcio kabere. Ngumo iria twarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ o hamwe na maũndũ marĩa tuona ũngĩĩruta, no igũteithie gũtuĩka mũtumia na mũciari mwega. Kuonania ngumo ya wendo, ũtugi, na wetereri nĩ kũrĩteithagia famĩlĩ yaku gũkorũo na gĩkeno, ũndũ ciana ciaku irĩiguaga irĩ na ũgitĩri na ciendetwo.—Thim. 24:3.

21. Tũiguaga atĩa igũrũ rĩgiĩ aarĩ a Ithe witũ, na nĩkĩ? (Rora mbica ngothi-inĩ.)

²¹ Nĩ tũmwendete mũno inyuĩ aarĩ a Ithe witũ ethĩ nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mothe mwĩkagĩra Jehova na andũ ake. (Ahib. 6:10) Nĩ mwĩrutanagĩria mũno gũkũria ngumo cia Gĩkristiano, mũkeruta maũndũ mangĩmũteithia ũtũũro-inĩ o hamwe na andũ arĩa mamũthiũrũrũkĩirie, na mũkehaarĩria nĩ ũndũ wa itemi rĩrĩa mũngĩbatara kũhingia ihinda rĩũkĩte. Mũrĩ kĩndũ kĩa goro mũno ithondeka-inĩ rĩa Jehova!