1-2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩka thutha wa kũbatithio? Taarĩria.

 ŨTHERAGIA gwaku maita maigana? No kũhoteke ũtanathamĩra kuo nĩ wagũtheririe biũ. No kũngĩthiĩ atĩa angĩkorũo ndũrĩ wagũtheria rĩngĩ? No gũcoke gĩko na rũkũngũ rĩngĩ o na ihenya. Nĩguo gwaku gũikare kũrĩ gũtheru nĩ ũbataraga gũgũtheragia kaingĩ.

² Kĩyo o ta kĩu nĩ kĩbataranagia nĩguo tũtherie meciria maitũ o na ũmũndũ witũ. Hatarĩ nganja, tũtanabatithio nĩ twekĩrire kĩyo gwĩka mogarũrũku marĩa maabataranagia ũtũũro-inĩ witũ nĩguo “[twĩtherie] ũndũ o wothe ũrĩa ũngĩthahia mwĩrĩ na roho.” (2 Kor. 7:1) No rĩu no mũhaka twathĩkĩre ũtaaro wa mũtũmwo Paulo wa “gũthiĩ na mbere kwerũhio.” (Ef. 4:23) Tũrabatara gũthiĩ na mbere gwĩkĩra kĩyo nĩkĩ? Tondũ gĩko gĩa thĩ ĩno no kĩingĩre thĩinĩ witũ o na ihenya. Nĩguo twĩtheme ũndũ ũcio na tũthiĩ na mbere gũkenia Jehova, no mũhaka tũikare tũgĩthuthuragia meciria maitũ, ũmũndũ witũ, o na merirĩria maitũ.

3. Ciugo “kũgarũrĩra meciria manyu” ciugĩte atĩa? (Aroma 12:2)

³ Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũbataraga gwĩka nĩguo tũgarũrĩre meciria maitũ kana tũcenjie mwĩcirĩrie witũ? (Thoma Aroma 12:2.) Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kũgarũrĩra meciria manyu” no kĩhũthĩrũo kuuga “gũthondeka meciria manyu.”  Ũguo nĩ kuonania tũtiagĩrĩirũo o gwĩka ciĩko nini tu njega. Handũ ha ũguo, no mũhaka twĩthuthurie ũrĩa tũtariĩ ngoro-inĩ na twĩke mogarũrũku o mothe marĩa marabatarania, nĩguo tũtigĩrĩre atĩ ũtũũro witũ nĩ ũratwarana na ithimi cia Jehova ũrĩa wothe kũngĩhoteka. Twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩkaga ũguo.

4. Tũngĩka atĩa nĩguo twĩtheme kũreka meciria maitũ matongorio nĩ mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ?

⁴ Rĩrĩa tũgaatuĩka akinyanĩru, nĩ tũkaahotaga gũkenia Jehova hĩndĩ ciothe maũndũ-inĩ mothe marĩa tũgeekaga. No ihinda-inĩ rĩrĩ nĩ tũrabatara gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria mũno nĩguo tũkenie Jehova. Thĩinĩ wa Aroma 12:2, mũtũmwo Paulo oonanirie atĩ nĩguo tũmenye wendi wa Ngai nĩ tũrabatara kũgarũrĩra meciria maitũ. No mũhaka twĩthuthurie nĩguo tuone kana nĩ tũrekaga mwĩcirĩrie wa Ngai ũtongorie mĩoroto itũ na matua maitũ, handũ ha gwĩtĩkĩra gũtongorio nĩ mũtabarĩre ũyũ mũũru wa maũndũ.

5. Tũngĩthuthuria meciria maitũ atĩa nĩguo tuonanie atĩ nĩ tũramenya mũthenya wa Jehova ũrĩ hakuhĩ? (Rora mbica.)

⁵ Kwa ngerekano, Jehova endaga “[tũigage] hakuhĩ meciria-inĩ gũkorũo kuo kwa mũthenya wa Jehova.” (2 Pet. 3:12) Wĩyũrie ũũ: ‘Hihi mũtũũrĩre wakwa nĩ wonanagia atĩ nĩ ndĩrataũkĩrũo mũthia wa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ wĩ hakuhĩ mũno? Hihi matua makwa megiĩ gĩthomo na wĩra nĩ monanagia atĩ gũtungatĩra Jehova nĩkuo ũndũ ũrĩa wa bata makĩria ũtũũro-inĩ wakwa? Hihi nĩ ngoragwo na wĩtĩkio atĩ Jehova nĩ ekũhingĩria mabataro makwa na ma famĩlĩ yakwa, kana nĩ njikaraga ngĩtangĩkaga mũno nĩ ũndũ wa indo cia gũkũ thĩ?’ Jehova nĩ akenaga mũno rĩrĩa ona nĩ tũrerutanĩria gwĩka wendi wake maũndũ-inĩ mothe.—Mat. 6:25-27, 33; Afil. 4:12, 13.

6. Twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩka atĩa?

 ⁶ Nĩ tũrabatara gũikara tũgĩthuthuragia mwĩcirĩrie witũ kaingĩ na tũgeka mogarũrũku marĩa mangĩbatarania. Paulo eerire Akorintho ũũ: “Ikaragai mũkĩĩgeragia kana mũrĩ thĩinĩ wa wĩtĩkio; ikaragai mũgĩĩthuthuragia ũrĩa mũtariĩ kũna.” (2 Kor. 13:5) Gũkorũo tũrĩ “thĩinĩ wa wĩtĩkio” nĩ makĩria ma kũnyitanagĩra rĩmwe na rĩmwe mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano na wĩra-inĩ wa kũhunjia. Nĩ kũhutĩtie maũndũ marĩa twĩciragia, merirĩria maitũ, na mĩerekera itũ. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kũgarũrĩra meciria maitũ na njĩra ya gũthoma Kiugo kĩa Ngai, tũkeruta gwĩciria ta ũrĩa Jehova eciragia, na tũgacoka tũgeka mogarũrũku marĩa marabatarania nĩguo tũmũkenie.—1 Kor. 2:14-16.

7. Kũringana na Aefeso 4:31, 32, nĩ atĩa ũngĩ twagĩrĩirũo gwĩka, na nĩkĩ gwĩka ũguo no gũkorũo kũrĩ ũndũ mũritũ?

⁷ Thoma Aefeso 4:31, 32. Makĩria ma kũgarũrĩra meciria maitũ, nĩ tũrabatara ‘kwĩhumba ũmũndũ mwerũ.’ (Ef. 4:24) No mũhaka twĩrutanĩrie gwĩka ũguo. Harĩ maũndũ marĩa mothe twagĩrĩirũo kũrutĩra wĩra, no mũhaka twĩrutanĩrie gũtooria ngumo njũru ta marũrũ manene, marakara, na mangʼũrĩ. Nĩkĩ ũndũ ũcio no ũkorũo ũrĩ mũritũ? Tondũ ngumo imwe njũru nĩ ikoragwo irikĩrĩte mũno thĩinĩ witũ. Kwa ngerekano, Bibilia yugaga atĩ andũ amwe nĩ “[mahiũhaga] kũrakara” na nĩ “[makoragwo] na mwerekera wa kũrakara.” (Thim. 29:22) Gũtooria ngumo ta icio njũru irikĩrĩte mũno no kũbatare kĩyo kĩnene o na thutha wa mũndũ kũbatithio, ta ũrĩa ngerekano ĩno ĩrũmĩrĩire ĩronania.

8-9. Kĩonereria gĩa Stephen kĩronania atĩa bata wa gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria kweheria ngumo njũru?

⁸ Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Stephen aarĩ na thĩna wa kũgirĩrĩria marakara make. Aaugire ũũ: “O na thutha wa kũbatithio, no ndabataraga gũthiĩ na mbere kũniina marakara makwa. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩmwe ngĩhunjia nyũmba kwa nyũmba, nĩ ndaingatithirie mũici waiyĩte redio kuuma ngaari-inĩ yakwa. Ndĩ hakuhĩ kũmũkinyĩra-rĩ, akĩrekia redio na akĩũra. Rĩrĩa ndataarĩirie arĩa twarĩ nao ũrĩa ndeka nĩguo njokerio redio yakwa, mũthuri ũmwe wa kĩũngano akĩnjũria ũũ: ‘Stephen, korũo nĩ wanyita mũndũ ũcio ũngĩamwĩka atĩa?’ Kĩũria kĩu nĩ gĩatũmire ndĩcũranie, na gĩgĩtũma nyende mũno kwĩrutanĩria gũtuĩka mũndũ wa kũiga thayũ.” b

⁹ O ta ũrĩa kĩonereria gĩa Stephen kĩonania, ngumo njũru no itũcokerere tũterĩgĩrĩire o na thutha wa gwĩciria atĩ nĩ tũcirutĩire wĩra biũ. Ũndũ ta ũcio ũngĩkĩka harĩ we, ndũgakue ngoro na ndũgecirie atĩ ũrĩ Mũkristiano mũũru. O na mũtũmwo Paulo aaugire ũũ: “Rĩrĩa ndĩrenda gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire, ũndũ ũrĩa mũũru ũkoragwo hamwe na niĩ.” (Rom. 7:21-23) Tondũ Akristiano othe ti akinyanĩru, nĩ makoragwo na ngumo imwe njũru iria cikaraga igĩcokaga ta ũrĩa rũkũngũ na gĩko icokaga mĩciĩ-inĩ itũ. Nĩ tũrabatara gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria kweheria ngumo icio njũru. Tũngĩka ũguo atĩa?

10. Tũngĩrũa atĩa na ngumo itagĩrĩire? (1 Johana 5:14, 15)

¹⁰ Hoya Jehova igũrũ rĩgiĩ ngumo njũru ĩrĩa ũraremwo kweheria, na ũkorũo na ma atĩ nĩ ekũigua na nĩ egũgũteithia. (Thoma 1 Johana 5:14, 15.) O na gũtuĩka Jehova ndangĩkwehereria ngumo ĩyo njũru na njĩra ya kĩama, no akũhe hinya nĩguo ũhote kũmĩgirĩrĩria.  (1 Pet. 5:10) Ĩka kũringana na mahoya maku na njĩra ya kwaga gwĩka maũndũ marĩa mangĩtũma ngumo ĩyo njũru ĩcoke. Kwa ngerekano, wĩtheme gũthoma ngʼano iragathĩrĩria ngumo ĩyo njũru ũrerutanĩria kweheria, kana kwĩrorera thenema na programu cia TV irĩ na maũndũ ta macio. Na ndũkareke meciria maku maikare makĩĩriragĩria maũndũ matagĩrĩire.—Afil. 4:8; Kol. 3:2.

11. Tũngĩka atĩa nĩguo tũthiĩ na mbere kwĩhumba ũmũndũ mwerũ?

¹¹ O na gũtuĩka nĩ weheretie ũmũndũ waku wa tene, nĩ ũrabatara gũkũria ũmũndũ mwerũ. Ũngĩka ũguo atĩa? Korũo na muoroto wa kwĩgerekanagia na Jehova rĩrĩa weruta ngumo ciake. (Ef. 5:1, 2) Kwa ngerekano, rĩrĩa wathoma ũndũ thĩinĩ wa Bibilia ũronania wohanĩri wa Jehova, wĩyũrie, ‘Hihi niĩ nĩ njohagĩra arĩa angĩ?’ Rĩrĩa wathoma ũhoro wĩgiĩ ũrĩa Jehova acayagĩra arĩa athĩni, wĩyũrie, ‘Hihi nĩ nũmbũyagia aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marabatara ũteithio na njĩra ta ĩyo, na hihi nĩ nyonanagia ũguo kũgerera ciĩko ciakwa?’ Thiĩ na mbere kũgarũrĩra meciria maku na njĩra ya kwĩhumba ũmũndũ mwerũ, na ũgĩka ũguo ũkorũo na wetereri.

12. Stephen eeyoneire atĩa atĩ Bibilia nĩ ĩrĩ hinya wa gũcenjia andũ?

¹² Stephen, ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere nĩ oonire atĩ o kahora nĩ aahotire kwĩhumba ũmũndũ ũrĩa mwerũ. Aaugire ũũ: “Kuuma ndabatithio, nĩ njemanĩtie na maũndũ maingĩ mangĩtũma njinwo nĩ marakara. Nĩ ndĩrutĩte kweheragĩra andũ arĩa marageria kũndakaria kana ngageria kũhooreria ũndũ ũcio na njĩra ingĩ. Andũ aingĩ, o hamwe na mũtumia wakwa nĩ manangathĩrĩria nĩ ũrĩa hotete kũhiũrania na maũndũ macio. Rĩmwe o na ndiĩtĩkagia atĩ nĩ niĩ! Ndingiuga atĩ nĩ niĩ hotete kwĩgarũra. Handũ ha ũguo, njĩtĩkĩtie atĩ mogarũrũku macio nĩ ũira wa atĩ Bibilia nĩ ĩrĩ ũhoti wa kũgarũra mũndũ.”

13. Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire? (Agalatia 5:16)

¹³ Thoma Agalatia 5:16. Jehova nĩ atũheaga na ũtaana roho wake mũtheru nĩguo tũhote gũtooria mbaara ya gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. Rĩrĩa tweruta Kiugo kĩa Ngai nĩ twĩtĩkagĩria roho wa Ngai ũtũtongorie. Ningĩ nĩ twamũkagĩra roho mũtheru rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio. Rĩrĩa tũrĩ mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano nĩ tũhũthagĩra mahinda hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ, arĩa o ta ithuĩ merutanagĩria gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire, na ũndũ ũcio nĩ ũtwĩkagĩra ngoro. (Ahib. 10:24, 25; 13:7) Na rĩrĩa twahoya Jehova na kĩyo atũteithie kũrũa na ũndũ mũna, nĩ arĩtũheaga roho wake mũtheru ũgatũhe hinya wa gũthiĩ na mbere kũrũa. O na gũtuĩka gwĩka maũndũ macio gũtingĩtwehereria merirĩria moru o rĩo, no gũtũteithie kwaga gwĩka kũringana na merirĩria macio. O ta ũrĩa Agalatia 5:16 yugaga, arĩa mathiaga na roho “[matirĩhingagia] merirĩria ma mwĩrĩ.”

14. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũthiĩ na mbere gũkũria merirĩria marĩa magĩrĩire?

¹⁴ Thutha wa kũgĩa na mũtaratara mwega wa maũndũ ma kĩĩroho, nĩ ũndũ wa bata gũtũũria mũtaratara ũcio na gũthiĩ na mbere gũkũria merirĩria marĩa magĩrĩire. Nĩkĩ? Tondũ thũ itũ ĩmwe ndĩkomaga. Thũ ĩyo nĩ igerio rĩa gwĩka ũndũ ũrĩa ũtagĩrĩire. O na thutha wa kũbatithio, no twĩkore tũgĩkenio nĩ maũndũ marĩa twagĩrĩirũo gwĩthema, ta gũtha kamarĩ, kũnyua njohi gũkĩria gĩthimi, kana ponografĩ. (Ef. 5:3, 4) Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe mwĩthĩ aaugire ũũ: “Ũndũ ũmwe  mũritũ mũno ndanahiũrania naguo nĩ gũtooria merirĩria makwa kwerekera arũme arĩa angĩ. Ndeciragia atĩ merirĩria macio mũthia-inĩ nĩ mangĩeherire, no no hiũranagia namo.” Nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia angĩkorũo nĩ harĩ merirĩria moru ũremagwo gũtooria?

15. Nĩkĩ kũmenya atĩ merirĩria matagĩrĩire “makoraga andũ” othe no gũtwĩkĩre ngoro? (Rora mbica.)

¹⁵ Rĩrĩa ũrarũa na merirĩria moru marĩa mangĩkorũo makũgũmĩire mũno, ririkanaga atĩ ndũrĩ wiki. Bibilia yugaga ũũ: “Gũtirĩ igerio rĩmũkorete tiga o marĩa makoraga andũ.” (1 Kor. 10:13a) Bibilia ĩngĩ ĩtaũrĩte mũhari ũcio ũũ: “Mũtirĩ mwagerio na magerio matonagwo nĩ andũ othe.” Ciugo icio cieerekeirio harĩ arũme na atumia Akristiano arĩa maatũũraga thĩinĩ wa Korintho. Amwe ao mbere ĩyo nĩ meeingĩranagia na ũtharia, ngomanio cia arũme kwa arũme na atumia gwa atumia, na ũrĩĩu. (1 Kor. 6:9-11) Hihi nĩ ũkuona ta thutha wa kũbatithio maatigire kũhiũrania na merirĩria matarĩ mega? Aca. O na gũtuĩka othe maarĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta, maarĩ andũ matarĩ akinyanĩru. Hatarĩ nganja nĩ maahiũranagia na merirĩria matagĩrĩire rĩmwe na rĩmwe. Ũndũ ũcio nĩ wagĩrĩirũo gũtwĩkĩra ngoro. Nĩkĩ? Tondũ ũronania atĩ merirĩria o mothe matagĩrĩire ũngĩkorũo ũkĩhiũrania namo, nĩ kũrĩ mũndũ ũngĩ wanarũa namo. Hatarĩ nganja, no ũhote gũikara ‘ũrũmĩte thĩinĩ wa wĩtĩkio, ũkĩmenyaga atĩ thiritũ yothe ya ariũ a Ithe wanyu nĩ ĩracemania na mĩnyamaro o ta ĩyo.’—1 Pet. 5:9.

16. Nĩ ũgwati ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩthema na nĩkĩ?

¹⁶ Wĩtheme ũgwati wa gwĩciria atĩ gũtirĩ mũndũ ũngĩ ũngĩtaũkĩrũo nĩ igerio rĩrĩa ũragerera. Gwĩciria na njĩra ĩyo no gũtũme ũigue ta ũkinyĩte mũico, na ũigue ta ũtarĩ na hinya wa kũrũa na merirĩria matagĩrĩire. Bibilia yonanagia ũndũ ngũrani na ũcio. Yugaga ũũ: “Ngai nĩ mwĩhokeku, na ndangĩreka mũgerio gũkĩra ũrĩa mũngĩhota gwĩtiiria, no hĩndĩ ya  igerio nĩ arĩmũheaga njĩra ya kuumĩrĩra nĩguo mũkahota kũrĩkirĩrĩria.” (1 Kor. 10:13b) Kwoguo o na rĩrĩa merirĩria matarĩ mega makorũo na hinya, no tũhote kũmatooria na tũikare tũrĩ ehokeku harĩ Jehova. Kũgerera ũteithio wa Jehova, no tũhote gwĩthema gwĩka kũringana na merirĩria macio moru.

17. O na gũtuĩka tũtingĩhota kũgirĩrĩria merirĩria moru gũka meciria-inĩ-rĩ, nĩ atĩa tũngĩhota gwĩka?

¹⁷ Hingo ciothe ririkanaga ũndũ ũyũ: Tondũ ndũrĩ mũkinyanĩru, ndũngĩhota kũgirĩrĩria merirĩria moru gũka meciria-inĩ. No rĩrĩa moka, no ũhote kũregana namo o na ihenya o ta ũrĩa Jusufu eekire rĩrĩa oorĩire mũtumia wa Potifa. (Kĩam. 39:12) To mũhaka wathĩkĩre merirĩria macio moru.

18-19. Nĩ ciũria irĩkũ tũngĩĩyũria tũkĩĩrutanĩria kũgarũrĩra meciria maitũ?

¹⁸ Kũgarũrĩra meciria maitũ nĩ kũhutĩtie gũtigĩrĩra atĩ mwĩcirĩrie witũ na ciĩko citũ nĩ iratwarana na wendi wa Jehova. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gwĩthuthuragia kaingĩ na kwĩyũria, ‘Hihi ciĩko ciakwa nĩ ironania atĩ nĩ ndĩrataũkĩrũo nĩ mahinda marĩa tũratũũra? Hihi nĩ ndĩrathiĩ na mbere kwĩhumba ũmũndũ mwerũ? Hihi nĩ ndĩretĩkĩria roho wa Jehova ũtongorie ũtũũro wakwa nĩguo hote kũregana na merirĩria ma mwĩrĩ?’

¹⁹ Ũgĩĩthuthuria, ndũkerĩgĩrĩre ũkorũo ũrĩ mũkinyanĩru, no rora maũndũ marĩa ũhotete kũhingia. Ũngĩona handũ ũrabatara kũrutĩra wĩra, ndũgakue ngoro. Handũ ha ũguo, rũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Afilipi 3:16: “Harĩa tũrĩkĩtie gũkinya-rĩ, nĩ tũthiĩi na mbere na mĩthiĩre ĩrĩa yagĩrĩire na njĩra o ĩyo.” Ũgĩka ũguo, koragwo na ma atĩ Jehova nĩ arĩrathimaga kĩyo gĩaku gĩa gũthiĩ na mbere kũgarũrĩra meciria maku.