HATARĨ nganja nĩ ũkenagĩra iheo nyingĩ iria Jehova atũheete, o hamwe na wĩyathi ũrĩa atũheete wa gwĩtuĩra ũrĩa tũkũhũthĩra iheo icio. Bibilia yonanagia atĩ ndibei nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Jehova, na o na yugaga ũũ: “Mũgate ũthondekagwo nĩguo ũrehe mĩtheko, nayo ndibei nĩ ĩcanjamũraga ũtũũro.” (Koh. 10:19; Thab. 104:15) O na kũrĩ ũguo, no kũhoteke wanona andũ amwe mathũkĩtio nĩ njohi. Makĩria ma ũguo, andũ kuuma ũndũire-inĩ ũtiganĩte thĩinĩ wa thĩ makoragwo na mawoni ngũrani megiĩ njohi. Hihi Akristiano mangĩtua matua ma ũũgĩ atĩa ũhoro-inĩ ũcio?

Gũtekũmakania kũrĩa tũikaraga kana ũndũire-inĩ ũrĩa tuumĩte, tũngĩreka mawoni ma Ngai matongoragie mwĩcirĩrie na matua maitũ, hatarĩ nganja nĩ tũrĩgunĩkaga na tũgakorũo na ũtũũro mũgaacĩru.

O ta ũrĩa ũngĩkorũo wĩyoneire, andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ manyuaga njohi kaingĩ, matarĩ na gĩthimi. Amwe manyuaga nĩguo mahoorerie meciria. Nao angĩ manyuaga nĩguo mahote kũhiũrania na mathĩna. Nakuo kũndũ kũngĩ andũ manyuaga njohi nyingĩ makĩenda kuoneka atĩ nĩ magimarĩte kana atĩ matingĩtoorio nĩyo.

No tũrĩ Akristiano nĩ tũheetwo ũtongoria wa ũũgĩ nĩ Mũũmbi witũ tondũ nĩ atwendete. Kwa ngerekano, nĩ atũmenyithĩtie maumĩrĩro moru ma kũnyua njohi gũkĩria gĩthimi. No gũkorũo wanathoma Thimo 23:​29-35 ĩrĩa ĩtaaragĩria ũrĩa mũrĩĩu akoragwo atariĩ, na mathĩna mamwe marĩa acemanagia namo. a Mũthuri ũmwe wa kĩũngano kuuma Europe wĩtagwo Daniel, nĩ aririkanaga ũrĩa ũtũũro wake wahaanaga ataneruta ũhoro wa ma. Aaugire: “Kũnyua njohi gũkĩria gĩthimi gwatũmire ndue matua matarĩ mega, marĩa maatũmire ndigwo na nguraro na irema cia ngoro.”

Akristiano mangĩhũthĩra atĩa wĩyathi wao wa gwĩtuĩra matua, na o ihinda-inĩ rĩu metheme mathĩna marĩa maumanaga na kũnyua njohi gũkĩria gĩthimi? No mũhaka metĩkĩrie mawoni ma Ngai matongorie mwĩcirĩrie wao na ciĩko ciao.

Reke tuone ũrĩa Bibilia yugaga igũrũ rĩgiĩ kũnyua njohi, na itũmi imwe iria itũmaga andũ amwe manyue njohi.

Bibilia ndĩtũgirĩtie kũnyua njohi na gĩthimi. O na yonanagia atĩ kũnyua ndibei no gũcanjamũre mũndũ. Yugaga ũũ: “[Rĩa] irio ciaku ũkenete, na ũnyue ndibei yaku ũcanjamũkĩte ngoro.” (Koh. 9:7) O na Jesu o hamwe na ndungata ingĩ njĩhokeku cia Jehova nĩ maanyuaga ndibei mahinda-inĩ mamwe.—Mat. 26:​27-29; Luk. 7:34; 1 Tim. 5:23.

O na gũtuĩka Bibilia ndĩtũgirĩtie kũnyua njohi na gĩthimi, nĩ ĩkaananĩtie ũrĩĩu. Ĩtwĩraga ũũ: “Mũtikarĩagwo nĩ ndibei.” (Ef. 5:18) O na ningĩ yonanagia atĩ “arĩĩu . . . matikaagaya Ũthamaki wa Ngai.” (1 Kor. 6:10) Kwoguo Jehova nĩ akaananĩtie biũ kũnyua njohi gũkĩria gĩthimi na ũrĩĩu. Nĩ ũndũ ũcio handũ ha gũtongorio nĩ ũndũire wa gwitũ, twagĩrĩirũo gũtongorio nĩ mwĩcirĩrie wa Ngai.

Andũ amwe meciragia atĩ no manyue njohi nyingĩ na mage kũrĩĩo. No ũcio nĩ ũgwati. Maandĩko monanagia wega atĩ gũtuĩka ‘ngombo ya ndibei nyingĩ’ no gũtũme mũndũ eingĩranie na mĩtugo mĩũru na athũkie ũrata wake na Jehova. (Tit. 2:3; Thim. 20:1) O na Jesu nĩ oonanirie atĩ “kũnyua gũkĩria gĩthimi” no gũtũme mũndũ akaaga kũingĩra thĩinĩ wa thĩ njerũ. (Luk. 21:​34-36) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩteithia Mũkristiano gwĩthema mĩtego ĩrĩa yumanaga na kũnyua njohi?

Mũndũ no akorũo ũgwati-inĩ angĩtĩkĩria ũndũire wa kũrĩa aarereirũo ũhutie muonere wake wĩgiĩ kũnyua njohi. Akristiano nĩ monanagia ũũgĩ na njĩra ya gwĩka maũndũ marĩa makenagia Jehova, ta ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩa kũrĩa na gĩa kũnyua. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Kana nĩ kũrĩa mũrarĩa, kana nĩ kũnyua, kana nĩ ũndũ ũngĩ o wothe mũreka-rĩ, ĩkagai maũndũ mothe nĩguo mũgoocithie Ngai.” (1 Kor. 10:31) Rekei rĩu twarĩrĩrie ciũria imwe tũngĩĩyũria na motaaro ma Bibilia tũngĩĩcũrania ũhoro wamo:

Hihi nyuaga njohi nĩguo njĩtĩkĩrĩke nĩ andũ arĩa angĩ? Thama 23:2 yugaga: “Ndũkanarũmanĩrĩre na mũingĩ.” Jehova nĩ gũkaania aakaanagia Aisiraeli matikarũmĩrĩre andũ arĩa mataamũkenagia. Ũtaaro ũcio nĩ wa bata nginya harĩ Akristiano ũmũthĩ. Tũngĩtĩkĩria andũ arĩa angĩ matongorie mwĩcirĩrie na matua maitũ megiĩ kũnyua njohi, no twĩkore tũraihĩrĩrie Jehova na tũhũthie ithimi ciake.—Rom. 12:2.

Hihi nyuaga njohi nĩguo nyonanie atĩ ndĩ na hinya ũndũ itangĩtoorio nĩyo? Thĩinĩ wa ũndũire ũmwe, nĩ ũndũ mwĩtĩkĩrĩku kũnyua njohi kaingĩ na kũmĩnyua gũkĩria gĩthimi. (1 Pet. 4:3) No ta rora ũrĩa Bibilia ĩtwĩraga thĩinĩ wa 1 Akorintho 16:13: “Ikaragai mwĩhũgĩte, mũrũgame mwĩrũmĩtie thĩinĩ wa wĩtĩkio, koragwoi mũtariĩ ta arũme, na mũgĩe na hinya.” Hihi njohi no ĩtũme mũndũ agĩe na hinya? Ĩkaga mũgarũ na ũguo. Njohi no ĩthũkie mwĩcirĩrie witũ na ĩtũme tũtue matua matarĩ mega. Kwoguo kũnyua njohi nyingĩ gũtionanagia mũndũ arĩ na hinya, ĩndĩ kuonanagia arĩ na gathĩna. Isaia 28:7 yonanagia atĩ andũ arĩa moraga njĩra nĩ ũndũ wa njohi matũgũgaga na magatua matua moru.

Jehova nĩwe ũtũheaga hinya ũrĩa wa ma, na tũgĩaga naguo na njĩra ya gũikara twĩhũgĩte na twĩrũmĩtie thĩinĩ wa wĩtĩkio. (Thab. 18:32) Mũkristiano ekaga ũguo na njĩra ya gũikara eiguĩte na gũtua matua mega nĩguo egitĩre ndagathũkio kĩĩroho. Jesu nĩ eekire ũguo rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ, na andũ aingĩ nĩ maamũtĩĩte tondũ aarĩ mũndũ wĩ na hinya na ũmĩrĩru wa gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire.

Hihi nyuaga njohi nĩguo niine mĩtangĩko ĩrĩa ndĩ nayo? Mwandĩki ũmwe wa Thaburi aaugire: “Rĩrĩa mĩtangĩko yandooretie, [wee Jehova] nĩ  wanyũmĩrĩirie na ũkĩhooreria.” (Thab. 94:19) Rĩrĩa watoorio nĩ mĩtangĩko, caragia ũteithio harĩ Jehova, no ti njohi-inĩ. Njĩra ĩmwe njega ya gwĩka ũguo nĩ kũhoyaga Jehova kaingĩ. Ningĩ andũ aingĩ nĩ magunĩkĩte thutha wa gũcaria ũtaaro kuuma harĩ Mũkristiano mũgimaru kĩĩroho. Ma nĩ atĩ, mũndũ angĩnyua njohi atĩ nĩguo ahiũranie na moritũ, no ekore aregeretie mĩtugo yake mĩega na itua rĩake rĩa gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. (Hos. 4:11) Daniel, ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere aaugire: “Harĩ hĩndĩ ndagũmĩirũo nĩ mĩtangĩko na gũthumbũrũo nĩ thamiri. Ndanyuaga njohi nĩguo hote kũhiũrania na maũndũ macio, ĩndĩ no mathĩna ndeyongagĩrĩra, ngĩũrũo nĩ arata, na ngĩyagĩra kĩene.” Nĩ kĩĩ gĩateithirie Daniel? Aaugire ũũ: “Nĩ ndamenyire atĩ ndabataraga ũteithio wa Jehova, no ti njohi. Mũthia-inĩ nĩ ndahotire kũhiũrania na mathĩna makwa na ngĩmatooria.” Hingo ciothe Jehova akoragwo ehaarĩirie gũtũteithia, o na rĩrĩa kũroneka ta gũtarĩ na mwĩhoko.—Afil. 4:​6, 7; 1 Pet. 5:7.

Angĩkorũo nĩ ũnyuaga njohi rĩmwe na rĩmwe, no wĩthime na njĩra ya kwĩyũria ciũria ici: ‘Hihi harĩ mũrata kana mũndũ wa famĩlĩ wanangwetera kaũndũ kegiĩ mũnyuĩre wakwa?’ Angĩkorũo wanagweterũo, ũndũ ũcio no wonanie wĩ na thĩna na ndũramenya. ‘Hihi nĩ ndĩranyua makĩria ma ũrĩa ndanyuaga hau kabere?’ Ũndũ ũcio no wonanie atĩ o na gũtuĩka hihi mũndũ ndarĩ aratuĩka ngombo ya njohi, kau nĩko gacĩra karĩa agerete. ‘Hihi nĩ nemagwo gũikara thikũ cigana ũna itanyuĩte njohi?’ Angĩkorũo nĩ ũremagwo, ũndũ ũcio no wonanie nĩ ũtuĩkĩte ngombo ya njohi, na no ũbatare ũteithio wa ndagĩtarĩ nĩguo ũhote gũtooria thĩna ũcio.

Nĩ ũndũ wa mogwati kana mathĩna marĩa maumanaga na kũnyua njohi, Akristiano amwe nĩ matuĩte itua rĩa gwĩthema biũ kũnyua njohi. Angĩ nao magaga kũnyua tondũ matikenagio nĩ mũcamo wayo. Mũrata waku angĩtua itua ta rĩu, no ũmuonie ũtugi na njĩra ya gũtĩa itua rĩake ũtekũrĩmenereria.

Akristiano angĩ nĩ monete bata wa kwĩigĩra mĩhaka ĩgiĩ mũigana wa njohi ĩrĩa marĩnyuaga, kana magetuĩra nĩ maita maigana marĩnyuaga,  ta hihi riita rĩmwe o kiumia, kana gũkunda gacohi kanini rĩrĩa mararĩa. Amwe nao nĩ matuĩte nĩ njohi ya mũthemba ũrĩkũ marĩnyuaga, ta ndibei kana njohi cia mĩcuba, no magethema iria ndũrũ mũno o na angĩkorũo nĩ itukanĩtio na kĩndũ kĩngĩ kĩrĩ na cama. Mũndũ angĩmenya wega mĩhaka ĩrĩa eigĩire ya kũnyua njohi, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũmĩrũmĩrĩra. Na Mũkristiano ndabatiĩ kũigua agĩconoka nĩ ũndũ wa gũtua itua ta rĩu na kũrĩrũmĩrĩra.

Ũndũ ũngĩ nĩ atĩ nĩ tũbatiĩ gwĩciria andũ arĩa angĩ. Aroma 14:21 yugaga: “Nĩ kaba kwaga kũrĩa nyama kana kũnyua ndibei kana gwĩka ũndũ ũngĩ o wothe ũrĩa ũngĩhĩngithia mũrũ wa Ithe wanyu.” Tũngĩhũthĩra ũtaaro ũcio atĩa? Nĩ na njĩra ya kuonania wendo. Ũngĩona atĩ kũnyua njohi nĩ gũkũhĩnga mũndũ, wendo no ũgũtindĩke kwaga kũnyua hĩndĩ ĩyo. Gwĩka ũguo no kuonanie atĩ nĩ ũreciria andũ arĩa angĩ, na atĩ ũrarũmbũiya maũndũ marĩa mekũguna arĩa angĩ, no ti ma kwĩguna wee mwene.—1 Kor. 10:24.

Ningĩ thirikari no ĩkorũo ĩigĩte mawatho megiĩ njohi, na Akristiano nĩ mabatiĩ kũmarũmĩrĩra. Mawatho macio no makorũo maugĩte atĩ mũndũ ũtakinyĩtie mĩaka ĩigana ũna ndagĩrĩirũo kũnyua njohi, kana makagiria mũndũ gũtwarithia ngaari kana kũhũthĩra macini imwe anyuĩte njohi.—Rom. 13:​1-5.

Jehova nĩ atũheete wĩyathi wa gũkenera iheo nyingĩ iria atũheete. Kĩheo kĩmwe harĩ icio nĩ wĩyathi wa gwĩthuurĩra kĩrĩa tũkũrĩa kana kĩrĩa tũkũnyua. Rekei tuonanagie atĩ nĩ tũkenagĩra wĩyathi ũcio na njĩra ya gũtua matua marakenia Ithe witũ wa igũrũ.