1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩĩrĩgĩrĩra, na nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩkorũo na ma naguo?

 NO TWĨRĨGĨRĨRE atĩ nĩ tũrĩcemanagia na ũkararia tũkĩruta wĩra witũ wa kũhunjia. Ũkararia ũcio o na no wongerereke ihinda-inĩ rĩũkĩte. (Dan. 11:44; 2 Tim. 3:12; Kũg. 16:21) O na kũrĩ ũguo, no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩtũheaga ũteithio ũrĩa tũrabatara. No tũkorũo na ma na ũndũ ũcio tondũ hingo ciothe Jehova nĩ ateithagia ndungata ciake kũhingia ũtungata wao, o na ũngĩkorũo ũrĩ mũritũ atĩa. Nĩguo tuone ngerekano ya ũndũ ũcio, rekei twarĩrĩrie maũndũ mamwe meekĩkire ũtũũro-inĩ wa mũnabii Ezekieli, ũrĩa wahunjagĩria Ayahudi arĩa maarĩ ithamĩrio Babuloni.

2. Jehova aaugire andũ arĩa Ezekieli aahunjagĩria maahaanaga atĩa, na tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ? (Ezekieli 2:3-6)

² Andũ arĩa Ezekieli aahunjagĩria maahaanaga atĩa? Jehova aaugire atĩ maarĩ andũ “aremi,” na nĩ ‘moomĩtie ngoro.’ Aaugire atĩ maatariĩ ta mĩigua na tũngʼaurũ. Nĩkĩo Jehova eerire Ezekieli maita maingĩ ũũ: “Ndũgetigĩre”! (Thoma Ezekieli 2:3-6.) Ezekieli nĩ aahotire kũhingia wĩra wake wa kũhunjia tondũ (1) aatũmĩtwo nĩ Jehova, (2) nĩ aaheirũo hinya kũgerera roho mũtheru, na (3) nĩ eekĩrirũo hinya nĩ ciugo cia Ngai. Maũndũ macio matatũ maateithirie Ezekieli atĩa? Na matũteithagia atĩa ũmũthĩ?

3. Nĩ ciugo irĩkũ ingĩkorũo ciekĩrire Ezekieli hinya, na Jehova aamũheire ũũma atĩa atĩ nĩ angĩamũteithirie?

³ Jehova eerire Ezekieli ũũ: “Nĩ ngũgũtũma.” (Ezek. 2:3, 4)  No mũhaka ciugo icio ikorũo nĩ ciekĩrire Ezekieli hinya. No kũhoteke nĩ aaririkanire ũrĩa Jehova aahũthĩrĩte ciugo o ta icio rĩrĩa aatũmaga Musa na Isaia matuĩke anabii ake. (Tham. 3:10; Isa. 6:8) Ningĩ Ezekieli nĩ aamenyaga ũrĩa Jehova aateithĩtie anabii acio erĩ kũhiũrania na moritũ. Kwoguo rĩrĩa Jehova eerire Ezekieli maita merĩ atĩ nĩ ‘ekũmũtũma,’ Ezekieli aarĩ na gĩtũmi kĩega gĩa gwĩtĩkia atĩ Jehova nĩ angĩamũteithirie. Makĩria ma ũguo, thĩinĩ wa ibuku rĩa Ezekieli, ciugo “kiugo kĩa Jehova gĩkĩnginyĩra,” nĩ cionekaga maita maingĩ. (Ezek. 3:16) Ningĩ ciugo “kiugo kĩa Jehova nĩ kĩanginyĩire o rĩngĩ,” nĩ icokeretwo maita maingĩ. (Ezek. 6:1) No mũhaka Ezekieli akorũo aarĩ na ma biũ atĩ Jehova nĩwe wamũtũmĩte. Ũndũ ũngĩ nĩ atĩ, tondũ ithe wa Ezekieli aarĩ mũthĩnjĩri-Ngai, no kũhoteke nĩ aarutĩte Ezekieli ũrĩa Jehova eerĩte anabii a tene atĩ nĩ ekũmateithia. Jehova eerĩte Isaaka, Jakubu, na Jeremia ũũ: “Ndĩ hamwe nawe.”—Kĩam. 26:24; 28:15; Jer. 1:8.

4. Nĩ maũndũ marĩkũ merĩ mangĩkorũo maaheire Ezekieli hinya?

⁴ Andũ a Isiraeli mangĩamũkĩrire atĩa ũhoro ũrĩa Ezekieli aamahunjagĩria? Jehova aaugĩte ũũ: “Nyũmba ya Isiraeli nĩ mekũrega gũgũthikĩrĩria, tondũ matirenda gũũthikĩrĩria.” (Ezek. 3:7) Rĩrĩa Aisiraeli maaregire gũthikĩrĩria Ezekieli, nĩ Jehova maaregaga. Ciugo icio nĩ ciaheire Ezekieli ũũma atĩ o na akorũo andũ nĩ maaregire gũthikĩrĩria ndũmĩrĩri yake, ti kuonania atĩ nĩ aaremetwo nĩ wĩra wake arĩ mũnabii. Ningĩ Jehova nĩ aaheire Ezekieli ũũma atĩ rĩrĩa matuĩro make mangĩgakinyĩra andũ acio, nĩ “[mangĩkaamenya] atĩ nĩ kwarĩ na mũnabii gatagatĩ-inĩ kao.” (Ezek. 2:5; 33:33) Hatarĩ nganja, kũmenya maũndũ macio merĩ nĩ kwaheire Ezekieli  hinya ũrĩa aabataraga nĩguo ahote kũhingia ũtungata wake.

5. Kũringana na Isaia 44:8, nĩ ũndũ ũrĩkũ ũtũheaga hinya?

⁵ O na ithuĩ nĩ tũgĩaga na hinya nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ tũtũmĩtwo nĩ Jehova. Nĩ atuonetie gĩtĩo kĩnene na njĩra ya gũtwĩta “aira” ake. (Isa. 43:10) O ta ũrĩa Jehova eerĩte Ezekieli ‘ndagetigĩre,’ o na ithuĩ atwĩrĩte ũũ: “Mũtigetigĩre.” Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtigĩra arĩa matũũkagĩrĩra? Tondũ o ta Ezekieli, tũtũmĩtwo nĩ Jehova, na nĩ arĩtũteithagia.—Thoma Isaia 44:8.

6. (a) Nĩ ũũma ũrĩkũ Jehova atũheete wa kuonania atĩ nĩ arĩtũteithagia? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũtũũmagĩrĩria na ũgatwĩkĩra hinya?

⁶ Jehova nĩ atwĩrĩire atĩ nĩ arĩtũteithagia. Kwa ngerekano, mbere ya Jehova kuuga: “Inyuĩ nĩ inyuĩ aira akwa,” aambĩte kuuga ũũ: “Rĩrĩa ũkaagerera maĩ-inĩ, nĩ ngaakorũo hamwe nawe, o na wagerera njũũĩ-inĩ, itigagũthereria. Na rĩrĩa ũkaagerera mwaki-inĩ, ndũgaacinwo nĩguo, o na kana ũrĩrĩmbũkĩrũo nĩ rũrĩrĩmbĩ rwaguo.” (Isa. 43:2) Tũkĩhunjia, rĩmwe nĩ tũcemanagia na moritũ matariĩ ta mũiyũro na magerio matariĩ ta mwaki. O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ arĩtũteithagia nĩguo tũthiĩ na mbere kũhunjia. (Isa. 41:13) O ta matukũ-inĩ ma Ezekieli, andũ aingĩ ũmũthĩ nĩ maregaga ũhoro ũrĩa tũramahunjĩria. No nĩ tũririkanaga atĩ matirarega tondũ tũtiũĩ kũhunjia. Nĩ tũũmagĩrĩrio na tũgekĩrũo hinya nĩ kũmenya atĩ Jehova nĩ akenaga rĩrĩa twathiĩ na mbere kũhunjia ndũmĩrĩri yake tũrĩ ehokeku. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “O mũndũ akaamũkĩra kĩheo gĩake kũringana na wĩra wake mwene.” (1 Kor. 3:8; 4:1, 2) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũtungatĩte arĩ painia ihinda iraihu aaugire ũũ: “Nĩ ngenaga nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ Jehova nĩ arathimaga kĩyo gitũ.”

7. Gwĩcũrania ũhoro wa kĩoneki kĩu Ezekieli oonire kwamũhutagia atĩa? (Rora mbica ngothi-inĩ.)

⁷ Ezekieli nĩ eeyoneire ũrĩa roho wa Ngai ũrĩ hinya mũingĩ. Kũgerera kĩoneki nĩ oonire roho mũtheru ũgĩtongoria ciũmbe irĩ hinya cia roho na ũgĩtongoria magũrũ manene ma ngaari ya igũrũ. (Ezek. 1:20, 21) Hihi Ezekieli eekire atĩa? Aandĩkire ũũ: “Rĩrĩa ndawonire, ngĩĩgũithia ngĩturumithia ũthiũ thĩ.” Ezekieli nĩ aamakire mũno nginya akĩĩgũithia thĩ. (Ezek. 1:28) Thutha ũcio, rĩrĩa rĩothe Ezekieli eecũranagia kĩoneki kĩu kĩa magegania, no mũhaka gũkorũo ũndũ ũcio nĩ wamũteithagia kũgĩa na ma atĩ no ahote kũhingia ũtungata wake agĩteithio nĩ roho wa Ngai.

8-9. (a) Gwathiire atĩa harĩ Ezekieli rĩrĩa Jehova aamwĩrire arũgame? (b) Jehova eekĩrire Ezekieli hinya na njĩra ĩrĩkũ ĩngĩ nĩguo ahote kwĩhaarĩria kũhunjia gĩcigo kĩu kĩritũ?

⁸ Jehova eerire Ezekieli ũũ: “Mũrũ wa mũndũ, rũgama na magũrũ maku nĩguo njarie nawe.” Ciugo icio o hamwe na roho wa Ngai nĩ ciekĩrire Ezekieli hinya ũrĩa aabataraga nĩguo ahote kũrũgama. Aandĩkire ũũ: “Roho ũgĩũka thĩinĩ wakwa na ũgĩtũma ndũgame na magũrũ makwa.” (Ezek. 2:1, 2) Thutha ũcio na hĩndĩ ya ũtungata wake wothe, Ezekieli aatongoragio nĩ “guoko” kwa Ngai, na nĩ kuo roho mũtheru wa Ngai. (Ezek. 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1) Roho wa Ngai nĩ waheire Ezekieli hinya wa kũhingia wĩra ũrĩa aaheetwo wa kũhunjĩria andũ acio “[moomĩtie] ciongo na makomia ngoro.” (Ezek. 3:7) Jehova eerire Ezekieli ũũ: “Nĩ ndũmĩte ũthiũ waku ũũme o ta mothiũ mao na thiithi waku ũũme o ta mathiithi mao. Nĩ ndũmĩte thiithi waku  ũhaane arimathi, na ũũme gũkĩra ihiga rĩũmũ. Ndũkametigĩre o na kana ũmakio nĩ mothiũ mao.” (Ezek. 3:8, 9) Nĩ ta Jehova eeraga Ezekieli ũũ: ‘Ndũkareke ũremi wao ũtũme ũkue ngoro. Nĩ ngũgwĩkĩra hinya.’

⁹ Thutha ũcio, roho wa Ngai nĩ wakuuire Ezekieli ũkĩmũtwara gĩcigo-inĩ kĩrĩa aahunjagia. Ezekieli aandĩkire ũũ: “Guoko kwa Jehova kwarĩ na hinya igũrũ rĩakwa.” Mũnabii ũcio aahũthĩrire kiumia kĩmwe nĩguo erute na ataũkĩrũo nĩ ndũmĩrĩri ĩrĩa aagĩrĩirũo kũhunjia nĩgetha ahote kũhunjia arĩ na ũũma. (Ezek. 3:14, 15) Jehova agĩcoka akĩmwĩra athiĩ mũkuru-inĩ mwaraganu na arĩ kũu “roho ũkĩingĩra thĩinĩ [wake].” (Ezek. 3:23, 24) Ũndũ ũcio nĩ wateithirie Ezekieli kwĩhaarĩria kwambĩrĩria ũtungata wake.

10. Nĩ ũteithio ũrĩkũ tũbataraga nĩguo tũhote kũhunjia, na tũũbataraga nĩkĩ?

¹⁰ Nĩ ũteithio ũrĩkũ tũbataraga nĩguo tũhote kũhunjia? Nĩguo tuone macokio, ririkana ũrĩa gwathiire harĩ Ezekieli. Atanambĩrĩria kũhunjia, roho wa Ngai nĩ wamũheire hinya ũrĩa aabataraga. O ta Ezekieli, o na ithuĩ tũhotaga kũhunjia tondũ tu wa gũteithio nĩ roho mũtheru wa Ngai. Tũngiuga ũguo nĩkĩ? Tondũ Shaitani nĩ atũũkagĩrĩra nĩguo arũgamie wĩra witũ wa kũhunjia. (Kũg. 12:17) Kũringana na mawoni ma andũ, tuonekaga ta tũtangĩhota gwĩtiiria Shaitani. No nĩ tũmũhootaga kũgerera wĩra witũ wa kũhunjia. (Kũg. 12:9-11) Na njĩra ĩrĩkũ? Rĩrĩa tũrahunjia, tuonanagia atĩ tũtiretigĩra tharĩkĩro cia Shaitani. Na rĩrĩa rĩothe tweka ũguo, Shaitani nĩ ahootagwo. Kwoguo tũreruta atĩa nĩ ũndũ wa gũkorũo atĩ nĩ tũhotaga gũthiĩ na mbere kũhunjia o na tũgĩũkagĩrĩrũo? Tũreruta atĩ, hatarĩ nganja, Jehova nĩ atũheaga roho wake mũtheru, na atĩ nĩ akoragwo hamwe na ithuĩ.—Mat. 5:10-12; 1 Pet. 4:14.

11. Roho mũtheru wa Ngai ũngĩtũteithia gwĩka atĩa, na twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo tũthiĩ na mbere kũwamũkĩra?

¹¹ Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũreruta tweciria ũrĩa Jehova oomirie ũthiũ wa Ezekieli na thithi  wake na njĩra ya mũhaano? Tũreruta atĩ roho wa Ngai no ũtũhe hinya ũrĩa tũrabatara wa gwĩtiiria moritũ o mothe tũngĩcemania namo ũtungata-inĩ. (2 Kor. 4:7-9) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, tũngĩka atĩa nĩguo tũtigĩrĩre atĩ nĩ tũrathiĩ na mbere kwamũkĩra roho mũtheru wa Ngai? Nĩ tũrabatara kũhoyaga na kĩyo tũheo roho ũcio, tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩ arĩthikagĩrĩria mahoya maitũ. Jesu eerire arutwo ake ũũ: “Thiĩi na mbere kũhoya, . . . thiĩi na mbere gũcaria, . . . thiĩi na mbere kũringaringa.” Oongereire atĩ Jehova “[nĩ arĩheaga] arĩa mamũhoyaga roho mũtheru.”—Luk. 11:9, 13; Atũm. 1:14; 2:4.

12. Kũringana na Ezekieli 2:9–3:3, gĩkũnjo kĩaumire kũ na kĩarĩ na ndũmĩrĩri ĩrĩkũ?

¹² Makĩria ma kũheo hinya nĩ roho mũtheru wa Ngai, Ezekieli ningĩ nĩ eekĩragwo hinya nĩ ciugo cia Ngai. Thĩinĩ wa kĩoneki, Ezekieli oonire guoko kũnyitĩte gĩkũnjo. (Thoma Ezekieli 2:9–3:3.) Hihi gĩkũnjo kĩu kĩaumĩte kũ? Nĩ maũndũ marĩkũ maandĩkĩtwo thĩinĩ wakĩo? Gĩekĩrire Ezekieli hinya atĩa? Gĩkũnjo kĩu kĩaumĩte gĩtĩ-inĩ kĩa ũthamaki kĩa Ngai. No kũhoteke Jehova aahũthĩrire ũmwe wa araika ana arĩa Ezekieli oonete na hau kabere kũnengera Ezekieli gĩkũnjo kĩu. (Ezek. 1:8; 10:7, 20) Gĩkũnjo kĩu kĩarĩ na ciugo cia Ngai, iria ciakoniĩ ndũmĩrĩri ndikĩru ya ituĩro ĩrĩa Ezekieli aagĩrĩirũo kũhunjĩria aremi acio maarĩ ithamĩrio. (Ezek. 2:7) Ndũmĩrĩri ĩyo yaandĩkĩtwo mwena wa na mbere na wa na thutha wa gĩkũnjo kĩu.

13. Jehova eerire Ezekieli eke atĩa na gĩkũnjo kĩu, na kĩarĩ na cama nĩkĩ?

¹³ Jehova eerire mũnabii ũcio wake arĩe gĩkũnjo kĩu na ‘aiyũrie nda yake nakĩo.’ Ezekieli nĩ aathĩkire na akĩrĩa gĩkũnjo kĩu gĩothe. Hihi kĩoneki kĩu kĩeendaga kuonania atĩa? Ezekieli nĩ aabataraga gũtaũkĩrũo biũ nĩ ndũmĩrĩri ĩrĩa angĩahunjirie. Nĩ aabataraga gwĩtĩkia ndũmĩrĩri ĩyo nĩguo ĩmũtindĩke kũhunjia. No harĩ ũndũ wa magegania wekĩkire. Ezekieli aaiguire gĩkũnjo kĩu “[kĩrĩ] na cama ta ũũkĩ.” (Ezek. 3:3) Nĩkĩ hihi? Tondũ harĩ Ezekieli, gũkorũo na gĩtĩo gĩa kũheana ndũmĩrĩri ya Jehova, kwarĩ ũndũ mwega kana ũrĩ cama. (Thab. 19:8-11) Aarĩ na ngatho nĩ ũndũ wa Jehova kũmũhe mweke wa gũtungata arĩ mũnabii wake.

14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wateithirie Ezekieli kwĩhaarĩria kwambĩrĩria ũtungata wake?

¹⁴ Thutha ũcio, Jehova eerire Ezekieli ũũ: “Thikĩrĩria ciugo ciakwa ciothe iria ngũkwĩra, na ũciige ngoro-inĩ yaku.” (Ezek. 3:10) Kũgerera ciugo icio, Jehova eeraga Ezekieli agerie kũririkanaga maũndũ marĩa mandĩkĩtwo gĩkũnjo-inĩ kĩu na kũmecũranagia. Gwĩka ũguo nĩ gwatũmire wĩtĩkio wa Ezekieli ũgĩe na hinya. Ningĩ gĩkũnjo kĩu nĩ kĩamũhotithirie kũmenya ndũmĩrĩri nditũ ĩrĩa aagĩrĩirũo kũmenyithia andũ acio. (Ezek. 3:11) Thutha wa Ezekieli gũtaũkĩrũo nĩ ndũmĩrĩri ya Ngai biũ na kũmĩtĩkia, rĩu nĩ eehaarĩirie kwambĩrĩria ũtungata wake na kũũhingia.

15. Nĩguo tũhote gũkirĩrĩria ũtungata-inĩ nĩ kĩĩ tũrabatara ‘kũiga ngoro-inĩ’ citũ?

¹⁵ Nĩguo tũhote gũkirĩrĩria ũtungata-inĩ witũ, o na ithuĩ no mũhaka tũthiĩ na mbere gwĩkĩrũo hinya nĩ ciugo cia Ngai. Nĩ tũrabatara ‘kũiga ngoro-inĩ’ maũndũ mothe marĩa Jehova atwĩraga. Ũmũthĩ, Jehova atwaragĩria kũgerera Kiugo gĩake, Bibilia. Tũngĩtigĩrĩra atĩa atĩ Kiugo kĩa Ngai nĩ kĩrathiĩ na mbere gũtongoria meciria maitũ, ngoro citũ, na mĩoroto itũ?

16. Tũngĩka atĩa nĩguo Kiugo kĩa Ngai kĩingĩre ngoro-inĩ citũ?

 ¹⁶ O ta ũrĩa tũgĩaga hinya wa mwĩrĩ rĩrĩa twarĩa irio na ciathĩĩka, no taguo tũgĩaga hinya wa kĩĩroho rĩrĩa tweruta Kiugo kĩa Ngai na twecũrania ũhoro wakĩo. Nĩ wega kũririkanaga maũndũ marĩa tũreruta kuumana na kĩoneki kĩu gĩa gĩkũnjo. Jehova endaga ‘tũiyũrie nda citũ’ na Kiugo gĩake, na njĩra ĩngĩ, tũtaũkĩrũo nĩkĩo biũ. No twĩke ũguo kũgerera kũhoya, gũthoma, na gwĩcũrania. No twambĩrĩrie na kũhoya nĩguo tũhaarĩrie ngoro citũ kwamũkĩra meciria ma Ngai. Tũgacoka tũgathoma Bibilia. Thutha ũcio tũkoya ihinda gwĩcũrania kũgerera gwĩciria na njĩra ndikĩru ũhoro wĩgiĩ maũndũ marĩa twathoma. Maumĩrĩro mangĩkorũo marĩ marĩkũ? O ũrĩa tũrecũrania, noguo tũrĩtaũkagĩrũo wega makĩria nĩ Kiugo kĩa Ngai na gĩgatwĩkĩra hinya.

17. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gwĩcũranagia maũndũ marĩa tũrathoma thĩinĩ wa Bibilia?

¹⁷ Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũthoma Bibilia na gwĩcũrania maũndũ marĩa twathoma? Gwĩka ũguo nĩ kũrĩtũheaga hinya ũrĩa tũrabatara wa kũhunjia ndũmĩrĩri ya Ũthamaki mahinda-inĩ maya, na nĩ gũgaatũteithia kũhunjia ndũmĩrĩri nditũ ya ituĩro ĩrĩa hihi tũkaabatara kũheana ihinda rĩũkĩte. Ningĩ twecũrania ũhoro wa ngumo njega cia Jehova, ũrata witũ nake nĩ ũrĩgĩaga na hinya makĩria. Maumĩrĩro nĩ atĩ nĩ tũrĩkenagĩra kĩndũ kĩega na kĩrĩ cama, na nĩkĩo thayũ wa ngoro na kũiganĩra.—Thab. 119:103.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ andũ a gĩcigo gitũ makaamenya, na nĩkĩ?

¹⁸ Ngũrani na Ezekieli, ithuĩ tũtirĩ anabii. O na kũrĩ ũguo, nĩ tũtuĩte itua rĩa gũthiĩ na mbere kũheana ndũmĩrĩri ĩrĩa Jehova andĩkithĩtie Kiugo-inĩ gĩake kũgerera roho wake, o nginya rĩrĩa akoiga wĩra wa kũhunjia nĩ warĩka. Hĩndĩ ya ituĩro yakinya, andũ a gĩcigo gitũ matigaakorũo na gĩtũmi gĩa kuuga atĩ matiaamũkĩrire mũkaana kana atĩ Ngai ndaamakinyĩirie ndũmĩrĩri. (Ezek. 3:19; 18:23) Handũ ha ũguo, nĩ makaamenya atĩ ndũmĩrĩri ĩrĩa twamahunjagĩria yaumĩte kũrĩ Ngai.

19. Nĩ kĩĩ kĩrĩtũheaga hinya wa kũhingia ũtungata witũ?

¹⁹ Nĩ kĩĩ kĩrĩtũheaga hinya wa kũhingia ũtungata witũ? Nĩ maũndũ macio matatũ marĩa maaheire Ezekieli hinya. Nĩ tũrĩthiaga na mbere kũhunjia nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ Jehova nĩwe ũtũtũmĩte, nĩ tũheagwo hinya nĩ roho mũtheru wa Ngai, na nĩ twĩkĩragwo hinya nĩ Kiugo kĩa Ngai. Kũgerera ũteithio wa Jehova, nĩ tũrĩkoragwo na hinya wa kũhingia ũtungata witũ, na gũkirĩrĩria “o nginya mũico.”—Mat. 24:13.