1. Mũtũmwo Petero aatongoririo nĩ roho gwĩka atĩa ihinda inini atanakua?

 MŨTŨMWO Petero aatungatĩire Jehova arĩ mwĩhokeku kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Nĩ aatwaranire na Jesu ũtungata-inĩ wake, akĩambĩrĩria kũhunjĩria Andũ a Ndũrĩrĩ, na thutha-inĩ agĩtungata kĩama-inĩ kĩrĩa gĩatongoragia. Mũthia-inĩ wa ũtũũro wake rĩrĩa aamenyaga atĩ arĩ hakuhĩ gũkua, Jehova nĩ aamũheire wĩra ũngĩ wa kũruta. Kĩndũ mwaka-inĩ wa 62-64 M.M., nĩ aatongoririo nĩ roho kwandĩka marũa merĩ marĩa nĩmo mabuku ma Bibilia ma Petero wa mbere na wa kerĩ. Nĩ eerĩgagĩrĩra atĩ marũa macio nĩ mangĩateithirie Akristiano thutha wake gũkua.—2 Pet. 1:​12-15.

2. Marũa marĩa Petero aandĩkire maarĩ ma ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire nĩkĩ?

² Petero aandĩkire marũa make ihinda rĩrĩa aarĩ na ariũ a Ithe “[maatangĩkaga] nĩ ũndũ wa magerio matiganĩte.” (1 Pet. 1:6) Andũ amwe nĩ maageragia kũrehe morutani ma maheeni na mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru thĩinĩ wa kĩũngano. (2 Pet. 2:​1, 2, 14) Akristiano arĩa maaikaraga Jerusalemu nĩ mangĩakorereirũo nĩ “mũthia wa maũndũ mothe”—ũguo nĩ kuuga kwanangwo gwa itũũra rĩu hamwe na hekarũ yarĩo nĩ mbũtũ ya Roma. (1 Pet. 4:7) Hatarĩ nganja marũa ma Petero nĩ maateithirie Akristiano kuona ũrĩa mangĩekire nĩguo makirĩrĩrie magerio marĩa maageragĩra hĩndĩ ĩyo, na kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa magerio marĩa mangĩokire thutha ũcio. b

3. Twagĩrĩirũo gũthuthuria marũa ma Petero nĩkĩ?

 ³ O na gũtuĩka Petero aandĩkagĩra Akristiano a karine ya mbere marũa macio, Jehova nĩ aatigĩrĩire atĩ marĩ thĩinĩ wa Kiugo gĩake. Kwoguo o na ithuĩ no tũgunĩke kuumana na marũa macio. (Rom. 15:4) Tondũ o na ithuĩ tũratũũra thĩinĩ wa thĩ ĩgaathagĩrĩria mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru, no tũcemanie na magerio mangĩtũma hakorũo harĩ haritũ gũtungatĩra Jehova. Makĩria ma ũguo, nĩ tũgũcemania na thĩna mũnene ũkĩrĩte ũrĩa wacũngĩrĩirie kwanangwo gwa itũũra rĩa Jerusalemu na hekarũ yarĩo. Nĩ tuonaga iririkania cia bata thĩinĩ wa marũa merĩ ma Petero. Iririkania icio nĩ igũtũteithia gũikara twĩrĩgĩrĩire mũthenya wa Jehova, gũtiga gwĩtigĩra andũ, na gũkũria wendo mũnene gatagatĩ-inĩ gaitũ. Iririkania ta icio ningĩ no iteithie athuri a kĩũngano kuona ũrĩa mangĩteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ gũikara marĩ na hinya.

4. O ta ũrĩa honanĩtio thĩinĩ wa 2 Petero 3:​3, 4, nĩ kĩĩ kĩngĩenyenyia wĩtĩkio witũ?

⁴ Tũthiũrũrũkĩirio nĩ andũ matetĩkĩtie morathi ma Bibilia. Akararia no matũnyũrũrie tondũ nĩ twetereire kwa ihinda iraihu mũthia ũkinye. Andũ amwe no mauge atĩ gũtirĩ hĩndĩ mũthia ũcio ũgooka. (Thoma 2 Petero 3:​3, 4.) Tũngĩigua ciugo ta icio kuuma kũrĩ mũndũ tũrahunjĩria, mũndũ tũrutithanagia wĩra nake, kana mũndũ wa famĩlĩ, wĩtĩkio witũ no wenyenyio. Petero nĩ oonanirie kĩrĩa kĩngĩtũteithia.

5. Nĩ kĩĩ gĩgũtũteithia gweterera tũkirĩrĩirie nginya mũthia ũkinye? (2 Petero 3:​8, 9)

⁵ Andũ amwe no mone ta Jehova arekururia kũrehe mũthia wa mũtabarĩre ũyũ mũũru wa maũndũ. Ciugo cia Petero nĩ itũteithagia tondũ nĩ itũririkanagia atĩ muonere wa Jehova wa mahinda nĩ ngũrani mũno na muonere wa andũ. (Thoma 2 Petero 3:​8, 9.) Harĩ Jehova, mĩaka ngiri nĩ ta mũthenya ũmwe. Jehova nĩ arĩ wetereri, na ndendaga mũndũ o na ũmwe akaaniinwo. O na kũrĩ ũguo, mũthenya wake wakinya, mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ nĩ ũgaathira. Na githĩ ndũkĩrĩ mweke mwega kũhũthĩra ihinda rĩrĩa rĩtigarĩte kũheana ũira kũrĩ andũ a ndũrĩrĩ ciothe!

6. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ ‘tũigaga mũthenya wa Jehova hakuhĩ meciria-inĩ’? (2 Petero 3:​11, 12)

⁶ Petero atwĩraga ‘tũigage mũthenya wa Jehova hakuhĩ meciria-inĩ.’ (Thoma 2 Petero 3:​11, 12.) Tũngĩka ũguo atĩa? Nĩ na njĩra ya gwĩcũrania—kũngĩhoteka o mũthenya—igũrũ rĩgiĩ irathimo iria igaakorũo thĩinĩ wa thĩ njerũ. Hũũraga mbica ũkĩhuuhia rĩera itheru, ũkĩrĩa irio njega, ũkĩnyita ũgeni endwa aitũ arĩa makaariũkio, na ũkĩruta andũ arĩa maatũũrĩte mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku igũrũ rĩgiĩ kũhinga kwa morathi ma Bibilia. Ũngĩĩcũranagia na njĩra ta ĩyo, nĩ ũrĩhotaga gũikara wĩrĩgĩrĩire na ũkorũo na ma atĩ tũratũũra mahinda ma kũrigĩrĩria. Gũkorũo na ‘ũmenyo ũcio kabere’ wĩgiĩ ihinda rĩũkĩte nĩ kũrĩtũteithagia ‘tũtikahĩtithio’ nĩ arutani a maheeni.—2 Pet. 3:17.

7. Gwĩtigĩra andũ kũngĩtũhutia atĩa?

⁷ Kũiga mũthenya wa Jehova hakuhĩ meciria-inĩ nĩ kũrĩtũtindĩkaga kũhe andũ arĩa angĩ ũhoro ũrĩa mwega. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe no twĩtigĩre gwĩka ũguo. Nĩkĩ? Tondũ no twĩtigĩre ũrĩa andũ megwĩciria igũrũ ritũ kana ũrĩa megũtwĩka. Ũguo nĩguo gwathiire harĩ Petero. Ũtukũ ũrĩa Jesu aaciirithagio, Petero nĩ eetigĩrire kwĩmenyithania atĩ nĩ ũmwe wa arutwo a Jesu, na akĩĩhĩta maita maigana ũna atĩ ndoĩ Jesu. (Mat. 26:​69-75) O na kũrĩ ũguo, Petero nĩ aatooririe guoya wake na thutha-inĩ akĩandĩka ũũ: “Mũtigetigĩre maũndũ marĩa metigagĩra, o na kana mũtangĩke.” (1 Pet.  3:14) Ciugo icio cia Petero iratũhe ũũma atĩ o na ithuĩ no tũhote gũtiga gwĩtigĩra andũ.

8. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũtiga gwĩtigĩra andũ? (1 Petero 3:15)

⁸ Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũtiga gwĩtigĩra andũ? Petero atwĩraga: “Amũragai Kristo arĩ Mwathani ngoro-inĩ cianyu.” (Thoma 1 Petero 3:15.) No twĩririkanagie atĩ Jesu Kristo nĩ Mũthamaki witũ na atĩ nĩ arĩ hinya mũingĩ. Ũngĩigua guoya rĩrĩa mweke weyumĩria wa kũheana ũhoro mwega kũrĩ andũ arĩa angĩ, ririkanaga Mũthamaki witũ. Hũũraga mbica agĩathana kũrĩa igũrũ athiũrũrũkĩirio nĩ araika milioni nyingĩ. Ririkanaga atĩ arĩ na “wathani wothe kũrĩa igũrũ o na gũkũ thĩ” na atĩ nĩ arĩkoragwo “hamwe [nawe] mĩthenya yothe nginya ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ.” (Mat. 28:​18-20) Petero atwĩkĩraga ngoro ‘hingo ciothe tũikarage twĩhaarĩirie’ gũtetera wĩtĩkio witũ. Hihi no wende kũhunjĩria mũndũ ũrĩ wĩra-inĩ, cukuru, kana ũrĩ mĩhangʼo-inĩ yaku ya o mũthenya? Wĩcirie kabere nĩ hĩndĩ ta ĩrĩkũ ũngĩhota gwĩka ũguo, ũcoke wĩhaarĩrie ũrĩa ũkuuga. Hoya ũheo ũmĩrĩru na wĩhoke atĩ Jehova nĩ egũgũteithia ũtige gwĩtigĩra andũ.—Atũm. 4:29.

9. Petero aagire atĩa kuonania wendo hĩndĩ ĩmwe? (Ningĩ rora mbica.)

⁹ Petero nĩ eerutire ũrĩa angĩonania wendo.  Aarĩ ho rĩrĩa Jesu aaugire ũũ: “Ndĩramũhe rĩathani rĩerũ, atĩ mwendanage; o ta ũrĩa ndĩmwendete inyuĩ, o na inyuĩ endanagai inyuĩ ene.” (Joh. 13:34) O na kũrĩ ũguo, thutha ũcio Petero nĩ aaregire kũrĩanĩra na aarĩ na ariũ a Ithe arĩa mataarĩ Ayahudi nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra Akristiano Ayahudi. Mũtũmwo Paulo aaugire atĩ ũguo Petero eekire warĩ ‘ũhinga.’ (Gal. 2:​11-14) Petero nĩ eetĩkĩrire kũrũngwo na akĩĩruta kuumana na ũtaaro ũrĩa aaheirũo. Petero nĩ aatĩtĩrithirie marũa-inĩ make meerĩ atĩ tũtiagĩrĩirũo o kũigua twendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ, no nĩ twagĩrĩirũo nginya kuonanagia wendo witũ na ciĩko.

10. ‘Wendo ta wa andũ a nyina ũmwe ũtarĩ na ũhinga’ uumanaga na kĩĩ? Taarĩria. (1 Petero 1:22)

¹⁰ Petero aaugire atĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na “wendo ta wa andũ a nyina ũmwe [tũtarĩ na ũhinga]” kwerekera aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Thoma 1 Petero 1:22.) Wendo ta ũcio uumanaga na “wathĩki . . . harĩ ũhoro wa ma.” Ũhoro ũcio wa ma nĩ hamwe na ũrutani wa atĩ “Ngai ndarĩ mũthutũkanio.” (Atũm. 10:​34, 35) Tũtingĩkorũo tũgĩathĩkĩra watho wa Jesu wĩgiĩ kwendana angĩkorũo tũrĩonagia andũ amwe kĩũngano-inĩ wendo no tũkaga kuonia arĩa angĩ. Ma nĩ atĩ no tũkorũo na ũrata wa hakuhĩ na andũ amwe gũkĩra arĩa angĩ, o ta ũrĩa kwarĩ harĩ Jesu. (Joh. 13:23; 20:2) O na kũrĩ ũguo, Petero nĩ atũririkanagia atĩ nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gũkorũo na “wendo ta wa andũ a nyina ũmwe” kwerekera aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe.—1 Pet. 2:17.

11. ‘Kwenda andũ arĩa angĩ biũ kuuma ngoro’ kũhutĩtie ũndũ ũrĩkũ?

¹¹ Petero aatwĩkĩrire ngoro ‘twendanage biũ ithuĩ ene kuuma ngoro.’ Ciugo icio ‘kwendana biũ’ ciugĩte kwĩrutanĩria kwenda mũndũ o na rĩrĩa hangĩkorũo harĩ haritũ kũmuonia wendo. Kwa ngerekano, tũngĩka atĩa mũrũ wa Ithe witũ angĩtũrakaria kana atũhĩtĩrie? Kĩambĩrĩria-inĩ no tũigue tũkĩenda kwĩrĩhĩria handũ ha kũmuonia wendo. O na kũrĩ ũguo, Petero nĩ eerutire kuuma kũrĩ Jesu atĩ kwĩrĩhĩria gũtikenagia Ngai. (Joh. 18:​10, 11) Petero aandĩkire ũũ: “Mũtikarĩhage ũũru na ũũru kana kũrumana rĩrĩa mwarumwo. Ithenya rĩa ũguo, rĩhagai na kĩrathimo.” (1 Pet. 3:9) Ũngĩkoragwo na wendo mũnene nĩ ũrĩhotaga kũrũmbũiya na kuonania ũtugi nginya harĩ andũ arĩa mangĩkorũo magũturithĩtie.

12. (a) Nĩ atĩa ũngĩ wendo mũnene ũrĩtũtindĩkaga gwĩka? (b) O ta ũrĩa video ya Gitagĩra Kĩheo kĩa Ũrũmwe Witũ yonanĩtie-rĩ, ũngĩenda kwĩrutanĩria gwĩka atĩa?

¹² Marũa-inĩ ma mbere ma Petero, nĩ aahũthĩrire ciugo “wendo mũnene.” Wendo ta ũcio ndũhumbagĩra o mehia manini, no ũhumbagĩra “mehia maingĩ.” (1 Pet. 4:8) No kũhoteke Petero nĩ aaririkanire ũndũ ũrĩa Jesu aamũrutĩte mĩaka mĩingĩ mbere ĩyo wĩgiĩ kuohanĩra. Hĩndĩ ĩyo, no gũkorũo Petero eeciragia aarĩ mũtugi mũno akiuga atĩ nĩ angĩoheire mũrũ wa Ithe “nginya maita mũgwanja.” No Jesu aarutanire atĩ twagĩrĩirũo kuohanĩra “nginya maita 77,” ũguo nĩ kuuga atĩ tũtiagĩrĩirũo gũtara. (Mat. 18:​21, 22) Angĩkorũo nĩ wonaga arĩ ũritũ kũhũthĩra ũtaaro ũcio, ndũgakue ngoro! Ndungata ciothe itarĩ nginyanĩru cia Jehova rĩmwe cianaremwo kuohanĩra. Ũndũ ũrĩa wa bata nĩ kuoya makinya marĩa marabatarania nĩguo wohere mũrũ wa Ithe wanyu na mũcokie thayũ nake. c

13. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma hakorũo harĩ haritũ harĩ athuri a kĩũngano kũrũmbũiya aarĩ na ariũ a Ithe witũ?

¹³ Hatarĩ nganja, Petero ndaariganĩirũo nĩ ciugo ici Jesu aamwĩrire thutha wake kũriũkio: “Rĩithagia tũgondu twakwa.” (Joh.  21:16) Angĩkorũo ũrĩ mũthuri wa kĩũngano, nĩ ũĩ ciugo icio nĩ irakũhutia o nawe. O na kũrĩ ũguo, no hakorũo harĩ haritũ harĩ mũthuri wa kĩũngano kũgĩa mahinda ma kũruta wĩra ũcio wa bata. Athuri a kĩũngano nĩ magĩrĩirũo kwamba kũhingĩria famĩlĩ ciao mabataro ma kĩĩmwĩrĩ, ma ngoro, na ma kĩĩroho. Makĩria ma ũguo, nĩ merutanagĩria wĩra-inĩ wa kũhunjia o hamwe na kũhaarĩria na kũruta icunjĩ thĩinĩ wa mĩcemanio na igomano-inĩ. Amwe ao ningĩ nĩ mateithagĩrĩria Kamĩtĩ-inĩ cia Ũiguano na Thibitarĩ kana Rũhonge-inĩ rwa Gũcora/Mĩako. Hatarĩ nganja athuri a kĩũngano nĩ makoragwo na maũndũ maingĩ ma gwĩka!

14. Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia athuri a kĩũngano gũkorũo na wendi wa kũrĩithia rũũru? (1 Petero 5:​1-4)

¹⁴ Petero nĩ eekĩrire ngoro athuri arĩa angĩ a kĩũngano ‘marĩithagie rũũru rwa Ngai.’ (Thoma 1 Petero 5:​1-4.) Angĩkorũo ũrĩ mũthuri wa kĩũngano, nĩ tũĩ nĩ wendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ na nĩ wendete kũmarũmbũiya. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe no ũigue ũrĩ na maũndũ maingĩ kana ũnogete mũno nginya ũkaigua ta ũtangĩhota kũruta wĩra ũcio. Ũngĩka atĩa hĩndĩ ta ĩyo? Itũrũrĩra Jehova ngoro yaku. Petero aandĩkire: “Mũndũ o wothe angĩtungata, nĩ eke ũguo ta arehoka hinya ũrĩa Ngai aheanaga.” (1 Pet. 4:11) Aarĩ na ariũ a Ithe witũ no makorũo magĩcemania na moritũ matangĩthira mũtabarĩre-inĩ ũyũ wa maũndũ. No ririkanaga atĩ “mũrĩithi ũrĩa mũnene,” Jesu Kristo, no amateithie gũkĩra ũrĩa wee ũngĩhota gwĩka. No eke ũguo mahinda-inĩ maya na thĩinĩ wa thĩ njerũ. Ũndũ ũrĩa tu Jehova endaga athuri a kĩũngano meke, nĩ mende aarĩ na ariũ a Ithe wao, mamarũmbũiye, na matuĩke “cionereria harĩ rũũru.”

15. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano arũmbũyagia atĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁵ William, ũrĩa ũtungatĩte arĩ mũthuri wa kĩũngano kwa ihinda iraihu, nĩ ataũkagĩrũo nĩ ũguni wa kũrũmbũiya rũũru. Hĩndĩ ĩrĩa kĩngʼũki gĩa COVID-19 kĩaambĩrĩirie, we na athuri arĩa angĩ kĩũngano-inĩ kĩao nĩ maatigagĩrĩra o kiumia nĩ mahũũrĩra o mũhunjia thimũ ikundi-inĩ ciao cia kũhunjia. Agĩtaarĩria gĩtũmi aaugire ũũ: “Aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ maarĩ mĩciĩ-inĩ yao marĩ oiki, na ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o gwĩciria maũndũ ma kũmoraga ngoro.” Rĩrĩa mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ arĩ na mĩtangĩko, William athikagĩrĩria na kinyi nĩguo amenye maũndũ marĩa  maramũtanga na ũbataro ũrĩa arĩ naguo. Acokaga agetha mabuku kana video kuuma website-inĩ itũ iria angĩhũthĩra kũũmĩrĩria mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũcio. Aaugire ũũ: “Kũrũmbũiya aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ kwa bata mũno rĩu gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Nĩ twĩkĩraga kĩyo kĩnene gũteithia andũ kwĩruta igũrũ rĩgiĩ Jehova; tũrabatara gwĩkĩra kĩyo o ta kĩu kũrĩithia rũũru rwa Ngai, tũteithie aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũtũũra ũhoro-inĩ wa ma.”

16. Nĩ na njĩra ta irĩkũ tũngĩhũthĩra maũndũ marĩa tweruta kuumana na marũa ma Petero?

¹⁶ Twarĩrĩria o maũndũ maigana ũna tũngĩĩruta kuumana na marũa merĩ ma Petero. No gũkorũo nĩ wona handũ ũngĩbatara kũrutĩra wĩra. Kwa ngerekano, hihi no wende gwĩcũrania makĩria igũrũ rĩgiĩ irathimo iria igooka thĩinĩ wa thĩ njerũ? Hihi nĩ weigĩra muoroto wa kũhunjagia ũrĩ wĩra-inĩ, cukuru, kana ũrĩ mĩhangʼo-inĩ yaku ya o mũthenya? Hihi nĩ wona njĩra ingĩ ũngĩonania nacio wendo mũnene harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ? Athuri a kĩũngano, hihi nĩ mwĩhotorete kũrĩithia rũũru rwa Jehova mwĩyendeire? Ũngĩĩthuthuria ũtekwĩheenia wahota kuona ũndũ ũrabatara kũrutĩra wĩra. O na kũrĩ ũguo, ndũgakue ngoro. “Mwathani nĩ mũtugi,” na nĩ egũgũteithia kũrutĩra wĩra ũndũ ũcio. (1 Pet. 2:3) Petero atũheaga ũũma atĩ: “Ngai . . . we mwene nĩ ekũrĩkia kũmũmenyeria. Nĩ egũtũma mũrũme, nĩ ekũmwĩkĩra hinya, na nĩ egũtũma mwĩhande wega.”—1 Pet. 5:10.

17. Tũngĩaga gũkua ngoro na twĩtĩkĩrie Jehova atũmenyerie-rĩ, maumĩrĩro magaakorũo marĩ marĩkũ?

¹⁷ Kĩambĩrĩria-inĩ Petero aaiguaga atagĩrĩire gũkorũo hamwe na Mũrũ wa Ngai. (Luk. 5:8) No nĩ ũndũ wa ũrĩa aateithirio na njĩra ya wendo nĩ Jehova na Jesu, Petero nĩ aathiire na mbere gũkorũo arĩ mũrũmĩrĩri wa Kristo ategũkua ngoro. Nĩ ũndũ ũcio, Petero akĩagĩrĩra “gũtonya thĩinĩ wa Ũthamaki wa tene na tene wa Mwathani na Mũhonokia witũ Jesu Kristo.” (2 Pet. 1:11) Kĩu nĩ kĩheo kĩa bata mũno! O nawe ũngĩaga gũkua ngoro o ta Petero na wĩtĩkĩrie Jehova akũmenyerie, nĩ ũkaamũkĩra kĩheo kĩa muoyo wa tene na tene. Nĩ ‘ũgaakinyĩra muoroto wa wĩtĩkio waku, na nĩguo ũhonokio waku.’—1 Pet. 1:9.