MŨTHOMI ũmwe wĩtagwo Alan S. Duthie aandĩkire ũũ thĩinĩ wa ibuku rĩake rĩtagwo Bible Translations and How to Choose Between Them: “Angĩkorũo nĩ wĩtĩkĩtie atĩ Bibilia nĩ kiugo kĩa Ngai kĩrĩa aheete andũ, ũguo nĩ kuuga atĩ Ngai nĩ aranagĩria na ithuĩ. . . . Angĩkorũo ndini yaku nĩ ĩhutagia ũtũũro waku wothe, no mũhaka [Bibilia] ĩkorũo yandĩkĩtwo na rũthiomi rũrĩa twaragia o mũthenya.”

Andũ arĩa mendete Kiugo kĩa Ngai nĩ metĩkanagia na ciugo icio biũ. Nĩ metĩkĩtie biũ atĩ “Maandĩko mothe matongoretio nĩ roho wa Ngai na nĩ marĩ ũguni harĩ kũrutana, gũkaanania, kũrũnga maũndũ, kũherithia na njĩra ya ũthingu.” (2 Timotheo 3:16) Bibilia to ibuku rĩa tene tu. ‘Ĩrĩ muoyo na nĩ ĩrĩ hinya,’ na nĩ ĩheanaga kĩhonia kĩrĩa kĩagĩrĩire harĩ mathĩna marĩa tũcemanagia namo o mũthenya. (Ahibirania 4:12) O na kũrĩ ũguo, nĩguo athomi mataũkĩrũo na mahũthĩre ũtaaro wa ibuku rĩu itheru, no mũhaka rĩkorũo rĩandĩkĩtwo na rũthiomi rũrĩa maragia o mũthenya. O na mabuku marĩa metagwo Kĩrĩkanĩro Kĩerũ, matiandĩkirũo na Kĩngiriki kĩritũ kĩrĩa kĩahũthagĩrũo nĩ athomi ta Plato, no maandĩkirũo na Kĩngiriki kĩhũthũ, kĩrĩa kĩahũthagĩrũo o mũthenya gĩetagwo Koine. Bibilia yaandĩkirũo nĩguo nginya andũ arĩa matarĩ athomu mũno mahote kũmĩthoma na mataũkĩrũo.

Nĩ ũndũ ũcio, mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ nĩ gũtaũrĩtwo Bibilia nyingĩ na thiomi itiganĩte, na ũndũ ũcio nĩ ũgunĩte andũ aingĩ. Rĩu andũ aingĩ no mahote gwĩthomera Maandĩko. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nyingĩ itikoragwo itaũrĩtwo ũrĩa  kwagĩrĩire na itikoragwo irĩ hũthũ gũtaũkĩrũo nĩcio. Kwa ngerekano, imwe nĩ ihithanagia ũrutani mũhũthũ wa Bibilia wĩgiĩ ũrĩa akuũ matariĩ na rĩĩtwa rĩa Ngai ũrĩa wa ma.

Andũ arĩa mendete Kiugo kĩa Ngai nĩ marakenera kũrutwo kwa Bibilia ya New World Translation of the Christian Greek Scriptures na rũthiomi rwa Gĩkũyũ. Aira a Jehova nĩ maarutire Bibilia ĩyo mweri 28 Agosti, mwaka wa 2015. Bibilia ĩyo ĩtaũrĩtwo na njĩra njega biũ, na no ĩteithie andũ gũtaũkĩrũo wega makĩria nĩ Maandĩko gũkĩra ũrĩa marataũkagĩrũo mbere ĩyo, tondũ ataũri matiaingĩririe morutani ma ndini wĩra-inĩ wao. Ĩndĩ no wĩyũrie atĩrĩ, hihi nĩa marutĩte wĩra mwega ũguo wa kũmĩtaũra?

O na gũtuĩka Bibilia ya New World Translation of the Christian Greek Scriptures no ĩkorũo ĩrĩ njerũ harĩ andũ arĩa maragia Gĩkũyũ-rĩ, ĩkoretwo kuo kuuma 1950. Hĩndĩ ĩyo, nĩ yaarutirũo na rũthiomi rwa Gĩthũngũ nĩ Watch Tower Bible and Tract Society​—ĩrĩa ĩkoretwo ĩgĩcaba Bibilia kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Ngathĩti ya The Watchtower, ya Septemba 15, 1950, yoigire ũũ: “Andũ arĩa maarĩ thĩinĩ wa kamĩtĩ ya ũtaũri nĩ magwetete wendi wao . . . wa kwaga kũmenyithanio, na marĩĩtwa mao kwaga kwandĩkwo, marĩ muoyo kana thutha wao gũkua. Muoroto wa ũtaũri ũcio nĩ gũtũũgĩria rĩĩtwa rĩa Ngai ũrĩa wa ma.”

Bibilia ya New World Translation of the Holy Scriptures ĩrĩ yothe nĩ yaarutirũo mwaka wa 1961. Na tondũ marĩĩtwa mao matirĩ maamenyithanio o na ũmũthĩ-rĩ, tũtirĩ na nganja na muoroto ũrĩa maarĩ naguo kana wĩyamũrĩri wao harĩ Ngai. Ũhoro wa Kwambĩrĩria wa Bibilia ĩrĩa yoimire 2013 woigire ũũ: “Nĩ ũndũ wa kũmenya bata wa ndũmĩrĩri ya Bibilia, nĩ twamĩcokerire rĩngĩ tũrĩ na gĩtĩo kĩnene mũno harĩ Maandĩko. Nĩ tũtaũkĩirũo biũ nĩ ũritũ wa mweke ũyũ tũrĩ naguo wa gũkinyia ndũmĩrĩri ĩyo na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. . . . Muoroto witũ nĩ kũruta Bibilia hũthũ gũthoma na ĩngĩtaũkĩka wega, o hamwe na gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Maandĩko marĩa maandĩkirũo rĩrĩa Bibilia yaandĩkagwo.”

Hihi andũ arĩa maarĩ kamĩtĩ-inĩ ĩyo ya gũtaũra Bibilia nĩ maarĩ agĩrĩru a kũruta wĩra ũcio? Athomi arĩa matakenagio nĩ wĩra ũcio mooigire atĩ, andũ mangĩtaũra kĩndũ, no marĩĩtwa mao na gĩthomo kĩao gĩtionanĩtio ho-rĩ, ũtaũri ũcio wagĩrĩirũo kuonwo ũrĩ wa gĩkĩro gĩa thĩ. No ti athomi othe makoragwo na mawoni ta macio. Alan S. Duthie aandĩkire ũũ: “Tũngĩmenya arĩa maataũrire kana magĩcabithia Bibilia ya rũthiomi rũna-rĩ, hihi ũndũ ũcio no ũtũteithie kũmenya kana Bibilia ĩyo nĩ njega kana ti njega? To mũhaka. Tũrabatara gũthuthuria ũtaũri wayo nĩguo tũmenye.” *

Gũkinyĩria ihinda rĩrĩ, makĩria ma kobĩ milioni 210 cia New World Translation ĩrĩ yothe kana gĩcunjĩ kĩayo nĩ irutĩtwo na thiomi ta 130 thĩinĩ wa thĩ yothe. Hihi nĩ maũndũ marĩkũ athomi ayo aingĩ monete?

Jesu aarutire arutwo ake mahoyage ũũ: “Ithe witũ ũrĩ igũrũ, rĩĩtwa rĩaku nĩ rĩtherio.” (Mathayo 6:9) O na kũrĩ ũguo, Bibilia nyingĩ itikoragwo na rĩĩtwa rĩa Ngai, no imwĩtaga marĩĩtwa ma ũnene ta “Ngai” kana “Mwathani.” No ũguo tiguo kwarĩ tene. Thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩĩhibirania, Ngai eetĩtwo na rĩĩtwa rĩake, Jehova, maita hakuhĩ 7,000. (Thama 3:15; Thaburi 83:18) Mĩaka-inĩ ĩrĩa yarũmĩrĩire, Ayahudi magĩtiga kũhũthagĩra rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra mawĩtĩkio makuruhaine na ũgo. Thutha wa atũmwo a Jesu gũkua, kĩũngano gĩa Gĩkristiano nĩ kĩambĩrĩirie gũkorũo na mawoni o ta macio. (Atũmwo 20:​29, 30; 1 Timotheo 4:1) Andũ arĩa maakobagia Maandĩko ma Kĩngiriki makĩambĩrĩria kweheria rĩĩtwa rĩa Ngai, Jehova, na magĩkĩra  marĩĩtwa ma Kĩngiriki, Kyʹri·os rĩrĩa riugĩte “Mwathani” na The·osʹ, rĩrĩa riugĩte “Ngai.”

Kamĩtĩ ya New World Bible Translation nĩ ĩcoketie rĩĩtwa Jehova thĩinĩ wa Maandĩko ma Gĩkristiano ma Kĩngiriki (“Kĩrĩkanĩro Kĩerũ”), maita 237. Ũndũ ũcio ndwekirũo nĩ ũndũ tu wa wendi wa ataũri, no wekirũo thutha wa gwĩka ũthuthuria biũ. Kwa ngerekano, Luka 4:18 ĩgwetaga ciugo cia Isaia 61:1. Thĩinĩ wa Maandĩko ma tene ma Kĩĩhibirania, mũhari ũcio wa Isaia nĩ wagwetete rĩĩtwa Jehova. * Nĩ ũndũ ũcio, thĩinĩ wa New World Translation, Luka 4:18 ĩtaũrĩtwo ũũ: “Roho wa Jehova ũrĩ igũrũ rĩakwa tondũ nĩ anjitĩrĩirie maguta heane ũhoro mwega kũrĩ arĩa athĩni.”

Gũtaũra na njĩra ta ĩyo nĩ gũteithagia athomi mahote kuona ngũrani ya Jehova Ngai na Mũrũ wake wa mũmwe, Jesu Kristo. Kwa ngerekano, Bibilia nyingĩ itaũrĩte rĩandĩko rĩa Mathayo 22:44 ũũ: “Mwathani nĩerire Mwathani wakwa.” (The Bible in Gĩkũyũ) No nũ ũraarĩria ũrĩa ũngĩ? Mũhari ũcio ũgwetete ciugo irĩ thĩinĩ wa Thaburi 110:​1, na Maandĩko-inĩ ma tene ma Kĩĩhibirania nĩ harĩ na rĩĩtwa rĩa Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, Bibilia ya New World Translation ĩtaũrĩte Mathayo 22:44 ũũ: “Jehova nĩ eerire Mwathani wakwa.” Mũndũ ndarabatara gũkorũo na gĩthomo kĩnene nĩguo ahote kuona ngũrani ya Jehova Ngai na Mũrũ wake thĩinĩ wa Maandĩko. (Mariko 13:32; Johana 8:​17, 18; 14:28) Ũcio nĩ ũndũ wa bata nĩguo mũndũ akaahonoka. Atũmwo 2:21 yugaga ũũ: “Na mũndũ o wothe ũkayagĩra rĩĩtwa rĩa Jehova nĩ akaahonokio.”

Bibilia ya New World Translation nĩ ĩkoragwo na maũndũ mangĩ mega. Maandĩko mathuthurie wega ma Kĩngiriki ma Westcott na Hort, nĩmo maahũthĩrirũo harĩ gũtaũra Bibilia ĩyo. O na kũrĩ ũguo, maandĩko mangĩ ma tene ta ma Nestle na Aland na mangĩ ma United Bible Societies nĩ maahũthĩrirũo. Ataũri a Maandĩko ma tene ma Kĩngiriki nĩ meerutanĩirie mũno gũtaũra Maandĩko macio ũrĩa kwagĩrĩire na marĩ na wĩhokeku, makĩhũthĩra rũthiomi rũhũthũ, rũrĩa twaragia o mũthenya. Gwĩka ũguo nĩ gwatũmire maandĩko ma tene ma Bibilia mataũrũo na wĩhokeku na makĩria andũ makĩhota gũtaũkĩrũo nĩmo.

Bibilia ya New World Translation nĩ ĩtaaragĩria wega ciugo cia Kĩngiriki iria cionanagia ciĩko. Thĩinĩ wa thiomi nyingĩ iria iraario matukũ-inĩ maya, ciugo ta icio nĩ ciandĩkagwo na njĩra itiganĩte kuonania ihinda rĩrĩa ũndũ ũrekĩka​—ta, ihinda ihĩtũku, rĩrĩa tũrĩ, kana rĩrĩa rĩũkĩte. Thĩinĩ wa rũthiomi rwa Kĩngiriki, ciugo icio ningĩ nĩ cionanagia nĩ ũndũ wa mũthemba ũrĩkũ ũrekwo​—kana nĩ wa ihinda inini, kana nĩ mũrĩku, o na kana nĩ ũrathiĩ na mbere. Ta wĩcirie ũhoro wa ciugo cia Jesu iria irĩ thĩinĩ wa Mathayo 6:33. Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kiugĩte “caria” kĩonanagia ũndũ wa gũthiĩ na mbere. Kwoguo ũritũ wa ciugo cia Jesu rĩandĩko-inĩ rĩu nĩ wonanagio wega nĩ Bibilia ĩno: “Caragiai Ũthamaki wa Ngai mbere na ũthingu wake, namo maũndũ macio mangĩ mothe nĩ mũrĩongagĩrĩrũo.” Ũndũ ũmwe na ũcio, Mathayo 7:7 ĩtaũrĩtwo ũũ: “Thiĩi na mbere kũhoya, na nĩ mũkũheo; thiĩi na mbere gũcaria, na nĩ mũkuona; thiĩi na mbere kũringaringa, na nĩ mũkũhingũrĩrũo.”​—Aroma 1:32; 6:2; Agalatia 5:15.

Kũrutwo kwa Bibilia ya Maandĩko ma Gĩkristiano ma Kĩngiriki na rũthiomi rwa Gĩkũyũ no kĩambĩrĩria tu. Mĩbango nĩ ĩkĩtwo ya gũtaũra Bibilia ĩrĩ yothe. Hihi athomi no makorũo na ma atĩ Bibilia ĩyo ya Gĩkũyũ nĩ ĩtaũrĩtwo ũrĩa kwagĩrĩire na nĩ hũthũ gũtaũkĩrũo o ta ya Gĩthũngũ?

Hatarĩ nganja. Gĩtũmi nĩ tondũ wĩra ũcio wa gũtaũra nĩ ũkoretwo ũkĩrũgamĩrĩrũo wega nĩ Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia kĩa Aira a Jehova. Nĩ gwatuirũo atĩ nĩ wega ũtaũri wa Bibilia na thiomi ingĩ ũrutagwo nĩ ataũri marĩ timũ. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ kwambĩrĩirio timũ cia gũtaũra Bibilia mabũrũri-inĩ maingĩ thĩinĩ wa thĩ yothe. Thĩinĩ wa wabici nene ya Aira a Jehova, nĩ kwambĩrĩirio rũhonge rwĩtagwo Translation Services rwa gũteithia timũ icio, gũcokia ciũria cia ataũri a Bibilia, na gũtigĩrĩra atĩ Bibilia cia thiomi itiganĩte cia New World Translation irĩ na ũiguano. Makĩria ma ũguo, nĩ gwathondekirũo programu ya kompiuta ĩtagwo Watchtower Translation System nĩguo ĩteithie ataũri a Bibilia. Ũhoro wa ma nĩ atĩ, wĩra wa ũtaũri no ũrabatara kũrutwo nĩ andũ. No programu ĩyo ya kompiuta nĩ ĩhũthĩirie mũno ataũri a Bibilia wĩra ũcio wa gũtaũra New World Translation ũrĩa kwagĩrĩire na ĩkorũo ĩrĩ hũthũ gũtaũkĩrũo o ta ya Gĩthũngũ. Makĩria ma ũguo, programu ĩyo ya kompiuta nĩ yonanagia ũrĩa o kiugo gĩa Kĩĩhibirania na gĩa Kĩngiriki gĩtaũrĩtwo Bibilia-inĩ ya Gĩthũngũ, na ũcio nĩ ũteithio mũnene mũno harĩ ataũri magĩthuura ciugo iria mekũhũthĩra cia rũthiomi rwao.

Kũgaacĩra kwa mĩbango ĩyo nĩ kuonekete wega kũgerera moimĩrĩro marĩa monekete. Tũrakũũria na gĩtĩo ũthome Bibilia ya New World Translation ya Maandĩko ma Gĩkristiano ma Kĩngiriki. No ũmĩone kuuma kũrĩ andũ arĩa maakũheire ngathĩti ĩno. Ningĩ nĩ ũgũkenera maũndũ ma mwanya marĩa marĩ thĩinĩ wayo. Nĩ hũthũ gũthoma na gũtaũkĩrũo, na ĩrĩ na gacunjĩ ka maũndũ marĩa marĩ thĩinĩ, karĩa karonania na njĩra nguhĩ maũndũ marĩa marĩ ibuku-inĩ rĩna, na gagagũteithia gwetha mĩhari ya Bibilia narua. Ũndũ ũrĩa wa bata makĩria nĩ atĩ, ũgĩthoma Bibilia ĩno ũrĩkoragwo na ma atĩ ĩtaũrĩte ũhoro wa Ngai ũrĩa kwagĩrĩire, ĩkĩhũthĩra rũthiomi rũrĩa twaragia o mũthenya.