1. Nĩ wendi ũrĩkũ mũnene aciari makoragwo naguo kwerekera ciana ciao?

 ACIARI, nĩ tũĩ atĩ nĩ mwendaga gũteithia ciana cianyu imenye Jehova na imwende. No tondũ Ngai ndonekaga na maitho-rĩ, ũngĩhota atĩa gũteithia ciana ciaku imenye atĩ Ngai arĩ kuo, na ihote kũmũkuhĩrĩria?—Jak. 4:8.

2. Aciari mangĩruta atĩa ciana ciao ũhoro wĩgiĩ ngumo cia Jehova?

² Njĩra ĩmwe ya bata aciari mangĩteithia ciana nayo gũkuhĩrĩria Jehova nĩ kwĩruta Bibilia hamwe nacio. (2 Tim. 3:14-17) No Bibilia nĩ yonanĩtie njĩra ĩngĩ ĩrĩa ciana ingĩĩruta nayo ũhoro wĩgiĩ Jehova. Thĩinĩ wa ibuku rĩa Thimo, harĩ mũthuri wonanĩtio akĩririkania mũrũ wake hingo ciothe gwĩciragia igũrũ rĩgiĩ ngumo cia Jehova iria cionekaga kũgerera ũũmbi. (Thim. 3:19-21) Nĩ tũkwarĩrĩria njĩra cigana ũna iria aciari mangĩhũthĩra gũteithia ciana ciao kwĩruta ũhoro wĩgiĩ ngumo cia Jehova.

3. Aciari mangĩteithia ciana ciao gwĩka atĩa?

³ Bibilia yugaga atĩ ‘ngumo cia Ngai iria itonekaga na maitho, nĩ cionekaga wega kuuma o hĩndĩ ĩrĩa thĩ yombirũo, nĩ gũkorũo nĩ cionekaga kũgerera indo iria ciũmbĩtwo.ʼ (Rom. 1:20) Aciari, no kũhoteke nĩ mũkenagĩra gũthiĩ gũceeraceera hamwe na ciana cianyu. Hũthagĩrai ihinda rĩu gũteithia ciana cianyu kuona ũrĩa “indo iria ciũmbĩtwo” cionanagia ngumo cia Jehova. Ũhoro-inĩ ũcio, rekei tuone ũrĩa aciari mangĩĩruta kuumana na kĩonereria kĩa Jesu.

4. Jesu aahũthĩrire ũũmbi atĩa kũruta arutwo ake? (Luka 12:24, 27-30)

 ⁴ Ta rora wone ũrĩa Jesu aahũthĩrire ũũmbi kũrutana. Hĩndĩ ĩmwe, nĩ ooririe arutwo ake mecirie ũhoro wa mahuru na mahũa ma itoka. (Thoma Luka 12:24, 27-30.) Jesu nĩ angĩahũthĩrire nyamũ ĩngĩ kana mũmera ũngĩ o wothe, no aathuurire nyoni na mahũa marĩa arutwo ake mooĩ wega. No kũhoteke arutwo acio nĩ moonaga mahuru makĩũmbũka kũu igũrũ na mahũa magĩcanũka werũ-inĩ. Ta hũũra mbica Jesu akĩorota indo icio o akĩaragia. Eekire atĩa thutha wa kũgweta indo icio? Nĩ aarutire arutwo ake ithomo rĩa bata rĩgiĩ ũtaana na ũtugi wa Ithe witũ wa igũrũ. Aamarutire atĩ Jehova nĩ arĩheaga ndungata ciake gĩa kũrĩa na gĩa kwĩhumba o ta ũrĩa ekaga harĩ mahuru na mahũa ma werũ-inĩ.

5. Aciari mangĩhũthĩra ũũmbi atĩa kũruta mwana wao ũhoro wĩgiĩ Jehova?

⁵ Aciari, mũngĩĩgerekania atĩa na Jesu mũkĩruta ciana cianyu? No wĩre mwana waku ũhoro wĩgiĩ ũũmbi ũmwe ũrĩa ũgũkenagia mũno, ta hihi nyamũ kana mũmera ũrĩa wendete. Ũgĩka ũguo, ririkana gũtaarĩria ũrĩa ũũmbi ũcio ũtũrutaga igũrũ rĩgiĩ Jehova. No ũcoke ũũrie mwana mũmera ũrĩa endete kana nyamũ ĩrĩa endete mũno. No kũhoteke mwana waku no athikĩrĩrie wega mũngĩarĩrĩria ngumo cia Jehova mũkĩhũthĩra ũũmbi ũrĩa endete.

6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũreruta kuumana na kĩonereria kĩa nyina wa Christopher?

⁶ Hihi aciari nĩ marabatara kũhũthĩra mahinda maingĩ magĩthuthuria nyamũ kana mũmera mũna nĩguo mahote kwarĩrĩria maũndũ marĩa tũngĩĩruta megiĩ Jehova kuumana na nyamũ ĩyo kana mũmera ũcio? To mũhaka. Jesu ndaataarĩirie na njĩra nene ũrĩa mahuru marĩaga kana ũrĩa mahũa ma itoka makũraga. No kũhoteke mwana waku nĩ akenagĩra kwĩruta maũndũ marikĩru megiĩ indo iria Jehova ombĩte, no rĩmwe na rĩmwe gũtaarĩria na njĩra hũthũ kana kũũria kĩũria no gũteithie mwana waku kwĩruta ũndũ ũrĩa wa bata. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Christopher aaugire ũũ akĩririkana ũnini wake: “Mami nĩ aatũgwetagĩra maũndũ mahũthũ megiĩ ũũmbi marĩa maatũteithagia gũkenera indo iria itũthiũrũrũkĩirie. Kwa ngerekano, tũrĩ hakuhĩ na irĩma nĩ angĩaugire: ‘Ta rorai ũrĩa irĩma iria irĩ nene na thaka! Githĩ Jehova ti wa magegania?ʼ Kana rĩrĩa tũrĩ hakuhĩ na iria, nĩ angĩaugire: ‘Ta rorai ũrĩa makũmbĩ maya marĩ na hinya! Githĩ Ngai ndarĩ na hinya mũingĩ?ʼ Ciugo icio hũthũ, nĩ ciatũmaga twĩcirie na njĩra ndikĩru.”

7. Ũngĩmenyeria ciana ciaku atĩa gwĩcũranagia ũhoro wĩgiĩ ũũmbi?

⁷ O ũrĩa ciana ciaku irakũra, no ũcimenyerie gwĩciragia ũhoro wĩgiĩ ũũmbi na kuona maũndũ marĩa cingĩĩruta megiĩ ngumo cia Jehova. No warĩrĩrie kĩndũ kĩmwe Jehova ombĩte ũcoke ũũrie ciana ciaku, “Kĩndũ gĩkĩ kĩramũruta atĩa igũrũ rĩgiĩ Jehova?” Wahota gũkenio mũno nĩ macokio ma ciana ciaku.—Mat. 21:16.

8. Nĩ mĩeke ĩrĩkũ aciari Aisiraeli maakoragwo nayo magĩthiĩ na “njĩra”?

⁸ Aciari Aisiraeli nĩ meerĩtwo marutage ciana ciao ũhoro wĩgiĩ maathani ma Jehova rĩrĩa marathiĩ na “njĩra.” (Gũcok. 11:19) Nĩ kwarĩ na barabara nyingĩ ciageragĩra matũũra-inĩ ma bũrũri wa Isiraeli. Andũ nĩ maangĩonire mĩthemba ĩtiganĩte ya nyamũ, nyoni, na mahũa. Aisiraeli makĩgerera barabara icio hamwe na famĩlĩ ciao, aciari nĩ mangĩagĩire na mĩeke ya kũruta ciana ciao ũhoro wĩgiĩ ũũmbi wa Jehova. Inyuĩ aciari no kũhoteke mũrĩ na  mĩeke o ta ĩyo ya kũhũthĩra ũũmbi kũruta ciana cianyu. Rekei tuone ũrĩa aciari amwe mahotete gwĩka ũguo.

9. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũreruta kuumana na Punitha na Katya?

⁹ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Punitha, ũrĩa ũikaraga taũni-inĩ ĩmwe nene bũrũri-inĩ wa India, aaugire ũũ: “Rĩrĩa twathiĩ gũceera gĩcagi tũrĩ ta famĩlĩ, nĩ tuonaga ũcio ũrĩ mweke wa gũteithia ciana citũ kwĩruta igũrũ rĩgiĩ ũũmbi wa Jehova. Nyonaga ciana ciakwa nĩ itaũkagĩrũo wega nĩ ũũmbi rĩrĩa irĩ kũraihu na taũni, kũndũ gũtarĩ na andũ aingĩ.” Aciari, no kũhoteke ciana cianyu itikaariganĩrũo nĩ mahinda marĩa mũhũthagĩra hamwe nacio mũgĩkenera kũndũ gũthaka. Mwarĩ wa Ithe witũ Katya, kuuma Moldova aaugire ũũ: “Mahinda marĩa ndirikanaga mũno ma ũnini wakwa nĩ marĩa twahũthagĩra hamwe na aciari akwa tũrĩ gĩcagi. Nĩ njokagia ngatho mũno nĩ ũndũ wao kũnduta kuuma ndĩ o mũnini, kwamba gũtithia na kwĩrorera indo iria Jehova ombĩte na ngeruta ũhoro wake kuumana na ũũmbi.”

10. Nĩ ũndũ ũrĩkũ aciari mangĩka mangĩona ũrĩ ũndũ mũritũ gũthiĩ gũceera kũndũ kũraihu na taũni? (Rora gathandũkũ “ Ũteithio Kũrĩ Aciari.”)

¹⁰ Ĩ angĩkorũo ti ũndũ mũhũthũ harĩ inyuĩ gũceera gĩcagi? Amol, ũrĩa o nake ũikaraga bũrũri-inĩ wa India aaugire ũũ: “Kũrĩa njikaraga, aciari marutaga wĩra mathaa maingĩ, na thabarĩ ya gũthiĩ gĩcagi no ĩbatare mbeca nyingĩ. O na kũrĩ ũguo, mũngĩthiĩ handũ mũngĩona ũũmbi, ta hihi handũ hathaka ha kũhurũka, kana kũndũ nyũmba igũrũ, no mwĩrorere ũũmbi na mwarĩrĩrie ũhoro wa ngumo cia Jehova.” O nawe ũngĩrora wega hakuhĩ na gwaku mũciĩ, kwahoteka no wone indo nyingĩ Jehova ombĩte mũngĩarĩrĩria na ciana ciaku. (Thab. 104:24) No muone indo ta nyoni, tũtambi, mĩmera, na indo ingĩ nyingĩ. Karina, kuuma Njĩrĩmani aaugire ũũ: “Mami nĩ endete mahũa, na ndĩ kairĩtu kanini nĩ aanyonagia  mahũa mathaka tũgĩthiĩ njĩra-inĩ.” Aciari, o na inyuĩ no mũhũthĩre video na mabuku mararĩrĩria ũhoro wa ũũmbi marĩa marutĩtwo nĩ ithondeka ritũ kũruta ciana cianyu. Gũtekũmakania kũrĩa mũikaraga, no mũteithie ciana cianyu kwĩrorera indo iria Ngai ombĩte. Rĩu rekei tuone ũrĩa mũngĩteithia ciana cianyu kuona ngumo imwe cia Jehova.

11. Aciari mangĩhota atĩa gũteithia ciana ciao kuona wendo wa Jehova?

¹¹ Nĩgetha ũteithie ciana ciaku kuona wendo wa Jehova, no ũcigwetere ũrĩa nyamũ nyingĩ itungataga ciana ciacio irĩ na wendo. (Mat. 23:37) Ningĩ no ũgwete ũrĩa tũkenagĩra indo nyingĩ cia mĩthemba ĩtiganĩte iria Jehova ombĩte. Karina, ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere, aaugire ũũ: “Rĩrĩa twathiaga gũceera na mami, nĩ aanjĩkĩraga ngoro kwamba gũtithia na kwĩrorera ũrĩa o ihũa rĩrĩ ngũrani na rĩrĩa rĩngĩ na ũrĩa ũthaka warĩo wonanagia wendo wa Jehova. Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, no ndĩroragĩra mahũa, na ngona ũrĩa marĩ na marangi matiganĩte, na ũrĩa o ihũa rĩrĩ ngũrani na rĩrĩa rĩngĩ. No mathiaga na mbere kũndirikania ũrĩa Jehova atwendete.”

12. Aciari mangĩteithia atĩa ciana ciao kuona ũũgĩ wa Ngai? (Thaburi 139:14) (Ningĩ rora mbica.)

¹² Teithia ciana ciaku kuona ũũgĩ wa Ngai. Jehova akoragwo na ũũgĩ mũingĩ mũno gũtũkĩra. (Rom. 11:33) Kwa ngerekano, no wĩre ciana ciaku ũrĩa maĩ mambataga igũrũ na magathondeka matu, na ũrĩa matu macio ma maĩ mathiaga kuuma handũ hamwe nginya harĩa hangĩ na njĩra hũthũ. (Ayub. 38:36, 37) Ningĩ no ũtaarĩrie ũrĩa mwĩrĩ wa mũndũ ũmbĩtwo na njĩra ya magegania. (Thoma Thaburi 139:14.) Ta rora wone ũrĩa mũthuri ũmwe wĩtagwo Vladimir eekire ũguo. Aaugire ũũ: “Mũthenya ũmwe mũrũ witũ nĩ aagũire na mũithikiri na agĩtiihio. Thutha wa thikũ cigana ũna, kĩronda kĩu gĩkĩhona. Tũrĩ na mũtumia wakwa, nĩ twamũtaarĩirie atĩ Jehova nĩ aathondekire tũhengereta twa mwĩrĩ tũrĩ na ũhoti wa kwĩhonia. Nĩ twamũteithirie kuona atĩ ũndũ ta ũcio ndwĩkĩkaga harĩ indo iria andũ mathondekete. Kwa ngerekano, ngaari ndĩngĩhota gwĩthondeka thutha wa kũgĩa na aksidenti. Ũndũ ũcio nĩ wateithirie mũrũ witũ gũtaũkĩrũo nĩ ũũgĩ wa Jehova.”

13. Aciari mangĩteithia ciana ciao atĩa kuona hinya wa Jehova? (Isaia 40:26)

 ¹³ Jehova atwĩkĩrĩte ngoro tũtiire maitho maitũ na igũrũ na twĩcirie ũhoro wa hinya wake wa magegania ũrĩa ũnyitagĩrĩra njata. (Thoma Isaia 40:26.) No wĩkĩre ngoro ciana ciaku irore kũrĩa igũrũ na ciĩcũranie ũhoro wa indo iria cirona. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Taiwan wĩtagwo Tingting, nĩ aririkanaga kaũndũ kamwe kaahaanĩkire arĩ mũnini. Aaugire ũũ: “Hĩndĩ ĩmwe tũrĩ na mami nĩ twathiire gũceera kũndũ twaikaraga hema-inĩ na nĩ tweroragĩra njata ũtukũ gũtarĩ na ũtheri wa thitima. Ihinda-inĩ rĩu, nĩ ndahiũranagia na hatĩka cia riika, na nĩ ndarigagwo kana nĩ ingĩahotire gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova ndĩ mwĩhokeku. Mami nĩ aanjĩkĩrire ngoro gwĩciria ũhoro wa hinya ũrĩa Jehova aahũthĩrire kũũmba njata icio ciothe, na akĩnjĩra ndirikanage atĩ Jehova no ahũthĩre hinya ũcio kũndeithia kũhiũrania na igerio o rĩothe. Thutha wa kwĩrorera ũũmbi hĩndĩ ya iceera rĩu, nĩ ndaiguire ngĩenda kũmenya Jehova wega, na ngĩĩhotora o na makĩria kwenda kũmũtungatĩra.”

14. Aciari mangĩhũthĩra ũũmbi atĩa gũteithia ciana ciao kuona atĩ Jehova nĩ Ngai mũkeni?

¹⁴ Ũũmbi wa Jehova nĩ wonanagia atĩ we nĩ Ngai mũkeni, na nĩ endaga o na ithuĩ tũkorũo na gĩkeno. Athomi a sayansi nĩ monete atĩ nyamũ nyingĩ nĩ ithaakaga, nginya nyoni na thamaki. (Ayub. 40:20) Hihi ciana ciaku irĩ ciatheka ikĩĩrorera nyamũ ĩgĩthaaka? No kũhoteke nĩ cianona kanyau gagĩtengʼerania na mũtingʼoe wa nyina, kana tũgui tũkĩrũndana. Hĩndĩ ĩngĩ ũngĩkona ciana ciaku igĩtheka rĩrĩa irerorera nyamũ ĩgĩthaaka, no ũhũthĩre mweke ũcio gũciririkania atĩ tũtungatagĩra Ngai mũkeni.—1 Tim. 1:11.

15. Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia aciari kũmenya maũndũ marĩa ciana ciao ireciria? (Thimo 20:5) (Ningĩ rora mbica.)

¹⁵ Rĩmwe no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ aciari gũteithia ciana ciao kwĩyaria igũrũ rĩgiĩ moritũ marĩa irahiũrania namo. Hĩndĩ ta ĩyo, no ũbatare gũteithia ciana ciaku gũitũrũra kĩrĩa kĩrĩ meciria-inĩ ma cio. (Thoma Thimo 20:5.) Aciari amwe nĩ monaga arĩ ũndũ mũhũthũ gwĩka ũguo rĩrĩa marerorera ũũmbi hamwe  na ciana ciao. Gĩtũmi kĩmwe nĩ atĩ hĩndĩ ta ĩyo gũtikoragwo na maũndũ maingĩ mangĩtaha meciria ma ciana na ma aciari. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Taiwan wĩtagwo Masahiko nĩ agwetete gĩtũmi kĩngĩ. Aaugire ũũ: “Rĩrĩa twathiĩ gũceeranga na ciana citũ ta hihi kwambata irĩma, kana gũthianga rũteere-inĩ rwa iria, nĩ ciguaga irĩ na wĩyathi makĩria. Kwoguo nĩ tuonaga ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũciteithia kwĩyaria na tũkahota kũmenya kĩrĩa kĩrĩ meciria-inĩ ma cio.” Katya, ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere aaugire: “Ndauma cukuru, mami nĩ aandwaraga handũ hathaka ha kũhurũka. Ndĩ handũ ta hau hahooreru, nĩ ndaiguaga ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũmwĩra kĩrĩa kĩhaanĩkire cukuru kana ũndũ ũrĩa ũrathĩnia.”

16. Rĩrĩa famĩlĩ irakenera ũũmbi wa Jehova-rĩ, ingĩgĩa atĩa na mweke wa kũhurũka na gwĩkenia?

¹⁶ Rĩrĩa famĩlĩ ĩrakenera ũũmbi wa Jehova ĩrĩ hamwe, nĩ igĩaga na mweke wa kũhurũka na gwĩkenia, na kwoguo ĩkagĩa na ũrũmwe makĩria. Bibilia yugaga atĩ nĩ kũrĩ “hĩndĩ ya gũtheka” na “hĩndĩ ya kũrũgarũga.” (Koh. 3:1, 4, kohoro ka magũrũ-inĩ) Jehova nĩ ombĩte kũndũ gũthaka thĩinĩ wa thĩ, kũrĩa tũngĩkenera gwĩka maũndũ marĩa twendete. Famĩlĩ nyingĩ nĩ ikenagĩra gũkorũo hamwe irĩ kũndũ gũthaka, irĩma-inĩ, kana rũteere-inĩ rwa iria. Ciana imwe nĩ ikenaga irĩ kũndũ ingĩthaakĩra na itengʼere, na nĩ ikenagĩra kwĩrorera nyamũ, na gũtubĩra rũũĩ-inĩ, o na kana iria-inĩ. Tũrĩ na mĩeke mĩingĩ ya gũkenera kũndũ gũthaka, na indo iria Jehova ombĩte.

17. Aciari mabatiĩ gũteithia ciana ciao gũkenera ũũmbi wa Ngai nĩkĩ?

¹⁷ Thĩinĩ wa thĩ njerũ ya Ngai, aciari hamwe na ciana, nĩ magaakenera ũũmbi wa Jehova wega makĩria gũkĩra ũrĩa mangĩkenera rĩu. Ngũrani na ũmũthĩ, tũtikabatara gwĩtigĩra nyamũ, na o nacio itigatwĩtigagĩra. (Isa. 11:6-9) Nĩ tũgaakoragwo na mahinda maingĩ ma gũkenera indo iria Jehova ombĩte. (Thab. 22:26) No aciari, mũtigeterere nginya ihinda rĩu nĩgetha mũteithie ciana cianyu ciambĩrĩrie gũkenera ũũmbi. Mũngĩhũthagĩra ũũmbi kũruta ciana cianyu ũhoro wĩgiĩ Jehova, no kũhoteke no ciĩtĩkanĩrie na ciugo cia Mũthamaki Daudi ũrĩa waugire ũũ: “Wee Jehova, gũtirĩ mawĩra mangĩ matariĩ ta maku.”—Thab. 86:8.