1. Athathaiya a Jehova monanĩtie mwerekera ũrĩkũ mwega kuuma o tene?

 HATARĨ nganja nĩ wonaga ũrata waku na Jehova ũrĩ wa bata. Na towe tu, tondũ kuuma o tene andũ aingĩ nĩ makoretwo makĩona ũrata wao na Jehova ũrĩ wa bata. (Thab. 104:​33, 34) Andũ aingĩ nĩ meimĩte maũndũ maingĩ nĩguo mathathaiye Jehova. Ũguo nĩguo kwarĩ harĩ Anaziri matukũ-inĩ ma Isiraeli. No Anaziri maarĩ a, na tũngĩĩruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩao?

2. (a) Anaziri maarĩ a? (Ndari 6:​1, 2) (b) Aisiraeli amwe maathuuraga gũtuĩka Anaziri nĩkĩ?

² Kiugo “Mũnaziri” kĩrutĩtwo harĩ kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa kiugĩte “Ũrĩa Mũthuure,” “Ũrĩa Mũtigithũkanie,” kana “Ũrĩa Mwamũre.” Anaziri maarĩ Aisiraeli marĩ kĩyo, arĩa meeimaga maũndũ matiganĩte nĩguo matungatĩre Jehova na njĩra ya mwanya. Watho wa Musa nĩ wetĩkĩrĩtie mũndũrũme kana mũtumia kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Jehova wa gũtuĩka Mũnaziri kwa ihinda rĩigana ũna. a (Thoma Ndari 6:​1, 2.) Mũisiraeli angĩehĩtire mwĩhĩtwa ũcio, harĩ mawatho aabataraga gwathĩkĩra, marĩa Aisiraeli acio angĩ mataabataraga kũrũmĩrĩra. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩatũmire Mũisiraeli ende gũtuĩka Mũnaziri? Kwahoteka aatindĩkagwo nĩ wendo mũnene harĩ Jehova na akenda kuonania ngatho nĩ ũndũ wa irathimo ciake nyingĩ.—Gũcok. 6:5; 16:17.

3. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ andũ a Ngai ũmũthĩ matariĩ ta Anaziri?

 ³ Mũbango wa Anaziri nĩ wathirire rĩrĩa Watho wa Musa watigire kũhũthĩka, na handũ-inĩ haguo gũkĩgĩa na “watho wa Kristo.” (Gal. 6:2; Rom. 10:4) No o ta Anaziri, andũ a Jehova ũmũthĩ no monanagia wendi mũnene wa kũmũtungatĩra na ngoro yothe, muoyo wothe, meciria mothe, na hinya wothe. (Mar. 12:30) Nĩ twĩhĩtaga mwĩhĩtwa wa gũtungatĩra Jehova twĩyendeire rĩrĩa twamwĩyamũrĩra. Gũtũũra kũringana na mwĩhĩtwa ũcio kũhutĩtie gwĩka wendi wa Jehova na gũkorũo na roho wa kwĩima. Tũgĩthuthuria ũrĩa Anaziri maatũũraga kũringana na mwĩhĩtwa wao, nĩ tũkwĩruta maũndũ ma bata mangĩtũteithia gũtũũra kũringana na mwĩhĩtwa witũ. b (Mat. 16:24) Rekei tuone maũndũ maigana ũna.

KORAGWO NA ROHO WA KWĨIMA

4. Kũringana na Ndari 6:​3, 4, nĩ maũndũ marĩkũ Anaziri meeimaga?

⁴ Thoma Ndari 6:3, 4. Anaziri matiabatiĩ kũnyua njohi kana kũrĩa kĩndũ o gĩothe kiumanĩte na mũthabibũ ta thabibũ cia mũgethano kana irĩ nyũmithie. Andũ arĩa angĩ maarĩ na wĩyathi wa kũrĩa indo ta icio, tondũ itiarĩ ngananie. O na Bibilia yugaga atĩ “ndibei ĩrĩa ĩtũmaga ngoro ya mũndũ ĩkene” nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Ngai. (Thab. 104:​14, 15) No Anaziri nĩ meeimaga gũkenera indo ta icio. c

5. Nĩ maũndũ marĩkũ Madián na Marcela meeimire, na meekire ũguo nĩkĩ?

⁵ O ta Anaziri, o na ithuĩ nĩ twĩimaga maũndũ matiganĩte nĩguo tũtungatĩre Jehova makĩria. Ta wĩcirie ũhoro wa Madián na mũtumia wake Marcela. d Maarĩ na ũtũũro mwega, tondũ Madián aarĩ na wĩra mwega wamahotithagia gũikara nyũmba ya goro. O na kũrĩ ũguo, nĩ meendaga kuongerera ũtungata wao harĩ Jehova. Nĩ maatuire itua rĩa gwĩka mogarũrũku mamwe nĩguo mahingie muoroto ũcio. Maaugire: “Twambĩrĩirie kũnyihanyihia mahũthĩro, tũgĩthaamĩra nyũmba nini, na tũkĩendia ngaari itũ.” To nginya Madián na Marcela mangĩeimire maũndũ macio, no maathuurire gwĩka ũguo nĩgetha mahote kwandandũra ũtungata wao. Rĩu maiguaga maiganĩire na marĩ na gĩkeno nĩ ũndũ wa itua rĩu maatuire.

6. Akristiano monanagia roho wa kwĩima nĩkĩ? (Ningĩ rora mbica.)

 ⁶ Rĩrĩa Akristiano meima maũndũ matiganĩte nĩguo matungatĩre Jehova makĩria, nĩ magĩaga na gĩkeno. (1 Kor. 9:​3-6) Jehova ndakoragwo atwathĩte twĩime maũndũ ta macio, na ningĩ maũndũ macio twĩimaga matikoragwo makananĩtio. Kwa ngerekano, andũ amwe nĩ makoragwo mehaarĩirie gũtiga wĩra mwega, mũciĩ wao, kana ũndũ ũngĩ makenagĩra. Ningĩ kũrĩ na andũ aingĩ mathuurĩte kwaga kwamba kũingĩra kĩhiko-inĩ kana kũgĩa ciana. Angĩ nao nĩ mathuuraga gũthiĩ gũtungata kũndũ kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia, o na angĩkorũo nĩ mekũraihĩrĩria arata na andũ a famĩlĩ. Arĩa othe meimaga na njĩra ta icio mekaga ũguo meyendeire tondũ nĩ mendaga kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ. Korũo na ma atĩ Jehova nĩ akenagio mũno nĩ ũndũ o wothe ũngĩima, ũrĩ mũnene kana mũnini, nĩguo ũmũtungatĩre.—Ahib. 6:10.

KORŨO WĨHAARĨIRIE GŨIKARA ŨRĨ NGŨRANI

7. Nĩkĩ rĩmwe ndũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ Mũnaziri gũtũũra kũringana na mwĩhĩtwa wake? (Ndari 6:5) (Ningĩ rora mbica.)

⁷ Thoma Ndari 6:5. Anaziri matiabatiĩ kwenja njuĩrĩ ciao. Ũndũ ũcio woonanagia atĩ nĩ meehaarĩirie kwĩnyihĩria Jehova. Mũisiraeli angĩatungatire arĩ Mũnaziri kwa ihinda iraihu, njuĩrĩ yake nĩ ĩngĩaraihire mũno ũndũ angĩakũrĩkanire harĩ andũ arĩa angĩ. Andũ arĩa angĩ mangĩakorirũo makĩnyita mbaru itua rĩake rĩa gũkorũo arĩ Mũnaziri, ndangĩonire ũrĩ ũndũ mũritũ gũkorũo arĩ ngũrani. No ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, kũrĩ hĩndĩ thĩinĩ wa Isiraeli Anaziri mataanyitagwo mbaru, kana o na kũheo gĩtĩo. Matukũ-inĩ ma mũnabii Amosi, Aisiraeli aregenyũki ‘maaikaraga makĩheaga Anaziri ndibei manyue,’ hihi makĩenda mathahie mwĩhĩtwa wao wa gwĩthema kũnyua ndibei. (Amos. 2:12) Kwoguo rĩmwe Anaziri nĩ maabataraga gũkorũo na ũmĩrĩru mũnene nĩguo mahote gũtũũra kũringana na mwĩhĩtwa wao na gũikara marĩ ngũrani.

8. Rũgano rũu rwa Benjamin rwagĩkĩra ngoro atĩa?

⁸ O na ithuĩ Jehova no atũteithie kũgĩa na ũmĩrĩru wa gũikara tũrĩ ngũrani, o na angĩkorũo nĩ tũrĩ guoya kana thoni. Ta wĩcirie ũhoro wa kamwana ka mĩaka ikũmi getagwo Benjamin, kuuma Norway. Nĩ ũndũ wa mbaara ya Ukraine, cukuru yao nĩ maabangire mambura ma kũnyita mbaru Ukraine. Ciana cierĩtwo ciine rwĩmbo ciĩhumbĩte nguo irĩ na marangi ma bendera ya bũrũri wa Ukraine. Nĩguo Benjamin etheme kũnyitanĩra na mambura macio ma kĩĩbũrũri, aarũgamire haraihu na harĩa meekagĩrũo. No mwarimũ  akĩmuona na akĩmwanĩrĩra akĩmwĩra: “Nĩ kĩĩ ũreka, ndũũke. Nĩwe twetereire!” Benjamin agĩthiĩ harĩ mwarimũ na akĩmwĩra ũũ arĩ na ũmĩrĩru: “Niĩ ndinyitaga mbaru mwena o na ũmwe na ndinyitanagĩra na mĩrũrũngano ya gĩũteti. O na kũrĩ na Aira a Jehova aingĩ maikĩtio njera nĩ ũndũ wa kũrega gũthiĩ mbaara-inĩ.” Mwarimũ ũcio nĩ aathikĩrĩirie Benjamin, na agĩtĩa itua rĩake. No arutwo acio angĩ makĩambĩrĩria kũũria Benjamin kĩrĩa gĩatũmire age kũnyitanĩra nao. Benjamin aanyitirũo nĩ guoya, o na aarĩ hakuhĩ kũrĩra. No nĩ aagĩire na ũmĩrĩru, na akĩra kĩrathi gĩothe ciugo o iria eerĩte mwarimũ. Thutha-inĩ Benjamin nĩ eerire aciari ake ũrĩa Jehova aamũteithirie gũtetera wĩtĩkio wake.

9. Tũngĩkenia ngoro ya Jehova atĩa?

⁹ Tondũ nĩ tũthuurĩte gwathĩkĩra Jehova, tuonekaga tũrĩ ngũrani na andũ arĩa angĩ. Nĩ tũbataraga ũmĩrĩru nĩguo tũhote kwĩmenyithania atĩ tũrĩ Aira a Jehova tũrĩ wĩra-inĩ kana cukuru. Na o ũrĩa mĩerekera na mĩtugo ya andũ thĩinĩ wa thĩ ĩrathiĩ ĩthũkĩte, noguo ũrĩkoragwo ũrĩ ũndũ mũritũ gũtũũra kũringana na ithimi cia Bibilia na kũhunjĩria arĩa angĩ ũhoro mwega. (2 Tim. 1:8; 3:13) No hingo ciothe ririkanaga atĩ nĩ ‘tũkenagia ngoro ya Jehova’ rĩrĩa tuonania ũmĩrĩru wa gũikara tũrĩ ngũrani na andũ arĩa matamũtungatagĩra.—Thim. 27:11; Mal. 3:18.

IGAGA JEHOVA MBERE ŨTŨŨRO-INĨ WAKU

10. Anaziri mangĩaritũhĩirũo atĩa nĩ kũrũmĩrĩra watho ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Ndari 6:​6, 7?

¹⁰ Thoma Ndari 6:​6, 7. Mũnaziri ndaagĩrĩirũo gũkuhĩrĩria mũndũ mũkuũ. Ũmũthĩ ũyũ mũndũ no one ũcio ta atarĩ ũndũ mũnene. No mahinda-inĩ ma Bibilia, ũcio ndwarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ Mũnaziri, makĩria angĩakuĩrĩirũo nĩ mũndũ wa famĩlĩ. Ũndũire-inĩ wa hĩndĩ ĩyo wĩgiĩ mathiko, andũ nĩ maabataraga gũkuhĩrĩria mwĩrĩ wa mũndũ ũcio ũkuĩte. (Joh. 19:39, 40; Atũm. 9:36-40) No Mũnaziri ndaagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra ũndũire ta ũcio. Kwoguo angĩakuĩrĩirũo nĩ mũndũ wa famĩlĩ, nĩ aabataraga wĩtĩkio mũrũmu nĩguo aikare kũringana na mwĩhĩtwa wake. Hatarĩ nganja Jehova nĩ aaheaga Anaziri hinya nĩguo mahote kũhiũrania na moritũ ta macio.

11. Mũkristiano agĩrĩirũo gũtua itua rĩrĩkũ rĩrĩa ararũmbũyania na andũ a famĩlĩ? (Ningĩ rora mbica.)

¹¹ Tũrĩ Akristiano, nĩ tuoyaga na ũritũ wĩyamũrĩri witũ harĩ Jehova. Ũndũ ũcio no ũhutie matua maitũ na ciĩko citũ rĩrĩa tũrarũmbũyania na andũ a famĩlĩ citũ. Nĩ  twĩrutanagĩria kũrũmbũiya andũ a famĩlĩ citũ, no gũtirĩ hĩndĩ tũngĩiga wendi wao mbere ya wendi wa Jehova. (Mat. 10:​35-37; 1 Tim. 5:8) Ũguo nĩ kuuga atĩ nĩguo tũkenie Jehova, rĩmwe no tũbatare gũtua matua mangĩtũma marakare.

12. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Alexandru eekire akĩrũmbũyania na mũtumia wake na nĩ atĩa ateekire?

¹² Ta wĩcirie ũhoro wa Alexandru na mũtumia wake Dorina. Thutha wao kwĩruta Bibilia kwa ihinda rĩa mwaka ũmwe, Dorina nĩ aatigire kwĩruta, na eendaga o na Alexandru atige. No Alexandru akĩmwĩra na njĩra ya ũhooreri atĩ we ndegũtiga kwĩruta. Dorina ndaakenirio nĩ ũhoro ũcio, na kwoguo akĩgeria kũmũtindĩkĩrĩria atige kwĩruta. Alexandru aaugire atĩ nĩ aageragia gũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa gĩatũmaga mũtumia wake eke ũguo, no hatiarĩ hahũthũ. Rĩmwe rĩrĩa Dorina aamenagĩrĩria itua rĩu rĩa Alexandru na akamũcokeria ũũru, nĩ aaiguaga ta egũtiga kwĩruta Bibilia. No Alexandru nĩ aakirĩrĩirie na akĩiga Jehova mbere, o akĩonagia mũtumia wake wendo mũnene na gĩtĩo. Mũthia-inĩ, kĩonereria kĩega kĩa Alexandru nĩ gĩatũmire mũtumia wake acokerere wĩruti wa Bibilia na thutha-inĩ akĩbatithio.—Wĩrorere video ya Alexandru na Dorina Văcar: “Wendo nĩ Ũrĩ Wetereri na Ũtugi” thĩinĩ wa jw.org/ki gĩcunjĩ-inĩ kĩa “Ma nĩ Ĩgarũraga Mĩtũũrĩre ya Andũ.”

13. Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ twendete Jehova na tũkenda famĩlĩ citũ?

¹³ Jehova nĩwe wathondekire mũbango wa famĩlĩ, na endaga tũkorũo na famĩlĩ ĩrĩ na gĩkeno. (Ef. 3:​14, 15) Kwoguo nĩgetha tũkorũo na gĩkeno kĩa ma, tũrabatara gwĩka maũndũ kũringana na wendi wa Jehova. Koragwo na ma atĩ Jehova nĩ akenagio nĩ roho waku wa kwĩima ũkĩmũtungatĩra, o ũkĩrũmbũyagia famĩlĩ yanyu na njĩra ya wendo na gĩtĩo.—Rom. 12:10.

ĨKĨRA ARĨA ANGĨ NGORO KWĨGEREKANIA NA ANAZIRI

14. Nĩa tũbatiĩ kwĩrutanagĩria gwĩkĩra ngoro?

¹⁴ Arĩa othe mathuurĩte gũthathaiya Jehova ũmũthĩ nĩ mabataraga gũkorũo mehaarĩirie kwĩima maũndũ matiganĩte magĩtindĩkwo nĩ wendo. Rĩmwe ti ũndũ mũhũthũ gwĩka ũguo. Hihi tũngĩteithia andũ arĩa angĩ atĩa kuonania roho wa kwĩima? Nĩ na njĩra ya kwaria ciugo cia gwĩkĩrana ngoro. (Ayub. 16:5) Hihi kĩũngano-inĩ kĩanyu kũrĩ na andũ marerutanĩria kũhũthahũthia ũtũũro wao nĩguo mandandũre ũtungata wao? Hihi nĩ ũĩ andũ ethĩ maronania ũmĩrĩru wa gũkorũo marĩ ngũrani na arutwo arĩa angĩ cukuru o na  angĩkorũo ti hahũthũ gwĩka ũguo? Hihi nĩ ũĩ arutwo a Bibilia kana aarĩ na ariũ a Ithe witũ angĩ marerutanĩria gũtũũria wĩhokeku wao o na magĩũkagĩrĩrũo nĩ andũ a famĩlĩ? Rekei tũcaragie mĩeke ya gwĩkĩra andũ ta acio ngoro na tũkamacokeria ngatho nĩ ũndũ wa kuonania roho wa kwĩima na ũmĩrĩru.—Filem. 4, 5, 7.

15. Andũ amwe mateithagĩrĩria atĩa arĩa marĩ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe?

¹⁵ Rĩmwe no tũbatare kũhe Akristiano arĩa marĩ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe ũteithio ũrĩa mangĩkorũo makĩbatara. (Thim. 19:17; Ahib. 13:16) Ũguo nĩguo mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe mũkũrũ kuuma Sri Lanka ekaga. Nĩ oongereirũo mbeca iria aheagwo nĩ thirikari cia ũkũrũ-inĩ, na nĩ eendaga gũteithia aarĩ a Ithe witũ erĩ makoragwo marĩ mapainia gũthiĩ na mbere na ũtungata o na kũrĩ na moritũ ma kĩĩmbeca. Kwoguo nĩ aatuire itua rĩa kũmaikagĩrĩria mbeca cigana ũna o mweri, cia kũrĩhĩra motungata mao ma thimũ. Na githĩ ũcio ti roho mwega mwarĩ wa Ithe witũ ũcio onanagia!

16. Tũreruta atĩa kuumana na mũbango wa Anaziri?

¹⁶ Hatarĩ nganja no twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na kĩonereria kĩega kĩa Anaziri. Ũndũ ũngĩ nĩ atĩ mũbango ũcio nĩ ũratũruta ũndũ wĩgiĩ Ithe witũ wa igũrũ, Jehova. Nĩ akoragwo na ma atĩ tũrĩ na wendi wa kũmũkenia na atĩ nĩ twĩhaarĩirie kwĩima maũndũ matiganĩte nĩguo tũtũũre kũringana na wĩyamũrĩri witũ. Nĩ atuonetie gĩtĩo na njĩra ya gũtũhe mweke wa gũthuura ũrĩa tũkuonania atĩ nĩ tũmwendete. (Thim. 23:​15, 16; Mar. 10:​28-30; 1 Joh. 4:19) Mũbango ũcio wa Anaziri ũronania atĩ Jehova nĩ onaga maũndũ marĩa twĩimaga nĩguo tũmũtungatĩre na agakenio nĩmo. Kwoguo rekei tũtue itua rĩa gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova na tũkamũhe kĩrĩa kĩega biũ twĩyendeire.