Baba na mami nĩ maarũmĩtie mũno ndini ya Gatoreki. No rĩrĩa meerutire kuuma Bibilia-inĩ atĩ Ngai etagwo Jehova, magĩtuĩka Aira a Jehova marĩ kĩyo. Baba nĩ aatigire gũthondekaga tũmĩhianano twa Jesu. Handũ ha ũguo, aahũthĩrire ũmenyeru wake wa gwaka gũthondeka nyũmba itũ ya thĩ, akĩmĩtua Nyũmba ya Ũthamaki. Nĩyo yarĩ ya mbere gataũni-inĩ ka San Juan del Monte karĩa karĩ taũni-inĩ nene ya Manila, bũrũri-inĩ wa Philippines.

Ndaciarirũo mwaka wa 1952, na aciari akwa makĩambĩrĩria kũnduta ũhoro wĩgiĩ Jehova o ta ũrĩa maarutaga arĩu a maitũ ana arĩa akũrũ o hamwe na aarĩ a maitũ atatũ. Ngĩkũra, baba nĩ aanjĩkĩraga ngoro gũthoma mũrango ũmwe wa Bibilia o mũthenya, na nĩ twerutaga hamwe nake mabuku maingĩ ma ithondeka. Rĩmwe na rĩmwe, aciari akwa nĩ maanyitaga ũgeni gwitũ mũciĩ arori arĩa magendaga na ariũ a Ithe witũ arĩa maatũmagwo nĩ wabici ya rũhonge. Nĩ twakenagĩra mũno na tũgekĩrũo ngoro twaigua maũndũ marĩa meeyoneire, na ũndũ ũcio ũgĩtũteithia twĩ famĩlĩ kũigaga ũtungata mbere ũtũũro-inĩ witũ.

Aciari akwa nĩ maanjigĩire kĩonereria kĩega kĩa wĩtĩkio. Thutha wa mami kũrwara na gũkua, nĩ twambĩrĩirie ũtungata wa ũpainia tũrĩ na baba mwaka-inĩ wa 1971. No mwaka-inĩ wa 1973 ndĩ na mĩaka 20, baba o nake nĩ aakuire. Nĩ ndatigirũo na ihooru inene mũno nĩ ũndũ wa gũkuĩrũo nĩ aciari akwa. Kĩĩrĩgĩrĩro ‘kĩa ma na kĩrũmu’ kĩrĩa gĩkoragwo Bibilia-inĩ, nĩ kĩandeithirie gũikara nũmĩte itegũtangĩka mũno na ndĩ na hinya kĩĩroho. (Ahib. 6:19) Na ihinda inini thutha wa baba gũkua, nĩ ndaaheirũo mweke wa gũtungata ndĩ painia wa mwanya gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Coron, gĩcigo-inĩ kĩa Palawan.

Ndaarĩ na mĩaka 21 rĩrĩa ndathamĩire Coron. Nĩ ũndũ wa kũrererũo taũni-inĩ, nĩ ndaamakire kuona atĩ no andũ anini tu gĩcigĩrĩra-inĩ kĩu maarĩ na thitima na maĩ ma mũberethi, na ningĩ gũtiarĩ na ngaari na nduthi nyingĩ. O na gũtuĩka nĩ kwarĩ na ariũ a Ithe witũ aigana ũna, gũtiarĩ na painia na kwoguo  rĩmwe ndabataraga kũhunjia ndĩ wiki. Mweri-inĩ wa mbere, ndaiguaga njagĩte mũno andũ aitũ a famĩlĩ na arata akwa. Ũtukũ nĩ ndekoraga ngĩita maithori ndĩroreire njata kũrĩa igũrũ. Ndaiguaga ta ingĩtigana na ũtungata ũcio na njoke mũciĩ.

Mahinda-inĩ macio ndakoragwo ndĩ wiki, nĩ ndaitũrũragĩra Jehova ngoro yakwa. Ningĩ nĩ nderirikanagia maũndũ ma gwĩkĩra ngoro marĩa ndathomete Bibilia-inĩ na mabuku-inĩ maitũ. Kaingĩ nĩ ndecũranagia ũhoro wa Thaburi 19:14. Nĩ ndonire atĩ gwĩcũrania igũrũ rĩgiĩ mawĩko ma Jehova na ngumo ciake, nĩ kũngĩandeithirie kũmuona arĩ “Rwaro rwakwa rwa Ihiga na Mũkũũri wakwa.” Nĩ ndagunĩkire mũno kuumana na gĩcunjĩ kĩarĩ ngathĩti-inĩ ĩmwe ya The Watchtower kĩrĩ na kĩongo “You Are Never Alone.” a Nĩ ndagĩthomaga kaingĩ. Kwoguo mahinda-inĩ ta macio marĩa ndakoragwo ndĩ wiki, ndaiguaga ta twĩ hamwe na Jehova tondũ nĩ ndahũthagĩra mweke ũcio kũhoya, kwĩruta, na gwĩcũrania.

Ihinda inini thutha wa gũthamĩra Coron, nĩ ndamũrirũo nduĩke mũthuri wa kĩũngano. Tondũ no niĩ tu ndarĩ mũthuri wa kĩũngano, o kiumia nĩ ndatongoragia Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi, Mũcemanio wa Ũtungata, Wĩruti wa Ibuku wa Kĩũngano, na Wĩruti wa Mũrangĩri. Ningĩ nĩ ndarutaga mĩario ya andũ othe o kiumia. Kwoguo ndaarĩ na maũndũ maingĩ ma gwĩka ũũ atĩ ndiarĩ na mahinda ma gwĩthikĩra.

Nĩ ndagĩire na maumĩrĩro mega ũtungata-inĩ kũu Coron, na arutwo amwe akwa a Bibilia nĩ maacokire makĩbatithio. No ningĩ kwarĩ na moritũ. Rĩmwe nĩ ndabataraga gũthiĩ rũgendo ta rwa nuthu mũthenya nĩguo nginye gĩcigo-inĩ gĩa kũhunjia, na ndiamenyaga kũrĩa ingĩaraarire ndakinya kuo. Ningĩ kĩũngano gitũ nĩ kĩagaĩirũo kũhunjia tũcigĩrĩra tũingĩ tũtaarĩ tũnene. Kaingĩ ndahũthagĩra gatarũ gũthiĩ icigĩrĩra-inĩ icio ngereire iria-inĩ rĩrĩ na kĩhuhũkanio, na o na ndioĩ gũtubĩra. Jehova nĩ aangitĩire na akĩndiirĩrĩra moritũ-nĩ macio mothe. Thutha-inĩ nĩ ndonire atĩ nĩ Jehova wahaaragĩria nĩ ũndũ wa moritũ mangĩ manene marĩa ingĩacemanirie namo ũtungata-inĩ ũrĩa warũmĩrĩire.

Mwaka-inĩ wa 1978, nĩ ndatũmirũo ngatungate bũrũri-inĩ wa Papua New Guinea, ũrĩa ũrĩ mwena wa rũgongo wa Australia. Papua New Guinea nĩ bũrũri ũrĩ irĩma nyingĩ, na ũkoragwo ũthiĩte kũiganana na Spain. Nĩ ndagegire kũmenya atĩ andũ a bũrũri ũcio arĩa maarĩ kĩndũ ta milioni ithatũ, maaragia na thiomi makĩria ma 800. No andũ aingĩ nĩ mangĩahotire kwaria rũthiomi rwa Melanesia Pidgin, rũrĩa ruoĩkaine ta Tok Pisin.

Ndatũmirũo kĩũngano-inĩ kĩmwe gĩa Gĩthũngũ taũni-inĩ nene ya Port Moresby ngatungate kuo kwa ihinda. Ndacokire ngĩthamĩra kĩũngano kĩa rũthiomi rwa Tok Pisin na ngĩambĩrĩria gũthiaga kĩrathi gĩa kwĩruta rũthiomi rũu. Nĩ ndahũthagĩra ũtungata-inĩ maũndũ marĩa nderutaga. Ũndũ ũcio nĩ wandeithirie kũmenya rũthiomi rũu na ihenya. Thutha wa ihinda inini, nĩ ndaarutire mĩario ya andũ othe na rũthiomi rũu rwa Tok Pisin. Nĩ ndagegire mũno tondũ o na itaniinĩte mwaka ũmwe kuuma ndathiĩ Papua New Guinea, nĩ ndaheirũo wĩra wa gũceerera ciũngano cia rũthiomi rwa Tok Pisin icigo-inĩ cigana ũna nene.

Nĩ ũndũ wa ũrĩa ciũngano icio ciakoragwo iraihanĩrĩirie, nĩ ndabataraga kũbanga igomano nyingĩ cia mũthiũrũrũko na kwoguo nĩ ndathiaga thabarĩ  nyingĩ. Kĩambĩrĩria-inĩ ndaiguaga ndĩ na ihooru rĩingĩ tondũ ndaarĩ bũrũri-inĩ mũgeni, kũrĩa andũ maaragia rũthiomi ngũrani na maarĩ na ũndũire ngũrani na ũrĩa ndamenyerete. Nĩ ũndũ wa ũrĩa kwarĩ na irĩma nyingĩ na barabara itiarĩ thondeke, ndabataraga gũthiĩ na ndege hakuhĩ o kiumia kuuma kĩũngano kĩmwe gũthiĩ kĩrĩa kĩngĩ. Gatege karĩa gaakuuanaga gaakoragwo na mathĩna maingĩ, na rĩmwe gũtiakoragwo na athii angĩ tiga niĩ. Thabarĩ icio ciatũmaga njigue ngĩtangĩka o ta ũrĩa ndaiguaga ngĩthiĩ na gatarũ.

Tondũ no andũ anini tu maarĩ na thimũ, ndaranagĩria na ciũngano kũgerera marũa. Kaingĩ ndakinyaga o na marũa makwa matarĩ marakinya, kwoguo ngabatara kũũrĩrĩria kũrĩa ingĩona Aira a Jehova. No rĩrĩa rĩothe tuoonanaga na ariũ a Ithe witũ, nĩ maanyitaga ũgeni marĩ na wendo mũingĩ, na ũndũ ũcio ũgatũma nyone atĩ kĩyo gĩakwa ti gĩa tũhũ. Nĩ ndonaga Jehova akĩndeithia na njĩra nyingĩ, na ũrata wakwa hamwe nake ũgĩkũra makĩria.

Mũcemanio-inĩ wa mbere ũrĩa ndathiire gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Bougainville, nĩ ndacemanirie na mũthuri ũmwe na mũtumia wake arĩa maanjũririe ũũ macanjamũkĩte: “Nĩ ũratũririkana?” Ngĩririkana nĩ ndamahunjĩirie rĩrĩa ndakinyire Port Moresby na tũkĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia nao, no ngĩcoka ngĩmatigĩra mũrũ wa Ithe witũ wa kũu. Na rĩu maarĩ abatithie. Kĩu kĩarĩ kĩrathimo kĩmwe kĩa iria Jehova aaheire ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩtatũ ĩrĩa ndarĩ kũu Papua New Guinea.

Itanoima Coron mwaka-inĩ wa 1978, nĩ ndamenyanire na mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe warĩ mwega mũno na warĩ na roho wa kwĩima wetagwo Adel. Aatungataga arĩ painia wa hĩndĩ ciothe o akĩreraga ciana ciake igĩrĩ, Samuel na Shirley. Ningĩ no aarũmbũyagia mami wao ũrĩa warĩ mũkũrũ. Kwoguo nĩ ndacokire Philippines mweri-inĩ wa Mĩĩ 1981, nĩguo tũkahikanie na Adel. Thutha wa kũhikania, twatungataga tũrĩ mapainia a hĩndĩ ciothe o tũkĩrũmbũyagia famĩlĩ.

O na gũtuĩka ndaarĩ na famĩlĩ, mwaka-inĩ wa 1983 nĩ ndaheirũo rĩngĩ mweke wa gũtungata ndĩ painia wa mwanya gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Linapacan, kĩrĩa kĩrĩ gĩcigo-inĩ kĩa Palawan. Ithuothe tũrĩ famĩlĩ nĩ twathamĩire kũu, na no ithuĩ tu twarĩ Aira a Jehova gĩcigo-inĩ kĩu. Mami wa Adel nĩ aakuire kĩndũ mwaka ũmwe thutha ũcio. No nĩ twathiire na mbere kwĩrutanĩria ũtungata-inĩ, na ũndũ ũcio ũgĩtũteithia kũhiũrania na kĩeha gĩa gũkuĩrũo. Twagĩire na arutwo aingĩ marakũra kĩĩroho, ũũ atĩ thutha wa ihinda inini nĩ twabataraga Nyũmba ya Ũthamaki, na tũkĩĩyakĩra kanyũmba kanini. Thutha wa mĩaka ĩtatũ tu kuuma twakinya kuo, nĩ twakenire kuona andũ 110 mokĩte Kĩririkano, na aingĩ ao thutha ũcio nĩ maathiire na mbere nginya magĩkinyĩrĩra kũbatithio.

Mwaka-inĩ wa 1986, nĩ ndatũmirũo gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Culion, kĩrĩa kĩarĩ na andũ maarwarĩte mangũ. Thutha ũcio, Adel o nake nĩ aamũrirũo arĩ painia wa mwanya. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ twaiguaga tũgĩĩtigĩra kũhunjĩria andũ acio maarĩ na mangũ. No aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu maatwĩrire atĩ tondũ andũ acio nĩ maathondeketwo mũrimũ ũcio, tũtiarĩ ũgwati-inĩ mũnene wa kũgwatio. Amwe ao o na nĩ maathiaga mĩcemanio kwa mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe. Thutha wa ihinda inini nĩ twambĩrĩirie gũkenera kũhunjĩria  andũ acio arĩa maaiguaga marĩ atiganĩrie nĩ Ngai o hamwe na andũ. Warĩ ũndũ mwega mũno kuona andũ ta acio arwaru magĩkenera gũkorũo na mwĩhoko wa gũgaakorũo na ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ.—Luk. 5:​12, 13.

Ciana citũ ciahiũranirie atĩa na ũtũũro wa kũu Culion? Tũrĩ na Adel nĩ twanyitire ũgeni aarĩ a Ithe witũ erĩ ethĩ kuuma Coron nĩguo ciana citũ ikorũo na arata ega. Samuel, Shirley, na aarĩ a Ithe witũ acio nĩ maakenagĩra kũhunjia na kwĩruta Bibilia na ciana nyingĩ iria aciari ao twerutaga nao twĩ na Adel. Harĩ hĩndĩ twerutaga na famĩlĩ ikũmi na ĩmwe. Nĩ ũndũ wa ũrĩa twarĩ na arutwo aingĩ marakũra kĩĩroho, thutha wa ihinda inini nĩ twagĩire na kĩũngano.

Kĩambĩrĩria-inĩ no niĩ tu ndaarĩ mũthuri wa kĩũngano gĩcigo-inĩ kĩu. Nĩ ũndũ ũcio wabici ya rũhonge ĩkĩnjĩra ndongoragie mĩcemanio ya o kiumia nĩ ũndũ wa ahunjia anana arĩa maarĩ Culion, na ngacoka ngeka ũguo nĩ ũndũ wa ahunjia kenda arĩa maarĩ gĩcagi-inĩ kĩa Marily, kĩrĩa kĩarĩ rũgendo rwa mathaa matatũ na gatarũ. Twarĩkia mĩcemanio kũu, nĩ twathiaga magũrũ na famĩlĩ yakwa rũgendo rwa mathaa maingĩ nginya gĩcagi-inĩ gĩetagwo Halsey kĩarĩ kũndũ kũrĩ irĩma, nĩguo tũkerute na arutwo aitũ a Bibilia.

Mũthia-inĩ nĩ kwagĩire na maumĩrĩro mega gĩcagi-inĩ kĩa Marily na kĩa Halsey, na o kũndũ gũgĩakwo Nyũmba ya Ũthamaki. Na o ta Linapacan, aarĩ na ariũ a Ithe witũ na arĩa maakenagio nĩ ũhoro nĩo maarutire indo iria nyingĩ cia gwaka na makĩĩrutĩra gũka gwaka. Nyũmba ya Ũthamaki ĩrĩa yarĩ Marily nĩ ĩngĩaiganĩire andũ 200 na nĩ ĩngĩararamirio, ũndũ ũrĩa watũhotithagia gwĩkĩra igomano kuo.

Mwaka-inĩ wa 1993 thutha wa ciana citũ gũtuĩka andũ agima, tũrĩ na Adel nĩ twaambĩrĩirie gũceerera ciũngano bũrũri-inĩ wa Philippines. Thutha-inĩ mwaka wa 2000, nĩ ndetirũo Cukuru ya Kũmenyeria Maũndũ ma Ũtungata nĩguo menyerio gũtuĩka mũrutani wa cukuru ĩyo. Ndaiguaga ta itagĩrĩire wĩra-inĩ ũcio, no hingo ciothe Adel nĩ aanjĩkĩraga ngoro. Nĩ aandirikanagia atĩ Jehova nĩ angĩaheire hinya ũrĩa ndabataraga wa kũhingia wĩra ũcio mwerũ. (Afil. 4:13) Adel aarĩ na ma na ũndũ ũcio tondũ nĩ eeyoneire Jehova akĩmũteithia kũhingia ũtungata wake o akĩhiũranagia na mathĩna ma mwĩrĩ.

 Mwaka-inĩ wa 2006 hĩndĩ ĩyo ndarutanaga cukuru ĩyo, Adel nĩ aamenyekanire atĩ arĩ na mũrimũ wa Parkinson. Nĩ twamakire mũno! Rĩrĩa ndaamũririe kana no tũtige ũtungata witũ nĩguo hote kũmũrũmbũiya, aanjĩrire, “Caria ndagĩtarĩ ũngĩndeithagĩrĩria, na nĩ njũĩ Jehova nĩ egũtũteithia gũthiĩ na mbere na ũtungata witũ.” Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩtandatũ ĩrĩa yarũmĩrĩire, Adel nĩ aathiire na mbere na ũtungata wake arĩ o na gĩkeno. Rĩrĩa aaremereirũo biũ nĩ gũthiĩ, aathiaga na wheelchair kũhunjia. Na rĩrĩa aambĩrĩirie kũremwo nĩ kwaria, aaheanaga macokio ma kiugo kĩmwe kana igĩrĩ mĩcemanio-inĩ. Kaingĩ nĩ aatũmagĩrũo ndũmĩrĩri cia kũmũgaathĩrĩria nĩ ũndũ wa ũkirĩrĩria wake, nginya rĩrĩa aakuire mwaka-inĩ wa 2013. Nĩ ndagũmĩirũo o rĩngĩ nĩ kĩeha na ihooru thutha wa gũkuĩrũo nĩ mũtumia wakwa, ũrĩa twendanĩte mũno na twaikaranĩtie makĩria ma mĩaka 30.

Wendi wa Adel warĩ thiĩ na mbere na ũtungata wakwa, na noguo ndekire. Gũkorũo na maũndũ maingĩ ma gwĩka nĩ kwandeithirie kũhiũrania na ihooru. Na kuuma mwaka wa 2014 nginya 2017, nĩ ndaheirũo mweke wa gũceerera ciũngano cia rũthiomi rwa Tagalog mabũrũri-inĩ marĩa wĩra witũ wekĩrĩirũo mĩkaana. Thutha ũcio nĩ ndaceereire ciũngano cia Tagalog thĩinĩ wa Taiwan, Amerika (US), na Canada. Mwaka-inĩ wa 2019, nĩ ndaarutanire irathi-inĩ cia Cukuru ya Ahunjia a Ũthamaki na rũthiomi rwa Gĩthũngũ bũrũri-inĩ wa India na Thailand. Nĩ ngeneire mũno mĩeke ĩyo yothe ya ũtungata. Kũiga meciria harĩ gũtungatĩra Jehova nĩ kũndehagĩra gĩkeno kĩnene.

Kũndũ guothe ndanatũmwo, nĩ ngĩaga na ũrata wa hakuhĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu, na kwoguo ndũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũmatiga. Mahinda-inĩ ta macio, nĩ ndĩrutĩte kwĩhokaga Jehova biũ. Hingo ciothe nĩ ndĩyonagĩra ũteithio wake, na ũndũ ũcio nĩ ũndeithagia gwĩtĩkĩra na ngoro yothe mogarũrũku o mothe ndacemania namo. Ũmũthĩ, ndĩ painia wa mwanya bũrũri-inĩ wa Philippines. Njiguaga njiganĩire kĩũngano-inĩ kĩrĩa ngoragwo, na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu matuĩkĩte famĩlĩ ĩndiiragĩrĩra na ĩnũmbũyagia. Ningĩ nĩ ngenaga kuona ũrĩa Samuel na Shirley megerekanagia na kĩonereria kĩa mami wao.—3 Joh. 4.

Nĩ njemanĩtie na moritũ maingĩ ũtũũro-inĩ, ta kuona mũtumia wakwa nyendete akĩnyamario nĩ mũrimũ mũũru agacoka agakua. Ningĩ nĩ ndabataraga kũmenyera maũndũ maingĩ merũ. O na kũrĩ ũguo, nĩ ndĩyoneire atĩ Jehova “ndarĩ haraya na o ũmwe witũ.” (Atũm. 17:27) Guoko kwa Jehova “ti gũkuhĩ” atĩ no kũremwo gũtiirĩrĩra na gwĩkĩra hinya ndungata ciake, nginya iria irĩ kũndũ gũtarĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Isa. 59:1) Jehova o we Rwaro Rwakwa rwa Ihiga, akoretwo hamwe na niĩ ũtũũro-inĩ wakwa wothe, na nĩ njiguaga ndĩ na ngatho nyingĩ nĩ ũndũ wake. Hatarĩ nganja, ndirĩ ndakorũo ndĩ wiki.