RŨGANO RWA ŨTŨŨRO
Ũtũũro Ũiyũire Irathimo Ũtungata-inĩ wa Jehova
MWAKA-INĨ wa 1951, ndakoretwo ndakinya gataũni-inĩ ka Rouyn, gĩcigo-inĩ gĩa Quebec, bũrũri-inĩ wa Canada. Ngĩringaringa mũrango ũrĩa warĩ na andirethi ĩrĩa ndaheetwo. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe mũmishonarĩ wathiĩte Cukuru ya Gileadi wĩtagwo Marcel Filteau, a nĩwe wahingũrire mũrango. Aarĩ na mĩaka 23 na aarĩ mũraihu; na niĩ ndaarĩ na mĩaka 16 na ndaarĩ mũkuhĩ. Ngĩmuonia marũa makwa ma gũtũmwo ũtungata-inĩ wa ũpainia, na rĩrĩa aamathomire, akĩndora na akĩnjũria, “Mami wanyu nĩ oĩ kũrĩa ũrĩ?”
NDAREREIRŨO FAMĨLĨ-INĨ ĨGAYŨKANĨTE KĨĨNDINI
Ndaciarirũo mwaka-inĩ wa 1934. Aciari akwa maaumĩte Switzerland magathaamĩra taũni-inĩ ya Timmins, gĩcigo-inĩ kĩa Ontario, Canada. Kĩndũ mwaka-inĩ wa 1939, mami nĩ aambĩrĩirie gũthomaga ngathĩti cia Watchtower na gũthiĩ mĩcemanio-inĩ ya Aira a Jehova. Nĩ twathiaga nake tũrĩ hamwe na ciana icio ingĩ ithathatũ tũciaranĩirũo nacio. Thutha wa ihinda inini, nĩ aatuĩkire Mũira wa Jehova.
Baba ndakenirio nĩ itua rĩu rĩa mami, no mami nĩ eehotorete kũrũmia ũhoro ũrĩa wa ma tondũ nĩ aawendete. Aathiire na mbere kũũrũmia nginya rĩrĩa wĩra wa Aira a Jehova wahũũrirũo marubuku bũrũri-inĩ wa Canada mĩaka-inĩ ya 1940. Na hingo ciothe aarũmbũyagia baba na njĩra ya ũtugi na gĩtĩo, o na gũtuĩka baba nĩ aamũrumaga. Kĩonereria gĩake nĩ kĩandeithirie na gĩgĩteithia aarĩ na ariũ a maitũ gwĩtĩkĩra ũhoro wa ma. Nĩ twakenire tondũ thutha-inĩ baba nĩ oororoire na akĩambĩrĩria gũtũrũmbũiya na njĩra njegega.
KŨINGĨRA ŨTUNGATA-INĨ WA MAHINDA MOTHE
Mweri-inĩ wa Agosti, 1950, nĩ ndaathiire kĩgomano kĩarĩ na kĩongo, Wongerereku Ithondeka-inĩ rĩa Jehova, taũni-inĩ ya New York. Thutha wa gũcemania na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kuuma kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa thĩ na gũthikĩrĩria arĩa maathiĩte Cukuru ya Gileadi makĩhoywo ũhoro, nĩ ndekĩrirũo ngoro gũtungatĩra Jehova makĩria. Nĩ ndagĩire na mĩĩto o na makĩria ya kũingĩra ũtungata-inĩ wa mahinda mothe. Ndainũka, o rĩo nĩ ndaiyũririe fomu ya gũtuĩka painia wa hĩndĩ ciothe. No wabici ya rũhonge ya Canada nĩ yanyandĩkĩire marũa ĩkĩnjĩkĩra ngoro nyambe batithio. Ndabatithirio Oktomba 1, 1950, na mweri ũmwe thutha ũcio ngĩtuĩka painia wa hĩndĩ ciothe na ngĩtũmwo taũni-inĩ ya Kapuskasing ngatungate kuo. Taũni ĩyo yarĩ kũraihu mũno na kũrĩa ndaikaraga.
Mwaka-inĩ wa 1951, wabici ya rũhonge nĩ yekĩrire ngoro Aira a Jehova arĩa moĩ kwaria Kĩfaranja
marore kana no mahote gũthaamĩra gĩcigo-inĩ gĩa Quebec, kũrĩa kwaragio Kĩfaranja, tondũ gĩcigo kĩu kĩarĩ na bata mũnene wa ahunjia. Nĩ ndoĩ kwaria Kĩfaranja na Gĩthũngũ na kwoguo ngĩtĩkĩra gũthaamĩra kũu, na ngĩtũmwo ngatungate Rouyn. Gũtirĩ mũndũ ndoĩ taũni-inĩ ĩyo, kĩndũ kĩrĩa tu ndarĩ nakĩo nĩ andirethi ĩrĩa ndaheetwo, ta ũrĩa ngũgwetete hau kĩambĩrĩria-inĩ. No maũndũ nĩ maathiire o wega. Marcel nĩ aatuĩkire mũrata wakwa wa hakuhĩ, na ngĩkenera gũtungata Quebec kwa ihinda rĩa mĩaka ĩna, na ihinda-inĩ rĩu nĩ ndatuĩkire painia wa mwanya.GŨTHIĨ GILEADI NA GŨKORŨO NA MATANYA MAATĨRĨIRIO
Ndĩ Quebec, nĩ ndakenire gwĩtwo kĩrathi kĩa 26 gĩa Cukuru ya Gileadi, ĩrĩa yarĩ South Lansing, New York. Twarĩkirie kĩrathi Februarĩ 12, 1956, na ngĩtũmwo bũrũri ũrĩa rĩu wĩtagwo Ghana, b ũrĩa ũrĩ Afrika ya Ithũĩro. No itanathiĩ, ndabataraga kwamba gũcoka Canada nĩguo hangʼĩre visa. Ndeciragia ngũhũthĩra ciumia igĩrĩ kana ithatũ tu.
Ndabatarire gũikara Toronto mĩeri mũgwanja njetereire visa yakwa. Ihinda-inĩ rĩu ndaheirũo ũikaro nĩ famĩlĩ ya mũrũ wa Ithe witũ Cripps. Nĩ twamenyanire na mũirĩtu wao Sheila, na tũkĩendana nake. Ndĩ hakuhĩ kũmũũria kana no tũhikanie, nĩrĩo ndamũkĩrire visa yakwa. Twĩ na Sheila nĩ twahoire igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio, na tũkĩona arĩ wega nyambe thiĩ kũrĩa ndatũmĩtwo ngatungate. No nĩ twarĩkanĩire atĩ nĩ tũrĩandĩkanagĩra marũa, o twetereire tuone kana ihinda rĩũkĩte nĩ tũngĩahikanirie. Rĩu rĩtiarĩ itua ihũthũ, no thutha-inĩ nĩ tuonire atĩ rĩarĩ itua rĩrĩa rĩagĩrĩire.
Thutha wa gũthiĩ rũgendo kwa ihinda rĩa mweri ũmwe na mũgithi, meri ya mĩrigo, na ndege, nĩ ndakinyire taũni ya Accra, bũrũri-inĩ wa Ghana. Ndaheirũo wĩra wa gũtungata ndĩ mũrori wa ngʼongo. Wĩra ũcio wabataraga nduĩkanie Ghana guothe, o hamwe na bũrũri wa Ivory Coast (kũrĩa rĩu gwĩtagwo Côte d’Ivoire) na Togoland (kũrĩa rĩu gwĩtagwo Togo). Kaingĩ ndathiaga ndĩ wiki ngĩhũthĩra ngaari ĩrĩa ndaheetwo nĩ wabici. Nĩ ndakenagĩra mũno mahinda macio ndaceeragĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ.
Mahinda-inĩ ma wikendi nĩ ndateithagĩrĩria igomano-inĩ cia mĩthiũrũrũko. Tondũ tũtiarĩ na Nyũmba cia Igomano, ariũ a Ithe witũ maahũthagĩra itugĩ cia mĩtĩ ya bamboo na mathangũ ma mĩkĩndũ gũthondeka harĩa heekagĩrũo kĩgomano nĩguo andũ matikahĩe nĩ riũa mũno. Tondũ ariũ a Ithe witũ arĩa maarugagĩra arĩa moka kĩgomano matiakoragwo na fridge cia kũiga irio, nyamũ ciarehagwo irĩ muoyo, igathĩnjwo rĩrĩa kwabatarania.
Igomano-inĩ icio rĩmwe nĩ gwekĩkaga maũndũ ma mathekania. Hĩndĩ ĩmwe mũrũ wa Ithe witũ mũmishonarĩ wetagwo Herb Jennings c akĩruta mĩario, ngʼombe nĩ yokire ĩtengʼerete yumĩte na kũrĩa kwarugagĩrũo na ĩkĩambĩrĩria gũtũhatũhĩra hau mbere hakuhĩ na rĩarĩrio. Herb aabatarire kwamba gũtiga kũruta mĩario, nayo ngʼombe ĩyo yarĩ ndukanĩre mũno. No ariũ a Ithe witũ ana nĩ maahotire kũmĩnyita na makĩmĩcokia kũrĩa kwarugagĩrũo, na andũ makiugĩrĩria.
Kiumia-inĩ gĩa kĩgomano, ndonanagia thenema ya The New World Society in Action icagi-inĩ iria irĩ hakuhĩ. Ndohagĩrĩria gĩtambaya kĩa rangi mwerũ gatagatĩ ga ikĩngĩ igĩrĩ kana mĩtĩ ĩrĩ, ngamũrĩkithia thenema ho nĩguo andũ mahote kuona wega. Andũ nĩ maakenagĩra mũno. Aingĩ ao rĩakoragwo rĩrĩ riita rĩa mbere kwĩrorera thenema. Maahũraga hĩ makenete mũno rĩrĩa mona andũ makĩbatithio. Thenema ĩyo nĩ yateithirie andũ kũmenya atĩ tũkoragwo tũrĩ ithondeka rĩrĩ na ũrũmwe thĩinĩ wa thĩ yothe.
Thutha wa gũtungata kĩndũ mĩaka ĩĩrĩ thĩinĩ wa Afrika, nĩ ndakeneire gũthiĩ kĩgomano gĩa kĩĩmabũrũri mwaka wa 1958 taũni-inĩ ya New York. Nĩ ndakenire mũno kuonana na Sheila. Ookĩte aumĩte Quebec, kũrĩa aatungataga arĩ painia wa mwanya. Nĩ twakoretwo tũkĩandĩkanĩra marũa, no rĩu ngĩhũthĩra ihinda rĩu twarĩ hamwe kũmũũria kana no tũhikanie, na agĩtĩkĩra. Nĩ ndandĩkĩire Mũrũ wa Ithe Witũ Knorr d marũa, ngĩmũũria kana hihi Sheila no etwo Cukuru ya Gileadi na thutha ũcio atũmwo Afrika tũtungatage hamwe nake, na agĩtĩkĩra. Thutha-inĩ Sheila nĩ ookire Ghana na tũkĩhikania nake Oktomba 3, 1959 taũni-inĩ ya Accra. Jehova nĩ aatũrathimire mũno nĩ ũndũ wa kũiga ũthathaiya wake mbere ũtũũro-inĩ witũ.
GŨTUNGATA HAMWE BŨRŨRI-INĨ WA CAMEROON
Mwaka-inĩ wa 1961, nĩ twatũmirũo bũrũri-inĩ wa Cameroon. Nĩ nderirũo ndeithĩrĩrie harĩ kwambĩrĩria
wabici njerũ ya rũhonge na kwoguo ndaarĩ na maũndũ maingĩ mũno ma gwĩka. Tondũ nĩ niĩ ndatuirũo mũtabarĩri wa wabici ya rũhonge, ndaarĩ na maũndũ maingĩ ma kwĩruta. Thutha ũcio mwaka-inĩ wa 1965, nĩ twamenyire atĩ Sheila aarĩ mũritũ. Kwaria ma, ndwarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ gwĩtĩkĩra atĩ nĩ tũngĩatuĩkire aciari. No o rĩrĩ twagĩa na mĩĩto ya gweterera kĩheo kĩu na twambĩrĩria kũbanga ũrĩa tũgũcoka Canada, tũkĩgĩa na ihũũra inene.Nda ya Sheila nĩ yaumire. Ndagĩtarĩ aatwĩrire atĩ kaana kau gaitũ kaarĩ kahĩĩ. Ũndũ ũcio wekĩkire mĩaka makĩria ma 50 mĩhĩtũku, no ndũrĩ wariganĩra. O na gũtuĩka ũndũ ũcio nĩ watũtuurithirie mũno, nĩ twathiire na mbere na ũtungata witũ tondũ nĩ twawendete mũno.
Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a Cameroon nĩ maanyariragwo kaingĩ nĩ ũndũ wa kwaga kwĩingĩrania na maũndũ ma gĩũteti. Maũndũ maaritũhaga o na makĩria hĩndĩ ya ithuurano. Ũndũ ũrĩa twetigĩraga ndũgekĩke wa Aira a Jehova kũhũũrũo marubuku, nĩ wekĩkire Mĩĩ 13, 1970. Wabici itũ njerũ ĩrĩa twakoretwo twathamĩra mĩeri ĩtano tu mbere ĩyo nĩ yatahirũo nĩ thirikari. Ihinda-inĩ rĩa kiumia kĩmwe, amishonarĩ othe, nginya o na niĩ na Sheila, nĩ twaingatirũo bũrũri-inĩ ũcio. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũtiga aarĩ na ariũ a Ithe witũ tondũ nĩ twamendete mũno, na nĩ twarigagwo ũrĩa kũngĩathiire harĩ o thutha ũcio.
Mĩeri ĩtandatũ ĩrĩa yarũmĩrĩire, twatungatire wabici-inĩ ya rũhonge ya Faranja. Ndĩ kũu nĩ ndathiire na mbere gwĩka ũrĩa wothe ingĩahotire nĩguo nũmbũiye mabataro ma aarĩ na ariũ a Ithe witũ a Cameroon. Dicemba mwaka-inĩ o ro ũcio, nĩ twatũmirũo wabici ya rũhonge ya Nigeria, ĩrĩa yambĩrĩirie kũrũmbũiya wĩra witũ bũrũri-inĩ wa Cameroon. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a Nigeria nĩ maatũnyitire ũgeni marĩ na wendo mũingĩ, na tũgĩkenera gũtungata kuo mĩaka ĩigana ũna.
ITUA RĨTAARĨ IHŨTHŨ
Mwaka-inĩ wa 1973, nĩ twabatarire gũtua itua rĩarĩ iritũ mũno. Sheila nĩ aakoretwo akĩhiũrania na mathĩna manene ma mwĩrĩ. Hĩndĩ ĩmwe tũthiĩte kĩgomano taũni-inĩ ya New York, aanjĩrire ũũ akĩrĩraga: “Rĩu ndĩraigua nemereirũo biũ! Ndĩraigua thirĩtwo nĩ hinya nĩ ũndũ wa kũrwaraga kaingĩ.” Twatungatĩte hamwe nake Afrika ya Ithũĩro makĩria ma mĩaka 14. Nĩ ndakenaga mũno kuona ũrĩa aatungataga arĩ mwĩhokeku, ĩndĩ nĩ twabataraga gwĩka mogarũrũku. Thutha wa kwarĩrĩria ũndũ ũcio na kũhoya mũno igũrũ rĩaguo, nĩ twatuire itua rĩa gũcoka Canada, kũrĩa tũngĩahotire kũrũmbũiya ũgima wake wa mwĩrĩ na njĩra njegega. Itua rĩa gũtiga ũtungata wa ũmishonarĩ na ũtungata wa mahinda mothe nĩrĩo itua rĩrĩa iritũ mũno na rĩa kĩeha twanatua.
Rĩrĩa twacokire Canada, nĩ ndaheirũo wĩra nĩ mũrata wakwa wa ihinda iraihu ũrĩa weendagia ngaari taũni-inĩ ya mwena wa rũgongo wa Toronto. Twakomborire nyũmba, tũkĩgũra indo itaarĩ njerũ cia nyũmba, na tũkĩhota kwambĩrĩria ũtũũro tũtarĩ na mathiirĩ. Twendaga gũtũũra ũtũũro mũhũthũ, tũkĩĩrĩgagĩrĩra atĩ hĩndĩ ĩmwe nĩ tũngĩacokereire ũtungata wa mahinda mothe. Nĩ twamakire mũno kuona atĩ nĩ twahotire gũcokerera ũtungata ũcio na ihenya gũkĩra ũrĩa twerĩgagĩrĩra.
Nĩ ndambĩrĩirie kwĩrutĩra mĩthenya ya Njuuma wĩra-inĩ wa mwako wa Nyũmba ya Kĩgomano ya Norval, gĩcigo-inĩ kĩa Ontario. Thutha wa ihinda, nĩ ndaheirũo mweke wa gũtungata ndĩ mũrori wa Nyũmba ĩyo ya Kĩgomano. Tondũ ũgima wa mwĩrĩ wa Sheila wathiaga wagagĩrĩte, nĩ tuoonire atĩ no tũhote kũhingia wĩra ũcio, na kwoguo mweri-inĩ wa Juni, 1974, tũgĩthamĩra nyũmba yarĩ kĩwanja-inĩ kĩa Nyũmba ĩyo ya Kĩgomano. Nĩ twakenire mũno gũcokerera ũtungata wa mahinda mothe.
Warĩ ũndũ mwega kuona atĩ ũgima wa mwĩrĩ wa Sheila wathiaga o wagagĩrĩte. Mĩaka ĩĩrĩ thutha ũcio nĩ twaheirũo wĩra wa gũceeragĩra ciũngano. Mũthiũrũrũko ũrĩa twaheirũo warĩ gĩcigo-inĩ kĩa Manitoba, kĩrĩa kĩoĩkaine mũno nĩ ũndũ wa ũrĩa rĩmwe gwakoragwo na heho nene. Ĩndĩ nĩ twakenagĩra mũno wendo mũnene ũrĩa tuoonagio nĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Nĩ twerutire atĩ gũtiramakania kũrĩa tũratungata, no ũndũ ũrĩa wa bata nĩ gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova, kũrĩa guothe tũngĩkorũo tũrĩ.
ŨNDŨ WA BATA NDERUTIRE
Thutha wa kũruta wĩra wa gũceerera ciũngano mĩaka ĩigana ũna, nĩ twetirũo Betheli ya Canada tũgatungate kuo mwaka-inĩ wa 1978. Ihinda inini thutha ũcio, nĩ nderutire ũndũ wa bata, o na gũtuĩka nĩ ndatuurirũo mũno. Kũrĩ hĩndĩ ndaheirũo mweke wa kũruta mĩario ya ithaa rĩmwe na nuthu na rũthiomi rwa Kĩfaranja mũcemanio-inĩ wa mwanya taũni-inĩ ya Montreal. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, mĩario yakwa ndĩarĩ ya kũgucĩrĩria ũndũ athikĩrĩria mangĩahotire gũtwarana na niĩ, na kwoguo mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wa Rũhonge rwa Ũtungata nĩ aaheire ũtaaro wĩgiĩ ũndũ ũcio. Ma nĩ atĩ, nĩ ndabatiĩ gũkorũo njũĩ atĩ ndikoragwo na kĩheo gĩa kũrutana. No ndiaiyũkirie ũtaaro ũcio na njĩra njega. Ndeereti itũ ndĩarĩkĩrĩire wega. Nĩ ndarakarire tondũ hatirĩ ũndũ aangathĩrĩirie naguo tiga o kũnduta mahĩtia. Ndiekire wega nĩ kũmenereria ũtaaro nĩ ũndũ wa njĩra ĩrĩa ndaheirũo nayo na ũrĩa ndaiguaga kwerekera mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa waheire ũtaaro ũcio.
Thikũ cigana ũna thutha ũcio, nĩ ndaarĩirio nĩ mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio. Nĩ ndetĩkĩrire atĩ ndiaiyũkirie ũtaaro ũcio wega na ngĩhoya mũhera. Thutha ũcio nĩ ndaaranĩirie na mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa waheete ũtaaro ũcio, na nĩ eehaarĩirie kũnjohera. Ũndũ ũcio nĩ wandutire ithomo itakaariganĩrũo rĩgiĩ gũkorũo na wĩnyihia. (Thim. 16:18) Nĩ hoete Jehova maita maingĩ igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio, na nĩ nduĩte itua rĩa gwĩthema gũkorũo na mwerekera mũũru rĩrĩa ndaheo ũtaaro.
Ngoretwo Betheli ya Canada makĩria ma mĩaka 40, na kuuma mwaka wa 1985 ngoretwo ngĩtungata Kamĩtĩ-inĩ ya Wabici ya Rũhonge. Mweri-inĩ wa Februarĩ 2021, mũtumia wakwa nyendete Sheila nĩ aakuire. Makĩria ma kũhiũrania na kĩeha gĩa gũkuĩrũo, nĩ ngĩte na mathĩna ma mwĩrĩ. No ũtungata wa Jehova nĩ ũtũmĩte ngorũo na gĩkeno na maũndũ maingĩ ma gwĩka ũũ atĩ ndimenyaga ‘matukũ magĩthiĩ.’ (Koh. 5:20) O na gũtuĩka nĩ njemanĩtie na moritũ matiganĩte ũtũũro-inĩ wakwa, gĩkeno kĩrĩa ngĩte nakĩo nĩ gĩkĩrĩte moritũ macio. Kũiga Jehova mbere ũtũũro-inĩ wakwa na gũkorũo ũtungata-inĩ wa mahinda mothe mĩaka 70 nĩ kũndeheire irathimo nyingĩ. Ihoya rĩakwa nĩ atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa ethĩ nĩ megũthiĩ na mbere kũiga Jehova mbere ũtũũro-inĩ wao, tondũ ndĩ na ma atĩ meka ũguo nĩ mekũgĩa na ũtũũro ũiyũire irathimo na gĩkeno, ũrĩa tũngĩgĩa naguo tu rĩrĩa twatungatĩra Jehova.
a Rora rũgano rwa ũtũũro rwa Marcel Filteau rũrĩ na kĩongo, “Yehova Ni Ngome na Nguvu Yangu,” thĩinĩ wa ngathĩti ya Mnara wa Mlinzi ya Februarĩ 1, 2000.
b Gũkinyĩria mwaka wa 1957, gĩcigo kĩu kĩa Afrika gĩaathagwo nĩ Ngeretha na gĩetagwo Gold Coast.
c Rora rũgano rwa ũtũũro rwa Herbert Jennings rũrĩ na kĩongo, “Hamjui Uhai Wenu Utakuwa Nini Kesho,” thĩinĩ wa ngathĩti ya Mnara wa Mlinzi ya Dicemba 1, 2000.
d Nathan H. Knorr nĩwe watongoragia wĩra witũ hĩndĩ ĩyo.