1. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Iburahimu kĩarĩ na mũthingi mwega?

 JEHOVA eerĩire mũrata wake Iburahimu atĩ ndũrĩrĩ ciothe cia thĩ nĩ ingĩkaarathimwo kũgerera harĩ mbeũ yake. (Kĩam. 15:5; 22:18) Tondũ Iburahimu aarĩ na wĩtĩkio mũrũmu harĩ Ngai, aarĩ na ma atĩ kĩĩranĩro kĩu kĩa Ngai nĩ kĩngĩkaahinga. Ĩndĩ o na Iburahimu akinyĩtie mĩaka 100 na mũtumia wake mĩaka 90, matiagĩte na mwana. (Kĩam. 21:1-7) O na kũrĩ ũguo, Bibilia yugaga ũũ: “[Iburahimu] aarĩ na wĩtĩkio wehocetie harĩ kĩĩrĩgĩrĩro atĩ nĩ angĩgaatuĩka ithe wa ndũrĩrĩ nyingĩ kũringana na ũrĩa kwerĩtwo.” (Rom. 4:18) Nĩ tũĩ atĩ ũndũ ũcio Iburahimu eerĩgagĩrĩra nĩ wahingire. Nĩ aatuĩkire ithe wa Isaaka, mũriũ ũrĩa aatũire erĩgĩrĩire. Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Iburahimu etĩkie biũ atĩ ũndũ ũcio nĩ ũngĩkaahinga?

2. Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Iburahimu akorũo na ma atĩ kĩĩranĩro kĩa Jehova nĩ kĩngĩkaahinga?

² Tondũ Iburahimu aarĩ na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova, ‘aarĩ na ũũma biũ atĩ ũndũ ũrĩa Ngai eeranĩire’ nĩ ũngĩkaahinga. (Rom. 4:21) Iburahimu nĩ eetĩkĩrĩkire harĩ Jehova na agĩtuo mũthingu nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. (Jak. 2:23) O ta ũrĩa Aroma 4:18 yonanĩtie, wĩtĩkio wa Iburahimu nĩ wakonainie na kĩĩrĩgĩrĩro gĩake. Rekei rĩu twarĩrĩrie ũrĩa mũtũmwo Paulo aaugire igũrũ rĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro, o ta ũrĩa Aroma mũrango wa 5 yonanĩtie.

3. Nĩ atĩa Paulo ataarĩirie wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro?

³ Paulo nĩ ataarĩirie kĩrĩa kĩngĩtũma tũkorũo na ma atĩ “kĩĩrĩgĩrĩro  [gitũ] gĩtingĩtũma tũkue ngoro.” (Rom. 5:5) Ningĩ nĩ atũteithĩtie gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa tũngĩkĩra hinya kĩĩrĩgĩrĩro gitũ. Tũgĩthuthuria ũrĩa Paulo aataarĩirie ũndũ ũcio thĩinĩ wa Aroma 5:1-5, wĩcirie ũhoro waku mwene. Weka ũguo no wone atĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ gĩthiĩte kĩgĩte na hinya. Ningĩ nĩ tũkuona ũrĩa ũngĩka nĩguo kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku gĩthiĩ o na mbere kũgĩa hinya. Rekei twambe twarĩrĩrie ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩ riri kĩrĩa Paulo aaugire atĩ gĩtingĩtũma tũkue ngoro.

4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ warĩrĩirio thĩinĩ wa Aroma 5:1, 2?

⁴ Thoma Aroma 5:1, 2. Paulo aandĩkagĩra kĩũngano kĩa Roma ciugo icio. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu nĩ meerutĩte ũhoro wĩgiĩ Jehova na Jesu, makonania wĩtĩkio, na magatuĩka Akristiano. Nĩ ũndũ ũcio Ngai nĩ aamatuĩte “athingu nĩ ũndũ wa wĩtĩkio,” na akamaitĩrĩria maguta kũgerera roho mũtheru. Kwoguo nĩ maagĩte na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ma na kĩa magegania.

5. Akristiano aitĩrĩrie maguta makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ?

⁵ Thutha ũcio Paulo nĩ aandĩkĩire Akristiano aitĩrĩrie maguta a Efeso igũrũ rĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa meetĩirũo. Nĩ maangĩamũkĩrire “igai rĩa andũ arĩa aamũre.” (Ef. 1:18) Ningĩ Paulo nĩ eerire Akristiano a Kolosai kũrĩa kĩĩrĩgĩrĩro kĩao kĩngĩahingĩirio. Aameerire atĩ kĩu nĩ ‘kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa maigĩirũo igũrũ.ʼ (Kol. 1:​4, 5) Kwoguo kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta, nĩ kũriũkio maheo muoyo wa tene na tene kũrĩa igũrũ, mathamake hamwe na Kristo.—1 Thes. 4:​13-17; Kũg. 20:6.

6. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe mũitĩrĩrie maguta aaugire atĩa igũrũ rĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩake?

⁶ Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ makenagĩra kĩĩrĩgĩrĩro kĩu mũno. Ũmwe wao nĩ Mũrũ wa Ithe Witũ Frederick Franz, ũrĩa waugire ũũ kuuma ngoro mwaka-inĩ wa 1991: “Kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ kĩa ma biũ, na hatarĩ nganja ithuothe 144,000 a karũũru kanini nĩ tũkeeyonera gĩkĩhinga na njĩra njega gũkĩra ũrĩa twĩrĩgagĩrĩra.” Thutha wa Mũrũ wa  Ithe Witũ Franz gũtungatĩra Jehova mĩaka mĩingĩ, aaugire ũũ: “No tuonaga kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩrĩ gĩa bata. . . . O ũrĩa tũragĩeterera noguo tuonaga kĩrĩ kĩa mwanya. O na angĩkorũo tũgweterera mĩaka milioni ĩmwe, nĩ twĩhaarĩirie gũgĩeterera. Ndĩraigua ngeneire kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gitũ makĩria gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe.”

7-8. Andũ aingĩ makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ? (Aroma 8:20, 21)

⁷ Andũ aingĩ arĩa mathathayagia Jehova ũmũthĩ marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro ngũrani na kĩu. Makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro ta kĩrĩa Iburahimu aarĩ nakĩo, gĩa kũgĩa na muoyo wa tene na tene thĩinĩ wa thĩ rungu rwa Ũthamaki wa Ngai. (Ahib. 11:8-10, 13) Paulo nĩ aandĩkire ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu kĩa magegania. (Thoma Aroma 8:​20, 21.) Rĩrĩa werutire rĩa mbere ũhoro wĩgiĩ ciĩranĩro cia Bibilia ciĩgiĩ ihinda rĩũkĩte-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ wagũkenirie mũno? Hihi nĩ gũkorũo atĩ kwĩ hĩndĩ ũgaatuĩka mũndũ mũkinyanĩru ũtarĩ na mehia? Kana hihi wakenirio nĩ kũmenya atĩ endwa aku arĩa makuĩte nĩ magaatũũra rĩngĩ thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ? Hatarĩ nganja nĩ wagĩire na maũndũ maingĩ ma kwĩrĩgĩrĩra nĩ ũndũ wa “kĩĩrĩgĩrĩro” kĩrĩa Ngai aheanĩte.

⁸ Gũtekũmakania kana tũkaaheo muoyo wa tene na tene kũrĩa igũrũ kana gũkũ thĩ, tũkoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa magegania gĩtũmaga tũkene. Na kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gitũ no gĩthiĩ na mbere kũgĩa hinya. Paulo nĩ aacokire agĩtaarĩria ũrĩa ũndũ ũcio ũngĩhoteka. Reke tuone ũrĩa aaugire igũrũ rĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ. Gwĩka ũguo nĩ gũgũtũma tũkorũo na ma biũ atĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩgũthiĩ na mbere gũkorũo na hinya, na gũtirĩ hĩndĩ gĩgaatũma tũkue ngoro.

9-10. O ta ũrĩa kĩonereria kĩa Paulo kĩonanĩtie-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ Akristiano mangĩrĩgĩrĩra? (Aroma 5:3) (Ningĩ rora mbica.)

⁹ Thoma Aroma 5:3. Paulo oonanirie atĩ mathĩna no matũme kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩkorũo na hinya. Ũndũ ũcio no woneke ũrĩ wa kũgegania, no ma nĩ atĩ arũmĩrĩri othe a Kristo no merĩgĩrĩre gũcemania na mathĩna. Ta wĩcirie kĩonereria kĩa Paulo. Eerire Akristiano a  Thesalonike ũũ: “Hĩndĩ ĩrĩa twarĩ hamwe na inyuĩ, nĩ twamwĩraga o mbere atĩ nĩ tũngĩkaanyarirũo, na ũndũ ũcio nĩguo wĩkĩkĩte rĩu.” (1 Thes. 3:4) Ningĩ akĩra Akristiano a Korintho ũũ: “Ariũ a Ithe witũ, tũtikwenda mwage kũmenya ũhoro wĩgiĩ thĩna ũrĩa twacemanirie naguo . . . Tũtiarĩ na ũũma kana nĩ tũgũtũũra muoyo.”—2 Kor. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ O na Akristiano ũmũthĩ no merĩgĩrĩre gũcemania na mathĩna ma mĩthemba ĩtiganĩte. (2 Tim. 3:12) Hihi wee nĩ ũcemanĩtie na mathĩna o mothe nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia Jesu na gũtuĩka mũrũmĩrĩri wake? No gũkorũo wananyũrũrio nĩ arata na andũ a famĩlĩ. O na no kũhoteke managwĩka maũndũ moru. Hihi itua rĩaku rĩa gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku maũndũ-inĩ mothe nĩ rĩtũmĩte ũcemanie na mathĩna wĩra-inĩ? (Ahib. 13:18) Hihi wanokĩrĩrũo nĩ thirikari nĩ ũndũ wa kũhunjĩria andũ igũrũ rĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku? O na kũhaana ũguo, Paulo aratwĩra atĩ tũbatiĩ gũkena, gũtekũmakania mathĩna marĩa tũracemania namo. Nĩkĩ?

11. Twagĩrĩirũo kwĩhotora gũkirĩrĩria igerio o rĩothe nĩkĩ?

¹¹ No tũgĩe na gĩkeno rĩrĩa tũragerera mathĩna tweciria maumĩrĩro marĩa tũgĩaga namo. Aroma 5:3 yugaga atĩ, “kuona thĩna nĩ gũtũmaga tũgĩe na ũkirĩrĩria.” Akristiano othe nĩ macemanagia na mathĩna, kwoguo no mũhaka makorũo na ũkirĩrĩria. Nĩ twagĩrĩirũo kwĩhotora gũkirĩrĩria igerio o rĩothe tũngĩcemania narĩo. Ũndũ ũcio noguo tu ũngĩtũteithia gũkoona kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩkĩhinga. Tũtingĩenda kũhaana ta andũ arĩa Jesu aaragĩrĩria ũhoro wao rĩrĩa aagwetire ũhoro wĩgiĩ mbeũ iria ciagũire kũndũ kũrĩ na mahiga. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ meetĩkĩrire kiugo makenete, no rĩrĩa ‘thĩna wokire kana makĩnyarirũo,ʼ makĩhĩngĩka. (Mat. 13:5, 6, 20, 21) Ma nĩ atĩ, gũcemania na ũkararia kana magerio ti ũndũ mũhũthũ kana wa gũtũcanjamũra, no rĩrĩa twakirĩrĩria nĩ tũgunĩkaga. Na njĩra ĩrĩkũ?

12. Tũgunĩkaga atĩa rĩrĩa twakirĩrĩria magerio?

¹² Jakubu nĩ oonanirie ũguni wa gũkirĩrĩria magerio. Aaugire: “Rekagai ũkirĩrĩria ũrĩkie wĩra waguo, nĩgetha mũkoragwo mũrĩ akinyanĩru na mũrĩ agima maũndũ-inĩ mothe, mũtekwaga ũndũ o na ũmwe.” (Jak. 1:2-4) Jakubu aronania ta harĩ wĩra ũkirĩrĩria ũheetwo kana ũndũ ũbatiĩ kũhingia. Ũkirĩrĩria no ũtũteithie kwagagĩria ngumo ta wetereri, wĩtĩkio, na mwĩhoko witũ harĩ Ngai. O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa twakirĩrĩria nĩ tũgunĩkaga na njĩra ĩngĩ ya mwanya.

13-14. Ũkirĩrĩria ũkoragwo na maumĩrĩro marĩkũ, na ũndũ ũcio ũhutagia kĩĩrĩgĩrĩro gitũ atĩa? (Aroma 5:4)

¹³ Thoma Aroma 5:4. Paulo aaugire atĩ ũkirĩrĩria nĩ ũtũmaga “twĩtĩkĩrĩke.” Kwoguo rĩrĩa wakirĩrĩria nĩ wĩtĩkĩrĩkaga harĩ Jehova. Ũguo ti kuuga atĩ Jehova nĩ akenaga rĩrĩa ũracemania na magerio kana mathĩna. Ũndũ ũrĩa ũmũkenagia nĩ kuona ũgĩkirĩrĩria ũrĩ mwĩhokeku. Ũcio nĩguo ũndũ ũrĩa ũtũmaga wĩtĩkĩrĩke harĩ we. Na githĩ kĩu ti kĩrathimo kĩa mwanya!—Thab. 5:12.

¹⁴ Ririkana atĩ Iburahimu nĩ eetĩkĩrĩkire harĩ Jehova nĩ ũndũ wa gũkirĩrĩria magerio. Jehova nĩ aamũtuire mũrata wake, na akĩmuona arĩ mũndũ mũthingu. (Kĩam. 15:6; Rom. 4:13, 22) O na ithuĩ no tũgĩe na mweke ta ũcio. Tũtiĩtĩkĩrĩkaga harĩ Ngai nĩ ũndũ wa mũigana wa wĩra ũrĩa tũhingagia ũtungata-inĩ wake, kana mĩeke ĩrĩa twĩhokeirũo. Twĩtĩkĩrĩkaga nĩwe nĩ ũndũ wa gũkirĩrĩria magerio tũrĩ na wĩhokeku. Ithuothe no tũhote gũkirĩrĩria gũtekũmakania mĩaka ĩrĩa tũrĩ nayo, ũrĩa maũndũ maitũ mahaana, kana ũhoti witũ. Hihi harĩ igerio ũrakirĩrĩria na wĩhokeku? Angĩkorũo nĩ harĩ, no ũmĩrĩrio kũmenya atĩ nĩ ũretĩkĩrĩka harĩ Ngai. Rĩrĩa twamenya atĩ nĩ  twĩtĩkĩrĩkĩte harĩ Jehova, ũndũ ũcio nĩ wĩkĩraga hinya kĩĩrĩgĩrĩro gitũ.

15. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ Paulo oongereire, na nĩ kĩĩ kĩngĩtũma andũ amwe magegio nĩ ũndũ ũcio?

¹⁵ O ta ũrĩa Paulo aataarĩirie, twĩtĩkĩrĩkaga harĩ Jehova rĩrĩa twakirĩrĩria magerio tũrĩ ehokeku. Paulo aacokire akiuga ũũ: “Nakuo gwĩtĩkĩrĩka gũgatũma tũgĩe na kĩĩrĩgĩrĩro, nakĩo kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩtingĩtũma tũkue ngoro.” (Rom. 5:4, 5) Andũ amwe no magegio nĩ ũndũ ũcio. Nĩkĩ? Tondũ thĩinĩ wa Aroma 5:​2, Paulo nĩ aakoretwo agweta atĩ Akristiano acio a Aroma nĩ maagĩte na kĩĩrĩgĩrĩro, kĩrĩa eetire “kĩĩrĩgĩrĩro kĩa riri wa Ngai.” Kwoguo mũndũ no eyũrie, ‘Angĩkorũo Akristiano acio nĩ maagĩte na kĩĩrĩgĩrĩro-rĩ, nĩ kĩĩ gĩatũmire Paulo agwete kĩĩrĩgĩrĩro thutha ũcio ndeereti-inĩ yake?’

16. Mũndũ ambagĩrĩria atĩa gwĩkĩra hinya kĩĩrĩgĩrĩro gĩake? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁶ No tũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Paulo eendaga kuuga tũngĩririkana atĩ kĩĩrĩgĩrĩro nĩ gĩthiaga kĩgĩte hinya. Kwa ngerekano, hihi no ũririkane rĩrĩa waiguire rĩa mbere ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩa magegania kĩrĩa kĩarĩrĩirio thĩinĩ wa Bibilia? No kũhoteke rĩrĩa waiguire atĩ andũ nĩ magaatũũra tene na tene thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ, woonire icio ta arĩ o iroto tu. No o ũrĩa wathiire na mbere kũmenya Jehova na ciĩranĩro cia Bibilia, noguo wathiire na mbere gũkorũo na ma biũ atĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu nĩ gĩkaahinga.

17. Kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩthiaga na mbere kũgĩa na hinya atĩa o na thutha wa kwĩyamũrĩra Jehova na kũbatithio?

¹⁷ O na thutha wa kwĩyamũrĩra Jehova na kũbatithio, kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ gĩathiire kĩgĩte na hinya o ũrĩa wathiire na mbere kwĩruta na kũgimara kĩĩroho. (Ahib. 5:13–6:1) Kwahoteka nĩ wĩyoneire ũũma wa ciugo cia Aroma 5:​2-4. No gũkorũo nĩ ũcemanĩtie na mathĩna matiganĩte, no thutha wa kũmakirĩrĩria, ũgakorũo na ma atĩ nĩ wĩtĩkĩrĩkĩte harĩ Ngai. Na rĩu tondũ nĩ ũĩ atĩ nĩ wĩtĩkĩrĩkĩte harĩ Ngai, wĩ  na gĩtũmi kĩega o na makĩria gĩa kwĩrĩgĩrĩra maũndũ marĩa eranĩire. Kwoguo kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ kĩgĩte na hinya gũkĩra ũrĩa kĩahaanaga kĩambĩrĩria-inĩ. Nĩ gĩtuĩkĩte kĩa ma biũ harĩ wee, na gĩgakũgarũra na njĩra nene. Kĩhutagia ũtũũro waku wothe, ũrĩa ũrũmbũyanagia na andũ a famĩlĩ, ũrĩa ũtuaga matua, na ũrĩa ũhũthagĩra mahinda maku.

18. Nĩ ũũma ũrĩkũ Jehova atũheete?

¹⁸ Paulo nĩ oongereire ũndũ wa bata wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa tũgĩaga nakĩo thutha wa gwĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai. Atũheete ũũma atĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu nĩ gĩkaahinga. Tũngĩkorũo na ma atĩa na ũndũ ũcio? Paulo aaheire Akristiano ũũma na ciugo ici itongoretio nĩ roho: “Kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩtingĩtũma tũkue ngoro; nĩ gũkorũo wendo wa Ngai nĩ ũitĩrĩirũo ngoro-inĩ citũ kũgerera roho mũtheru ũrĩa twaheirũo.” (Rom. 5:5) Kwoguo twĩ na itũmi njiganu cia gwĩtĩkia atĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu nĩ kĩa ma.

19. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩkorũo na ma naguo wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku?

¹⁹ Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ kĩĩranĩro kĩa Jehova harĩ Iburahimu na ũrĩa eetĩkĩrĩkire harĩ Ngai na agĩtuĩka mũrata wake. Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Iburahimu gĩtiarĩ gĩa tũhũ. Bibilia yugaga ũũ: “Thutha wa Iburahimu kuonania wetereri, nĩ aamũkĩrire kĩĩranĩro kĩu.” (Ahib. 6:15; 11:9, 18; Rom. 4:20-22) Hatarĩ nganja kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩtiatũmire akue ngoro. O nawe no ũkorũo na ma atĩ ũngĩtũũra ũrĩ mwĩhokeku, kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ gĩgaakinyanĩra. Wĩ na itũmi nyingĩ cia gũkena tondũ kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ gĩkaahinga, na gĩtigaatũma ũkue ngoro. (Rom. 12:12) Paulo aaugire: “Ngai ũrĩa ũheanaga kĩĩrĩgĩrĩro aromũiyũria gĩkeno gĩothe na thayũ nĩ ũndũ wa kũmwĩhoka, nĩgetha mũkĩrĩrĩrie kũgĩa na kĩĩrĩgĩrĩro mũrĩ na hinya wa roho mũtheru.”—Rom. 15:13.