1. Akristiano magĩrĩirũo kũhaana ta mũtĩ na njĩra ĩrĩkũ? (Ningĩ rora mbica.)

 “MŨTĨ ũrĩa ũngĩhota kwĩgonya ndũngiunwo nĩ rũhuho.” Ĩyo nĩ thimo ĩhũthagĩrũo kuonania atĩ ũndũ ũmwe ũteithagia mĩtĩ ĩmwe kũgaacĩra, nĩ gũkorũo na ũhoti wa kwĩgonya rĩrĩa kũrĩ na rũhuho. Nĩguo Akristiano magaacĩre kĩĩroho, nĩ magĩrĩirũo gũkorũo mehaarĩirie kũgarũrĩra rĩrĩa kwabatarania. Tũngĩka ũguo atĩa? No mũhaka tũgĩe na ũigananĩru na njĩra ya kũgarũrĩra rĩrĩa maũndũ maitũ macenjia na gũtĩaga mawoni na matua ma andũ arĩa angĩ.

2. Nĩ ngumo irĩkũ ingĩtũteithia kũgarũrĩra rĩrĩa maũndũ maitũ macenjia, na tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

² Tũrĩ ndungata cia Jehova, nĩ tũrabatara gũkorũo na ũigananĩru. Ningĩ nĩ tũrabatara gũkorũo na wĩnyihia na ũcayanĩri. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ tũkuona ũrĩa ngumo icio ciateithirie Akristiano amwe kũhiũrania na mogarũrũku ũtũũro-inĩ wao. Ningĩ nĩ tũkuona ũrĩa ngumo icio ingĩtũteithia o na ithuĩ. No wa mbere, rekei twĩrute kuumana na Jehova na Jesu arĩa maigĩte kĩonereria kĩega gĩa gũkorũo na ũigananĩru.

3. Tũmenyaga atĩa atĩ Jehova nĩ arĩ ũigananĩru?

³ Jehova etagwo “Rwaro rwa Ihiga” tondũ matua make makoragwo marĩ marũmu. (Gũcok. 32:4) O na kũrĩ ũguo, nĩ akoragwo na ũigananĩru. O ũrĩa maũndũ thĩinĩ wa thĩ marathiĩ makĩgarũrũkaga, o nake Jehova nĩ agarũragĩra maũndũ nĩguo atigĩrĩre atĩ muoroto wake nĩ wahinga. Jehova oombire andũ na mũhianĩre wake marĩ na ũhoti wa kũgarũrĩra rĩrĩa maũndũ macenjia. Thĩinĩ wa Bibilia, nĩ atũheete motaaro marataũkĩka wega marĩa mangĩtũteithia gũtua matua mega o na tũngĩcemania  na moritũ mahaana atĩa. Kĩonereria kĩa Jehova we mwene na motaaro marĩa atũheaga nĩ ũira wa atĩ o na gũtuĩka Jehova nĩ “Rwaro rwa Ihiga,” nĩ akoragwo na ũigananĩru.

4. Heana ngerekano ĩronania ũrĩa Jehova anonania ũigananĩru. (Maũndũ ma Alawii 5:7, 11)

⁴ Njĩra cia Jehova ciothe nĩ nginyanĩru na nĩ cionanagia atĩ nĩ arĩ ũigananĩru. Ndarũmbũyanagia na andũ na gĩthũri. Rekei tuone ngerekano ya ũrĩa Jehova aahiũranirie na Aisiraeli na njĩra ya ũigananĩru. Ndeerĩgagĩrĩra mũndũ mũthĩni na mũtongu marute magongona maiganaine. O na mahinda-inĩ mamwe, nĩ eetĩkagĩria mũndũ kũruta magongona kũringana na ũhoti wake.—Thoma Maũndũ ma Alawii 5:7, 11.

5. Heana ngerekano ya ũrĩa Jehova oonanirie wĩnyihia na ũcayanĩri.

⁵ Wĩnyihia wa Jehova na ũcayanĩri wake nĩ imũtindĩkaga gũkorũo na ũigananĩru. Kwa ngerekano, wĩnyihia wa Jehova nĩ woonekire wega rĩrĩa eendaga kũniina andũ aganu a itũũra rĩa Sodomu. Kũgerera araika ake, Jehova eerire ndungata yake Loti orĩre irĩma-inĩ. Loti nĩ eetigagĩra gũthiĩ kuo. Kwoguo agĩthaitha Jehova nĩguo we na famĩlĩ yake metĩkĩrio kũũrĩra Zoari, itũũra inini rĩrĩa Jehova aabangĩte kũniina. Jehova nĩ angĩerire Loti atĩ no mũhaka arũmĩrĩre ũrĩa aamwĩrĩte. No Jehova nĩ eetĩkĩririe Loti athiĩ Zoari na ndaaniinire itũũra rĩu. (Kĩam. 19:18-22) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Jehova nĩ oonirie aikari a Nineve ũcayanĩri. Aatũmire mũnabii Jona akeere andũ acio a Nineve arĩa maarĩ aganu atĩ nĩ mangĩaniinirũo o hamwe na itũũra rĩao. No rĩrĩa aikari a Nineve meeririre, Jehova nĩ aamaiguĩrĩire tha na ndaaniinire itũũra rĩu.—Jona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Heana ngerekano ya ũrĩa Jesu eegerekanirie na Jehova harĩ kuonania ũigananĩru.

⁶ Jesu nĩ eegerekanagia na Jehova harĩ gũkorũo na ũigananĩru. Aatũmĩtwo nĩ Jehova gũkũ thĩ nĩguo ahunjĩrie “ngʼondu iria [ciorĩte] cia nyũmba ya Isiraeli.” No nĩ oonanirie ũigananĩru akĩhingia ũtungata ũcio. Hĩndĩ ĩmwe, mũtumia ũmwe ũtaarĩ Mũisiraeli nĩ aamũthaithire ahonie mũirĩtu wake ũrĩa “[wanyariragwo] ũũru mũno nĩ ndaimono.” Jesu nĩ aacaĩire mũtumia ũcio na agĩtĩkĩra kũhonia mũirĩtu wake. (Mat. 15:21-28) Ta wĩcirie ngerekano ĩngĩ. Mbere ĩyo, Jesu aaugĩte ũũ hĩndĩ ya ũtungata wake: “Mũndũ wothe ũkaangaana . . . , o na niĩ nĩ ngaamũkaana.” (Mat. 10:33) No hihi nĩ aakaanire Petero ũrĩa wamũkaanire maita matatũ? Aca. Jesu nĩ aamenyaga atĩ Petero nĩ eerirĩte ũndũ ũcio eekĩte na atĩ aarĩ mũndũ mwĩhokeku. Thutha wa kũriũka, Jesu nĩ aaumĩrĩire Petero na hatarĩ nganja nĩ aamuonirie atĩ nĩ aamuoheire na atĩ no aamwendete.—Luk. 24:33, 34.

7. Kũringana na Afilipi 4:5, tũngĩenda andũ arĩa angĩ makorũo na mawoni marĩkũ gũtwerekera?

⁷ Nĩ tuona atĩ Jehova na Jesu nĩ marĩ ũigananĩru. O na ithuĩ Jehova erĩgagĩrĩra tũkorũo na ũigananĩru. (Thoma Afilipi 4:5.) No twĩyũrie ũũ: ‘Hihi andũ arĩa angĩ nĩ monaga ndĩ mũndũ ũrĩ na ũigananĩru, ũtanyitagĩrĩra mũno mawoni make, na wendete gũtĩa mawoni ma andũ arĩa angĩ? Kana hihi monaga ndĩ mũndũ  ũnyitagĩrĩra mũno mawoni make, mũndũ ũtarĩ tha, na ũterĩkaga? Nĩ ndindĩkagĩrĩria andũ meke maũndũ kũringana na ũrĩa niĩ ndĩrona kwagĩrĩire? Kana hihi nĩ thikagĩrĩria mawoni ma andũ arĩa angĩ na ngetĩkanĩria nao kũngĩhoteka?’ Gĩkĩro kĩrĩa tuonanagia ũigananĩru nakĩo nĩ kĩonanagia gĩkĩro kĩrĩa twĩgerekanagia nakĩo na Jehova na Jesu. Rekei tuone nĩ maũndũ-inĩ ta marĩkũ merĩ tũngĩbatara kuonania ũigananĩru—rĩrĩa maũndũ maitũ macenjia na rĩrĩa mawoni na matua maitũ makorũo me ngũrani na ma andũ arĩa angĩ.

8. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkorũo na ũigananĩru rĩrĩa maũndũ macenjia? (Ningĩ rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

⁸ Gũkorũo na ũigananĩru nĩ kũhutĩtie kũgarũrĩra rĩrĩa maũndũ maitũ macenjia. Mogarũrũku ta macio, no matũme tũcemanie na moritũ tũterĩgĩrĩire. Kwa ngerekano, no tũnyitwo nĩ thĩna wa mwĩrĩ. Kana no kũgĩe na mogarũrũku megiĩ wonjoria wa bũrũri kana ma gĩũteti kũrĩa tũikaraga na matũme ũtũũro witũ ũcenjie biũ. (Koh. 9:11; 1 Kor. 7:31) Ningĩ no tũritũhĩrũo rĩrĩa twacenjerio mweke wa ũtungata. Ũndũ-inĩ o wothe mũritũ tũngĩkorũo tũkĩgerera, no tũhote kũgarũrĩra kũringana na ũrĩa maũndũ mahaana tũngĩrũmĩrĩra makinya maya mana: (1) ĩtĩkĩra ũrĩa maũndũ matariĩ, (2) wĩcirie ũhoro wa ihinda rĩũkĩte, (3) ũrorage maũndũ marĩa mega ũtũũro-inĩ waku, na (4) ũteithagie andũ arĩa angĩ. b Rekei tuone ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe magunĩkĩte nĩ ũndũ wa kũrũmĩrĩra makinya macio.

9. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe na mũtumia wake maahotire atĩa kũhiũrania na moritũ materĩgĩrĩirũo?

⁹ Ĩtĩkĩra ũrĩa maũndũ matariĩ. Mũrũ wa Ithe witũ Emanuele na mũtumia wake Francesca nĩ maatũmirũo bũrũri ũngĩ marĩ amishonarĩ. Maambĩrĩria kwĩruta rũthiomi rwerũ o ũguo na kũmenyana na aarĩ na ariũ a Ithe witũ, kĩngʼũki gĩa COVID-19 gĩkiumĩra, na kwoguo matingĩahotire gũcemania na andũ arĩa angĩ. O ihinda-inĩ rĩu, mami wa Francesca agĩkua gĩkuũ kĩa hinahi. Francesca nĩ eendaga mũno gũkorũo na famĩlĩ yao hĩndĩ ĩyo, no nĩ ũndũ wa kĩngʼũki ndangĩahotire gũthiĩ kwao. Aahotire atĩa kũhiũrania na moritũ macio mothe? Wa mbere, Emanuele na Francesca nĩ maahoyaga hamwe nĩguo maheo ũũgĩ wa kũhiũrania na mũthenya ũmwe thutha wa ũrĩa ũngĩ na matikagũmĩrũo mũno nĩ mĩtangĩko. Jehova nĩ aacokagia mahoya mao o ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire kũgerera ithondeka rĩake. Kwa ngerekano, nĩ meekĩrirũo ngoro nĩ video ya mũrũ wa Ithe witũ ũmwe ũrĩa waugire ũũ akĩhoywo ũhoro: “Tũngĩtĩkĩra o na ihenya atĩ maũndũ nĩ macenjetie, noguo tũgũcokererũo nĩ gĩkeno na ihenya na tũhote kũhũthĩra wega mĩeke ĩrĩa tũrĩ nayo.” c Wa kerĩ, nĩ maatuire itua rĩa kwagagĩria ũhoti wao wa kũhunjia na thimũ na makĩhota kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia na mũndũ ũmwe. Wa gatatũ, nĩ meetĩkĩrire ũteithio wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ na nĩ maaũkenagĩra. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wameciragia mũno, nĩ aamatũmagĩra ndũmĩrĩri nguhĩ ĩrĩ na rĩandĩko rĩa Bibilia o mũthenya ihinda-inĩ rĩa mwaka ũmwe. O na ithuĩ rĩrĩa twetĩkĩra ũrĩa maũndũ matariĩ, nĩ tũrĩkoragwo na gĩkeno maũndũ-inĩ marĩa tũrahota gwĩka.

10. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe aahotire atĩa kũgarũrĩra rĩrĩa aacemanirie na ũgarũrũku mũnene ũtũũro-inĩ wake?

¹⁰ Wĩcirie ũhoro wa ihinda rĩũkĩte na ũrorage maũndũ marĩa mega ũtũũro-inĩ waku. Mwarĩ wa  Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Christina kuuma Romania ũrĩa ũikaraga Japan, nĩ aaiguire ũũru mũno rĩrĩa kĩũngano kĩrĩa aathiaga kĩa rũthiomi rwa Gĩthũngũ kĩaniinirũo. No ndaigire meciria make harĩ ũndũ ũcio. Handũ ha ũguo, aatuire itua rĩa gwĩka ũrĩa wothe angĩahotire kĩũngano-inĩ kĩrĩa kĩarĩ hakuhĩ nake kĩa rũthiomi rwa Kĩjapani, na kũnyitanĩra biũ ũtungata-inĩ na rũthiomi rũu. Nĩ ooririe mũtumia ũmwe maarutaga wĩra nake mbere ĩyo amũteithie kũmenya wega rũthiomi rũu. Mũtumia ũcio nĩ eetĩkĩrire kũhũthĩra Bibilia na broshua ya Kenera Ũtũũro Tene na Tene! kũruta Christina Kĩjapani. Christina nĩ aahotire kwagagĩria ũhoti wake wa kwaria Kĩjapani, na makĩria ma ũguo, mũtumia ũcio akĩambĩrĩria gũkenio nĩ ũhoro wa ma. Tũngĩaga kũiga meciria maitũ harĩ maũndũ marĩa mahĩtũku, na tũkorũo na mwerekera mwega, mogarũrũku no matũrehere irathimo tũterĩgĩrĩire.

11. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe na mũtumia wake meekire atĩa rĩrĩa maagĩire na mathĩna ma kĩĩmbeca?

¹¹ Teithagia andũ arĩa angĩ. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe na mũtumia wake arĩa maikaraga bũrũri ũmwe wĩra witũ ũhũũrĩtwo marubuku, nĩ moorirũo nĩ wĩra wao rĩrĩa wonjoria wa bũrũri ũcio wathũkire. Maahiũranirie atĩa na mogarũrũku macio? Wa mbere, nĩ maahũthahũthirie ũtũũro wao. Wa kerĩ, handũ ha kũiga meciria mathĩna-inĩ mao, maaigire meciria mao harĩ gũteithia andũ arĩa angĩ kũgerera wĩra wa kũhunjia. (Atũm. 20:35) Mũrũ wa Ithe witũ ũcio aaugire ũũ: “Tondũ twahũthagĩra mahinda maingĩ ũtungata-inĩ, tũtiarĩ na mahinda maingĩ ma gwĩciria ũhoro wa mathĩna maitũ, no twahũthagĩra mahinda maingĩ gwĩka wendi wa Ngai.” Rĩrĩa maũndũ maitũ macenjia, nĩ twagĩrĩirũo kũririkanaga ũrĩa arĩ ũndũ wa bata gũthiĩ na mbere gũteithia andũ arĩa angĩ, makĩria kũgerera wĩra wa kũhunjia.

12. Kĩonereria kĩa mũtũmwo Paulo kĩngĩtũteithia atĩa kũgarũrĩra kũringana na andũ arĩa twakora ũtungata-inĩ?

¹² Nĩ twagĩrĩirũo kũgarũrĩra rĩrĩa tũrĩ ũtungata-inĩ tondũ tũcemanagia na andũ marĩ na mawĩtĩkio ngũrani, maumĩte kũndũ ngũrani, na ũndũire-inĩ ngũrani. Mũtũmwo Paulo nĩ aagarũragĩra kũringana na andũ arĩa akora, na no twĩrute na kĩonereria gĩake. Jesu aamũrĩte Paulo atuĩke “mũtũmwo kũrĩ andũ a ndũrĩrĩ.” (Rom. 11:13) Kwoguo Paulo aahunjagĩria Ayahudi, Angiriki, andũ athomu, andũ a gĩcagi, anene a thirikari, na athamaki. Nĩguo ahote gũkinyĩra ngoro cia andũ acio othe, Paulo aatuĩkire “maũndũ mothe harĩ andũ a mĩthemba yothe.” (1 Kor. 9:19-23) Nĩ eeciragia ũhoro wa ũndũire wa andũ arĩa aahunjagĩria, mĩrerere yao, na mawĩtĩkio mao, na akagarũrĩra njĩra yake ya kũhunjia nĩguo ahote gũkinyĩra ngoro ciao. O na ithuĩ no twagagĩrie ũtungata witũ, tũngĩgarũragĩra njĩra citũ cia kũhunjia nĩguo iringane na mabataro ma andũ arĩa tũrahunjĩria.

13. Gũtĩa mawoni ma andũ arĩa angĩ kũngĩtũteithia gwĩthema ũgwati ũrĩkũ ũgwetetwo thĩinĩ wa 1 Akorintho 8:9?

¹³ Gũkorũo na ũigananĩru ningĩ nĩ gũtũteithagia gũtĩa mawoni ma andũ arĩa angĩ. Kwa ngerekano, aarĩ a Ithe witũ amwe nĩ mendete kwĩgemia, no angĩ matiendete. Akristiano amwe nĩ makenagĩra kũnyua njohi na gĩthimi, no angĩ makoragwo matuĩte itua rĩa kwaga kũmĩnyua. Akristiano othe nĩ meriragĩria gũkorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ, no mathuuraga njĩra itiganĩte cia ũrigitani. Tũngĩnyitagĩrĩra mũno mawoni maitũ na tũkamatheremia kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ, no tũhĩnge andũ arĩa angĩ na tũtũme kũgĩe na ngayũkano. Hatarĩ nganja tũtingĩenda gwĩka ũguo. (Thoma 1 Akorintho 8:9; 10:23, 24) Rekei tuone ngerekano igĩrĩ ironania ũrĩa kũhũthĩra motaaro  ma Bibilia kũngĩtũteithia gũkorũo na ũigananĩru na gũtũũria thayũ.

14. Nĩ motaaro marĩkũ ma Bibilia mangĩtũteithia rĩrĩa tũratua matua megiĩ mwĩhumbĩre na muonekanĩre witũ?

¹⁴ Mwĩhumbĩre na muonekanĩre. Jehova ndatwĩrĩte nguo iria twagĩrĩirũo kwĩhumba no nĩ atũheete motaaro mangĩtũteithia. Twagĩrĩirũo kwĩhumba na njĩra ĩratĩithia Ngai, ĩtakĩrĩtie njano, ĩronania ũigananĩru, na “meciria mega.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pet. 3:3) Kwoguo nĩ twĩthemaga kwĩhumba na njĩra ĩgũtũma andũ angĩ merekerie meciria o harĩ ithuĩ tu. Motaaro ma Bibilia ningĩ nĩ mateithagia athuri a kĩũngano kwaga kũigĩra andũ arĩa angĩ mawatho megiĩ kwĩhumba na kũrũmbũiya njuĩrĩ. Kwa ngerekano, thĩinĩ wa kĩũngano kĩmwe, athuri a kĩũngano nĩ meendaga gũteithia ariũ a Ithe witũ amwe ethĩ, arĩa meegerekanagia na andũ ethĩ a itũũra rĩao arĩa maaigaga njuĩrĩ yao ĩrĩ nguhĩ no ĩgakorũo ĩbĩrĩgĩtanĩte. Athuri a kĩũngano mangĩamateithirie atĩa matekũmaigĩra watho? Mũrori wa mũthiũrũrũko aataarire athuri acio a kĩũngano meere ariũ a Ithe witũ acio ethĩ ũũ: “Ũngĩkorũo ũkĩruta gacunjĩ harĩa mbere, na arĩa maragũthikĩrĩria makorũo mararora mũno ũrĩa ũhaana handũ ha gũthikĩrĩria ũrĩa ũroiga, nĩ kuonania atĩ mwĩhumbĩre na muonekanĩre waku ũrĩ na gathĩna.” Ũtaaro ũcio mũhũthũ nĩ wateithirie kũniina thĩna ũcio na athuri matiabatarire kũiga watho. d

15. Nĩ mawatho na motaaro marĩkũ ma Bibilia mangĩtũteithia rĩrĩa tũratua matua megiĩ ũrĩa tũkũrũmbũiya ũgima witũ wa mwĩrĩ? (Aroma 14:5)

¹⁵ Kũrũmbũiya ũgima wa mwĩrĩ. O Mũkristiano nĩwe wagĩrĩirũo gwĩtuĩra itua rĩa ũrĩa ekũrũmbũiya ũgima wake wa mwĩrĩ. (Gal. 6:5) Rĩrĩa Akristiano maratua matua megiĩ ũrigitani ũrĩa mekũhũthĩra, nĩ mabatiĩ gwathĩkĩra watho wa Bibilia wĩgiĩ gwĩthema thakame na maũndũ  megiĩ ndaimono. (Atũm. 15:20; Gal. 5:19, 20) Thutha wa gwĩthema maũndũ macio, no metuĩre matua maũndũ-inĩ macio mangĩ megiĩ ũrigitani. Andũ amwe mathuuraga gũthiĩ kũrigitĩrũo thibitarĩ, nao angĩ magathuura kũhũthĩra njĩra ingĩ cia ũrigitani. O na angĩkorũo tũrĩ na ma biũ atĩ ũrigitani mũna nĩguo mwega makĩria, nĩ twagĩrĩirũo kũririkanaga atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ marĩ na kĩhooto gĩa gwĩtuĩra nĩ ũrigitani ũrĩkũ mekũhũthĩra. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo kũririkanaga maũndũ maya mana: (1) No Ũthamaki wa Ngai tu ũkaarehe kĩhonia kĩa ma na gĩa gũtũũra. (Isa. 33:24) (2) O Mũkristiano nĩwe wagĩrĩirũo ‘gũkorũo na ũũma biũ’ nĩ ũrigitani ũrĩkũ ũmwagĩrĩire makĩria. (Thoma Aroma 14:5.) (3) Tũtibatiĩ gũtuĩra andũ arĩa angĩ o na kana gwĩka ũndũ ũngĩmahĩnga. (Rom. 14:13) (4) Akristiano magĩrĩirũo kuonania wendo na gũtaũkĩrũo atĩ ũrũmwe wa kĩũngano nĩguo wa bata makĩria gũkĩra mawoni mao. (Rom. 14:15, 19, 20) Tũngĩririkanaga maũndũ macio, nĩ tũrĩkoragwo na ũrata wa hakuhĩ hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ na tũgateithĩrĩria kĩũngano gũkorũo na thayũ.

16. Mũthuri wa kĩũngano angĩonania ũigananĩru atĩa akĩrũmbũyania na athuri arĩa angĩ a kĩũngano? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁶ Athuri a kĩũngano nĩ magĩrĩirũo gũkorũo marĩ kĩonereria kĩega harĩ kuonania ũigananĩru. (1 Tim. 3:2, 3) Kwa ngerekano, mũthuri wa kĩũngano ndagĩrĩirũo kwĩrĩgĩrĩra atĩ mawoni make nĩ marĩtĩkĩragwo hingo ciothe atĩ tondũ nĩ mũkũrũ gũkĩra athuri arĩa angĩ a kĩũngano. Nĩ amenyaga atĩ roho wa Jehova no ũteithie mũthuri o wothe thĩinĩ wa kĩama gĩa athuri kuuga ũndũ ũngĩmateithia gũtua itua rĩrĩa rĩagĩrĩire. Na angĩkorũo athuri arĩa aingĩ thĩinĩ wa kĩama gĩa athuri nĩ maretĩkanĩria na itua rĩna rĩtarauna mawatho ma Bibilia, mũthuri wa kĩũngano ũrĩ na ũigananĩru nĩ anyitaga itua rĩu mbaru o na angĩkorũo tirĩo angĩrendire.

17. Tũgunĩkaga atĩa rĩrĩa twakorũo na ũigananĩru?

¹⁷ Nĩ tũgunĩkaga mũno rĩrĩa tuonania ũigananĩru. Nĩ tũkenagĩra gũkorũo na ũrata mwega hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kĩũngano gĩgakorũo na thayũ. Nĩ tũkenagĩra gũkorũo na andũ marĩ na ũmũndũ ũtiganĩte na maumĩte ũndũire-inĩ ũtiganĩte tũgĩthathaiya Jehova hamwe tũrĩ na ũrũmwe. Makĩria ma ũguo, nĩ tũkenaga kũmenya atĩ tũregerekania na Jehova, Ngai witũ ũrĩ ũigananĩru.