Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 47

Ndũkareke Ũndũ o na Ũrĩkũ Ũgũtigithũkanie na Jehova

Ndũkareke Ũndũ o na Ũrĩkũ Ũgũtigithũkanie na Jehova

“Niĩ nĩwe ndĩhokete, wee Jehova.”—THAB. 31:14.

RWĨMBO NA. 122 Ikaragai Mwĩrũmĩtie, Mũtegũthengeka!

GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ a

1. Tũmenyaga atĩa atĩ Jehova nĩ endaga gũtũkuhĩrĩria?

 JEHOVA atwĩkagĩra ngoro tũmũkuhĩrĩrie. (Jak. 4:8) Endaga gũkorũo arĩ Ngai witũ, Ithe witũ, na Mũrata witũ. Nĩ acokagia mahoya maitũ na agatũteithia rĩrĩa tũragerera moritũ. Ningĩ nĩ ahũthagĩra ithondeka rĩake gũtũruta na gũtũgitĩra. No nĩ atĩa twagĩrĩirũo gwĩka nĩguo tũkuhĩrĩrie Jehova?

2. Tũngĩka atĩa nĩguo tũkuhĩrĩrie Jehova?

2 No tũkuhĩrĩrie Jehova na njĩra ya kũmũhoya na gũthoma Kiugo gĩake na gwĩcũrania igũrũ rĩakĩo. Tweka ũguo, wendo na ngatho citũ kũrĩ we nĩ irĩongererekaga. Nĩ tũrĩiguaga tũkĩenda kũmwathĩkĩra na kũmũhe rũgooco rũrĩa agĩrĩire kũheo. (Kũg. 4:11) O ũrĩa tũgũthiĩ na mbere kũmenya Jehova, noguo tũkũmwĩhoka makĩria, o hamwe na ithondeka rĩake rĩrĩa ahũthagĩra gũtũteithia.

3. Mũcukani ageragia atĩa gũtũtigithũkania na Jehova, no nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kwaga gũtiganĩria Ngai witũ na ithondeka rĩake? (Thaburi 31:13, 14)

3 O na kũrĩ ũguo, Mũcukani nĩ ageragia gũtũtigithũkania na Jehova, makĩria rĩrĩa tũragerera moritũ. Hihi ekaga ũguo atĩa? Ageragia gũtũma tũthiĩ o kahora tũtigĩte kwĩhoka Jehova na ithondeka rĩake. Ĩndĩ no tũhote kũregana na mawara make. Wĩtĩkio witũ ũngĩkorũo ũrĩ na hinya, na mwĩhoko witũ harĩ Jehova ũkorũo ũrĩ mũrũmu, tũtingĩtiganĩria Ngai witũ na ithondeka rĩake.—Thoma Thaburi 31:13, 14.

4. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

4 Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria moritũ matatũ marĩa mangiuma nja wa kĩũngano, na o ũmwe wamo no ũthũkie mwĩhoko witũ harĩ Jehova na ithondeka rĩake. Hihi moritũ macio mangĩtũtigithũkania atĩa na Jehova? Na tũngĩka atĩa nĩguo tũtoorie mawara macio ma Shaitani?

RĨRĨA TŨRAGERERA MORITŨ

5. Moritũ mangĩthũkia atĩa mwĩhoko witũ harĩ Jehova na ithondeka rĩake?

5 Rĩmwe na rĩmwe nĩ tũcemanagia na moritũ, ta hihi gũũkĩrĩrũo nĩ andũ a famĩlĩ kana hihi kũrũo nĩ wĩra. Moritũ ta macio mangĩthũkia atĩa mwĩhoko witũ harĩ ithondeka rĩa Jehova na matũtigithũkanie nake? Rĩrĩa twagerera maũndũ maritũ kwa ihinda iraihu, no tũigue tũtarĩ na mwĩhoko na tũkuĩte ngoro. Shaitani ahũthagĩra mĩeke ta ĩyo gũtũma tuone Jehova ta atatwendete. Mũcukani endaga tuone ta mathĩna marĩa tũrĩ namo maraumana na Jehova kana ithondeka rĩake. Ũndũ ta ũcio nĩ wekĩkire harĩ Aisiraeli amwe marĩ bũrũri-inĩ wa Misiri. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ meetĩkĩtie atĩ Jehova nĩwe waamũrĩte Musa na Haruni mamakũũre ũkombo-inĩ. (Tham. 4:29-31) No thutha-inĩ rĩrĩa Firauni aatũmire ũtũũro wao ũritũhe makĩria, nĩ maamenereirie Musa na Haruni nĩ ũndũ wa mathĩna mao, makĩmeera ũũ: “Mũtũmĩte Firauni na ndungata ciake matũthũũre na mũkamanengera rũhiũ rwa njora matũũrage.” (Tham. 5:19-21) Warĩ ũndũ wa kĩeha kuona atĩ maaugaga atĩ ndungata icio njĩhokeku cia Ngai nĩcio ciatũmĩte mathĩnĩke ũguo. Angĩkorũo nĩ ũkoretwo ũgĩkirĩrĩria moritũ kwa ihinda iraihu, ũngĩka atĩa nĩguo ũthiĩ na mbere gwĩkĩra hinya mwĩhoko waku harĩ Jehova na ithondeka rĩake?

6. Tũreruta atĩa kuumana na mũnabii Habakuku igũrũ rĩgiĩ kũhiũrania na moritũ? (Habakuku 3:17-19)

6 Itũrũragĩra Jehova ngoro yaku kũgerera mahoya, na ũmwĩhokage agũteithie. Mũnabii Habakuku nĩ aacemanirie na moritũ maingĩ. Kũrĩ hĩndĩ ĩmwe oonaga ta Jehova ataamũrũmbũyagia. Kwoguo nĩ aaitũrũrĩire Jehova ngoro yake kũgerera mahoya. Aaugire ũũ: “Atĩrĩrĩ Jehova, ngũgũkaĩra nginya rĩ ngĩkũhoya ũteithio no ũkaga kũnjigua? . . . Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ũkirĩrĩrie ũhinyanĩrĩria?” (Hab. 1:2, 3) Jehova nĩ aacokeirie ndungata ĩyo yake njĩhokeku mahoya macio ma kuuma ngoro. (Hab. 2:2, 3) Thutha wa Habakuku gwĩcũrania ũhoro wĩgiĩ ciĩko cia Jehova cia kũhonokania nĩ aacokereirũo nĩ gĩkeno. Nĩ aagĩire na ma atĩ Jehova nĩ aamũrũmbũyagia, na nĩ angĩamũteithirie gũkirĩrĩria igerio o rĩothe. (Thoma Habakuku 3:17-19.) Tũreruta atĩa? Rĩrĩa wacemania na moritũ, hoyaga Jehova na ũkamwĩra ũrĩa ũraigua. Ũgacoka ũkamwĩhoka agũteithie. Weka ũguo, nĩ ũrĩkoragwo na ma atĩ Jehova nĩ arĩkũheaga hinya ũrĩa ũrabatara wa gũkirĩrĩria. Na rĩrĩa wona agĩgũteithia, wĩtĩkio waku nĩ ũrĩgĩaga na hinya makĩria.

7. Mũndũ ũmwe wa famĩlĩ ya Shirley eendaga etĩkie atĩa? Nĩ kĩĩ gĩateithirie Shirley gũthiĩ na mbere kwĩhoka Jehova?

7 Tũũria mũtaratara mwega wa maũndũ ma kĩĩroho. Ũndũ ũcio nĩ wateithirie mwarĩ wa Ithe witũ Shirley, kuuma Papua New Guinea, rĩrĩa aacemanirie na moritũ. b Famĩlĩ yao maarĩ athĩni, na rĩmwe nĩ maaritũhagĩrũo kuona irio cia kũigana. Mũndũ ũmwe wa famĩlĩ yao nĩ aageririe gũthũkia mwĩhoko wake harĩ Jehova. Aamwĩrire ũũ: “Uugaga atĩ roho mũtheru wa Ngai nĩ ũgũteithagia, no ũteithio ũcio wĩ ha? Famĩlĩ itũ ĩrĩ o na thĩna. Nĩ mahinda maku ũrathũkangia ũgĩthiĩ kũhunjia.” Shirley aaugire ũũ: “Ndeyũririe: ‘Hihi Ngai nĩ atũrũmbũyagia kana ndatũrũmbũyagia?’ O rĩo nĩ ndahoire Jehova na ngĩmwĩra maũndũ mothe marĩa maarĩ meciria-inĩ makwa. Ndiatigire gũthoma Bibilia na mabuku maitũ, na nĩ ndathiire na mbere kũhunjia na gũthiĩ mĩcemanio.” Thutha wa ihinda inini nĩ aambĩrĩirie kuona atĩ Jehova nĩ aarũmbũyagia famĩlĩ yao. Gũtirĩ hĩndĩ maagaga irio, na maarĩ na gĩkeno. Shirley aaugire ũũ: “Ndonire atĩ nĩ Jehova wanjokagĩria mahoya makwa.” (1 Tim. 6:6-8) O nawe ũngĩtũũria mũtaratara mwega wa maũndũ ma kĩĩroho, moritũ kana nganja itingĩgũtigithũkania na Jehova.

RĨRĨA ARIŨ A ITHE WITŨ ARĨA MATONGORAGIA MAŨNDŨ MANYARIRŨO

8. Nĩ atĩa kũngĩhaanĩka harĩ ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ ithondeka-inĩ rĩa Jehova?

8 Kũgerera nyũmba cia mohoro na nenda cia ũkinyanĩria, thũ citũ nĩ itheremagia maheeni kana ndeto itarĩ nginyanĩru ciĩgiĩ ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ ithondeka-inĩ rĩa Jehova. (Thab. 31:13) Ariũ a Ithe witũ amwe nĩ manyitĩtwo na magathitangwo ta arĩ eki-naĩ. Akristiano a karine ya mbere nĩ maacemanirie na ũndũ ta ũcio, rĩrĩa mũtũmwo Paulo aathitangĩirũo thitango cia maheeni na akĩnyitwo. Hihi meekire atĩa?

9. Akristiano amwe meekire atĩa rĩrĩa mũtũmwo Paulo oohetwo?

9 Akristiano amwe a karine ya mbere nĩ maatiganĩirie mũtũmwo Paulo rĩrĩa oohetwo njera Roma. (2 Tim. 1:8, 15) Meekire ũguo nĩkĩ? Hihi nĩ gũconoka maaconokaga atĩ tondũ andũ moonaga Paulo ta arĩ mwĩki-naĩ? (2 Tim. 2:8, 9) Kana nĩ gwĩtigĩra meetigagĩra o nao matikanyarirũo? O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, no tũgerie kũhũũra mbica ũrĩa Paulo aaiguire. Nĩ aakirĩrĩirie moritũ maingĩ, o na nginya akaingĩria muoyo wake ũgwati-inĩ nĩ ũndũ wao. (Atũm. 20:18-21; 2 Kor. 1:8) Tũtingĩenda kũhaana ta andũ acio maatiganĩirie Paulo rĩrĩa aabataraga ũteithio. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkanaga rĩrĩa ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ manyarirũo?

10. Twagĩrĩirũo kũririkanaga ũndũ ũrĩkũ rĩrĩa ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ manyarirũo?

10 Ririkanaga kĩrĩa gĩtũmaga tũnyarirũo na nũũ ũtũmaga tũnyarirũo. Timotheo wa Kerĩ 3:12 yugaga: “Arĩa othe meriragĩria gũtũũra na wĩrutĩri Ngai marĩ na ngwatanĩro hamwe na Kristo Jesu o nao nĩ marĩnyariragwo.” Kwoguo tũtiagĩrĩirũo kũmaka rĩrĩa tuona Shaitani agĩtharĩkĩra ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ. Muoroto wake ũkoragwo arĩ gũtũma matiganĩrie wĩkindĩru wao, na gũtũma twĩtigĩre.—1 Pet. 5:8.

Onesiforo ndetigĩrire gũthiĩ gũteithia Paulo rĩrĩa aaikĩtio njera. Ũmũthĩ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ mateithagĩrĩria Akristiano arĩa maikĩtio njera o ta ũrĩa mbica ĩno ĩronania (Rora kĩbungo gĩa 11-12)

11. Tũreruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Onesiforo? (2 Timotheo 1:16-18)

11 Thiĩ na mbere gũteithĩrĩria ariũ a Ithe witũ arĩa maranyarirũo na ndũkanamatiganĩrie. (Thoma 2 Timotheo 1:16-18.) Mũkristiano ũmwe wetagwo Onesiforo eekire ũndũ ngũrani hĩndĩ ĩyo Paulo oohetwo. “Ndaaconokagĩra mĩnyororo [ya Paulo] ya njera.” Mũgarũ na ũguo, Onesiforo nĩ aacaririe Paulo, na rĩrĩa aamuonire nĩ eerutanĩirie kũmũhe ũteithio ũrĩa aabataraga. Onesiforo eekire ũguo o na gũtuĩka ũndũ ũcio nĩ ũngĩaingĩririe muoyo wake ũgwati-inĩ. Tũreruta atĩa? Tũtiagĩrĩirũo kũreka guoya wa andũ ũtũgirĩrĩrie gũteithĩrĩria ariũ a Ithe witũ arĩa maranyarirũo. Handũ ha ũguo, rekei twĩkage ũrĩa wothe tũngĩhota kũmateithia. (Thim. 17:17) Nĩ mabataraga kuonio wendo na gũteithĩrĩrio.

12. Tũreruta atĩa kuumana na aarĩ na ariũ a Ithe witũ bũrũri-inĩ wa Russia?

12 Ta wĩcirie ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ bũrũri-inĩ wa Russia mateithagĩrĩria Akristiano arĩa maikĩtio njera. Rĩrĩa amwe maraciirithio, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ mathiaga igooti-inĩ nĩguo makorũo hamwe nao. Tũreruta atĩa? Ndũgetigĩrage rĩrĩa ariũ a Ithe witũ arĩa maratongoria maũndũ macambio, manyitwo, kana manyarirũo. Mahoyagĩre, ũkarũmbũiya andũ a famĩlĩ ciao, na ũgacaragia njĩra ingĩ cia kũmateithia.—Atũm. 12:5; 2 Kor. 1:10, 11.

RĨRĨA TWANYŨRŨRIO

13. Kũnyũrũrio kũngĩthũkia atĩa mwĩhoko witũ harĩ Jehova na ithondeka rĩake?

13 Andũ a famĩlĩ arĩa matarĩ etĩkia, arĩa tũrutithanagia wĩra nao, kana arĩa tũthomaga nao no matũnyũrũrie nĩ ũndũ wa wĩra witũ wa kũhunjia, kana nĩ ũndũ wa gũtũũra kũringana na ithimi cia Jehova cia mĩtugo. (1 Pet. 4:4) No matwĩre: “Wee wĩ mũndũ mwega, no ndini yanyu nĩ ĩmũhinyagĩrĩria mũno na nĩ hĩtũke nĩ mahinda.” Angĩ nao no matũmenererie nĩ ũndũ wa mũrũgamo witũ kwerekera andũ arĩa meheretio kĩũngano-inĩ mauge: “Mũndũ wendete andũ ndangĩka ũguo.” Maũndũ ta macio no matũme twambĩrĩrie kũgĩa na nganja. No twambĩrĩrie kwĩyũria: ‘Kana hihi Jehova nĩ anjigĩire ithimi cia igũrũ mũno? Hihi ithondeka rĩake nĩ rĩtũhinyagĩrĩria?’ Angĩkorũo nĩ ũracemania na maũndũ ta macio-rĩ, ũngĩka atĩa nĩguo ũikare hakuhĩ na Jehova na ithondeka rĩake?

Ayubu ndeetĩkirie maheeni ma arata ake arĩa maamũnyũrũragia. Handũ ha ũguo, nĩ eehotorete gũtũũria wĩkindĩru wake harĩ Jehova (Rora kĩbungo gĩa 14)

14. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa rĩrĩa andũ arĩa angĩ matũnyũrũria nĩ ũndũ wa kũrũmia ithimi cia Jehova? (Thaburi 119:50-52)

14 Tua itua rĩa kũrũmia ithimi cia Jehova. Mũndũ ũmwe warũmirie ithimi cia Jehova o na akĩnyũrũragio, nĩ Ayubu. Ũmwe wa arũme arĩa meetuaga arata a Ayubu o na nĩ aageririe kũmũiguithia atĩ Ngai ndaatindanagĩra kana nĩ ararũmĩrĩra ithimi ciake kana ca. (Ayub. 4:17, 18; 22:3) No Ayubu ndeetĩkirie maheeni macio. Nĩ ooĩ atĩ ithimi cia Jehova cia wega na ũũru nĩcio ciagĩrĩire, na nĩ eehotorete gũcirũmia. Ndetĩkĩririe andũ arĩa angĩ matũme atiganĩrie wĩkindĩru wake. (Ayub. 27:5, 6) Tũreruta atĩa? Ndũkarekage kũnyũrũrio gũtũme wĩkĩrĩre nganja ithimi cia Jehova. Wĩcirie ũhoro wa ũtũũro waku mwene. Na githĩ ndwĩyoneire maita maingĩ atĩ ithimi cia Jehova nĩcio ciagĩrĩire na atĩ nĩ ikũgunaga? Tua itua rĩa gũkoragwo thĩinĩ wa ithondeka rĩrĩa rĩrũmagia ithimi ta icio. Weka ũguo, o na andũ mangĩkũnyũrũria atĩa, gũtirĩ hĩndĩ mangĩgũtigithũkania na Jehova.—Thoma Thaburi 119:50-52.

15. Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Brizit anyũrũrio?

15 Ta wĩcirie ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ Brizit kuuma bũrũri wa India. Nĩ aanyũrũragio nĩ andũ a famĩlĩ yao nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. Kahinda kanini thutha wake kũbatithio mwaka wa 1997, mũthuri wake ũtaarĩ mwĩtĩkia nĩ oorirũo nĩ wĩra wake. Kwoguo mũthuri wake agĩtua atĩ marĩ na Brizit na airĩtu ao megũthamĩra kũrĩ aciari ake arĩa maaikaraga taũni-inĩ ĩngĩ. No Brizit nĩ angĩacemanirie na moritũ mangĩ manene. Nĩ angĩabatarire kũruta wĩra mahinda mothe nĩguo one mabataro ma famĩlĩ, tondũ mũthuri wake ndaarĩ na wĩra. Makĩria ma ũguo, kĩũngano kĩrĩa kĩarĩ hakuhĩ nao kĩarĩ ta kilomita 350 kuuma kwao. Na ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ andũ a famĩlĩ ya mũthuri nĩ maamũkagĩrĩra nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. Nĩ ookĩrĩirũo na njĩra nene nginya we na famĩlĩ yake magĩbatara gũthama rĩngĩ. Thutha ũcio mũthuri wake agĩkua gĩkuũ kĩa hinahi. Thutha wa ihinda mũirĩtu wake ũmwe agĩkua nĩ ũndũ wa mũrimũ wa kansa arĩ na mĩaka 12. Na gũthũkia mũno, andũ a famĩlĩ ya Brizit nĩ maamũkuruhithanagia na maũndũ macio. Maaugaga atĩ korũo ndaarĩ Mũira wa Jehova maũndũ macio mothe matingĩekĩkire. O na kũrĩ ũguo, no aathiire na mbere kwĩhoka Jehova na ithondeka rĩake.

16. Brizit aarathimirũo atĩa nĩ ũndũ wa gũthiĩ na mbere gũikara hakuhĩ na Jehova na ithondeka rĩake?

16 Tondũ Brizit aaikaraga kũraihu mũno na kĩũngano, mũrori ũmwe wa mũthiũrũrũko nĩ aamwĩkĩrire ngoro ahunjagie itũũra rĩa kwao na agekĩra mĩcemanio gwake mũciĩ. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ aaiguaga akĩritũhĩrũo, no nĩ aarũmĩrĩire ũtaaro ũcio. Nĩ aahunjagĩria andũ arĩa angĩ ũhoro ũrĩa mwega, agekĩra mĩcemanio gwake, na agakorũo na ũthathaiya wa famĩlĩ hamwe na airĩtu ake mategũtĩrĩria. Maumĩrĩro maarĩ marĩkũ? Brizit nĩ aahotire kwĩruta Bibilia na andũ aingĩ, na aingĩ ao makĩbatithio. Na mwaka-inĩ wa 2005, akĩambĩrĩria gũtungata arĩ painia wa hĩndĩ ciothe. Nĩ aarathimirũo nĩ ũndũ wa kwĩhoka Jehova na gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ ithondeka rĩake. Airĩtu ake nĩ ndungata njĩhokeku cia Jehova, na rĩu gĩcigo-inĩ kĩao kũrĩ na ciũngano igĩrĩ. Brizit nĩ etĩkĩtie biũ atĩ Jehova nĩ aamũheire hinya ũrĩa aabataraga wa kũhiũrania na moritũ make na gũkirĩrĩria kũnyũrũrio nĩ andũ a famĩlĩ.

THIĨ NA MBERE KWĨHOKA JEHOVA NA ITHONDEKA RĨAKE

17. Nĩ itua rĩrĩkũ twagĩrĩirũo gũtua?

17 Shaitani endaga twĩtĩkie atĩ Jehova nĩ atũtiganagĩria hĩndĩ ĩrĩa tũragerera moritũ, na atĩ kũnyita mbaru ithondeka rĩa Jehova nĩ kũritũhia kũritũhagia ũtũũro witũ o na makĩria. Endaga twĩtigĩre rĩrĩa ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ macambio, manyarirũo, kana maikio njera. Ningĩ nĩ ahũthagĩra inyũrũri gũtũma tũtige kwĩhoka ithimi cia Jehova na ithondeka rĩake. O na kũrĩ ũguo, tũtirigĩtwo nĩ mawara make, na kwoguo tũtingĩheeneka. (2 Kor. 2:11) Tua itua rĩa kũregana na maheeni ma Shaitani, na rĩa gũtũũra ũrĩ mwĩhokeku harĩ Jehova na ithondeka rĩake. Ririkanaga atĩ gũtirĩ hĩndĩ Jehova angĩgũtiganĩria. (Thab. 28:7) Nĩ ũndũ ũcio, ndũkareke ũndũ o na ũrĩkũ ũgũtigithũkanie na Jehova.—Rom. 8:35-39.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

18 Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ twarĩrĩria moritũ marĩa tũngĩcemania namo kuuma nja wa kĩũngano. O na kũrĩ ũguo, mwĩhoko witũ harĩ Jehova na ithondeka rĩake ningĩ no ũgerio nĩ moritũ marĩa mangiuma thĩinĩ wa kĩũngano. Tũngĩka atĩa nĩguo tũtoorie moritũ ta macio? Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩkwarĩrĩria ũndũ ũcio.

RWĨMBO NA. 118 “Tuongerere Wĩtĩkio”

a Nĩguo tũhote gũkirĩrĩria tũrĩ ehokeku matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria, no mũhaka tũthiĩ na mbere kwĩhoka Jehova na ithondeka rĩake. Mũcukani ageragia kũhũthĩra moritũ gũtũma twage gwĩka ũguo. Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩkwarĩrĩria moritũ matatũ Mũcukani ahũthagĩra, na ũrĩa tũngĩka nĩguo tũmatoorie.

b Marĩĩtwa mamwe nĩ macenjetio.