1-2. Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa kũmbwo tũrĩ na ũhoti wa kũgĩa na gĩkeno kĩnene rĩrĩa twaheana gũkĩra rĩrĩa twamũkĩra?

 RĨRĨA Jehova oombire andũ, aamombire marĩ na ũhoti wa kũgĩaga na gĩkeno kĩnene rĩrĩa maheana gũkĩra rĩrĩa maamũkĩra. (Atũm. 20:35) No hihi ũguo nĩ kuuga atĩ tũtigĩaga na gĩkeno rĩrĩa twamũkĩra? Aca. Hatarĩ nganja nĩ tũkenaga rĩrĩa twaheo kĩheo. No nĩ tũiguaga tũrĩ na gĩkeno kĩnene o na makĩria rĩrĩa twaheana. Na ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, nĩ tũgunĩkaga nĩ ũndũ wa Jehova gũtũũmba na njĩra ĩyo. Nĩkĩ?

² Nĩ ũndũ wa ũrĩa Jehova atũmbĩte, no tũhote kuongerera gĩkeno ũtũũro-inĩ witũ. No twĩke ũguo na njĩra ya gũcaria mĩeke ya kũheana. Na githĩ ũndũ ũcio ndũronania ũrĩa tũmbĩtwo na njĩra ya magegania?—Thab. 139:14.

3. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma Jehova etwo “Ngai ũrĩa mũkeni”?

³ Tondũ Maandĩko matwĩraga atĩ arĩa maheanaga nĩ makoragwo na gĩkeno, no tũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩtũmaga Jehova etwo “Ngai ũrĩa mũkeni.” (1 Tim. 1:11) Nĩwe warĩ wa mbere harĩ kũheana, na gũtirĩ ũngĩ ũngĩheana na njĩra nene gũkĩra Jehova. O ta ũrĩa mũtũmwo Paulo aaugire, Jehova nĩwe “ũtũmaga tũkorũo muoyo, tũkahota gwĩtwara, na tũgakorũo ho.” (Atũm. 17:28) Hatarĩ nganja, “kĩheo o gĩothe kĩega na gĩkinyanĩru” kiumaga kũrĩ Jehova.—Jak. 1:17.

4. Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia gũkorũo na gĩkeno o na makĩria?

⁴ Hatarĩ nganja ithuothe no twende kũgĩa na gĩkeno kĩnene o na makĩria kĩrĩa kiumanaga na kũheana. No tũgĩe nakĩo tũngĩĩgerekania  na Jehova harĩ kuonania ũtaana. (Ef. 5:1) Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũgũthuthuria kĩonereria gĩake na twĩrute ũrĩa tũngĩka rĩrĩa tuona ta andũ arĩa angĩ mataronania ngatho nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa tũramekĩra. Gwĩka ũguo nĩ gũgũtũteithia kuongerera gĩkeno kĩrĩa tũgĩaga nakĩo nĩ ũndũ wa kũheana, na gũgĩtũũria.

WĨGEREKANIE NA ŨTAANA WA JEHOVA

5. Nĩ indo ta irĩkũ Jehova atũheaga?

⁵ Jehova atuonagia ũtaana na njĩra ta irĩkũ? Ta wĩcirie ngerekano imwe. Jehova nĩ atũheaga indo iria tũrabatara. Ti hingo ciothe tũkoragwo na kĩrĩa gĩothe tũrenda, no Jehova nĩ atigagĩrĩra atĩ tũrĩ na kĩrĩa tũrabatara. Kwa ngerekano, nĩ atigagĩrĩra atĩ tũrĩ na irio, nguo, na handũ ha gũikara. (Thab. 4:8; Mat. 6:​31-33; 1 Tim. 6:​6-8) Jehova ndatũheaga indo icio atĩ tondũ tu nĩ araigua nĩ abatiĩ gwĩka ũguo. Hihi nĩ kĩĩ kĩmũtindĩkaga gũtũhe indo icio?

6. Tũreruta atĩa kuumana na Mathayo 6:​25, 26?

⁶ Jehova atũheaga indo iria tũrabatara tondũ nĩ atwendete. Ta wĩcirie ciugo cia Jesu iria irĩ thĩinĩ wa Mathayo 6:​25, 26. (Thoma.) Jesu akĩhũthĩra ngerekano ya nyoni aaugire ũũ: “Itihandaga mbegũ kana ikagetha kana ikaiga irio makũmbĩ.” No ta rora ũrĩa aathiire na mbere kuuga: “Ithe wanyu wa igũrũ nĩ aciheaga gĩa kũrĩa.” Jesu aacokire akiuga ũũ: “Githĩ inyuĩ mũtikĩrĩ a bata gũcikĩra?” Tũreruta atĩa? Jehova onaga ndungata ciake irĩ cia bata mũno gũkĩra nyamũ. Angĩkorũo Jehova nĩ aheaga nyamũ kĩrĩa irabatara, o na ithuĩ no tũkorũo na ma atĩ nĩ arĩtũrũmbũyagia. O ta mũciari ũrĩ wendo, Jehova ahingagĩria andũ a famĩlĩ yake mabataro tondũ nĩ amendete.—Thab. 145:16; Mat. 6:32.

7. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ ĩmwe tũngĩĩgerekania na Jehova harĩ kuonania ũtaana? (Ningĩ rora mbica.)

⁷ O ta Jehova, o na ithuĩ no tũheage arĩa angĩ indo iria marabatara tũgĩtindĩkwo nĩ wendo. Kwa ngerekano-rĩ, hihi nĩ ũĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũrabatara ũteithio wa irio kana nguo? Jehova no akũhũthĩre kũmũhe ũteithio ũrĩa arabatara. Andũ a Jehova nĩ mahiũhaga kũheana ũteithio, makĩria hĩndĩ ya moritũ. Kwa ngerekano hĩndĩ ya kĩngʼũki gĩa COVID-19, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maaheanire irio, nguo, na indo ingĩ kũrĩ arĩa maarĩ na ũbataro. Ningĩ nĩ maarutire mĩhothi nĩ ũndũ wa gũteithĩrĩria wĩra wa thĩ yothe. Mĩhothi ĩyo nĩ yateithĩrĩirie wĩra-inĩ wa kũheana  ũteithio thĩinĩ wa thĩ yothe. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio nĩ meekire kũringana na ũrĩa Ahibirania 13:16 yugaga: “Mũtikanariganĩrũo gwĩkaga wega na kũgayagĩra arĩa angĩ kĩrĩa mũrĩ nakĩo, nĩ ũndũ Ngai nĩ akenagio mũno nĩ magongona ta macio.”

8. Hinya wa Jehova ũtũteithagia atĩa? (Afilipi 2:13)

⁸ Jehova nĩ atũheaga hinya. Jehova nĩ arĩ hinya mũingĩ na nĩ akenaga kũgaĩra ndungata ciake hinya ũcio. (Thoma Afilipi 2:13.) Hihi nĩ ũrĩ wamũhoya hinya wa kũregana na igerio rĩna, kana hinya wa gũkirĩrĩria ũndũ mũritũ? Ningĩ no gũkorũo wanamũhoya akũhe hinya wa gwĩka maũndũ weendaga kũhingia. Rĩrĩa mahoya maku maacokirio, no gũkorũo nĩ wetĩkanirie na ciugo cia mũtũmwo Paulo ũrĩa waugire: “Maũndũ-inĩ mothe nĩ ngoragwo na hinya kũgerera ũrĩa ũũheaga hinya.”—Afil. 4:13.

9. Tũngĩĩgerekania atĩa na Jehova harĩ ũrĩa ahũthagĩra hinya wake na njĩra ya ũtaana? (Ningĩ rora mbica.)

⁹ O na gũtuĩka tũtirĩ akinyanĩru, no twĩgerekanie na ũrĩa Jehova ahũthagĩra hinya wake na njĩra ya ũtaana. O na angĩkorũo tũtingĩhota kũgaĩra arĩa angĩ hinya witũ, no tũhũthĩre hinya ũrĩa tũrĩ naguo kũmateithia. Kwa ngerekano, no tũteithie Mũkristiano mũkũrũ kana mũrwaru na njĩra ya kũmũgĩrĩra indo nduka-inĩ, kana kũmũteithia mawĩra ma mũciĩ. Ningĩ maũndũ maitũ mangĩtwĩtĩkĩria, no twĩrutĩre gũteithĩrĩria gũtheria na kũmenyerera Nyũmba ya Ũthamaki. Twahũthĩra hinya witũ na njĩra ta icio nĩ tũrĩgunaga aarĩ na ariũ a Ithe witũ.

10. Tũngĩkĩra arĩa angĩ hinya atĩa kũgerera ciugo citũ?

¹⁰ Ningĩ ririkana atĩ ciugo nĩ irĩ hinya. Hihi harĩ mũndũ ũĩ ũngĩigua ekĩrĩtwo hinya ũngĩmũgaathĩrĩria kuuma ngoro? Hihi harĩ mũndũ ũĩ ũrabatara kũũmĩrĩrio? Angĩkorũo nĩ harĩ, no woe ikinya rĩa kũmuonia atĩ nĩ ũramũrũmbũiya. No ũmũceerere, ũmũhũũrĩre thimũ, kana ũmũtũmĩre kandi, marũa, kana ndũmĩrĩri nguhĩ. Ndũgatangĩke mũno nĩ ũrĩa ũkuuga. Ciugo nguhĩ cia kuuma ngoro no ikorũo nĩcio mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ arabatara, nĩguo athiĩ na mbere gũkorũo arĩ mwĩhokeku kana ahote kũhiũrania na ũndũ ũrĩa aragerera.—Thim. 12:25; Ef. 4:29.

11. Jehova aheanaga ũũgĩ wake na njĩra ĩrĩkũ?

¹¹ Jehova nĩ aheanaga ũũgĩ. Jakubu aaugire ũũ: “Mũndũ o na ũrĩkũ wanyu angĩkorũo atarĩ na ũũgĩ, nĩ athiĩ na mbere kũhoya Ngai na nĩ ekũheo, nĩ gũkorũo Ngai aheaga andũ othe arĩ na ũtaana na ategũcaria mahĩtia.” (Jak. 1:5; kohoro ka magũrũ-inĩ.) Ciugo icio ironania atĩ Jehova ndeigagĩra ũũgĩ wake, no nĩ aũheanaga arĩ na ũtaana. Ningĩ nĩ ironania atĩ Jehova aheanaga ũũgĩ “ategũkũũmana” kana  “ategũcaria mahĩtia.” Gũtirĩ hĩndĩ atũmaga tũigue tũconokete nĩ ũndũ wa kũmũhoya ũtongoria wake. O na atwĩkĩraga ngoro tũũcarie.—Thim. 2:​1-6.

12. Nĩ mĩeke ĩrĩkũ tũkoragwo nayo ya kũgaĩra andũ arĩa angĩ ũũgĩ witũ?

¹² Hihi no twĩgerekanie na Jehova na njĩra ya kũgayagĩra andũ arĩa angĩ ũũgĩ ũrĩa tũrĩ naguo? (Thab. 32:8) Andũ a Jehova nĩ makoragwo na mĩeke mĩingĩ ya kũgaĩra andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa merutĩte. Kwa ngerekano, nĩ tũmenyeragia arĩa marambĩrĩirie kũhunjia ica ikuhĩ. Athuri a kĩũngano marĩ na wetereri nĩ mateithagia ndungata cia kĩũngano na ariũ a Ithe witũ arĩa abatithie kwĩruta ũrĩa mangĩhingia mawĩra marĩa mehokeirũo kĩũngano-inĩ. Nao arĩa mena ũmenyeru wa gwaka na kũmenyerera nyũmba cia ithondeka, nĩ marutaga arĩa matarĩ na ũmenyeru kũhingia wĩra ũcio.

13. Tũngĩĩgerekania atĩa na Jehova rĩrĩa tũramenyeria arĩa angĩ?

¹³ Wĩrutanagĩrie kwĩgerekania na Jehova rĩrĩa ũramenyeria arĩa angĩ. Ririkana atĩ Jehova aheanaga ũũgĩ wake arĩ na ũtaana. Kwoguo o na ithuĩ twagĩrĩirũo gũkorũo twĩhaarĩirie kũgaĩra arĩa tũramenyeria ũmenyo na ũũgĩ ũrĩa twĩ naguo. Tũtiĩigagĩra maũndũ mamwe tũgĩĩtigĩra atĩ mũthia-inĩ mũndũ ũrĩa tũramenyeria ahota kwĩhokerũo wĩra ũrĩa twĩ naguo. Ningĩ nĩ twĩthemaga gũkorũo na muonere wa atĩ tondũ ithuĩ tũtiamenyeririo, o na ithuĩ tũtikũmenyeria arĩa angĩ. Andũ a Jehova matibatiĩ gũkorũo na mwerekera ta ũcio. Handũ ha ũguo, nĩ tũkenagĩra kũgaĩra arĩa angĩ ũũgĩ ũrĩa wothe twĩ naguo, na tũkehotora ‘kwĩheana’ biũ tũkĩmamenyeria. (1 Thes. 2:8) Na twĩrĩgagĩrĩra atĩ o nao nĩ “megũkorũo marĩ agĩrĩru biũ kũruta andũ arĩa angĩ.” (2 Tim. 2:​1, 2) O mũndũ angĩgayagĩra arĩa angĩ ũũgĩ ũrĩa arĩ naguo, ithuothe nĩ tũrĩongagĩrĩra ũũgĩ na tũgakorũo na gĩkeno makĩria.

RĨRĨA TUONA TA ANDŨ MATARATŨCOKERIA NGATHO

14. Andũ aingĩ mekaga atĩa rĩrĩa twamonia ũtaana?

¹⁴ Rĩrĩa tuonania ũtaana, makĩria harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ, kaingĩ nĩ matũcokagĩria ngatho. No matũtũmĩre ndũmĩrĩri ya gũcokia ngatho kana monanie ngatho na njĩra ĩngĩ. (Kol. 3:15) Ngatho ciao nĩ itũmaga tũgĩe gĩkeno o na makĩria.

15. Twagĩrĩirũo kũririkana ũndũ ũrĩkũ rĩrĩa andũ amwe maga gũtũcokeria ngatho?

¹⁵ O na kũrĩ ũguo, rĩmwe andũ no mage gũtũcokeria ngatho. Kũrĩ hĩndĩ tũngĩhũthĩra mahinda, hinya, kana indo citũ gũteithia arĩa angĩ, no tuone ta matanatindanĩra na kĩyo gitũ. Kũngĩthiĩ ũguo-rĩ, tũngĩĩthema atĩa gũkua ngoro kana kũũrũo nĩ gĩkeno? Ririkanaga ciugo cia rĩandĩko ritũ rĩa mũthingi rĩa Atũmwo 20:35. Gĩkeno gitũ rĩrĩa tũraheana gĩtiĩhocagia harĩ ũrĩa arĩa angĩ mekũiyũkia ũtaana witũ. No tũhote kũheanaga tũkenete o na tũngĩona ta arĩa angĩ mataronania ngatho. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gwĩka ũguo? Rekei tuone maũndũ maigana ũna.

16. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkanaga rĩrĩa tũraheana?

¹⁶ Ririkanaga atĩ rĩrĩa ũraheana ũkoragwo ũkĩĩgerekania na Jehova. Aheaga andũ indo njega gũtekũmakania kana marĩ na ngatho kana matirĩ. (Mat. 5:​43-48) Jehova atwĩrĩire atĩ rĩrĩa o na ithuĩ twaheana ‘tũtegũtanya kũrĩhwo, kĩheo gitũ kĩrĩkoragwo kĩrĩ kĩnene.’ (Luk. 6:35) Kiugo “kũrĩhwo” mũhari-inĩ ũcio kĩronania ũndũ o wothe tũngĩĩrĩgĩrĩra rĩrĩa twaheana, nginya gũcokerio ngatho. Kwoguo gũtekũmakania kana mũndũ nĩ egũtũcokeria ngatho kana ndegũtũcokeria, hingo ciothe Jehova nĩ arĩtũrathimaga nĩ ũndũ wa  maũndũ mega marĩa twĩkagĩra arĩa angĩ, na nĩ ũndũ wa gũkorũo tũrĩ ‘andũ maheanaga makenete.’—Thim. 19:17; 2 Kor. 9:7.

17. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ ũrĩtũteithagia kũheanaga tũkenete? (Luka 14:​12-14)

¹⁷ Ũndũ ũngĩ ũngĩtũteithia kwĩgerekania na Jehova rĩrĩa tũraheana, nĩ kũrũmĩrĩra ũtaaro wa Jesu ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Luka 14:​12-14. (Thoma.) Ma nĩ atĩ, ti ũũru kũnyitana ũgeni kana kuonania ũtaana na njĩra ingĩ harĩ andũ arĩa marĩ na ũhoti wa gũtwĩkĩra maũndũ ta macio. O na kũrĩ ũguo-rĩ, ĩ tũngĩona atĩ kaingĩ tũheanaga tũkĩĩrĩgĩrĩra atĩ o na ithuĩ nĩ tũkũheo? Kũrũmĩrĩra ũtaaro wa Jesu no gũtũteithie. No tuonanie ũtaana harĩ mũndũ tũramenya atĩ ndarĩ na ũhoti wa gũtũrĩha na njĩra o yothe. Tweka ũguo nĩ tũkũgĩa na gĩkeno, tondũ tũgũkorũo tũkĩĩgerekania na Jehova. Mwerekera ta ũcio ningĩ nĩ ũrĩtũteithagia gũtũũria gĩkeno gitũ rĩrĩa arĩa angĩ maga gũtũcokeria ngatho.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩthema na nĩkĩ?

¹⁸ Wĩtheme gũtuĩra arĩa angĩ. (1 Kor. 13:7) Mũndũ angĩaga gũtũcokeria ngatho, no twĩyũrie: ‘Hihi nĩ ngatho atarĩ-ĩ, kana no kũriganĩrũo ariganĩrũo gũtũcokeria ngatho?’ Kwahoteka harĩ na maũndũ mangĩ maratũmire age kuonania ngatho ta ũrĩa tũrerĩgagĩrĩra. Andũ amwe no makorũo marĩ na ngatho nyingĩ ngoro-inĩ, no makaremwo gũcionania. No makorũo magĩconoka kwamũkĩra ũteithio, makĩria angĩkorũo mbere ĩyo nĩ mararĩ na ũhoti wa gũteithia arĩa angĩ. O ũrĩa kũngĩkorũo kũrĩ, wendo witũ wa Gĩkristiano nĩ ũrĩtũtindĩkaga kwaga gũtuĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ, na tũgathiĩ na mbere kũheana tũkenete.—Ef. 4:2.

19-20. Wetereri nĩ wa bata nĩkĩ rĩrĩa tũronia andũ arĩa angĩ ũtaana? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁹ Koragwo na wetereri. Mũthamaki Suleimani aaugire ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ kuonania ũtaana: “Ikia mũgate waku igũrũ rĩa maĩ, tondũ thutha wa matukũ maingĩ nĩ ũkaawona rĩngĩ.” (Koh. 11:1) O ta ũrĩa ciugo icio ironania, andũ amwe no macokie ngatho “matukũ maingĩ” thutha wa kũmonia ũtaana. Ũguo nĩguo gwathiire harĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe.

 ²⁰ Mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku, mũtumia wa mũrori ũmwe wa mũthiũrũrũko nĩ aatũmĩire mwarĩ wa Ithe witũ wakoretwo abatithio kandi ĩrĩ na ciugo cia kũmwĩkĩra ngoro atũũre arĩ mwĩhokeku. Thutha wa kĩndũ mĩaka ĩnana, mwarĩ wa Ithe witũ ũcio nĩ aamwandĩkĩire marũa, akĩmwĩra ũũ: “Ndona arĩ wega ngwandĩkĩre ngwĩre ũrĩa ũkoretwo ũrĩ ũteithio mũnene harĩ niĩ mĩaka ĩyo yothe o na ũtekũmenya.” Agĩcoka akiuga ũũ: “Nĩ ndahutirio mũno nĩ ciugo iria wanyandĩkĩire, na ndirĩ ndariganĩrũo nĩ rĩandĩko rĩrĩa wagwetete.” a Thutha wa gũtaarĩria moritũ mamwe marĩa aageragĩra, aaugire ũũ: “Kũrĩ hĩndĩ ndaiguaga nguĩte ngoro, ngaigua ngĩenda gũtiganĩria maũndũ mothe, nginya gũtungatĩra Jehova. No hingo ciothe nĩ ndaririkanaga rĩandĩko rĩrĩa wanyandĩkĩire na rĩkahe hinya wa gũthiĩ na mbere.” Aacokire akiuga: “Gũtirĩ ũndũ ũngĩ wananyũmĩrĩria na gĩkĩro kĩu ihinda-inĩ rĩu rĩa mĩaka ĩnana.” Ta wĩcirie ũrĩa mũtumia ũcio wa mũrori wa mũthiũrũrũko aakenire rĩrĩa aamũkĩrire marũa macio thutha wa “matukũ maingĩ”! O na ithuĩ no twamũkĩre ciugo cia kuonania ngatho ihinda iraihu thutha wa gwĩkĩra mũndũ kaũndũ ga kũmũteithia.

21. Ũtuĩte itua rĩa gũthiĩ na mbere kwĩgerekania na Jehova harĩ kuonania ũtaana nĩkĩ?

²¹ O ta ũrĩa hekũgwetetwo, Jehova aatũmbire tũrĩ na ũhoti wa mwanya. O na gũtuĩka nĩ tũkenagĩra kwamũkĩra, tũkenaga o na makĩria rĩrĩa twaheana. Nĩ tũiguaga wega ngoro rĩrĩa twahota gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Na nĩ tũkenaga rĩrĩa matũcokeria ngatho. Ĩndĩ o na tũngĩaga gũcokerio ngatho, nĩ tũkenaga nĩ gũkorũo nĩ tweka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire. Ririkanaga atĩ gũtekũmakania kĩrĩa waheana, “Jehova arĩ na ũhoti wa gũkũhe nyingĩ gũkĩra icio.” (2 Maũ. 25:9) Kwoguo hingo ciothe Jehova arĩkũheaga makĩria ma kĩrĩa ũheanĩte. Na gũtirĩ gĩkeno gĩkĩrĩte kũrĩhwo nĩ Jehova we mwene. Nĩ ũndũ ũcio, rekei twĩrutanĩrie kwĩgerekanagia na Ithe witũ wa igũrũ mũtaana.