KUUMA NGOTHI-INĨ | WĨHOKEKU NĨ WA BATA NĨKĨ?
Hihi Wĩhokeku nĩ Mũhĩtũke nĩ Mahinda?
Hitoshi aarutaga wĩra wabici-inĩ ya mathabu kambuni-inĩ ya gwethera andũ mawĩra bũrũri-ini wa Japan. Rĩrĩa maathuthuragia mathabu ma mbeca hamwe na mũnene wake, Hitoshi nĩ eerirũo andĩke riboti ya maheeni. Akiuga atĩ thamiri yake ndĩngĩmwĩtĩkĩria gwĩka ũndũ ũtarĩ wa wĩhokeku. Nĩ ũndũ ũcio, mũnene wake akĩmwĩra nĩ ekũmũbuta na noguo gwathiire.
Mĩeri ĩrĩa yarũmĩrĩire, Hitoshi akĩigua akuĩte ngoro nĩ kuona ta atakoona wĩra ũngĩ. Hĩndĩ ĩmwe, akĩhoywo ũhoro athiĩte gwetha wĩra, Hitoshi nĩ oigire atĩ ndangĩka ũndũ ũtarĩ wa wĩhokeku wĩra-inĩ. Mũndũ ũrĩa wamũhoyaga ũhoro akĩmwĩra, “Mwĩcirĩrie waku nĩ wa mwanya!” Andũ a famĩlĩ ya Hitoshi hamwe na arata ake nĩ maamwĩkĩraga ngoro athiĩ na mbere gũkorũo arĩ mwĩhokeku, no agĩkinya handũ akĩambĩrĩria kũgĩa na nganja. Kwa ngerekano, oigire ũũ, “Nĩ ndaarigagwo mũno kana gũkorũo ndĩ mwĩhokeku nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wakwa warĩ ũndũ mwega.”
Maũndũ marĩa Hitoshi aagereire maronania atĩ ti andũ othe monaga wĩhokeku ũrĩ ũndũ wa bata. Ma nĩ atĩ, andũ amwe, makĩria arĩa mahũũraga biacara, no mone wĩhokeku ũrĩ mũhĩnga maũndũ-inĩ mao. Mũtumia ũmwe ũrutaga wĩra South Africa oigire ũũ: “Ngoragwo thiũrũrũkĩirio nĩ andũ matarĩ ehokeku, na rĩmwe na rĩmwe mũndũ nĩ aiguaga akĩhatĩrĩrio mũno gwĩka o tao.”
Ũndũ ũmwe ũtarĩ wa wĩhokeku ũtheremete mũno ũmũthĩ nĩ kũheenania. Mĩaka ĩigana ũna mĩhĩtũku, ũthuthuria wekirũo nĩ mũthomi wĩtagwo Robert S. Feldman wa Yunivasĩtĩ ya Massachusetts Amherst, woonanirie atĩ, gĩcunjĩ kĩa 60 harĩ igana kĩa andũ agima nĩ maheenanagia ta riita rĩmwe thĩinĩ wa ndeereti ya ndagĩka ikũmi. Feldman oigire ũũ: “Ũhoro ũcio warĩ wa kũgegania mũno. Tũtieciragia atĩ kũheenania nĩ ũndũ wĩkĩrĩte mĩri ũguo thĩinĩ wa mĩtũũrĩre ya andũ ya o mũthenya.” Na githĩ ti ũndũ wa kũmakania kuona atĩ andũ aingĩ matiendete kũheenio no o nĩ maheenanagia?
Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte kũheenania, kũiya, na maũndũ mangĩ ma kwaga wĩhokeku mathereme mũno ũmũthĩ? Kwaga wĩhokeku kũhutagia andũ atĩa? Na tũngĩĩthema atĩa kwĩingĩria maũndũ-inĩ macio matarĩ ma wĩhokeku?