GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 39
Gũkorũo na Ũhooreri Kuonanagia ũrĩ na Hinya
“Ngombo ya Mwathani ndĩagĩrĩirũo kũrũa, no yagĩrĩirũo gũkorũo ĩrĩ hooreri kwerekera andũ othe.”—2 TIM. 2:24.
RWĨMBO NA. 120 Wĩgerekanagie na Ũhoreri wa Kristo
GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ a
1. Nĩ kĩũria kĩrĩkũ tũngĩũrio tũrĩ wĩra-inĩ kana cukuru?
ŨIGUAGA atĩa rĩrĩa mũndũ mũrutithanagia wĩra nake kana mũthomaga nake akũũria ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio waku? Hihi nĩ wĩtigagĩra? Aingĩ aitũ nĩ twĩtigagĩra. No kĩũria ta kĩu no gĩtũteithie kũmenya ũrĩa mũndũ ũcio areciria kana ũrĩa etĩkĩtie, na kwoguo hakorũo harĩ hahũthũ harĩ ithuĩ kũmũhunjĩria. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe na rĩmwe mũndũ no orie kĩũria akĩenda kuumĩria ngarari. Kaingĩ ũndũ ũcio wĩkĩkaga tondũ andũ amwe makoragwo na ũhoro mũhĩtanu wĩgiĩ wĩtĩkio witũ. (Atũm. 28:22) Makĩria ma ũguo, tũratũũra “matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria” marĩa andũ aingĩ “matendaga ũiguano” na “matarĩ tha.”—2 Tim. 3:1, 3.
2. Ngumo ya ũhooreri nĩ ya bata nĩkĩ?
2 No wĩyũrie, ‘Nĩ kĩĩ kĩngĩndeithia kwaria na njĩra ya gĩtĩo rĩrĩa mũndũ arenda gũkararania na niĩ igũrũ rĩgiĩ wĩtĩkio wakwa?’ Gũkorũo na ũhooreri no gũgũteithie. Mũndũ mũhooreri ndarakaraga na ihenya, no nĩ ahotaga kwĩgirĩrĩria rĩrĩa arakario kana rĩrĩa arĩ na nganja na ũndũ. (Thim. 16:32) Ma nĩ atĩ, ti ũndũ mũhũthũ gũkorũo na ũhooreri hingo ciothe. Ũngĩkũria atĩa ngumo ya ũhooreri? Ũngĩcokia atĩa na njĩra ya ũhooreri rĩrĩa mũndũ enda mũkararanie igũrũ rĩgiĩ wĩtĩkio waku? Na angĩkorũo wĩ mũciari-rĩ, ũngĩteithia atĩa ciana ciaku kwĩruta gũtetera wĩtĩkio wao marĩ na ũhooreri? Rekei tuone.
ŨRĨA ŨNGĨKŨRIA NGUMO YA ŨHOORERI
3. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ mũndũ ũrĩ na ũhooreri onanagia atĩ arĩ na hinya no ti guoya? (2 Timotheo 2:24, 25)
3 Mũndũ ũrĩ na ũhooreri onanagia atĩ arĩ na hinya no ti guoya. Nĩ tũbataraga hinya nĩguo tũikare tũhooreire rĩrĩa tũrahiũrania na ũndũ mũritũ. Ngumo ya ũhooreri nĩ gĩcunjĩ kĩa “maciaro ma roho.” (Gal. 5:22, 23) Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “ũhooreri” rĩmwe nĩ kĩahũthagĩrũo gũtaarĩria mbarathi ya gĩthaka ĩhooreirio. O na ĩhooreirio, ĩrĩ o na hinya wayo. Hihi tũngĩhota atĩa kuonania ũhooreri na hĩndĩ o ĩyo tũkorũo na hinya? Ti na ũhoti witũ ithuĩ ene. Nĩ tũrabatara kũhoya Ngai atũhe roho wake na atũteithie gũkũria ngumo ĩyo njega. Kũrĩ na ũira wa kuonania atĩ no tũhote gũkũria ngumo ĩyo. Kwa ngerekano, kũrĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ monanĩtie ũhooreri rĩrĩa maracemania na ũkararia, na ũndũ ũcio nĩ ũteithĩtie andũ aingĩ gũkorũo na mawoni mega megiĩ Aira a Jehova. (Thoma 2 Timotheo 2:24, 25.) Ũngĩhota atĩa kuonanagia ngumo ĩyo ya ũhooreri?
4. Tũngĩĩruta ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ ũhooreri kuumana na kĩonereria kĩa Isaaka?
4 Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano nyingĩ cionanagia bata wa gũkorũo na ũhooreri. Ta wĩcirie kĩonereria kĩa Isaaka. Rĩrĩa aaikaraga gĩcigo-inĩ kĩa Afilisti kĩa Gerari, Afilisti a kũu nĩ maambĩrĩirie kũmũiguĩra ũiru na magĩthika ithima iria cieenjetwo nĩ ndungata cia ithe. Handũ ha Isaaka kũrũĩrĩra ihooto ciake, aathaamĩirie andũ a nyũmba yake kũndũ kũngĩ kũraihu na akĩenja ithima ingĩ. (Kĩam. 26:12-18) No Afilisti makiuga atĩ maĩ ma kũu o namo nĩ mao. O na gũthiĩte ũguo, Isaaka aathingatire thayũ. (Kĩam. 26:19-25) Nĩ kĩĩ kĩamũteithagia gũikara ahooreire o na rĩrĩa andũ maageragia kũmũrakaria? Hatarĩ nganja nĩ oonete kĩonereria gĩa aciari ake, na akeruta maũndũ maingĩ kuumana na mĩthiĩre ya thayũ ya Iburahimu na “roho wa thayũ na ũhooreri” wa Sara.—1 Pet. 3:4-6; Kĩam. 21:22-34.
5. Nĩ ngerekano ĩrĩkũ ĩronania atĩ aciari Akristiano no mahote kũruta ciana ciao bata wa gũkorũo na ũhooreri?
5 Aciari Akristiano, korũoi na ma atĩ o na inyuĩ no mũhote kũruta ciana cianyu bata wa kũgĩa na ũhooreri. Ta wĩcirie ngerekano ya mwanake wĩtagwo Max b wa mĩaka 17. Nĩ aabataraga kũhiũrania na andũ marĩ na mangʼũrĩ arĩ cukuru na ũtungata-inĩ. Aciari ake nĩ moonanirie wetereri makĩmũteithia gũkũria ngumo ya ũhooreri. Moigaga ũũ: “Max rĩu nĩ ataũkĩirũo atĩ nĩ ũndũ mũhũthũ kũrakara mũndũ acogothwo, no mũndũ nĩ abataraga hinya nĩguo aikare ahooreire.” Rĩu Max nĩ ahotete gũkũria ngumo ya ũhooreri.
6. Mahoya mangĩtũteithia atĩa kwagagĩria ngumo itũ ya ũhooreri?
6 Tũngĩka atĩa rĩrĩa mũndũ atũrakaria, ta hihi rĩrĩa acambia rĩĩtwa rĩa Jehova kana aruta Bibilia mahĩtia? Twagĩrĩirũo kũhoya Jehova atũhe roho wake na atũhe ũũgĩ nĩguo tũcokie na njĩra ya ũhooreri. Ĩ thutha-inĩ tũngĩona atĩ tũtinacokia wega ta ũrĩa tũkwagĩrĩirũo gwĩka? No tũhoe rĩngĩ igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio, na twĩcirie ũrĩa tũngĩka wega hĩndĩ ĩngĩ. Tweka ũguo, Jehova nĩ arĩtũheaga roho wake mũtheru nĩguo tũkahota kũgirĩrĩria marakara maitũ na tũkonania ũhooreri.
7. Kũiga maandĩko mamwe meciria-inĩ kũngĩtũteithia atĩa rĩrĩa tũrahiũrania na ũndũ mũritũ? (Thimo 15:1, 18)
7 Mĩhari ĩmwe ya Bibilia no ĩtũteithie kũgirĩrĩria mĩario itũ rĩrĩa hangĩkorũo harĩ haritũ gwĩka ũguo. Roho wa Jehova no ũtũteithie kũririkana mĩhari ĩyo. (Joh. 14:26) Kwa ngerekano, motaaro marĩa makoragwo thĩinĩ wa ibuku rĩa Thimo no matũteithie gũkorũo tũrĩ ahooreri. (Thoma Thimo 15:1, 18.) Ibuku rĩu rĩa Bibilia ningĩ nĩ rĩtuonagia ũguni wa kuonania ũhooreri rĩrĩa maũndũ marĩ maritũ.—Thim. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.
ŨRĨA ŨTAŨKU ŨTŨTEITHAGIA GŨKORŨO NA ŨHOORERI
8. Nĩkĩ nĩ wega kwamba kũmenya kĩrĩa kĩratũma mũndũ okĩrĩre wĩtĩkio witũ?
8 Ũtaũku o naguo no ũtũteithie. (Thim. 19:11) Mũndũ ũrĩ na ũtaũku nĩ egiragĩrĩria rĩrĩa arokĩrĩrũo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. Maita maingĩ rĩrĩa andũ matũũria ciũria, matitwĩraga kĩrĩa kĩratũma morie ciũria icio. Kwoguo tũtanamba gũcokia, nĩ wega kũririkanaga atĩ no tũkorũo tũtekũmenya kĩrĩa kĩratũma mũndũ ũcio orie kĩũria kĩu.—Thim. 16:23.
9. Gideoni oonanirie atĩa ũtaũku na ũhooreri akĩrũmbũyania na arũme a Efiraimu?
9 Ta wĩcirie ũrĩa Gideoni aarũmbũyanirie na arũme a Efiraimu. Arũme acio marĩ na marakara maingĩ nĩ maamũũririe kĩrĩa gĩatũmire age kũmeta rĩrĩa aathiĩte kũrũa na thũ cia Isiraeli. No nĩ kĩĩ hihi gĩatũmĩte marakare ũguo? Hihi nĩ mwĩtĩo? O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, Gideoni nĩ oonanirie ũtaũku. Akĩgeria gũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa gĩatũmĩte marakare, na kwoguo akĩmacokeria na ũhooreri. Maumĩrĩro maarĩ marĩkũ? Bibilia ĩtwĩraga atĩ “rĩrĩa aamaarĩirie na njĩra ĩyo, makĩhoorera.”—Atiir. 8:1-3.
10. Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia kũmenya ũrĩa tũngĩcokeria arĩa mokagĩrĩra wĩtĩkio witũ? (1 Petero 3:15)
10 Mũndũ tũrutithanagia wĩra nake kana tũthomaga nake no atũũrie kĩrĩa gĩtũmaga tũikare kũringana na ithimi cia Bibilia. No twĩke ũrĩa wothe tũngĩhota gũtetera wĩtĩkio witũ o tũkĩheaga gĩtĩo mawoni ma mũndũ ũcio. (Thoma 1 Petero 3:15.) Handũ ha kuona kĩũria kĩu ta arĩ gĩa gũgũũkĩrĩra, wĩcirie ũrĩa kĩngĩgũteithia kũmenya maũndũ marĩa ma bata harĩ mũndũ ũcio. Gũtekũmakania kĩrĩa kĩratũma mũndũ orie kĩũria, twagĩrĩirũo gũcokia na njĩra ya ũhooreri na ũtugi. Macokio maitũ no matũme agarũre muonere wake. O na angĩkorũo aroria na kĩnyũrũri, muoroto witũ wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ gũcokia na njĩra ya ũtugi.—Rom. 12:17.
Kwamba gwĩciria kĩrĩa kĩratũma mũndũ ende ũnyitanĩre harĩ gũkũngũĩra mũthenya wa gũciarũo no gũgũteithie kũheana macokio mega (Rora kĩbungo gĩa 11-12)
11-12. (a) Nĩ atĩa tũrabatara gwĩciria tũtanacokia kĩũria kĩritũ? (Ningĩ rora mbica.) (b) Heana ngerekano ya ũrĩa kĩũria kĩa mũndũ kĩngĩkũhe mweke wa gũkorũo na ndeereti njega nake.
11 Kwa ngerekano, mũndũ tũrutithanagia wĩra nake angĩũria kĩrĩa gĩtũmaga twage gũkũngũĩra mũthenya wa gũciarũo, no wĩyũrie: Hihi nĩ kũrigwo ararigwo kana nĩ tũgirĩtio gwĩkenia? Kana hihi arona ta tũgũtharũria ũiguano wa andũ arĩa tũrutithanagia wĩra nao nĩ ũndũ wa kwaga gũkũngũĩra mũthenya wa gũciarũo? No twambe tũgaathĩrĩrie mũndũ ũcio nĩ ũndũ wa kũrũmbũiya andũ arĩa angĩ, na tũmũhe ũũma atĩ o na ithuĩ nĩ twendete gũkorũo na ũiguano mwega na aruti-wĩra arĩa angĩ. Ũndũ ũcio no ũtũhe mweke wa kũgĩa na ndeereti njega ya ũrĩa Bibilia yugaga igũrũ rĩgiĩ ikũngũĩro cia mũthenya wa gũciarũo.
12 No tũhũthĩre njĩra o ta ĩyo rĩrĩa tuorio ciũria ingĩ nditũ. Kwa ngerekano, mũrutwo tũthomaga nake no auge atĩ Aira a Jehova nĩ magĩrĩirũo gũcenjia muonere wao ũkonainie na ngomanio cia andũ a mũthemba ũmwe. Hihi arauga ũguo nĩ ũndũ wa kwaga gũtaũkĩrũo wega ũrĩa Aira a Jehova metĩkĩtie igũrũ rĩgiĩ ngomanio cia andũ a mũthemba ũmwe? Kana hihi nĩ tondũ harĩ na mũrata wake kana mũndũ wao wa famĩlĩ wĩingĩranĩtie na mũtugo ũcio? Hihi areciria tũtiendete andũ arĩa maikaraga mũtũũrĩre wa mũthemba ũcio? No tũbatare kũmũhe ũũma atĩ nĩ twendete andũ othe na tũgatĩa kĩhooto kĩa o mũndũ gĩa gwĩtuĩra matua. c (1 Pet. 2:17) Thutha ũcio no tũmũtaarĩrie ũguni wa kũrũmĩrĩra ithimi cia Bibilia cia mĩtugo.
13. Ũngĩteithia atĩa mũndũ ũnyũrũragia wĩtĩkio wa atĩ nĩ kũrĩ Ngai?
13 Mũndũ ũranyitĩrĩra mũno mawoni make angĩtũũkĩrĩra, tũtiagĩrĩirũo kũhiũha gũtua atĩ nĩ tũĩ maũndũ marĩa we etĩkĩtie. (Tit. 3:2) Kwa ngerekano, ũngĩka atĩa mũrutwo mũthomaga nake angĩkwĩra atĩ nĩ ũrimũ gwĩtĩkia nĩ kũrĩ Ngai? Hihi nĩ wagĩrĩirũo gũtua atĩ we etĩkĩtie mũno ũrutani wa indo kwĩyumĩria na nĩ oĩ ũhoro mũingĩ ũkonainie na ũrutani ũcio? No ũkore ndoĩ maũndũ maingĩ megiĩ ũrutani ũcio. Handũ ha kwambĩrĩria ndeereti ya kũregana na ũrutani ũcio, no wonie mũrutwo ũcio ũhoro kana kĩũria angĩciria igũrũ rĩakĩo thutha-inĩ. Hihi no ũmuonie ũhoro ũkonainie na ũũmbi thĩinĩ wa jw.org. No kũhoteke thutha-inĩ ende mwarĩrĩrie gĩcunjĩ kana video aronire website-inĩ ĩyo. Tũngĩmuonia gĩtĩo na njĩra ĩyo, ũndũ ũcio no ũmũtindĩke ende kũgarũrĩra mawoni make.
14. Niall aahũthĩrire atĩa website itũ gũteithia mũrutwo maathomaga nake one atĩ maũndũ mamwe andũ metĩkĩtie megiĩ Aira a Jehova ti ma ma?
14 Mwanake ũmwe wĩtagwo Niall nĩ aahũthĩrire website itũ kuonania atĩ maũndũ mamwe andũ metĩkĩtie megiĩ Aira a Jehova ti ma ma. Aaugire ũũ: “Nĩ nderagwo kaingĩ nĩ mũrutwo twathomaga nake atĩ kĩrĩa gĩtũmaga njage gwĩtĩkia ũrutani wa indo kwĩyumĩria nĩ tondũ njĩtĩkĩtie ibuku rĩiyũire ‘ngʼano cia gwĩtungĩra.’ Rĩrĩa mũrutwo ũcio aaregire biũ Niall amũtaarĩrie wĩtĩkio wake, Niall nĩ aamuonirie gĩcunjĩ gĩa “Sayansi na Bibilia” thĩinĩ wa jw.org. Thutha-inĩ Niall nĩ oonire ta mũrutwo ũcio aathomire ũhoro ũcio, na akĩhota kwaria nake ũhoro wĩgiĩ kĩhumo kĩa indo iria irĩ muoyo. O nawe no ũkorũo na maumĩrĩro ta macio.
MWĨHAARĨRIEI MŨRĨ TA FAMĨLĨ
15. Aciari mangĩteithia atĩa ciana ciao gũcokia ihooreire rĩrĩa wĩtĩkio wao wokĩrĩrũo irĩ cukuru?
15 Aciari no marute ciana ciao ũrĩa ingĩcokia na njĩra ya ũhooreri rĩrĩa wĩtĩkio wao wokĩrĩrũo. (Jak. 3:13) Aciari amwe nĩ mamenyeragia ciana ciao gwĩka ũguo hĩndĩ ya ũthathaiya wa famĩlĩ. Nĩ meciragia nĩ maũndũ ta marĩkũ mangiumĩra rĩrĩa ciana ciao irĩ cukuru, makaarĩrĩria na mageka cionereria cia ũrĩa ingĩcokia, na magaciruta ũrĩa ingĩaria ihooreire na njĩra ĩragucĩrĩria.—Rora gathandũkũ, “ Famĩlĩ Yaku no Ĩgunĩke Mũngĩgĩaga na Mahinda ma Kwĩmenyeria.”
16-17. Gũkoragwo na mahinda ma kwĩmenyeria kũngĩteithia atĩa andũ ethĩ?
16 Kũgĩaga na mahinda ma kwĩmenyeria no gũteithie andũ ethĩ gũkorũo na ma na maũndũ marĩa metĩkĩtie na makahota gũtetera wĩtĩkio wao. Kĩrũmanĩrĩrio kĩa “Andũ Ethĩ Moragia” thĩinĩ wa jw.org nĩ gĩkoragwo na fomu cia andũ ethĩ. Fomu icio ihaarĩirio nĩguo iteithie andũ ethĩ gwĩkĩra hinya wĩtĩkio wao na imateithie kwĩhaarĩria ũrĩa mangĩcokia makĩhũthĩra ciugo ciao. Tũngĩthuthuria icunjĩ na fomu cia kĩrũmanĩrĩrio kĩu tũrĩ famĩlĩ, o ũmwe witũ no erute ũrĩa angĩhota gũtetera wĩtĩkio wake na njĩra ya ũhooreri na ĩragucĩrĩria.
17 Mũndũ ũmwe mwĩthĩ wĩtagwo Matthew nĩ ataarĩirie ũrĩa kwĩmenyeria kũmũteithĩtie. Hĩndĩ ya ũthathaiya wa famĩlĩ, Matthew na aciari ake kaingĩ nĩ mekaga ũthuthuria wa maũndũ marĩa mangĩarĩrĩrio arĩ kĩrathi. Aaugire ũũ: “Nĩ twĩciragia nĩ ciũria ta irĩkũ ingiumĩra na tũkemenyeria ũrĩa ingĩhiũrania nacio tũkĩhũthĩra ũthuthuria ũrĩa twĩkĩte. Gũkorũo na ihooto njega cia gũtaarĩria wĩtĩkio wakwa nĩ gũtũmaga njigue ndĩ na ũmĩrĩru, na ũgakorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kuonania ũhooreri ngĩrũmbũyania na andũ arĩa angĩ.”
18. Rĩandĩko rĩa Akolosai 4:6 rĩonanagia bata wa gwĩka atĩa?
18 Ma nĩ atĩ, o na tũngĩruta ihooto irataũkĩka wega atĩa, andũ amwe no mage gwĩtĩkania na ithuĩ. No tũngĩaria na njĩra ya ũũgĩ na ũhooreri, ũndũ ũcio no ũteithie. (Thoma Akolosai 4:6.) Gũtaarĩria ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio witũ no kũringithanio na gũikia mũbira. No tũũikie wega kana tũũikanie na hinya. Tũngĩũikia wega, mũndũ ũcio ũngĩ no ahote kũũnyita na tũthiĩ na mbere gũthaaka. Ũndũ ũmwe na ũcio, tũngĩaria na njĩra ya ũũgĩ na ya ũhooreri, andũ no makorũo mehaarĩirie gũtũthikĩrĩria na tũhote gũtwarithia ndeereti na mbere. No angĩkorũo mũndũ arenda o ngarari kana kũnyũrũria wĩtĩkio witũ, to nginya tũthiĩ na mbere na ndeereti. (Thim. 26:4) No ti andũ aingĩ mangĩkorũo mahaana ũguo. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, andũ aingĩ no matũthikĩrĩrie.
19. Nĩ kĩĩ kĩagĩrĩirũo gũtũtindĩka gũkorũo tũrĩ ahooreri rĩrĩa tũratetera wĩtĩkio witũ?
19 Hatarĩ nganja, no tũgunĩke na njĩra nene tũngĩĩrutanĩria gũkũria ngumo ya ũhooreri. Hoya Jehova akũhe hinya ũrĩa ũrabatara nĩguo ũikare ũhooreire rĩrĩa ũracokia ciũria ingĩrehe ngucanio kana rĩrĩa wanyũrũrio. Ririkana atĩ ũngĩkorũo na ũhooreri, no ũhote kũgirĩrĩria ngarari kuumĩra rĩrĩa mwakorũo na mawoni ngũrani. Na rĩrĩa wacokia na njĩra ya ũhooreri na ya gĩtĩo, athikĩrĩria amwe no macenjie mawoni mao matwĩgiĩ na megiĩ ma cia Bibilia. ‘Hingo ciothe koragwo wĩhaarĩirie gũtetera’ wĩtĩkio waku, na ‘wĩkage ũguo ũhooreire na ũrĩ na gĩtĩo kĩnene.’ (1 Pet. 3:15) Nĩ ũndũ ũcio, onanagia atĩ ũrĩ na hinya na njĩra ya gũkorũo na ũhooreri!
RWĨMBO NA. 88 Menyithia Njĩra Ciaku
a Gĩcunjĩ gĩkĩ kĩronania maũndũ tũngĩka nĩguo tũhote gũtetera wĩtĩkio witũ na njĩra ya ũhooreri rĩrĩa twarakario kana tuorio ciũria ingĩrehe ngarari.
b Rĩĩtwa nĩ rĩcenjetio.
c Nĩguo wone njĩra imwe ũngĩhũthĩra gwĩka ũguo, rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Biblia Inasema Nini Kuhusu Ngono Kati ya Watu wa Jinsia Moja?” ngathĩti-inĩ ya Amkeni! Na. 4 2016.
d No wone ũhoro ũngĩgũteithia thĩinĩ wa kĩrũmanĩrĩrio gĩa icunjĩ kĩa “Andũ Ethĩ Moragia” na kĩa “Ciũria Iria Ciũragio Kaingĩ Ciĩgiĩ Aira a Jehova” thĩinĩ wa jw.org/ki.
