GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 39
Hihi Rĩĩtwa Rĩaku nĩ Rĩandĩkĩtwo “Ibuku-inĩ rĩa Muoyo”?
“Ibuku rĩa kĩririkano rĩkĩandĩkwo mbere yake nĩ ũndũ wa arĩa metigĩrĩte Jehova.”—MAL. 3:16.
RWĨMBO NA. 61 Tũthiĩ na Mbere Ithuĩ Aira a Ngai!
GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ a
Jehova akoretwo akĩongerera marĩĩtwa “ibuku-inĩ rĩa muoyo” kuuma o hĩndĩ ya Habili (Rora kĩbungo kĩa 1-2)
1. Kũringana na Malaki 3:16, nĩ ibuku rĩrĩkũ Jehova akoretwo akĩandĩka, na rĩkoragwo na kĩĩ?
IHINDA-INĨ rĩa mĩaka ngiri nyingĩ, Jehova nĩ akoretwo akĩandĩka ibuku rĩa mwanya. Ibuku rĩu rĩkoragwo na marĩĩtwa ma andũ, mambĩrĩirie na rĩĩtwa rĩa Habili, b ũrĩa warĩ mũira wa mbere mwĩhokeku. (Luk. 11:50, 51) Kuuma hĩndĩ ĩyo, Jehova akoretwo akĩongerera marĩĩtwa ma andũ ibuku-inĩ rĩu, na gũkinyĩria rĩu rĩrĩ na marĩĩtwa milioni nyingĩ. Thĩinĩ wa Bibilia, ibuku rĩu rĩĩtĩtwo “ibuku rĩa kĩririkano,” ‘ibuku rĩa muoyo,’ na ‘gĩkũnjo kĩa muoyo.’ Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, tũkũrĩta ‘ibuku rĩa muoyo.’—Thoma Malaki 3:16; Kũg. 3:5; 17:8.
2. Nĩ marĩĩtwa ma andũ arĩkũ mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo, na tũngĩka atĩa nĩguo rĩĩtwa ritũ rĩandĩkwo ibuku-inĩ rĩu?
2 Ibuku rĩu rĩkoragwo na marĩĩtwa ma andũ arĩa mathathayagia Jehova na gĩtĩo kĩnene na mendete rĩĩtwa rĩake. Nĩ makaagĩa na mweke wa kũheo muoyo wa tene na tene. O na ithuĩ ũmũthĩ, marĩĩtwa maitũ no mandĩkwo ibuku-inĩ rĩu rĩa muoyo tũngĩkũria ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova, mũthingi-inĩ wa igongona rĩa ũkũũri rĩa Mũrũwe Jesu Kristo. (Joh. 3:16, 36) Ithuothe, gũtekũmakania kana kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩa gũgaathiĩ igũrũ kana nĩ gũgaatũũra gũkũ thĩ, no twende marĩĩtwa maitũ mandĩkwo ibuku-inĩ rĩu.
3-4. (a) Hihi no mũhaka tũkaaheo muoyo wa tene na tene angĩkorũo rĩĩtwa ritũ nĩ rĩandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo ihinda-inĩ rĩrĩ? Taarĩria. (b) Nĩ maũndũ marĩkũ marĩrĩirio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?
3 Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ no mũhaka arĩa marĩĩtwa mao mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩu makaaheo muoyo wa tene na tene? No tuone macokio ma kĩũria kĩu harĩ ciugo iria Jehova eerire Musa, iria irĩ thĩinĩ wa Thama 32:33. Jehova aaugire ũũ: “Mũndũ ũrĩa ũnjĩhĩirie, nĩwe ngũtharia ibuku-inĩ rĩakwa.” Kwoguo marĩĩtwa marĩa mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩu ihinda-inĩ rĩrĩ no mathario. Nĩ ta Jehova ambĩte kũmandĩka na benjũ. (Kũg. 3:5, kohoro ka magũrũ-inĩ.) No mũhaka tũtigĩrĩre atĩ rĩĩtwa ritũ nĩ rĩaikara ibuku-inĩ rĩu, o nginya rĩrĩa rĩkaandĩkwo na rangi na njĩra ya mũhaano, ũndũ rĩtangĩthario.
4 Ũndũ ũcio no ũtũme twĩyũrie ciũria imwe. Kwa ngerekano, Bibilia yugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ arĩa marĩĩtwa mao mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo na arĩa marĩĩtwa mao matandĩkĩtwo ho? Nĩ rĩ andũ arĩa marĩĩtwa mao megũtũũra ibuku-inĩ rĩu makaaheo muoyo wa tene na tene? Ĩ nao arĩa maakuire matagĩte na mweke wa kũmenya Jehova? Hihi marĩĩtwa mao no mandĩkwo ibuku-inĩ rĩu? Ciũria icio nĩ igũcokio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.
NĨA MARĨĨTWA MAO MANDĨKĨTWO IBUKU-INĨ RĨU?
5-6. (a) Kũringana na Afilipi 4:3, andũ amwe arĩa marĩĩtwa mao marĩ ibuku-inĩ rĩa muoyo nĩ arĩkũ? (b) Nĩ rĩ marĩĩtwa mao makaandĩkwo ibuku-inĩ rĩa muoyo ũndũ matangĩthario?
5 Nĩa marĩĩtwa mao mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩu rĩa mũhaano? Nĩguo tũcokie kĩũria kĩu, nĩ tũkwarĩrĩria ikundi ithano cia andũ. Marĩĩtwa ma andũ a ikundi imwe nĩ mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩu rĩa muoyo na ma angĩ matiandĩkĩtwo.
6 Gĩkundi kĩa mbere nĩ kĩa arĩa mathuurĩtwo a gũgaathana na Jesu kũrĩa igũrũ. Hihi marĩĩtwa mao nĩ mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo ihinda-inĩ rĩrĩ? Ĩĩ nĩ mandĩkĩtwo. Kũringana na ciugo iria mũtũmwo Paulo eerire ariũ a Ithe witũ arĩa ‘maarutithanagia wĩra’ nao thĩinĩ wa Filipi, marĩĩtwa ma arĩa aitĩrĩrie maguta magaathana na Jesu rĩu nĩ mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. (Thoma Afilipi 4:3.) No nĩguo marĩĩtwa mao maikare ibuku-inĩ rĩu rĩa muoyo, no mũhaka matũũre marĩ ehokeku. Thutha ũcio, rĩrĩa makaahũũrũo mũhũũri wa mũico, hihi mbere ya makuĩte kana mbere ya thĩna ũrĩa mũnene kwambĩrĩria, marĩĩtwa mao nĩ makaandĩkwo ibuku-inĩ rĩu ũndũ matangĩthario.—Kũg. 7:3.
7. Kũguũrĩrio 7:16, 17 ĩratũteithia gũtaũkĩrũo marĩĩtwa ma andũ kĩrĩndĩ kĩnene a ngʼondu ingĩ makaandĩkwo rĩ ibuku-inĩ rĩa muoyo ũndũ matangĩthario?
7 Gĩkundi gĩa kerĩ nĩ kĩa andũ kĩrĩndĩ kĩnene a ngʼondu ingĩ. Hihi marĩĩtwa mao nĩ mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo ihinda-inĩ rĩrĩ? Ĩĩ nĩ mandĩkĩtwo. Hihi marĩĩtwa mao no magaakorũo mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo thutha wao kũhonoka Hari–Magedoni? Ĩĩ. (Kũg. 7:14) Jesu aaugire atĩ andũ acio matariĩ ta ngʼondu nĩ makaaheo “muoyo wa tene na tene.” (Mat. 25:46) No andũ acio makaahonoka Hari–Magedoni matikaaheo muoyo wa tene na tene o hĩndĩ ĩyo. Marĩĩtwa mao magaakorũo matariĩ ta mandĩkĩtwo na benjũ, ũndũ mangĩthario. Hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri, Jesu nĩ “akaamarĩithagia na akamatongoria akamatwara matherũkĩro-inĩ ma maĩ ma muoyo.” Arĩa mageetĩkĩra gũtongorio nĩ Kristo, na mũthia-inĩ matuĩrũo atĩ nĩ ehokeku harĩ Jehova, marĩĩtwa mao nĩ makaandĩkwo ibuku-inĩ rĩu rĩa muoyo ũndũ matangĩthario.—Thoma Kũguũrĩrio 7:16, 17.
8. Nĩa marĩĩtwa mao matandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo, na gũgaathiĩ atĩa harĩ o?
8 Gĩkundi gĩa gatatũ nĩ kĩa arĩa matariĩ ta mbũri, arĩa makaaniinwo hĩndĩ ya Hari–Magedoni. Marĩĩtwa mao matiandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. Jesu aaugire atĩ “makeeherio tene na tene.” (Mat. 25:46) Na mũtũmwo Paulo agĩtongorio nĩ roho aaugire atĩ “acio nĩ makaamũkĩra ituĩro rĩa iherithia rĩa kũniinwo tene na tene.” (2 Thes. 1:9; 2 Pet. 2:9) Ũguo noguo gũgaathiĩ harĩ arĩa othe makoretwo makĩhĩria roho mũtheru makĩendaga kuuma o tene. O nao matikaaheo muoyo wa tene na tene ĩndĩ makaaniinwo tene na tene. Matikaariũkio. (Mat. 12:32; Mar. 3:28, 29; Ahib. 6:4-6) Rĩu rekei twarĩrĩrie ikundi igĩrĩ cia andũ arĩa makaariũkio gũkũ thĩ.
ARĨA MAKAARIŨKIO
9. Kũringana na Atũmwo 24:15, nĩ ikundi irĩkũ igĩrĩ cia andũ ikaariũkio gũkũ thĩ, na ngũrani yacio nĩ ĩrĩkũ?
9 Bibilia yaragia ũhoro wa ikundi igĩrĩ cia andũ arĩa makaariũkio marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ tene na tene, gĩkundi kĩa “arĩa athingu” na kĩa “arĩa matarĩ athingu.” (Thoma Atũmwo 24:15.) “Arĩa athingu” nĩ arĩa maatungatĩire Jehova marĩ ehokeku matanakua. Nao “arĩa matarĩ athingu” matiatungatĩire Jehova. O na aingĩ ao meekaga maũndũ matarĩ ma ũthingu. Tondũ ikundi icio cierĩ nĩ ikaariũkio-rĩ, hihi no tuuge atĩ marĩĩtwa ma andũ acio nĩ mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo? Nĩguo tuone macokio ma kĩũria kĩu, rekei twarĩrĩrie o gĩkundi thutha wa kĩrĩa kĩngĩ.
10. “Arĩa athingu” makaariũkio nĩkĩ, na nĩ mweke ũrĩkũ amwe ao makaaheo? (Ningĩ rora gĩcunjĩ gĩa “Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi” ngathĩti-inĩ ĩno kĩgiĩ arĩa makaariũkio gũkũ thĩ.)
10 Gĩkundi gĩa kana nĩ kĩa “arĩa athingu.” Matanakua, marĩĩtwa mao nĩ maandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. Hihi makua marĩĩtwa mao nĩ meeheririo ibuku-inĩ rĩu? Aca, tondũ marĩ o “muoyo” kĩririkano-inĩ kĩa Jehova. Jehova “ti Ngai wa arĩa makuĩte, no nĩ wa arĩa marĩ muoyo, nĩ gũkorũo harĩ we othe marĩ muoyo.” (Luk. 20:38) Ũguo nĩ kuuga atĩ rĩrĩa andũ arĩa athingu makaariũkio gũkũ thĩ, marĩĩtwa mao magaakorũo ibuku-inĩ rĩa muoyo o na gũtuĩka magaakorũo mandĩkĩtwo ũndũ mangĩthario. (Luk. 14:14) Amwe a acio makaariũkio nĩ makaaheo mweke wa gũtungata marĩ “anene thĩinĩ wa thĩ yothe.”—Thab. 45:16.
11. “Arĩa matarĩ athingu” makaabatara kũrutwo gwĩka atĩa mbere ya marĩĩtwa mao mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo?
11 Gĩkundi gĩa gatano nĩ kĩa “arĩa matarĩ athingu.” Matiatũũrire kũringana na ithimi cia Ngai cia ũthingu matanakua, hihi tondũ matiamenyete watho wa Jehova. Kwoguo marĩĩtwa mao matiaandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. No Ngai nĩ akaamariũkia nĩguo magĩe na mweke wa gũtũma marĩĩtwa mao mandĩkwo ibuku-inĩ rĩu. Andũ acio “matarĩ athingu” nĩ makaabatara ũteithio mũnene, tondũ mbere ya makuĩte amwe ao meekaga maũndũ moru mũno. Kwoguo nĩ makaabatara kũrutwo ũrĩa mangĩtũũra kũringana na ithimi cia Jehova cia ũthingu. Nĩguo andũ acio marutwo, Ũthamaki wa Ngai nĩ ũgaatongoria wĩra mũnene mũno wa kũrutana ũtarĩ warutwo thĩinĩ wa thĩ.
12. (a) Nĩa makaaruta acio matarĩ athingu? (b) Gũgaathiĩ atĩa harĩ arĩa makaarega kũrũmĩrĩra maũndũ marĩa mararutwo?
12 Nĩa makaaruta acio matarĩ athingu? Nĩ arĩa a kĩrĩndĩ kĩrĩa kĩnene na arĩa athingu arĩa makaariũkio. Nĩguo marĩĩtwa ma arĩa matarĩ athingu mandĩkwo ibuku-inĩ rĩa muoyo, nĩ makaabatara gũkũria ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova na mamwĩyamũrĩre. Jesu Kristo na arĩa aitĩrĩrie maguta nĩ magaakorũo makĩrora marĩ kũrĩa igũrũ ũrĩa acio matarĩ athingu maraiyũkia maũndũ marĩa mararutwo. (Kũg. 20:4) Mũndũ o wothe ũkaarega kũrũmĩrĩra maũndũ marĩa ararutwo, nĩ akaaniinwo o na angĩgakorũo arĩ na ũkũrũ wa mĩaka 100. (Isa. 65:20) Jehova na Jesu no mahote gũthoma ngoro, na nĩ magaatigĩrĩra atĩ gũtirĩ mũndũ o na ũmwe ũgeetĩkĩrio gũthũkia thĩ njerũ.—Isa. 11:9; 60:18; 65:25; Joh. 2:25.
IRIŨKĨRO RĨA MUOYO NA RĨA GŨTUĨRŨO
13-14. (a) Mbere-inĩ twataũkĩirũo atĩa nĩ ciugo cia Jesu iria irĩ thĩinĩ wa Johana 5:29? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũrona wĩgiĩ ciugo icio?
13 Jesu ningĩ nĩ aaririe ũhoro wĩgiĩ arĩa mangĩkariũkio matũũre gũkũ thĩ. Kwa ngerekano, aaugire ũũ: “Ihinda nĩ rĩroka, rĩrĩa arĩa othe marĩ thĩinĩ wa mbĩrĩra makaaigua mũgambo wake na moime kuo, arĩa meekaga maũndũ mega moimĩre iriũkĩro rĩa muoyo, nao arĩa meekaga maũndũ moru moimĩre iriũkĩro rĩa gũtuĩrũo.” (Joh. 5:28, 29) Jesu eendaga kuuga atĩa?
14 Mbere-inĩ, twataũkĩirũo atĩ ciugo cia Jesu ciaragia ũhoro wĩgiĩ ciĩko iria arĩa makaariũkio mageeka thutha wa kũriũkio, atĩ amwe makaariũkio meke maũndũ mega nao angĩ makaariũkio na meke maũndũ moru. No ta rora wone atĩ Jesu ndoigire atĩ arĩa makoima mbĩrĩra-inĩ nĩ mageeka maũndũ mega kana nĩ mageeka maũndũ moru. Aahũthĩrire ciugo ironania ũndũ wekirũo mahinda-inĩ mahĩtũku. Aaririe ũhoro wa arĩa “meekaga maũndũ mega,” na arĩa “meekaga maũndũ moru.” Ũndũ ũcio ũronania atĩ andũ acio meekire maũndũ macio mbere ya makuĩte. No twĩtĩkanie na ũndũ ũcio, tondũ gũtirĩ mũndũ o na ũmwe ũgeetĩkĩrio gwĩka maũndũ moru thĩinĩ wa thĩ njerũ. No mũhaka gũkorũo acio matarĩ athingu meekĩte maũndũ macio moru mbere ya makuĩte. Kwoguo twagĩrĩirũo gũtaũkĩrũo atĩa nĩ ciugo cia Jesu ciĩgiĩ “iriũkĩro rĩa muoyo” na “iriũkĩro rĩa gũtuĩrũo”?
15. Nĩa makaariũkio ‘iriũkĩro-inĩ rĩa muoyo,’ na nĩkĩ?
15 Arĩa athingu, arĩa meekaga maũndũ mega mbere ya makuĩte, makaariũkĩrio “iriũkĩro rĩa muoyo,” tondũ marĩĩtwa mao nĩ magaakorũo mandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. Ũguo nĩ kuonania atĩ kũriũkio kwa “arĩa meekaga maũndũ mega” kũrĩa kũgwetetwo thĩinĩ wa Johana 5:29, nĩ ũndũ ũmwe na kũriũkio kwa “arĩa athingu” kũrĩa kũgwetetwo thĩinĩ wa Atũmwo 24:15. Ũtaũku ũcio nĩ ũratwarana na ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Aroma 6:7 iria ciugaga: “Mũndũ ũrĩa ũkuĩte nĩ ehereirio mehia make.” Kwoguo rĩrĩa andũ acio athingu maakuire, Jehova nĩ aamoheire mehia mao, no nĩ aririkanaga maũndũ mothe ma ũthingu marĩa meekire rĩrĩa maarĩ muoyo. (Ahib. 6:10) O na kũrĩ ũguo, acio athingu makaariũkio nĩ makaabatara gũtũũra marĩ ehokeku nĩguo marĩĩtwa mao maikare ibuku-inĩ rĩa muoyo.
16. “Iriũkĩro rĩa gũtuĩrũo” nĩ rĩrĩkũ?
16 Ĩ nao arĩa meekaga maũndũ moru matanakua? O na gũtuĩka nĩ mooheirũo mehia mao rĩrĩa maakuire, matiatungatĩire Jehova matanakua. Marĩĩtwa mao matiandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. Kwoguo, kũriũkio kwa “arĩa meekaga maũndũ moru” nĩ ũndũ ũmwe na kũriũkio kwa “arĩa matarĩ athingu,” kũrĩa kũgwetetwo thĩinĩ wa Atũmwo 24:15. Makaariũkio “iriũkĩro rĩa gũtuĩrũo.” c Arĩa matarĩ athingu magaatuĩrũo na njĩra ya atĩ ciĩko ciao nĩ igaathuthurio. (Luk. 22:30) Thutha wa ihinda, Jesu nĩ agaatua kana marĩĩtwa mao nĩ magĩrĩirũo kwandĩkwo ibuku-inĩ rĩa muoyo. Andũ acio matarĩ athingu mangĩgatigana biũ na mĩthiĩre yao ya hau kabere na meyamũrĩre Jehova, norĩo tu marĩĩtwa mao makaandĩkwo ibuku-inĩ rĩa muoyo.
17-18. Arĩa othe makaariũkio gũkũ thĩ makaabatara gwĩka atĩa, na Kũguũrĩrio 20:12, 13 yaragia ũhoro wa “ciĩko” irĩkũ?
17 Othe arĩa makaariũkio, makorũo marĩ athingu kana matarĩ athingu, nĩ makaabatara gwathĩkĩra mawatho marĩa magaakorũo ikũnjo-inĩ njerũ iria ikaahingũrũo hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri. Mũtũmwo Johana nĩ aataarĩirie kĩrĩa oonire kĩoneki-inĩ, akiuga ũũ: “Ngĩona akuũ, arĩa anene na anini, marũgamĩte mbere ya gĩtĩ kĩrĩa kĩa ũnene, na ikũnjo ikĩhingũrũo. No gĩkũnjo kĩngĩ gĩkĩhingũrũo; nĩkĩo gĩkũnjo kĩa muoyo. Arĩa akuũ magĩtuĩrũo kuumana na maũndũ marĩa maandĩkĩtwo ikũnjo-inĩ icio kũringana na ciĩko ciao.”—Kũg. 20:12, 13.
18 Andũ arĩa makaariũkio magaatuĩrũo kũringana na “ciĩko” irĩkũ? Hihi nĩ ciĩko iria meekaga mbere ya makuĩte? Aca. Ririkana atĩ rĩrĩa maakuire nĩ mooheirũo mehia marĩa meekĩte mbere ya makuĩte. Kwoguo, “ciĩko ciao” iria igwetetwo mũhari-inĩ ũcio, itingĩkorũo irĩ ciĩko iria meekĩte mbere ya makuĩte. Handũ ha ũguo, no mũhaka ikorũo nĩ ciĩko iria mageeka thutha wa kũrutwo marĩ thĩinĩ wa thĩ njerũ. O na athuri ehokeku ta Nuhu, Samueli, Daudi, na Danieli, nĩ makaabatara kwĩruta ũhoro wĩgiĩ Jesu Kristo na kuonania wĩtĩkio harĩ igongona rĩake. Na githĩ arĩa matarĩ athingu matigakĩbatara kwĩruta o na makĩria!
19. Gũgaathiĩ atĩa harĩ arĩa makaarega mweke ũcio wa mwanya?
19 Gũgaathiĩ atĩa harĩ arĩa makaarega mweke ũcio wa mwanya? Kũguũrĩrio 20:15 yugaga ũũ: “Mũndũ o wothe ũtaandĩkĩtwo thĩinĩ wa ibuku rĩa muoyo nĩ aaikirio iria-inĩ rĩu rĩa mwaki.” Makaaniinwo kaimana. Kwoguo nĩ ũndũ wa bata gũtigĩrĩra atĩ rĩĩtwa ritũ nĩ rĩandĩkwo ibuku-inĩ rĩa muoyo na nĩ rĩaikara ho.
Mũrũ wa Ithe witũ akĩruta wĩra wa kũrutana, ũrĩa ũkaarutwo na gĩkĩro kĩnene hĩndĩ wa Wathani wa Mĩaka Ngiri (Rora kĩbungo kĩa 20)
20. Nĩ wĩra ũrĩkũ wa gũcanjamũra ũkaarutwo hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri? (Rora mbica ngothi-inĩ.)
20 Na githĩ ihinda rĩu rĩa Wathani wa Mĩaka Ngiri rĩtigaakorũo rĩrĩ rĩa gũcanjamũra mũno! Nĩrĩo gũgaakorũo na wĩra ũrĩa mũnene mũno wa kũrutana ũtarĩ warutwo rĩngĩ thĩinĩ wa thĩ. Na ihinda-inĩ o rĩu, andũ othe arĩa athingu na arĩa matarĩ athingu nĩ makaabatara kuonania atĩ nĩ mehaarĩirie gwathĩkĩra wathani wa Jehova. (Isa. 26:9; Atũm. 17:31) Wĩra ũcio wa kũrutana ũkaarutwo atĩa? Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩgaatũteithia gũtaũkĩrũo nĩ wĩra ũcio na kuona ũrĩa ũrĩ wa bata.
RWĨMBO NA. 147 Nĩ Twĩrĩirũo Muoyo wa Tene na Tene
a Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ kĩarĩrĩirie ũgarũrũku wĩgiĩ ũtaũku witũ harĩ ciugo cia Jesu iria irĩ thĩinĩ wa Johana 5:28, 29 ciĩgiĩ “iriũkĩro rĩa muoyo” na “iriũkĩro rĩa gũtuĩrũo.” Nĩ tũkwĩruta ũrĩa kũriũkio kũu kwerĩ kuugĩte, na nĩa marĩ thĩinĩ wa ikundi icio cierĩ.
b Ibuku rĩu rĩaambĩrĩirie kwandĩkwo “kuuma o kĩambĩrĩria gĩa thĩ,” thĩ ya andũ arĩa mangĩgakũũrũo kuuma mehia-inĩ. (Mat. 25:34; Kũg. 17:8) Kwoguo Habili nĩwe mũndũ wa mbere ũrĩa rĩĩtwa rĩake rĩandĩkĩtwo ibuku-inĩ rĩu rĩa muoyo.
c Mbere-inĩ, twataaragĩria atĩ kiugo “gũtuĩrũo” kĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo mũhari-inĩ ũyũ kĩonanagia gũciirithio kana gũtuĩrũo atĩ mũndũ nĩ ekĩte ũndũ mũũru. Na nĩ ma kiugo “gũtuĩrũo” no kĩhũthĩrũo na njĩra ĩyo. No mũhari-inĩ ũcio, kuonekaga atĩ Jesu aahũthĩrire kiugo kĩu na njĩra ĩngĩ, kuonania gũthuthuria mũndũ na gũtuĩria mũndũ wega nĩguo ũmũmenye, kana ta ũrĩa dictionary ĩmwe ya Kĩngiriki yugaga, “gũthuthuria mĩtugo ya mũndũ.”
