Baba aarĩ mũthuri kanitha-inĩ wa United Church of Canada, kwoguo o mũthenya wa Kiumia rũcinĩ nĩ aatwĩraga tũthiĩ mathomo-inĩ ma ciana marĩa maarutanagwo kanitha-inĩ ũcio, na thutha-inĩ thaa ithano rũcinĩ tũgathiĩ nake gĩthomo-inĩ kĩa andũ othe. Narĩo thutha wa mĩaraho, tũgathiĩ na mami thĩinĩ wa Nyũmba ya Ũthamaki. Warĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ kuona ngũrani gatagatĩ ka ndini icio cierĩ.

Mami nĩ eerire arata ake a ihinda iraihu, Bob na Marion Hutcheson, maũndũ marĩa eerutaga, na o nao magĩtĩkĩra ũhoro wa ma. Mwaka-inĩ wa 1958, mũrũ na mwarĩ wa Ithe witũ Hutcheson nĩ maanjoire tũthiĩ nao na tũmwana twao tũtatũ kĩgomano-inĩ gĩa thikũ inyanya gĩa kĩĩmabũrũri kĩa Wendi wa Ngai, kĩrĩa gĩekĩirũo New York City. Ndacokia meciria na thutha nĩ nyonaga atĩ ndwarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o gũthiĩ hamwe na niĩ, no kĩgomano kĩu nĩ kĩmwe kĩa igomano iria ndirikanaga mũno ũtũũro-inĩ wakwa.

Mĩaka-inĩ yakwa ya ũtinĩnja, twaikaraga kũndũ mĩgũnda-inĩ, na nĩ ndakenagĩra mũno kũrũmbũiya mahiũ. Nĩ ndeciragia mũno gũtuĩka ndagĩtarĩ wa mahiũ. Mami nĩ eerire mũthuri ũmwe wa kĩũngano ũrĩa ndeciragia. Mũthuri ũcio wa kĩũngano nĩ aandirikanirie atĩ tũratũũra “matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria,” na akĩnjũria ũrĩa kũhũthĩra mĩaka mĩingĩ ndĩ yunivasĩtĩ kũngĩahutirie ũrata  wakwa na Jehova. (2 Tim. 3:1) Na ũndũ ũcio ũgĩtũma ndue itua rĩa kwaga gũthiĩ yunivasĩtĩ.

O na kũrĩ ũguo, no ndeyũragia ũrĩa ingĩekire ndarĩkia cukuru ya sekondarĩ. O na gũtuĩka nĩ ndathiaga ũtungata hĩndĩ ciothe mũthia-inĩ wa kiumia, ndiakenagĩra ũtungata, na ndioonaga ta ingĩtuĩka painia. Ihinda-inĩ o rĩu, baba na baba witũ mũnini, arĩa mataarĩ Aira a Jehova, meendaga ndute wĩra wa hĩndĩ ciothe kambuni-inĩ ĩmwe nene ya insurance, taũni-inĩ ya Toronto. Baba witũ mũnini aarĩ na gaturũa kanene kambuni-inĩ ĩyo, na kwoguo ngĩtĩkĩra wĩra ũcio.

Kũu Toronto, ndanyitanagĩra na andũ matarĩ Aira a Jehova, na ngarutithania wĩra nao mahinda maingĩ, ũndũ ũrĩa watũmaga nemwo gũthiĩ mĩcemanio kaingĩ na kũhunjia. Kĩambĩrĩria-inĩ, twaikaraga na guka witũ ũrĩa ũtaarĩ Mũira wa Jehova, no thutha wake gũkua nĩ ndabataraga gũcaria kũndũ kũngĩ gwa gũikara.

Mũrũ na mwarĩ wa Ithe witũ Hutcheson, arĩa maandwarĩte kĩgomano kĩa 1958, maanũmbũyagia o ta aciari akwa. Nĩ maanyitire ũgeni tũikarage nao kwao mũciĩ, na makĩndeithia gũkũra kĩĩroho. Mwaka-inĩ wa 1960, nĩ ndabatithirio tũrĩ hamwe na mũrũ wao John. John nĩ aatuĩkire painia, ũndũ ũrĩa wanjĩkĩrire ngoro o na niĩ kuongerera ũtungata wakwa. Ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ nĩ moonire ũrĩa ndĩrakũra kĩĩroho na thutha-inĩ ngĩamũrũo gũtuĩka mũrori wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi. a

Mwaka-inĩ wa 1966, nĩ ndahikirie Randi Berge, ũrĩa warĩ painia ũrĩ kĩyo, na weendete mũno gũtungata kũndũ kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Mũrori witũ wa mũthiũrũrũko nĩ aatũteithirie mũno na agĩtwĩkĩra ngoro tũthiĩ tũgateithie kĩũngano kĩarĩ Orillia, taũni-inĩ ya Ontario. Kwoguo tũgĩthamĩra kuo o rĩo.

Twakinya Orillia o ũguo, nĩ ndambĩrĩirie gũtungata ndĩ painia wa hĩndĩ ciothe o ta Randi. O na niĩ ngĩambĩrĩria gũkenera ũtungata o take. Rĩrĩa ndambĩrĩirie kwĩrutanĩria ũtungata-inĩ wa ũpainia, nĩ ndeyoneire gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na kũhũthĩra Bibilia na kuona andũ magĩtaũkĩrũo nĩ Kiugo kĩa Ngai. Nĩ ndakenire mũno kũhota gũteithia mũthuri ũmwe na mũtumia wake meke mogarũrũku ũtũũro-inĩ wao na magĩtuĩka ndungata cia Jehova.

Hĩndĩ ĩmwe twaceerete Toronto nĩ twacemanirie na mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wa arĩa maatongoragia maũndũ Betheli, wetagwo Arnold MacNamara. Nĩ aatũũririe kana no twende gũtungata tũrĩ mapainia a mwanya. Orĩo ngĩmwĩra: “Ĩni mũno! No ti gĩcigo-inĩ gĩa Quebec!” Nĩ ndahutĩtio mũno nĩ mawoni moru marĩa andũ arĩa maaikaraga Canada gĩcigo-inĩ kĩrĩa kĩaragio Gĩthũngũ maarĩ namo kwerekera gĩcigo gĩa Quebec kũrĩa kwaragio Kĩfaranja. Ihinda-inĩ rĩu, kwarĩ na mĩrũrũngano ya gĩũteti gĩcigo-inĩ gĩa Quebec ya gũtetera gĩcigo kĩu kwĩyamũrania na icigo icio ingĩ cia Canada.

Arnold akĩnjokeria, “Quebec nokĩo gĩcigo kĩrĩa wabici ya rũhonge ĩratũma mapainia a mwanya ihinda-inĩ rĩrĩ.” O rĩo ngĩtĩkĩra gũthiĩ kuo. Nĩ ndamenyaga atĩ o na Randi nĩ angĩakenire mũno gũthiĩ gũtungata kuo. Thutha-inĩ nĩ ndamenyire atĩ rĩu rĩarĩ itua rĩmwe rĩa matua marĩa mega biũ twanatua ũtũũro-inĩ witũ.

Thutha wa kwĩruta rũthiomi rwa Kĩfaranja kwa ihinda rĩa ciumia ithano, tũrĩ na Randi hamwe na mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ na mũtumia wake nĩ twathiire Rimouski, kĩndũ kilomita 540 mwena wa rũgongo wa Montreal. O na kũrĩ ũguo no twabataraga gũthiĩ na mbere kwĩruta, na ũndũ ũcio nĩ woonekire wega hĩndĩ ya mũcemanio ũmwe rĩrĩa ndathomaga imenyithia. Ndaugire atĩ kĩgomano-inĩ kĩrĩa twerĩgagĩrĩra, nĩ kũngĩarĩ na “nyaga nyingĩ” handũ ha kuuga atĩ nĩ kũngĩarĩ na “ageni aingĩ kuuma Austria.”

Tũrĩ kũu Rimouski, nĩ twanyitanĩire na aarĩ a Ithe witũ ana marĩ kĩyo, o hamwe na mũrũ na mwarĩ wa Ithe witũ Huberdeau na airĩtu ao erĩ. Mũrũ na mwarĩ wa Ithe witũ Huberdeau nĩ maakomborete nyũmba yarĩ na rumu mũgwanja cia gũkomwo. Ithuothe tũrĩ mapainia twaikaraga kuo na tũgateithania kũmĩrĩhĩra. Twamĩtaga “White House” tondũ yahakĩtwo rangi mwerũ mwena wa na mbere na itugĩ-inĩ ciayo. Kaingĩ twaikaraga nyũmba ĩyo tũrĩ andũ 12 nginya 14. Tondũ tũrĩ na Randi twarĩ mapainia a mwanya, nĩ twathiaga kũhunjia rũcinĩ, thutha wa mĩaraho, na hwaĩ-inĩ, na nĩ twakenagĩra mũno tondũ hingo ciothe tũtiagaga mũndũ wa gũthiĩ ũtungata nake, nginya hĩndĩ ya heho hwaĩ-inĩ.

Nĩ twakũririe ũrata wa hakuhĩ hamwe na mapainia acio, nginya magĩtuĩka ta andũ a famĩlĩ harĩ ithuĩ. Rĩmwe nĩ tuootaga mwaki hamwe o na kana tũgakorũo na mũthenya twarugaga hamwe. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe aarĩ mũini na kwoguo kaingĩ Njuuma hwaĩ-inĩ, nĩ twainaga na tũgathũngũtha.

Gĩcigo kĩu kĩa Rimouski kĩarĩ na moimĩrĩro mega. Ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩtano, nĩ twakeneire kwĩyonera arutwo aingĩ a Bibilia magĩthiĩ na mbere na magakinyĩrĩra kũbatithio. Kĩũngano kĩu gĩakũrire gĩgĩkinyĩria ahunjia ta 35.

Tũrĩ Quebec, nĩ twamenyeririo gũtuĩka ahunjia ega. Nĩ tuoonaga ũrĩa Jehova aatũteithagia ũtungata-inĩ na harĩ kuona mabataro maitũ. Makĩria ma ũguo, nĩ twerutire kwenda andũ arĩa maaragia Kĩfaranja, tũkĩenda rũthiomi rwao na ũndũire wao, ũndũ ũrĩa watũteithirie o na kwenda andũ a ũndũire ũngĩ.—2 Kor. 6:13.

O na tũterĩgĩrĩire, wabici ya rũhonge nĩ yatũũririe tũthamĩre taũni ya Tracadie, ĩrĩa yarĩ mwena wa irathĩro wa gĩcũa kĩa New Brunswick. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩtĩkĩra itua rĩu, tondũ twakoretwo twaihũria marũa ma gũkombora nyũmba ĩmwe, na nĩ ndahetwo wĩra wa kũrutana cukuru-inĩ ĩmwe mathaa manini o kiumia. Makĩria ma ũguo, arutwo amwe aitũ a Bibilia maakoretwo matuĩka ahunjia na twakoretwo twambĩrĩria gwaka Nyũmba ya Ũthamaki kũu.

Nĩ twahoire mũno mũthia-inĩ wa kiumia kĩu igũrũ rĩgiĩ gũthama na tũgĩceera taũni ĩyo ya Tracadie, ĩrĩa yarĩ ngũrani mũno na Rimouski. No nĩ twatuire itua atĩ tondũ Jehova eendaga tũthiĩ kuo, nĩ tũngĩathiire. Nĩ twageririe  Jehova na tũkĩona ũrĩa aatwehereirie mĩhĩnga yothe ĩrĩa twarĩ nayo. (Mal. 3:10) Nĩ ũndũ wa Randi gũkorũo na ũrata mũrũmu na Jehova, roho wa kwĩima, na kwenda mathekania, nĩ aatũmire ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ gũthama.

Mũrũ wa Ithe witũ Robert Ross nowe tu warĩ mũthuri wa kĩũngano thĩinĩ wa kĩũngano kĩu twathamĩire. Maakoretwo marĩ mapainia kĩũngano-inĩ kĩu marĩ na mũtumia wake Linda, na nĩ maatuĩte itua rĩa gũikara kũu thutha wa kũgĩa mwana wao wa mbere. O na makĩrũmbũyagia kahĩĩ kao, nĩ maatwĩkĩrire ngoro mũno tũrĩ na Randi nĩ ũndũ wa ũtaana wao mũnene na kĩyo ũtungata-inĩ.

Thutha wa gũtungata tũrĩ mapainia kũu Tracadie mĩaka ĩĩrĩ, nĩ twamũkĩrire mweke ũngĩ tũteerĩgĩrĩire wa gũtungata wĩra-inĩ wa mũthiũrũrũko. Twatungatire mĩthiũrũrũko-inĩ ya rũthiomi rwa Gĩthũngũ mĩaka mũgwanja, thutha ũcio tũgĩtũmwo mũthiũrũrũko wa rũthiomi rwa Kĩfaranja thĩinĩ wa Quebec. Mũrori witũ wa ngʼongo thĩinĩ wa Quebec, Léonce Crépeault nĩ aanjokagĩria ngatho nĩ ũndũ wa mĩario yakwa. No thutha wa kũnjokeria ngatho nĩ aanjũragia, “Nĩ atĩa ũngĩka nĩguo ũhote gũkinyĩra ngoro makĩria?” b Ũndũ ũcio nĩ wandeithirie gwĩciria ũrĩa ingĩekire nĩguo ũrutani wakwa ũkinyĩre ngoro makĩria na ũtaũkĩke na njĩra hũthũ.

Mweke ũmwe ndirikanaga mũno nĩ ũrĩa ndaheirũo kĩgomano-inĩ gĩa kĩĩmabũrũri kĩa “Wĩtĩkio Ũrĩ na Ũhootani,” kĩrĩa gĩekĩirũo Montreal mwaka-inĩ wa 1978. Ndaheirũo wĩra rũhonge-inĩ rwa riiko. Twerĩgagĩrĩra andũ 80,000, na kwarĩ na mũbango mwerũ wa ũrĩa irio ingĩaheanirũo. Maũndũ mothe nĩ maacenjetie, ta indo iria ikũhũthĩrũo, irio iria ikũrugwo, na ũrĩa ingĩarugirũo. Twarĩ na frinji nene ta 20 na rĩmwe itiarutaga wĩra. Mbere ya mũthenya wa mbere wa kĩgomano, tũtingĩahotire gũthiĩ mathaa-inĩ ma mũthenya kũhaarĩrĩria maũndũ kĩhaaro-inĩ kĩu tondũ kwarĩ na mathaako, kwoguo twathiire ũtukũ. Gũtanakĩa nĩ twabataraga gũkorũo twakĩtie mariiko nĩguo tũhaarĩrie irio cia rũcinĩ. O na gũtuĩka nĩ twanogire, nĩ nderutire maũndũ maingĩ kuuma kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa twateithanagia nao, nĩ ũndũ wa kĩyo kĩao, ũgimaru wao wa kĩĩroho, na gĩkeno kĩao. Nĩ twatuĩkire arata a hakuhĩ, na ũrata ũcio nĩ ũtũire nginya ũmũthĩ. Kĩarĩ gĩkeno gũkorũo kĩgomano-inĩ kĩu kĩa mwanya thĩinĩ wa Quebec, gĩcigo kĩrĩa kwarĩ na ũkararia mũnene mĩaka-inĩ ya 1940 na ya 1950.

Nĩ nderutire maũndũ maingĩ kuuma kũrĩ arori arĩa angĩ hĩndĩ ya igomano nene iria ciekagĩrũo Montreal. Mwaka-inĩ ũmwe, David Splane ũrĩa rĩu  ũtungataga Kĩama-inĩ Kĩrĩa Gĩtongoragia, nĩwe warĩ mũrori wa kĩgomano. Thutha ũcio rĩrĩa ndaheirũo mweke wa kũrũmbũiya wĩra ũcio kĩgomano-inĩ kĩngĩ, David nĩ aanyitanĩire na niĩ biũ.

Thutha wa gũtungata mĩaka 36 wĩra-inĩ wa mũthiũrũrũko, mwaka-inĩ wa 2011 nĩ ndaheirũo mweke wa gũkorũo ndĩ mũrutani wa Cukuru ya Athuri a Ciũngano. Tũrĩ na Randi twakomeire itanda 75 ngũrani ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩĩrĩ, no nĩ twakeneire mweke ũcio. Mũthia-inĩ wa o kiumia, athuri acio a ciũngano nĩ maacokagia ngatho mũno tondũ nĩ moonaga atĩ Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ kĩamarũmbũyagia kĩĩroho.

Thutha-inĩ nĩ ndambĩrĩirie kũrutana thĩinĩ wa Cukuru ya Ahunjia a Ũthamaki. Kaingĩ arutwo nĩ maaugaga ũrĩa maaritũhagĩrũo nĩ ũndũ wa gũkorũo na maũndũ maingĩ ma gwĩka, ta gũikara thĩ kĩrathi mathaa ta mũgwanja o mũthenya, kũhũthĩra mathaa matatũ o hwaĩ-inĩ kũhaarĩria harĩa magaathoma, na kũruta tũcunjĩ tũna kana tũtano kĩrathi-inĩ o kiumia. Tũrĩ na mũrutani ũcio ũngĩ nĩ twamataaragĩria atĩ matingĩahotire gwĩka maũndũ macio matarĩ na ũteithio wa Jehova. Ndikariganĩrũo nĩ ũrĩa arutwo acio maagegaga thutha wa kuona atĩ mehoka Jehova nĩ maahotaga kũhingia maũndũ maingĩ o na gũkĩra ũrĩa mangĩeciririe.

Nĩ ũndũ wa mami kuonia andũ arĩa angĩ atĩ nĩ aramarũmbũiya, nĩ aahotire gũteithia arutwo ake a Bibilia gũkũra kĩĩroho, o na agĩteithia baba gũcenjia mwerekera wake wĩgiĩ ũhoro wa ma. Thikũ ithatũ thutha wa mami gũkua, nĩ twagegire mũno kuona baba okĩte Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki gũthikĩrĩria mĩario ya andũ othe, na nĩ aathiire na mbere gũthiaga mĩcemanio mĩaka 26 ĩrĩa yarũmĩrĩire. O na gũtuĩka baba ndaumire abatithĩtio, athuri a kĩũngano maanjĩrire atĩ hingo ciothe nĩwe wakoragwo arĩ wa mbere gũkinya mĩcemanio-inĩ o kiumia.

Ningĩ mami aarĩ kĩonereria kĩega harĩ niĩ na aarĩ a maitũ. Aarĩ a maitũ othe atatũ hamwe na athuri ao nĩ matungatagĩra Jehova marĩ ehokeku. Erĩ ao matungataga wabici-inĩ cia honge, ũmwe thĩinĩ wa Portugal na ũcio ũngĩ thĩinĩ wa Haiti.

Tũrĩ na Randi rĩu tũtungataga tũrĩ mapainia a mwanya gĩcigo-inĩ kĩa Hamilton, Ontario. Rĩrĩa twarĩ wĩra-inĩ wa mũthiũrũrũko, nĩ twakenagĩra gũtwara arĩa angĩ magĩcokera andũ na makĩĩruta Bibilia na arutwo ao. No rĩu nĩ tũkenagĩra kwĩyonera arutwo aitũ magĩkũra kĩĩroho. Na o ũrĩa ũrata witũ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũrathiĩ ũkũrĩte kĩũngano-inĩ gitũ kĩerũ, noguo tũiguaga twĩkĩrĩtwo ngoro kuona ũrĩa Jehova amateithagia mahinda-inĩ marĩa mega na marĩa moru.

Twacokia meciria thutha, nĩ tũcokagia ngatho mũno nĩ ũndũ wa ũteithio ũrĩa twamũkĩrĩte kuuma kũrĩ andũ aingĩ. Nĩ ũndũ ũcio, o na ithuĩ nĩ tũgeragia kuonia arĩa angĩ atĩ nĩ ‘tũratangĩka mũno’ nĩ ũndũ wao na tũkamekĩra ngoro matungatĩre Jehova ũrĩa wothe mangĩhota. (2 Kor. 7:6, 7) Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩmwe nĩ ndoririe mũrũ wa Ithe witũ ũmwe kana nĩ eecirĩtie gũtuĩka painia tondũ mũtumia wake, mũrũ wao, na mwarĩ wao, maarĩ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe. Mũrũ wa Ithe witũ ũcio aanjĩrire atĩ aarĩ na wĩra wa kũrũmbũiya mapainia atatũ. Kwoguo ngĩmũũria, “Hihi no ũhote kũmarũmbũiya wega gũkĩra ũrĩa Jehova angĩmarũmbũiya?” Nĩ ndamwĩkĩrire ngoro akenere mweke ũcio famĩlĩ yake yakenagĩra. Thutha wa mĩeri ĩtandatũ agĩtuĩka painia.

Tũrĩ na Randi nĩ tũgũthiĩ na mbere ‘kũmenyithia andũ a rũciaro rũrĩa rũroka’ ũhoro wĩgiĩ “mawĩra ma [Jehova] ma magegania,” na tũrehoka atĩ nĩ marĩkenagĩra kũmũtungatĩra o ta ũrĩa o na ithuĩ tũkeneire.—Thab. 71:17, 18.