1. ‘Mabataro maitũ ma kĩĩroho’ nĩ marĩkũ, na mahutanĩtie atĩa na kũgĩa na gĩkeno?

 GĨKENO kĩa ma to gĩkeno kĩa ihinda inini kĩrĩa mũndũ agĩaga nakĩo rĩmwe gĩgacoka gĩgathira. Ĩndĩ nĩ gĩkeno mũndũ angĩtũũra nakĩo ũtũũro wake wothe. Ũndũ ũcio ũngĩhoteka atĩa? Jesu nĩ aataarĩirie nĩ na njĩra ĩrĩkũ hĩndĩ ya Mahunjio Make ma Kĩrĩma-inĩ rĩrĩa aaugire ũũ: “Gũkena-rĩ, nĩ arĩa marũmbũyagia mabataro mao ma kĩĩroho.” (Mat. 5:3) Jesu nĩ aamenyaga atĩ andũ mombĩtwo marĩ na wendi mũnene wa kũmenya Jehova Ngai, o we Mũũmbi wao na kũmũthathaiya. Macio nĩmo “mabataro [maitũ] ma kĩĩroho.” Na tondũ Jehova nĩ ‘Ngai mũkeni,’ arĩa mamũthathayagia o nao no makorũo na gĩkeno.—1 Tim. 1:11.

2-3. (a) Kũringana na Jesu-rĩ, nĩ andũ arĩkũ angĩ mangĩkorũo na gĩkeno? (b) Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, na tũrabatara kũmaarĩrĩria nĩkĩ?

² Hihi no mũhaka maũndũ maitũ makorũo magĩthiĩ wega ũtũũro-inĩ atĩ nĩguo tũkorũo na gĩkeno? Aca. Mahunjio-inĩ Make ma Kĩrĩma-inĩ, Jesu aaugire atĩ o na “arĩa macakayaga,” hihi nĩ ũndũ wa gũtangĩka tondũ wa mehia mao kana nĩ ũndũ wa gũkorũo makĩgerera maũndũ maritũ ũtũũro-inĩ, no magĩe na gĩkeno. Na Jesu aaugire atĩ ũguo noguo kũrĩ harĩ “arĩa manyarirĩtwo nĩ ũndũ wa ũthingu” kana arĩa ‘manyũrũragio’ nĩ ũndũ wa gũkorũo marĩ arũmĩrĩri ake. (Mat. 5:4, 10, 11) No mũndũ angĩkorũo na gĩkeno kĩa ma atĩa akĩgeragĩra maũndũ ta macio?

 ³ Jesu eendaga gũtũruta atĩ gĩkeno gĩtiumanaga na ũrĩa maũndũ mahaana ũtũũro-inĩ witũ, ĩndĩ kiumanaga na kũrũmbũiya mabataro maitũ ma kĩĩroho na gũkuhĩrĩria Ngai. (Jak. 4:8) Tũngĩka ũguo atĩa? Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ nĩ tũkwarĩrĩria makinya matatũ ma bata marĩa mangĩtũteithia kũgĩa na gĩkeno kĩa ma.

4. Ikinya rĩa mbere rĩa kũgĩa na gĩkeno kĩa ma nĩ rĩrĩkũ? (Thaburi 1:1-3)

⁴ IKINYA RĨA 1: Nĩguo tũgĩe na gĩkeno kĩa ma, no mũhaka tũrĩage irio cia kĩĩroho. Andũ nĩ mabataraga irio nĩguo matũũre, na noguo o na nyamũ. No andũ no o tu mangĩrĩa irio cia kĩĩroho. Na nĩ tũcibataraga. Nĩkĩo Jesu aaugire ũũ: “Mũndũ ndatũũragio nĩ mũgate wiki, no nĩ kiugo gĩothe kĩrĩa kiumaga kanua-inĩ ka Jehova.” (Mat. 4:4) Nĩ ũndũ ũcio, tũtiagĩrĩirũo kũreka mũthenya ũhĩtũke tũtarĩte irio cia kĩĩroho kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai, Bibilia. Mwandĩki wa Thaburi aaugire atĩ ‘gũkena nĩ mũndũ ũrĩa ũkenagio nĩ watho wa Jehova na ũrĩa ũthomaga watho ũcio ũtukũ na mũthenya.’—Thoma Thaburi 1:1-3.

5-6. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuuma Bibilia-inĩ? (b) Gũthoma Bibilia kũngĩtũteithia na njĩra irĩkũ?

⁵ Tondũ Jehova nĩ atwendete, nĩ atuonetie thĩinĩ wa Bibilia ũrĩa twagĩrĩirũo gwĩka nĩguo tũkorũo na gĩkeno ũtũũro-inĩ. Nĩ twĩrutaga aatũmbire arĩ na muoroto ũrĩkũ. Tũkeruta ũrĩa tũngĩmũkuhĩrĩria na ũrĩa tũrabatara gwĩka nĩguo atuohere mehia maitũ. Na tũkeruta ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩa magegania kĩrĩa atwĩrĩire kĩa ihinda rĩũkĩte. (Jer. 29:11) Ma icio twĩrutaga kuuma kũrĩ Bibilia nĩ itũmaga ngoro citũ ciyũrũo nĩ gĩkeno.

 ⁶ Ningĩ nĩ tũũĩ atĩ Bibilia nĩ ĩkoragwo na ũtaaro mũingĩ ũngĩtũteithia ũtũũro-inĩ wa o mũthenya. Tũngĩrũmĩrĩra ũtaaro ũcio nĩ tũrĩgĩaga na gĩkeno. Rĩrĩa rĩothe waigua ũritũhĩirũo nĩ mathĩna ma ũtũũro, hũthagĩra mahinda makĩria gũthoma Kiugo kĩa Jehova na gwĩcũrania igũrũ rĩakĩo. Jesu aaugire ũũ: “Gũkena-rĩ, nĩ arĩa maiguaga kiugo kĩa Ngai na magakĩrũmia!”—Luk. 11:28.

7. Ũngĩka atĩa nĩguo ũgunĩke biũ rĩrĩa ũrathoma Kiugo kĩa Ngai?

⁷ Ũgĩthoma Kiugo kĩa Ngai, hũthagĩra ihinda gũkenera kĩrĩa ũrathoma. Kwa ngerekano-rĩ, hihi nĩ ũrĩ wanyitwo ũgeni nĩ mũndũ agakũrugĩra irio wendete mũno? No tondũ warĩ na ihenya kana warĩ na maũndũ maingĩ meciria-inĩ, ũkĩrĩa ihenya ihenya ũtekuoya ihinda gũkenera mũcamo wacio. No thutha wa kũrĩa, ũkĩona atĩ nĩ warĩa na ihenya mũno na ũkĩĩrira naarĩ korũo ũkũrĩaga kahora nĩguo ũkenere mũcamo wa irio icio. No gũthiĩ o ta ũguo rĩrĩa tũrathoma Bibilia. Rĩmwe no tũmĩthome ihenya ihenya nginya twage gũtaũkĩrũo na gũkenera ndũmĩrĩri yayo. Hũthagĩra mahinda gũkenera gũthoma Kiugo kĩa Ngai; ũkahũũra mbica cia kĩrĩa ũrathoma, ũkageria kũigua mĩgambo, na ũgeciria igũrũ rĩa kĩrĩa ũrathoma. Gwĩka ũguo nĩ kũrĩtũmaga ũgĩe na gĩkeno makĩria.

8. “Ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ” ĩrahingia atĩa wĩra ũrĩa ĩheetwo? (Ningĩ rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

⁸ Jesu nĩ aamũrire “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ” nĩguo ĩtũheage irio cia kĩĩroho ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire, na nĩ tũhũnagio wega kĩĩroho. b (Mat. 24:45) Maandĩko nĩmo makoragwo marĩ mũthingi wa indo iria ciothe tũhaaragĩrĩrio nĩ ngombo ĩrĩa njĩhokeku. (1 Thes. 2:13) Irio icio cia kĩĩroho nĩ ĩtũteithagia kũmenya mwĩcirĩrie wa Jehova ũrĩa atũguũrĩirie thĩinĩ wa Bibilia. Nĩkĩo tũthomaga ngathĩti cia Mũrangĩri na Arahũkai! na icunjĩ iria irĩ thĩinĩ wa jw.org. Nĩ tũhaaragĩria mĩcemanio ya kĩũngano ya gatagatĩ-inĩ ga kiumia na mũthia-inĩ wa kiumia. Na nĩ twĩroragĩra programu ya JW Broadcasting^® o mweri angĩkorũo nĩ ĩroneka na rũthiomi rwitũ. Kũrĩa irio cia kũigana cia kĩĩroho no gũtũteithie kuoya ikinya rĩa kerĩ rĩrĩa rĩngĩtũteithia kũgĩa na gĩkeno kĩa ma.

9. Ikinya rĩa kerĩ rĩrĩa rĩngĩtũteithia kũgĩa na gĩkeno kĩa ma nĩ rĩrĩkũ?

⁹ IKINYA RĨA 2: Nĩguo tũgĩe na gĩkeno kĩa ma, nĩ tũrabatara gũtũũra kũringana na ithimi cia Jehova. Mwandĩki wa Thaburi aandĩkire ũũ: “Gũkena nĩ mũndũ ũrĩa wothe wĩtigĩrĩte Jehova, ũrĩa ũgeragĩra njĩra-inĩ Ciake.” (Thab. 128:1) Gwĩtigĩra Jehova nĩ kuuga kũmũhe gĩtĩo kĩnene mũno, na kwoguo tũgethema gwĩka ũndũ o wothe ũngĩmũrakaria. (Thim. 16:6) Nĩ ũndũ ũcio, nĩ twĩrutanagĩria gũtũũra kũringana na ithimi cia Ngai ciĩgiĩ wega na ũũru iria ataarĩirie thĩinĩ wa Bibilia. (2 Kor. 7:1) Tũngĩkaga maũndũ marĩa Jehova endete na tũgethema marĩa athũire, nĩ tũrĩgĩaga na gĩkeno.—Thab. 37:27; 97:10; Rom. 12:9.

10. Kũringana na Aroma 12:2 nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩka?

¹⁰ Thoma Aroma 12:2. Mũndũ no akorũo akĩmenya atĩ Jehova nĩwe wagĩrĩirũo gũtua ũndũ ũrĩa mwega nĩ ũrĩkũ na ũrĩa mũũru nĩ ũrĩkũ, ĩndĩ no mũhaka we mwene ethuurĩre gwathĩkĩra ithimi icio cia Ngai. Kwa ngerekano, mũndũ no akorũo akĩmenya atĩ thirikari nĩyo ĩrĩ na kĩhooto gĩa kũiga mawatho ma barabara megiĩ thibindi. Ĩndĩ no akorũo atehaarĩirie gwathĩkĩra mawatho macio we mwene.  Kwoguo agatwarithia ngaari na thibindi nene gũkĩra ũrĩa agĩrĩirũo. Ũndũ ũmwe na ũcio, tuonanagia nĩ twĩtĩkĩtie atĩ kũrũmĩrĩra ithimi cia Jehova nĩguo ũndũ ũrĩa mwega mũno ũtũũro-inĩ witũ kũgerera mĩthiĩre itũ. (Thim. 12:28) Ũguo nĩguo Daudi aaiguaga, na nĩkĩo aandĩkire ũũ igũrũ rĩgiĩ Jehova: “Nĩ ũũmenyithagia njĩra ya muoyo. Mbere yaku hakoragwo na gĩkeno kĩingĩ; gũkoragwo na gĩkeno guoko-inĩ gwaku kwa ũrĩo tene na tene.”—Thab. 16:11.

11-12. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera rĩrĩa tũraigua tũgĩtangĩka kana tũkuĩte ngoro? (b) Ciugo cia Afilipi 4:8 ingĩtũteithia atĩa rĩrĩa tũrathuura maũndũ ma gwĩkenia?

¹¹ Rĩrĩa tũraigua tũgĩtangĩka kana tũkuĩte ngoro, no tũigue tũkĩbatara ũndũ ũngĩtũteithia kweheria meciria mathĩna-inĩ maitũ. O na kũrĩ ũguo, nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera tũtikagucĩrĩrio gwĩka ũndũ ũngĩrakaria Jehova.—Ef. 5:10-12, 15-17.

¹² Marũa-inĩ marĩa mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Afilipi, nĩ eekĩrire Akristiano ngoro mathiĩ na mbere gwĩciragia maũndũ marĩa ma “ũthingu, . . . matheru, . . . ma kwendeka, [na] mega.” (Thoma Afilipi 4:8.) O na gũtuĩka Paulo ndaandĩkaga ũhoro wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia, ciugo iria aandĩkire nĩ ciagĩrĩirũo gũtũtongoria rĩrĩa tũrathuura maũndũ ma gwĩkenia. Geria gwĩka ũũ: Handũ hothe harĩ na kiugo “maũndũ” thĩinĩ wa mũhari ũcio, cenjania na kiugo ta “nyĩmbo,” “thenema,” “mabuku,” kana “mĩthaako ya video.” Gwĩka ũguo no gũgũteithie kũmenya nĩ maũndũ marĩkũ mangĩtĩkĩrĩka maitho-inĩ ma Ngai na nĩ marĩkũ matangĩtĩkĩrĩka. Tũngĩenda gũtigĩrĩra atĩ ũtũũro witũ nĩ ũratwarana na ithimi cia Jehova cia ũthingu. (Thab. 119:1-3) Tũngĩka ũguo, no tũhote kuoya ikinya rĩrĩa rĩrũmĩrĩire rĩa gũtũteithia kũgĩa na gĩkeno kĩa ma tũrĩ na thamiri theru.—Atũm. 23:1.

13. Ikinya rĩa gatatũ rĩrĩa rĩngĩtũteithia kũgĩa na gĩkeno kĩa ma nĩ rĩrĩkũ? (Johana 4:23, 24)

¹³ IKINYA RĨA 3: Tigagĩrĩra atĩ ũthathaiya wa Jehova nĩguo ũigĩte mbere ũtũũro-inĩ waku. Tondũ Jehova nĩwe Mũũmbi witũ, nĩ twagĩrĩirũo kũmũthathaiya. (Kũg. 4:11; 14:6, 7) Kwoguo ũndũ ũrĩa wa bata mũno ũtũũro-inĩ witũ wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ gũthathaiya Jehova na njĩra ĩrĩa endaga tũmũthathaiye nayo, na ũguo nĩ kuuga tũmũthathaiye “na roho na ma.” (Thoma Johana 4:23, 24.) Tũngĩenda gũtongoragio nĩ roho mũtheru wa Ngai ũthathaiya-inĩ witũ, nĩguo ũthathaiya witũ ũgatwaranaga na ma iria irĩ Kiugo-inĩ gĩake. Twagĩrĩirũo kũiga ũthathaiya wa Jehova mbere ũtũũro-inĩ witũ, o na angĩkorũo tũikaraga kũndũ wĩra witũ wĩkĩrĩirũo mĩkaana kana ũhũũrĩtwo marubuku. Ihinda-inĩ rĩrĩ, makĩria ma aarĩ na ariũ a Ithe witũ 100 nĩ mohetwo njera no ũndũ tu wa gũkorũo marĩ Aira a Jehova. c O na kũrĩ ũguo, nĩ makoragwo na gĩkeno tondũ nĩ merutanagĩria ũrĩa wothe mangĩhota kũhoya, kwĩruta, na kwĩra andũ arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ Ngai na Ũthamaki wake. Rĩrĩa andũ matũnyũrũria kana matũnyarira, no tũkorũo na gĩkeno nĩ kũmenya atĩ Jehova arĩ hamwe na ithuĩ na atĩ nĩ agaatũhe ngerenwa.—Jak. 1:12; 1 Pet. 4:14.

14. Gwathiire atĩa harĩ mũrũ wa Ithe witũ ũmwe mwĩthĩ kuuma Tajikistan, na nĩkĩ?

¹⁴ Kũrĩ maũndũ meyoneirũo monanagia atĩ makinya macio twarĩrĩria matatũ, no matũteithie gũkorũo na gĩkeno kĩa ma gũtekũmakania ũrĩa maũndũ maitũ mahaana ũtũũro-inĩ. Ta wĩcirie ũrĩa gwathiire harĩ mũrũ wa Ithe  witũ wa mĩaka 19 wĩtagwo Jovidon Bobojonov kuuma Tajikistan, ũrĩa waregire kũingĩra njeshi-inĩ. Kũrĩ Oktomba 4, 2019, nĩ aanyitirũo kuuma kwao mũciĩ na akĩhingĩrũo ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna ta arĩ mwĩki-naĩ. Wagi ũcio wa kĩhooto nĩ waarĩrĩirio nĩ nyũmba cia mohoro mabũrũri-inĩ maingĩ. Nĩ kwamenyithanirio atĩ rĩrĩa aatindĩkagĩrĩrio kwĩhĩta mwĩhĩtwa wa njeshi na gwĩkĩra nguo cia njeshi, nĩ aahũũrirũo mũno. Thutha ũcio nĩ aatuĩrĩirũo atĩ arĩ na mahĩtia na agĩikio kambĩ-inĩ ya wĩra mũritũ, o nginya rĩrĩa mũtongoria wa bũrũri ũcio aamuoheire na agĩathana arekererio. Ihinda-inĩ rĩu rĩothe Jovidon nĩ aatũũririe wĩkindĩru wake na gĩkeno gĩake. Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie? Nĩ gũkorũo atĩ hingo ciothe nĩ aarũmbũyagia mabataro make ma kĩĩroho.

15. Mũrũ wa Ithe witũ Jovidon aarĩaga irio cia kĩĩroho atĩa arĩ njera?

¹⁵ Hĩndĩ ĩyo Jovidon aarĩ njera, no aarĩaga irio cia kĩĩroho, o na rĩrĩa ataakoragwo na Bibilia kana mabuku maitũ. Ũndũ ũcio wahotekaga atĩa? Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu nĩ maamũtwaragĩra irio cia kũrĩa na makandĩka rĩandĩko rĩa o mũthenya mĩhuko-inĩ ĩrĩa maakuaga irio icio nayo. Na njĩra ĩyo, nĩ aahotaga gũthoma Bibilia na agecũrania igũrũ rĩayo o mũthenya. Thutha wa kũrekererio kuuma njera, aaheanire ũtaaro ũyũ kũrĩ arĩa othe matarĩ  maracemania na magerio maritũ: “Nĩ wega kũhũthĩra wega ihinda rĩrĩa ũrĩ na wĩyathi kũrikĩria ũmenyo waku wĩgiĩ Jehova na njĩra ya gũthoma Kiugo gĩake na mabuku maitũ.”

16. Jovidon aaigaga meciria make harĩ kĩĩ?

¹⁶ Mũrũ wa Ithe witũ ũcio aatũũraga kũringana na ithimi cia Jehova. Handũ ha gwĩciria merirĩria moru na kwĩingĩrania na mĩtugo ĩtagĩrĩire, aaigaga meciria make harĩ Jehova na harĩ maũndũ marĩa Jehova endete. Jovidon nĩ eecũranagia igũrũ rĩgiĩ indo iria Ngai ombĩte. O rũcinĩ nĩ aakenagĩra gũthikĩrĩria nyoni ikĩina. Ũtukũ narĩo akerorera mweri na njata. Aaugire ũũ: “Iheo icio Jehova atũheete ciatũmaga ngorũo na gĩkeno na njigue njĩkĩrĩtwo ngoro.” Tũngĩkoragwo na ngatho nĩ ũndũ wa indo iria Jehova atũheete cia kĩĩroho na cia kĩĩmwĩrĩ, nĩ tũrĩkoragwo na gĩkeno, na gĩkeno kĩu gĩgatũhe hinya wa gũkirĩrĩria.

17. Ciugo cia rĩandĩko rĩa 1 Petero 1:6, 7, ingĩhũthĩka atĩa harĩ mũndũ ũragerera ũndũ ta ũrĩa Jovidon aagereire?

¹⁷ Ningĩ Jovidon nĩ aaigaga ũthathaiya wa Jehova mbere ũtũũro-inĩ wake. Nĩ aamenyaga bata wa gũtũũria wĩkindĩru wake harĩ Ngai ũrĩa wa ma. Jesu aaugire ũũ: “Wagĩrĩirũo gũthathaiya Jehova Ngai waku, na nowe wiki wagĩrĩirũo kũrutĩra ũtungata mũtheru.” (Luk. 4:8) Anene a njeshi na thigari meendaga Jovidon atiganĩrie wĩtĩkio wake. Handũ ha ũguo, Jovidon aahoyaga na kĩyo ũtukũ na mũthenya akoria Jehova amũteithie ndagakaane wĩtĩkio wake na amũteithie gũikara arĩ mwĩhokeku. Jovidon nĩ aatũũririe wĩhokeku o na ekĩtwo maũndũ macio matarĩ ma kĩhooto. Nĩ ũndũ ũcio, rĩu nĩ akoragwo na gĩkeno kĩingĩ tondũ arĩ na kĩndũ ataarĩ nakĩo mbere ya anyitĩtwo, akahũũrũo, na agaikio njera. Nĩ akoragwo na wĩtĩkio mũrũmu makĩria, tondũ wĩtĩkio wake nĩ ũgeretio.—Thoma 1 Petero 1:6, 7.

18. Tũngĩka atĩa nĩguo tũtũũrie gĩkeno gitũ?

¹⁸ Jehova nĩ amenyaga kĩrĩa tũbataraga nĩguo tũkorũo na gĩkeno kĩa ma. Ũngĩrũmĩrĩra makinya macio matatũ marĩa mangĩtũteithia kũgĩa na gĩkeno kĩa ma, o nawe no ũhote gũtũũria gĩkeno gĩaku o na ũkĩgeragĩra maũndũ maritũ. Na njĩra ĩyo o nawe no ũhote kuuga: “Gũkena nĩ andũ arĩa Jehova arĩ we Ngai wao!”—Thab. 144:15.