1. Andũ aingĩ ũmũthĩ mekagĩrĩra ũndũ ũrĩkũ?

 NO KŨHOTEKE nĩ wĩyoneire ũrĩa andũ aingĩ ũmũthĩ ũyũ metũũgagĩria. Kwa ngerekano, andũ amwe nĩ mahũthagĩra nenda cia ũkinyanĩria kwĩyonania na kwĩgaathĩrĩria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mahingĩtie. Ĩndĩ no andũ anini tu maheaga Jehova riri. Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa kũhe Jehova riri kuugĩte, na kĩrĩa gĩtũtindĩkaga gwĩka ũguo. Ningĩ nĩ tũkuona ũrĩa tũngĩhe Jehova riri ũrĩa ũmwagĩrĩire na ũrĩa we mwene ekũgoocithia rĩĩtwa rĩake ica ikuhĩ.

KŨHE JEHOVA RIRI NĨ KUUGA ATĨA?

2. Jehova oonanirie riri wake atĩa Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai? (Ningĩ rora mbica.)

² Thĩinĩ wa Bibilia, kiugo “riri” no gĩkorũo gĩkĩonania ũndũ o wothe ũngĩtũma mũndũ atũũgĩrio. Jehova nĩ oonanirie riri wake na njĩra ya magegania ihinda inini thutha wa kũhonokia rũrĩrĩ rwa Isiraeli kuuma ũkombo-inĩ bũrũri-inĩ wa Misiri. Ta hũũra mbica ĩno: Aisiraeli milioni cigana ũna monganĩte haarĩa thĩ wa Kĩrĩma gĩa Sinai nĩguo mathikĩrĩrie ũrĩa Ngai ekũmeera. Kĩrĩma kĩu kĩhumbĩrĩtwo nĩ itũ rĩirũ. O rĩmwe gũkagĩa gĩthingithia kĩnene kĩrainainia thĩ, na kwĩ na heni, marurumĩ, na mũgambo mũnene wa coro. (Tham. 19:​16-18; 24:17; Thab. 68:8) Ta geria gwĩciria ũrĩa Aisiraeli acio maaiguire hĩndĩ ĩyo Jehova oonanirie riri wake mũnene.

3. Tũheaga Jehova riri atĩa?

³ No hihi ithuĩ no tũhote kũhe Jehova riri? Ĩĩ no tũhote. Njĩra ĩmwe tũheaga Jehova riri nayo nĩ rĩrĩa twera andũ arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ hinya wake wa magegania o hamwe na ngumo ciake cia kũgucĩrĩria. Ningĩ nĩ tũheaga Jehova riri rĩrĩa twacokereria rũgooco harĩ we nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa  atũteithĩtie kũhingia. (Isa. 26:12) Mũthamaki Daudi nĩ aaigire kĩonereria kĩega ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũhe Jehova riri. Eerire Ngai ũũ arĩ mbere ya kĩũngano kĩa Isiraeli: “Wee Jehova, wĩ mũnene, na hinya na ũthaka na ũkaru na ũnene nĩ ciaku, nĩ gũkorũo kĩndũ gĩothe kũrĩa igũrũ na gũkũ thĩ nĩ gĩaku.” Thutha wa Daudi kũrĩkia mahoya macio, “kĩũngano gĩothe gĩkĩgooca Jehova.”—1 Maũ. 29:​11, 20.

4. Jesu aaheire Jehova riri atĩa?

⁴ Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aagoocithirie Jehova na njĩra ya kuonania atĩ nĩwe wamũheaga hinya wa kũringa ciama. (Mar. 5:​18-20) Ningĩ Jesu nĩ aaheaga Jehova riri na njĩra ya kwaria maũndũ mega mamwĩgiĩ, o hamwe na kũrũmbũyania na andũ arĩa angĩ na njĩra ya wendo. Hĩndĩ ĩmwe Jesu akĩrutana thunagogi-inĩ, haarĩ na mũtumia wamũthikagĩrĩria wathumbũrĩtwo nĩ ndaimono kwa ihinda rĩa mĩaka 18. Ndaimono ĩyo yatũmĩte mwĩrĩ wa mũtumia ũcio wĩyune ũndũ ataahotaga kũrũgama ehandĩte. No nginya akorũo nĩ aatangĩkaga mũno. Ĩndĩ Jesu nĩ aamũcaĩire, na kwoguo agĩthiĩ harĩ we na akĩmwĩra ũũ arĩ na tha nyingĩ: “Mũtumia ũyũ, nĩ wohorũo kuuma harĩ wathe waku.” Agĩcoka akĩigĩrĩra mũtumia ũcio moko, na o hĩndĩ ĩyo akĩrũgama arũngarĩte na “akĩambĩrĩria kũgooca Ngai” nĩ ũndũ wa kũhonio. (Luk. 13:​10-13) Mũtumia ũcio aarĩ na gĩtũmi kĩega gĩa kũhe Jehova riri, na noguo o na ithuĩ.

NĨ KĨĨ GĨTŨTINDĨKAGA KŨHE JEHOVA RIRI?

5. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga tũhe Jehova gĩtĩo?

⁵ Tũheaga Jehova riri tondũ nĩ tũmũtĩĩte mũno. Twĩ na itũmi nyingĩ cia kũmũtĩa. Kwa ngerekano, Jehova nĩwe mwene hinya wothe; hinya wake ndũrĩ hĩndĩ ũngĩthira. (Thab. 96:​4-7) Na ũũgĩ wake mũingĩ nĩ wonekaga kũgerera indo iria ombĩte. Nĩwe ũtũheete muoyo na kĩrĩa gĩothe tũbataraga nĩguo tũtũũre. (Kũg. 4:11) Ningĩ Jehova nĩ mwĩhokeku. (Kũg. 15:4) Ũndũ wothe ekaga nĩ ũgaacagĩra, na hingo ciothe nĩ ahingagia ciĩranĩro ciake. (Josh. 23:14) Nĩkĩo mũnabii Jeremia aaugire ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ Jehova: “Gatagatĩ-inĩ ka andũ arĩa othe ogĩ a ndũrĩrĩ na gatagatĩ-inĩ ka mothamaki mao mothe, gũtirĩ o na ũmwe ũhaana tawe.” (Jer. 10:​6, 7) Kwoguo twĩ na itũmi njega cia gũtĩa Ithe witũ wa igũrũ. No makĩria ma kũhe Jehova gĩtĩo, nĩ tũmwendete mũno.

6. Twendete Jehova nĩkĩ?

⁶ Tũheaga Jehova riri tondũ nĩ tũmwendete mũno. Jehova nĩ akoragwo na ngumo nyingĩ cia kũgucĩrĩria iria itũmaga tũmwende. Kwa ngerekano, nĩ mũigua tha na mũcayanĩri. (Thab. 103:​8, 13) Rĩrĩa twatuurithio, o nake nĩ atuuragwo. (Zek. 2:8) Nĩ akinyĩrĩkaga, na kwoguo nĩ tũhotaga kũmũkuhĩrĩria na tũgatuĩka arata ake. (Thab. 25:14; Atũm. 17:27) Ningĩ Jehova nĩ mwĩnyihia. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Nĩ enyihagia akainamĩrĩra nĩguo arore igũrũ o na thĩ, agokĩria mũndũ ũrĩa ũtarĩ hinya kuuma rũkũngũ-inĩ.” (Thab. 113:​6, 7) Na githĩ ngumo icio ititũtindĩkaga kũhe Ngai witũ riri?—Thab. 86:12.

7. Nĩ mweke ũrĩkũ wa mwanya tũkoragwo naguo?

⁷ Tũheaga Jehova riri tondũ nĩ twendaga andũ arĩa angĩ mamũmenye. Andũ aingĩ matiũĩ ũhoro wa ma wĩgiĩ Jehova. Nĩkĩ? Tondũ Shaitani nĩ atumumarĩtie meciria mao na njĩra ya gũtheremia maheeni moru megiĩ Jehova. (2 Kor. 4:4) Shaitani nĩ atũmĩte andũ metĩkie atĩ Jehova nĩ Ngai wa kwĩrĩhanĩria, ũtarũmbũyagia andũ, na atĩ nĩwe kĩhumo kĩa mathĩna maingĩ marĩa marĩ thĩinĩ wa thĩ. No  tondũ ithuĩ nĩ tũĩ ũhoro wa ma wĩgiĩ Ngai witũ, tũrĩ na mweke wa kũmenyithia andũ arĩa angĩ ũhoro ũcio, na njĩra ĩyo tũkagoocithia Jehova. (Isa. 43:10) Thaburi ya 96 nĩ yarĩrĩirie ũhoro wĩgiĩ kũhe Jehova riri. Tũgĩthuthuria mĩhari ĩmwe ya thaburi ĩyo, nĩ tũkuona ũrĩa tũngĩhe Jehova riri ũrĩa ũmwagĩrĩire.

ŨRĨA TŨNGĨHE JEHOVA RIRI ŨRĨA ŨMWAGĨRĨIRE

8. Nĩ njĩra ĩrĩkũ ĩmwe tũngĩhe Jehova riri nayo? (Thaburi 96:​1-3)

⁸ Thoma Thaburi 96:​1-3. No tũhe Jehova riri kũgerera maũndũ marĩa tuugaga mamwĩgiĩ. Mĩhari ĩyo ĩtwĩkĩraga ngoro ‘kũinĩra Jehova,’ ‘kũgooca rĩĩtwa rĩake,’ ‘kũhunjia ũhoro mwega wa ũhonokio wake,’ na ‘kũmenyithania riri wake gatagatĩ-inĩ ka ndũrĩrĩ.’ No tũhũthĩre njĩra icio ciothe kũhe Ithe witũ wa igũrũ riri kũgerera ciugo citũ. Ndungata njĩhokeku cia tene o hamwe na Akristiano a karine ya mbere nĩ maahĩahĩaga kwĩra andũ arĩa angĩ ũhoro wa maũndũ mega marĩa Jehova aamekĩire na magatetera rĩĩtwa rĩake. (Dan. 3:​16-18; Atũm. 4:29) Tũngĩĩgerekania nao atĩa?

9-10. Ũreruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Angelena? (Ningĩ rora mbica.)

⁹ Ta wĩcirie ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Amerika (US) wĩtagwo Angelena. a Nĩ aateteire rĩĩtwa rĩa Jehova arĩ na ũmĩrĩru kambuni-inĩ ĩrĩa arutagĩra wĩra. Thutha wa Angelena kwandĩkwo wĩra kuo, nĩ meetirũo mũcemanio nĩgetha arĩa maakoretwo mandĩkwo wĩra memenyithanie na mataarĩrie maũndũ maigana ũna mamegiĩ. Kwoguo Angelena akĩbanga kuonania mbica cigana ũna ahũũrĩtwo ironania ũrĩa akenagĩra gũkorũo arĩ Mũira wa Jehova. No atanakinyĩrĩrũo, mũruti wĩra ũmwe akĩĩmenyithania nĩ aaugire atĩ aarereirũo ndini-inĩ ya Aira a Jehova, na akĩambĩrĩria kũnyũrũria wĩtĩkio witũ. Angelena aaugire: “Ndaiguire ngoro yahũũra na hinya ta ĩkuuma. No ngĩcoka ngĩĩra: ‘Hihi nĩ batiĩ gũkira o ũguo ndeke mũndũ aheenanie igũrũ rĩgiĩ Jehova? Na githĩ ndiagĩrĩirũo kũmũtetera?’”

¹⁰ Rĩrĩa mũndũrũme ũcio aarĩkirie kwaria, Angelena nĩ aahoire mahoya makuhĩ na ngoro. Agĩcoka akĩĩra mũndũ ũcio ũũ ahooreire: “O na niĩ haana o tawe. Ndaarereirũo  ndini-inĩ ĩyo, na nginya ũmũthĩ ũyũ ndĩ o Mũira wa Jehova.” O na gũtuĩka hatiarĩ hahũthũ, Angelena nĩ aahotire kwaria ahooreire. Ningĩ nĩ aamonirie mbica o ta ũrĩa aabangĩte na agĩtetera wĩtĩkio wake na njĩra ya gĩtĩo. (1 Pet. 3:15) Maumĩrĩro maarĩ marĩkũ? Ciugo cia Angelena nĩ ciatũmire mũndũ ũcio ororoiye ngoro yake, o na akĩgweta maũndũ mamwe aakenagĩra hĩndĩ ĩyo aanyitanagĩra na Aira a Jehova. Angelena aaugire: “Jehova nĩ agĩrĩire gũteterũo, na nĩ mweke wa mwanya gũtetera rĩĩtwa rĩake.” O na ithuĩ twĩ na mweke wa mwanya wa kũgoocithia Jehova na kũmũhe riri nginya rĩrĩa andũ angĩ mamwagĩra gĩtĩo.

11. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ athathaiya a ma kuuma o tene makoretwo makĩrũmĩrĩra ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Thaburi 96:8?

¹¹ Thoma Thaburi 96:8. No tũhe Jehova riri kũgerera indo citũ cia goro. Kuuma o tene, athathaiya a Jehova nĩ makoretwo makĩmũgoocithia na njĩra ĩyo. (Thim. 3:9) Kwa ngerekano, Aisiraeli nĩ maarutire mĩhothi nĩ ũndũ wa gwaka hekarũ na kũmĩrũmbũiya. (2 Ath. 12:​4, 5; 1 Maũ. 29:​3-9) Nao arutwo a Jesu nĩ “maahũthagĩra indo ciao” kũmũtungatĩra marĩ hamwe na atũmwo ake. (Luk. 8:​1-3) Ningĩ Akristiano a karine ya mbere nĩ maarutire mĩhothi ya gũteithĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe wao rĩrĩa maagũmĩirũo nĩ ngʼaragu. (Atũm. 11:​27-29) O na mahinda-inĩ maya, no tũgoocithie Jehova na njĩra ya kũruta mĩhothi ya kwĩyendera.

12. Mĩhothi itũ ĩgoocithagia Jehova atĩa? (Ningĩ rora mbica.)

¹² Ta wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩmwe ĩronania ũrĩa mĩhothi itũ ĩgoocithagia Jehova. Mwaka-inĩ wa 2020, bũrũri wa Zimbabwe nĩ wagũmĩirũo nĩ ngʼaragu kwa ihinda iraya, na andũ aingĩ maarĩ ũgwati-inĩ wa kũũragwo nĩ ngʼaragu ĩyo, nginya mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Prisca. Ĩndĩ o na kũrĩ na ngʼaragu ĩyo, Prisca no aathiire na mbere kũhunjia mũthenya wa Njumatano na Njumaa o ta ũrĩa aamenyerete, nginya hĩndĩ ya iciimba. Andũ a itũũra rĩao nĩ maamũnyũrũragia nĩ ũndũ wa gũthiĩ kũhunjia handũ ha gũthiĩ kũrĩma, makamwĩra, “Ũkaarĩo nĩ ngʼaragu wĩ wiki.” No Prisca aameeraga ũũ arĩ na ũmĩrĩru: “Jehova ndarĩ hĩndĩ atiganagĩria ndungata ciake.” Thutha wa ihinda inini, akĩamũkĩra ũteithio ũrĩa ũheanagwo  nĩ ithondeka ritũ. Hatarĩ nganja nĩ tũĩ atĩ ũteithio ta ũcio wonekaga nĩ ũndũ wa mĩhothi ĩrĩa tũrutaga. Andũ acio a itũũra nĩ maakenirio nĩ ũndũ ũcio nginya makĩĩra Prisca ũũ: “Nĩ tuonete Ngai waku ndarĩ agũtiganĩria, kwoguo no twende kwĩruta ũhoro wake.” Na andũ mũgwanja harĩ acio makĩambĩrĩria gũthiaga mĩcemanio ya kĩũngano.

13. Tũngĩgoocithia Jehova atĩa kũgerera mĩthiĩre itũ? (Thaburi 96:9)

¹³ Thoma Thaburi 96:9. No tũhe Jehova riri kũgerera mĩthiĩre itũ. Athĩnjĩri-Ngai arĩa maatungataga hekarũ-inĩ ya Jehova maabatiĩ gũkorũo marĩ atheru kĩĩmwĩrĩ. (Tham. 40:​30-32) No makĩria ma gũkorũo tũrĩ atheru kĩĩmwĩrĩ, nĩ tũbatiĩ gũkorũo tũrĩ atheru kĩĩmĩtugo. (Thab. 24:​3, 4; 1 Pet. 1:​15, 16) Nĩ twagĩrĩirũo kwĩyaũra “ũmũndũ ũrĩa wa tene,” ũguo nĩ kuuga tũtigane na mĩerekera na mĩtugo ĩtarĩ mĩega, na twĩhumbe “ũmũndũ mwerũ,” na ũguo nĩ kuuga tũkorũo na mwĩcirĩrie na ciĩko iratwarana na ngumo cia Jehova. (Kol. 3:​9, 10) O na andũ arĩa aganu biũ na mendete mbaara no magarũrĩre magĩteithio nĩ Jehova, na mehumbe ũmũndũ mwerũ.

14. Ũreruta atĩa kuumana na rũgano rwa Jack? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁴ Ta wĩcirie ũhoro wa Jack, ũrĩa warĩ mwĩki-naĩ wetigĩrĩtwo mũno nginya andũ maamwĩtaga Ndaimono. Jack nĩ aatuĩrĩirũo kũũragwo nĩ ũndũ wa maũndũ moru marĩa eekĩte. No ihinda rĩake rĩa kũũragwo rĩtanakinya, nĩ aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia na mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wokaga kũhunjia njera-inĩ ĩyo. O na Jack eekĩte maũndũ moru ũguo, nĩ eeyaũrire ũmũndũ wa tene na thutha wa ihinda akĩbatithio. Jack aacenjetie biũ ũũ atĩ mũthenya ũrĩa aathiiaga kũũragwo, arangĩri amwe a njera nĩ maarĩrire makĩmuugĩra ũhoro. Mũthigari ũmwe wa njera ĩyo aaugire: “Jack nĩwe warĩ kĩmaramari kĩrĩa kĩũru biũ gũkũ. No rĩu nĩ ũmwe wa andũ arĩa ega biũ.” Kiumia kĩmwe thutha wa Jack kũũragwo, ariũ a Ithe witũ nĩ maathiire gũtongoria mũcemanio wa kĩũngano ũrĩa wekagĩrũo kũu njera-inĩ ĩyo, na mũthenya ũcio harĩ muohwo wokire mũcemanio rĩa mbere. Ookire nĩ ũndũ wa kuona ũrĩa Jack aagarũrĩire mĩthiĩre yake, na kwoguo nĩ eendaga kũmenya ũrĩa angĩka nĩguo atuĩke ndungata ya Jehova. Ũndũ ũcio ũronania wega atĩ  mĩthiĩre itũ nĩ ĩgoocithagia Jehova.—1 Pet. 2:12.

JEHOVA EKŨGOOCITHIA RĨĨTWA RĨAKE ATĨA ICA IKUHĨ?

15. Jehova ekũgoocithia rĩĩtwa rĩake atĩa ica ikuhĩ? (Thaburi 96:​10-13)

¹⁵ Thoma Thaburi 96:​10-13. Mĩhari ĩyo ya mũthia ya Thaburi ya 96 yonanagia atĩ Jehova nĩ Mũthamaki na Mũtuanĩri Ciira ũrĩ kĩhooto. Ihinda rĩũkĩte Jehova nĩ ekũgoocithia rĩĩtwa rĩake na njĩra ya kũrehe matuĩro make ma kĩhooto. Ica ikuhĩ nĩ ekwananga Babuloni Ũrĩa Mũnene nĩ ũndũ wa gũcambithia rĩĩtwa rĩake itheru. (Kũg. 17:​5, 16; 19:​1, 2) No kũhoteke andũ amwe arĩa makoona atĩ Babuloni Ũrĩa Mũnene nĩ anangwo, nĩ makaambĩrĩria gũthathaiya Jehova hamwe na ithuĩ. Mũthia-inĩ hĩndĩ ya mbaara ya Hari–Magedoni, Jehova nĩ akaaniina mũtabarĩre wothe wa Shaitani, aniine arĩa othe mamũkararagia na magacambithia rĩĩtwa rĩake, no nĩ akaahonokia arĩa othe mamwathĩkagĩra na makerutanĩria kũmũgoocithia nĩ ũndũ wa kũmwenda. (Mar. 8:38; 2 Thes. 1:​6-10) Thutha wa igerio rĩa mũthia rĩrĩa rĩgoka thutha wa Wathani wa Mĩaka Ngiri wa Kristo, Jehova nĩ agaakorũo atheretie biũ rĩĩtwa rĩake. (Kũg. 20:​7-10) Ihinda-inĩ rĩu, “thĩ nĩ ĩkaaiyũrũo nĩ ũmenyo wĩgiĩ riri wa Jehova o ta ũrĩa maĩ mahumbagĩra iria.”—Hab. 2:14.

16. Ũtuĩte itua rĩa gwĩka atĩa? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁶ Na githĩ ndũgakorũo ũrĩ ũndũ wa gũcanjamũra rĩrĩa andũ othe magaakorũo makĩhe Jehova riri ũrĩa wagĩrĩire rĩĩtwa rĩake? No kamũira ihinda rĩu rĩkinyĩte, rekei twĩrutanĩrie ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũkagoocithagia Jehova hĩndĩ ciothe. Nĩ ũndũ wa gũtĩtĩrithia ũndũ ũcio, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia gĩthuurĩte Thaburi 96:8 ĩkorũo ĩrĩ rĩandĩko ritũ rĩa mwaka wa 2025, rĩrĩa riugaga ũũ: “Hei Jehova riri ũrĩa wagĩrĩire rĩĩtwa rĩake.”