GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI GĨA 2
RWĨMBO NA. 132 Nĩ Twatuĩka Mwĩrĩ Ũmwe
Ũrĩa Mũthuri Angĩonia Mũtumia Wake Gĩtĩo
“Inyuĩ athuri, [maheagei] gĩtĩo.”—1 PET. 3:7.
ŨNDŨ ŨRĨA WARĨRĨIRIO
Ũrĩa mũthuri angĩonia mũtumia wake gĩtĩo kũgerera ciugo na ciĩko.
1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũmwe watũmire Jehova ambĩrĩrie mũbango wa kĩhiko?
BIBILIA yonanagia atĩ Jehova nĩ “Ngai ũrĩa mũkeni,” na nĩ endaga o na ithuĩ tũkorũo na gĩkeno. (1 Tim. 1:11) Nĩ atũheete iheo nyingĩ iria itũmaga tũkenere ũtũũro. (Jak. 1:17) Kĩheo kĩmwe atũheete nĩ kĩhiko. Rĩrĩa mũthuri na mũtumia mahikania, nĩ mehĩtaga atĩ megũtũũra mendaine na maheanĩte gĩtĩo. Na hatarĩ nganja mangĩtũũria mwĩhĩtwa ũcio nĩ magĩaga na gĩkeno kĩa ma.—Thim. 5:18.
2. Ihiko nyingĩ ihaana atĩa ũmũthĩ?
2 Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, andũ aingĩ arĩa marĩ kĩhiko-inĩ nĩ magaga kũhingia mĩĩhĩtwa ĩrĩa meehĩtire mũthenya wa ũhiki, na ũndũ ũcio ũgatũma mage gĩkeno. Riboti ya ica ikuhĩ ya Kĩama kĩa Ũgima wa Mwĩrĩ gĩa Thĩ ĩronania atĩ athuri aingĩ nĩ mahũũraga atumia ao, makamaruma, kana makamatuurithia na njĩra itiganĩte. Mũthuri ta ũcio no etue nĩ arahe mũtumia wake gĩtĩo marĩ mbere ya andũ, no marĩ mũciĩ akamwĩkaga maũndũ moru. Ningĩ ihiko nyingĩ nĩ igĩaga na mathĩna nĩ ũndũ wa mũthuri gũkorũo akĩĩrorera ponografĩ.
3. Nĩ maũndũ ta marĩkũ mangĩtũma mũthuri eke mũtumia wake maũndũ moru?
3 Nĩ maũndũ ta marĩkũ matũmaga athuri amwe meke atumia ao maũndũ moru? Amwe no gũkorũo maarerirũo makĩonaga baba wao akĩhũũra mami wao, na kwoguo mageciria ũcio ti thĩna. Angĩ marũmagĩrĩra ũndũire wa kwao, ũrĩa ũngĩkorũo na mawoni mahĩtanu ma atĩ mũthuri nĩ abatiĩ kũruta ũrũme gwake mũciĩ nĩguo mũtumia wake amwĩtigĩre. Nao angĩ kuuma marĩ o anini matiarutirũo kũgirĩrĩria marakara. Nao arũme amwe nĩ ũndũ wa kwĩroragĩra ponografĩ, monaga mũtumia arĩ mũndũ o wa kũhũthĩrũo kũhingia merirĩria ma ngomanio. Makĩria ma ũguo, riboti nyingĩ cionanĩtie atĩ thĩna ũcio wa athuri gwĩka atumia ao maũndũ moru nĩ woongererekire kuuma hĩndĩ ya kĩngʼũki gĩa COVID-19. O na kũrĩ ũguo, itũmi icio itirahe mũthuri kĩĩgwatio gĩa gwĩka mũtumia wake maũndũ moru.
4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ athuri Akristiano mabatiĩ gwĩthema, na nĩkĩ?
4 Mũthuri Mũkristiano nĩ abatiĩ gwĩthema muonere mũhĩtanu wa andũ a thĩ wĩgiĩ atumia. a Nĩkĩ? Gĩtũmi kĩmwe nĩ atĩ maũndũ marĩa mũndũ athugundaga meciria-inĩ, kaingĩ nĩ akinyagĩrĩra kũmeka. Mũtũmwo Paulo eerire Akristiano aitĩrĩrie maguta thĩinĩ wa Roma “[matige] kwĩgerekanagia na mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ.” (Rom. 12:1, 2) Paulo akĩandĩkĩra Akristiano acio, kĩũngano kĩu nĩ gĩaikarĩte mĩaka ĩigana ũna kuuma kĩambĩrĩrio. No ciugo icio aamandĩkĩire nĩ cionanagia atĩ andũ amwe kĩũngano-inĩ kĩu matiatiganĩte biũ na ũndũire na mwĩcirĩrie wa andũ a thĩ. Nĩkĩo aameerire magarũrĩre mwĩcirĩrie o hamwe na mĩthiĩre yao. O na ũmũthĩ ũyũ athuri Akristiano nĩ mabatiĩ kũrũmĩrĩra ũtaaro ũcio. Gĩtũmi nĩ tondũ amwe nĩ mahutĩtio nĩ mwĩcirĩrie wa thĩ nginya magakinyĩrĩra gwĩkaga atumia ao maũndũ moru. b Hihi Jehova erĩgagĩrĩra mũthuri arũmbũyanie atĩa na mũtumia wake? Rĩandĩko rĩa mũthingi rĩa gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ rĩcoketie kĩũria kĩu.
5. Kũringana na 1 Petero 3:7, mũthuri agĩrĩirũo kũrũmbũyania atĩa na mũtumia wake?
5 Thoma 1 Petero 3:7. Jehova erĩte athuri matĩage atumia ao. Mũthuri ũtĩĩte mũtumia wake arũmbũyanagia nake na njĩra ya wendo na ũtugi. Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa mũthuri angĩonia mũtumia wake gĩtĩo. No rekei twambe tuone nĩ mĩtugo ta ĩrĩkũ ĩngĩonania atĩ mũthuri ndatĩĩte mũtumia wake.
WĨTHEME MĨTUGO YA KWAGĨRA MŨTUMIA WAKU GĨTĨO
6. Jehova aiguaga atĩa kwerekera athuri arĩa mahũũraga atumia ao? (Akolosai 3:19)
6 Ndwagĩrĩirũo kũhũũra mũtumia waku. Jehova nĩ athũire andũ arĩa mendete mbaara. (Thab. 11:5) Ndakenagio o na hanini nĩ athuri arĩa mahũũraga atumia ao. (Mal. 2:16; thoma Akolosai 3:19.) Kũringana na rĩandĩko ritũ rĩa mũthingi, 1 Petero 3:7, mũthuri angĩaga kũrũmbũyania na mũtumia wake na njĩra njega, nĩ athũkagia ũrata wake hamwe na Ngai. O na Jehova no age gũthikĩrĩria mahoya make.
7. Kũringana na Aefeso 4:31, 32, nĩ mĩario ya mũthemba ũrĩkũ mũthuri abatiĩ gwĩthema? (Ningĩ rora “Gũtaarĩria Kiugo.”)
7 Ndwagĩrĩirũo kũruma mũtumia waku. Athuri amwe nĩ marumaga atumia ao na njĩra ya kũmeera ciugo nditũ cia kũmatuurithia. No Jehova nĩ athũire “marakara, mangʼũrĩ, kũgũthũka, [na] irumi.” c (Thoma Aefeso 4:31, 32.) Jehova nĩ aiguaga ũrĩa wothe tũrauga. Kwoguo nĩ aroraga ũrĩa mũthuri aragĩria mũtumia wake nginya rĩrĩa marĩ oiki mũciĩ. Mũthuri waragĩria mũtumia wake ũũru nĩ athũkagia kĩhiko gĩake o hamwe na ũrata wake na Jehova.—Jak. 1:26.
8. Jehova akoragwo na mawoni marĩkũ kwerekera ponografĩ, na nĩkĩ?
8 Wĩtheme kwĩrorera ponografĩ. Jehova nĩ athũire ponografĩ. Kwoguo mũthuri wĩroragĩra mbica cia ũũra-thoni nĩ athũkagia ũrata wake na Jehova na akagĩra mũtumia wake gĩtĩo. d Jehova erĩgagĩrĩra mũthuri akorũo arĩ mwĩhokeku harĩ mũtumia wake. Na ũguo nĩ kuuga ndabatiĩ kwĩingĩria ũtharia-inĩ o na kana gũthugunda meciria ta macio. Jesu aaugire atĩ mũndũ ũrĩa wĩroragĩra mũtumia arĩ na merirĩria moru kũmwerekera, nĩ arĩkĩtie gũtharia nake “ngoro-inĩ yake.” e—Mat. 5:28, 29.
9. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ Jehova ndakenagio nĩ athuri arĩa maingĩragia atumia ao ciĩko-inĩ cia ngomanio iramagĩra gĩtĩo?
9 Wĩtheme kũingĩria mũtumia waku ciĩko-inĩ cia ngomanio iramwagĩra gĩtĩo. Athuri amwe nĩ matindĩkagĩrĩria atumia ao meke ciĩko cia ngomanio iratũma mũtumia athumbũrũo nĩ thamiri kana aigue ta arahũthĩrũo ũũru. Jehova nĩ athũire ciĩko ta icio cia mwĩyendo na iragĩra mũtumia gĩtĩo. Erĩgagĩrĩra mũthuri ende mũtumia wake, amũrũmbũiye arĩ na ũtugi, na atĩe mawoni make. (Ef. 5:28, 29) Ĩ angĩkorũo mũthuri Mũkristiano nĩ akoretwo akĩagĩra mũtumia wake gĩtĩo, akamwĩka maũndũ moru, kana hihi nĩ eroragĩra ponografĩ? Angĩka atĩa nĩguo agarũrĩre mwĩcirĩrie na ciĩko ciake?
ŨRĨA ŨNGĨTOORIA MĨTUGO ĨRAGĨRA MŨTUMIA WAKU GĨTĨO
10. Athuri mangĩgunĩka atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Jesu?
10 Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia mũthuri gũtiga gwĩkaga mũtumia wake maũndũ moru ma kũmwagĩra gĩtĩo? No erutanĩrie kwĩgerekania na Jesu. O na gũtuĩka Jesu ndaahikanirie, ũrĩa aarũmbũyanagia na arutwo ake nĩ kĩonereria kĩega athuri mangĩrũmĩrĩra makĩrũmbũyania na atumia ao. (Ef. 5:25) Rekei tuone ũrĩa athuri mangĩĩruta kuumana na ũrĩa Jesu aarũmbũyanagia na atũmwo ake na ũrĩa aamaragĩria.
11. Jesu aarũmbũyanagia atĩa na atũmwo ake?
11 Jesu aarũmbũyanagia na atũmwo ake na njĩra ya wendo na gĩtĩo. Ndaamakũũmaga kana akamatindĩkĩrĩria mamwathĩkĩre. O na gũtuĩka nĩwe warĩ Mwathani wao, ndaahũthagĩra gĩthũri atĩ nĩguo amaririkanie nĩwe wĩ na ũnene igũrũ rĩao. Handũ ha ũguo, aakoragwo ehaarĩirie kũmatungatĩra arĩ na wĩnyihia. (Joh. 13:12-17) Eerire arutwo ake ũũ: “Mwĩrute kuuma kũrĩ niĩ, nĩ ũndũ niĩ ndĩ mũhooreri na mwĩnyihia ngoro-inĩ, na nĩ mũgũcanjamũrũo.” (Mat. 11:28-30) Kwoguo Jesu aarĩ mũhooreri. Ngumo ya ũhooreri ndĩkoragwo ĩkĩonania atĩ mũndũ arĩ na wathe, ĩndĩ yonanagia atĩ mũndũ ũcio arĩ na ũhoti wa kwĩgirĩrĩria. O na angĩcogothwo, nĩ ahotaga gũikara ahooreire na akagirĩrĩria marakara.
12. Jesu aaragĩria andũ arĩa angĩ atĩa?
12 Jesu aaragĩria andũ na ciugo cia kũmomĩrĩria na kũmekĩra ngoro. Ndaahũthagĩra ciugo ingĩatuurithirie arutwo ake. (Luk. 8:47, 48) O na rĩrĩa thũ ciake ciamũcogothaga na ikamũruma, we “ndaarumanire.” (1 Pet. 2:21-23) Rĩmwe o na Jesu nĩ aathuuraga gũkira handũ ha kwaria ũũru. (Mat. 27:12-14) Na githĩ kĩu ti kĩonereria kĩega mũno aaigĩire athuri Akristiano?
13. O ta ũrĩa Mathayo 19:4-6 yonanĩtie-rĩ, mũthuri angĩnyitana atĩa na mũtumia wake? (Ningĩ rora mbica.)
13 Jesu aaugire atĩ mũthuri abatiĩ gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ mũtumia wake. Nĩ aacokerire ciugo cia Ithe rĩrĩa aaugire atĩ mũthuri agĩrĩirũo ‘kũnyitana na mũtumia wake.’ (Thoma Mathayo 19:4-6.) Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “manyitane” rĩandĩko-inĩ rĩu, kĩngĩtaũrũo kiugo gwa kiugo kiugĩte “kũnyitithania na ngamu.” Ũguo nĩ kuuga atĩ mũthuri na mũtumia wake mabatiĩ gũkorũo na ũrũmwe mũrũmu ũũ atĩ nĩ ta manyitithanĩtio na ngamu. Kwoguo ũmwe wao angĩka ũndũ wa gũtuurithia ũcio ũngĩ, eerĩ no nginya mahutio nĩ ũndũ ũcio. Mũthuri ũkũrĩtie ũrũmwe ta ũcio hamwe na mũtumia wake, nĩ arĩĩthemaga biũ kwĩrorera mĩthemba yothe ya ponografĩ. Arĩhũgũraga maitho make o na ihenya nĩguo “matige kũrora ũndũ wa tũhũ.” (Thab. 119:37) Na njĩra ĩngĩ, arĩkoragwo arĩkanĩire na maitho make atĩ ndangĩĩrorera mũtumia o wothe arĩ na merirĩria moru.—Ayub. 31:1.
Mũthuri mwĩhokeku nĩ ethemaga biũ kwĩrorera ponografĩ (Rora kĩbungo gĩa 13) g
14. Nĩ makinya marĩkũ mũthuri wĩkaga mũtumia wake maũndũ moru abatiĩ kuoya nĩguo athondeke ũrata wake na Jehova o hamwe na mũtumia wake?
14 Mũthuri ũhũũraga mũtumia wake kana akamũruma, nĩ abatiĩ kuoya makinya mangĩ nĩguo athondeke ũrata wake na Jehova o hamwe na mũtumia wake. Nĩ makinya marĩkũ agĩrĩirũo kuoya? Wa mbere, nĩ abatiĩ gwĩtĩkĩra atĩ arĩ na thĩna mũnene. Nĩ wega kũririkana atĩ gũtirĩ ũndũ tũngĩhitha Jehova. (Thab. 44:21; Koh. 12:14; Ahib. 4:13) Wa kerĩ, nĩ agĩrĩirũo gũtiga gwĩkaga mũtumia wake maũndũ moru na agarũrĩre mĩthiĩre yake. (Thim. 28:13) Wa gatatũ, nĩ agĩrĩirũo kũhoya mũtumia wake mũhera na ere Jehova amuohere. (Atũm. 3:19) Ningĩ nĩ agĩrĩirũo kũhoya Jehova amũhe wendi wa gwĩka mogarũrũku, o hamwe na ũhoti wa kũgirĩrĩria rũrĩmĩ rwake na gũkorũo na mwĩcirĩrie na mĩthiĩre ĩrĩa yagĩrĩire. (Thab. 51:10-12; 2 Kor. 10:5; Afil. 2:13) Wa kana, nĩ abatiĩ gwĩka kũringana na mahoya make na njĩra ya gũthũũra biũ irumi cia mĩthemba yothe na mbaara. (Thab. 97:10) Wa gatano, nĩ abatiĩ gũcaria o na ihenya ũteithio harĩ athuri a kĩũngano. (Jak. 5:14-16) Wa gatandatũ, nĩ agĩrĩirũo gwĩcũrania ũrĩa angĩka nĩguo ndakanacokerere ũndũ ũcio rĩngĩ. O na mũthuri wĩroragĩra ponografĩ abatiĩ kuoya makinya o ta macio. Mũndũ angĩoya makinya macio, Jehova nĩ ekũmũteithia nĩguo agarũrĩre mĩthiĩre yake. (Thab. 37:5) No mũthuri nĩ arabatara gwĩka makĩria ma o gwĩthema mĩtugo ĩragĩra mũtumia wake gĩtĩo. Nĩ agĩrĩirũo gwĩka ciĩko ironania nĩ aheete mũtumia wake gĩtĩo. Angĩka ũguo atĩa?
ŨRĨA ŨNGĨONIA MŨTUMIA WAKU GĨTĨO
15. Mũthuri angĩonia mũtumia wake atĩa atĩ nĩ amwendete?
15 Muonagie atĩ nĩ ũmwendete. Ariũ a Ithe witũ amwe arĩa makoretwo na kĩhiko kĩrĩ na gĩkeno nĩ matigagĩrĩra atĩ o mũthenya nĩ harĩ kaũndũ mekĩra atumia ao ga kũmonia atĩ nĩ mamendete. (1 Joh. 3:18) Mũthuri no ekĩre mũtumia wake tũmaũndũ tũnini twa kũmuonia nĩ amwendete, ta kũmũnyita guoko kana kũmũhĩmbĩria. O na mathaa ma mũthenya rĩrĩa matarĩ hamwe no amwandĩkĩre ndũmĩrĩri ya kũmuonia nĩ aramwĩciria, kana ya kũmũũria ũrĩa arathiĩ na mbere. Ningĩ mahinda kwa mahinda, no amuonagie nĩ amwendete na njĩra ya kũmũgũrĩra kĩheo. Rĩrĩa mũthuri eka maũndũ ta macio, nĩ onanagia atĩ nĩ atĩĩte mũtumia wake na ũndũ ũcio ũgekĩra kĩhiko kĩao hinya.
16. Mũthuri abatiĩ kũgaathagĩrĩria mũtumia wake nĩkĩ?
16 Mũcokagĩrie ngatho. Mũthuri no onie mũtumia wake gĩtĩo na njĩra ya kũmwĩraga ciugo cia kũmwĩkĩra ngoro. Ũndũ ũmwe angĩka nĩ kũmũcokagĩria ngatho nĩ ũndũ wa itemi rĩrĩa ahingagia o hamwe na kũmũnyita mbaru. (Kol. 3:15) Mũthuri angĩgaathagĩrĩria mũtumia wake kuuma ngoro, ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũmaga mũtumia aigue endetwo, arĩ na ũgitĩri, na atĩĩtwo.—Thim. 31:28.
17. Mũthuri angĩonia mũtumia wake gĩtĩo atĩa?
17 Rũmbũyanagia nake na njĩra ya ũtugi na gĩtĩo. Mũthuri wendete mũtumia wake amuonaga arĩ wa bata. Amuonaga arĩ kĩheo kĩa goro kuuma kũrĩ Jehova. (Thim. 18:22; 31:10) Ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga arũmbũyanie na mũtumia wake na njĩra ya ũtugi na gĩtĩo nginya maũndũ-inĩ megiĩ ngomanio. Kwoguo ndangĩtindĩkĩrĩria mũtumia wake meke ciĩko cia ngomanio iratũma mũtumia aigue ta arahũthĩrũo ũũru, ta aragĩrũo gĩtĩo, kana igatũma athumbũrũo nĩ thamiri. f Ningĩ o na mũthuri nĩ abatiĩ kwĩrutanĩria gũtũũria thamiri theru maitho-inĩ ma Jehova.—Atũm. 24:16.
18. Nĩ atĩa athuri mabatiĩ kwĩrutanĩria gwĩka? (Ningĩ rora gathandũkũ, “ Njĩra Inya cia Kuonania nĩ Ũtĩĩte Mũtumia Waku.”)
18 Korũo na ma atĩ Jehova nĩ akenaga ona ũkĩĩrutanĩria kuonia mũtumia waku gĩtĩo maũndũ-inĩ mothe. Kwoguo tua itua rĩa gwĩthema gwĩkaga mũtumia waku maũndũ moru, na handũ ha ũguo ũmuonagie ũtugi, gĩtĩo, na wendo. Weka ũguo nĩ ũrĩmuonagia atĩ nĩ ũmwendete, na atĩ nĩ wonaga arĩ wa bata. Makĩria ma ũguo, rĩrĩa wonia mũtumia waku gĩtĩo, nĩ ũrĩkoragwo ũkĩgitĩra ũrata waku na Jehova.—Thab. 25:14.
RWĨMBO NA. 131 “Arĩa Ngai Anyitithanĩtie”
a Athuri no magunĩke mangĩthoma gĩcunjĩ kĩa “Hihi nĩ Ũkoragwo na Mawoni ta ma Jehova Megiĩ Atumia?” ngathĩti-inĩ ya Mũrangĩri ya Janũarĩ 2024.
b Mũtumia ũhũũragwo nĩ mũthuriwe no agunĩke angĩthoma gĩcunjĩ kĩa “Ũteithio Harĩ Andũ Arĩa Marahiũrania na Ngũĩ cia Kĩĩmũciĩ” kĩrũmanĩrĩrio-inĩ gĩa icunjĩ kĩa “Icunjĩ Ingĩ” thĩinĩ wa jw.org/ki na JW Library®.
c GŨTAARĨRIA KIUGO: Kiugo “irumi” kĩhutĩtie kwaria ciugo cia gũtuurithia mũndũ, kũmũmenereria, kana kũmũciinũra. Ciugo o ciothe cia gũtema mũndũ, cia kũmwagĩra gĩtĩo, kana cia kũmũconorithia ikoragwo irĩ irumi.
d Rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo, “Ponografĩ no Ĩharaganie Kĩhiko Gĩaku” thĩinĩ wa jw.org/ki na JW Library.
e Angĩkorũo mũthuri waku nĩ eroragĩra ponografĩ, no ũgunĩke ũngĩthoma gĩcunjĩ kĩa “Ũngĩka Atĩa Angĩkorũo Ũrĩa Mũhikanĩtie Nake nĩ Eroragĩra Ponografĩ?” ngathĩti-inĩ ya Mũrangĩri ya Agosti 2023.
f Bibilia ndiugĩte nĩ ciĩko irĩkũ ciagĩrĩire na nĩ irĩkũ itagĩrĩire ciĩgiĩ ngomanio gatagatĩ-inĩ ka mũthuri na mũtumia wake. Arĩa mahikanĩtie mabatiĩ gũtigĩrĩra atĩ matua mao ũndũ-inĩ ũcio nĩ maronania atĩ nĩ matĩĩte Jehova, nĩ marecirania o ene, na atĩ nĩ marenda gũtũũria thamiri theru. Makĩria ma ũguo, mũthuri na mũtumia wake nĩo mangĩĩtuĩra kana no marĩrĩrie ciĩko ciao cia ngomanio na andũ angĩ.
g GŨTAARĨRIA MBICA: Mũrũ wa Ithe witũ akĩringĩrĩrio nĩ arĩa marutaga wĩra nao erorere ibuku rĩrĩ na mbica cia ũũra-thoni.
