1. Nĩ atĩa Jehova angĩka nĩguo ahingie muoroto wake?

JEHOVA no atuĩke kĩrĩa gĩothe kĩngĩbatarania nĩguo ahingie muoroto wake. Kwa ngerekano, Jehova nĩ atuĩkĩte Mũrutani, Mũmanĩrĩria, Mũhunjia, na anatuĩka maũndũ mangĩ maingĩ. (Isa. 48:17; 2 Kor. 7:6; Gal. 3:8) O na kũrĩ ũguo, kaingĩ nĩ ahũthagĩra andũ kũhingia mĩoroto yake. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Kor. 1:3, 4) Ningĩ Jehova no ahe mũndũ o wothe ũũgĩ na hinya ũrĩa arabatara nĩguo atuĩke kĩrĩa gĩothe kĩrabatarania kũhingia muoroto wake. Maũndũ macio mothe maronania ũrĩa rĩĩtwa rĩa Jehova riugĩte ta ũrĩa athomi aingĩ mataaragĩria.

2. (a) Nĩkĩ rĩmwe na rĩmwe no tuone ta Jehova atangĩtũhũthĩra? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?

² Ithuothe no twende kũhũthĩrũo nĩ Jehova no andũ amwe no mone ta Jehova atangĩmahũthĩra. Nĩkĩ? Tondũ monaga ta matangĩhota gwĩka maũndũ maingĩ nĩ ũndũ wa mĩaka ĩrĩa marĩ nayo, ũrĩa maũndũ mao matariĩ, kana ũhoti wao. Angĩ nao maiguaga maiganĩire na maũndũ marĩa mareka na mationaga bata wa gũkinyĩra maũndũ makĩria. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ tũkuona ũrĩa Jehova angĩhe mũndũ o wothe kĩrĩa arabatara nĩguo ahingie wendi wake. Nĩ tũgũcoka tuone thĩinĩ wa Bibilia ũrĩa Jehova aaheire athuri na atumia arĩa maarĩ ndungata ciake wendi na ũhoti wa gwĩka maũndũ. Thutha-inĩ nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa tũngĩtĩkĩria Jehova atũhũthĩre.

3. Kũringana na ũrĩa Afilipi 2:13 yugĩte-rĩ, Jehova angĩtũhe atĩa wendi wa gwĩka maũndũ?

³ Thoma Afilipi 2:13. * Jehova no atũhe wendi wa gwĩka maũndũ. Angĩka ũguo na njĩra ĩrĩkũ? Nĩ kũrĩ hĩndĩ kũngĩkorũo na mũndũ ũrabatara ũteithio thĩinĩ wa kĩũngano. Kana athuri no matũthomere marũa kuuma wabici ya rũhonge ma gũtũũria tũheane ũteithio ũrabatarania kũndũ kũngĩ. Ũndũ ũcio no ũtũme twĩyũrie, ‘Hihi ingĩteithĩrĩria atĩa?’ Ningĩ no tũheo wĩra tũrona wĩ mũritũ, na twĩyũrie kana nĩ tũkũhota kũũruta na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. Kana thutha wa gũthoma mĩhari mĩna ya Bibilia, mũndũ no eyũrie, ‘Hihi ingĩhũthĩra atĩa ũhoro ũyũ gũteithia arĩa angĩ?’ Jehova ndangĩtwĩra twĩke maũndũ kĩa hinya. No rĩrĩa ona tũgĩĩcũrania ũrĩa tũgwĩka, Jehova no atũhe wendi wa gũthingata ũndũ ũcio na kũũhingia.

4. Jehova angĩtũhe ũhoti wa gwĩka maũndũ na njĩra ĩrĩkũ?

⁴ Ningĩ Jehova no atũhe ũhoti wa gwĩka maũndũ. (Isa. 40:29) No atũhe roho wake mũtheru nĩguo twagagĩrie ũhoti ũrĩa tũrĩ naguo. (Tham. 35:30-35) Jehova no atũrute kũgerera ithondeka rĩake ũrĩa tũngĩhingia mawĩra matiganĩte. Angĩkorũo ndũrĩ na ma ũrĩa wagĩrĩirũo kũhingia wĩra mũna ũheetwo, hoya ũteithio. Ningĩ hĩndĩ o yothe hoyaga Ithe witũ wa igũrũ, o ũcio mũtaana “hinya ũrĩa ũkĩrĩte wa ndũire.” (2 Kor. 4:7; Luk. 11:13) Bibilia ĩrĩ na ngerekano nyingĩ cia ũrĩa Jehova aateithirie athuri na atumia na njĩra ya kũmahe wendi na ũhoti wa gwĩka maũndũ. Tũkĩarĩrĩria amwe ao, geria gwĩciria njĩra iria Jehova angĩkũhũthĩra nacio kũhingia maũndũ o ta marĩa maahingirie.

5. Nĩ rĩ Jehova aahũthĩrire Musa gũkũũra andũ ake, na ũndũ ũcio ũratũruta atĩa?

⁵ Jehova nĩ aateithirie Musa gũtuĩka mũkũũri wa andũ a Isiraeli. No hihi nĩ rĩ Jehova aamũhũthĩrire? Hihi nĩ rĩrĩa Musa oonaga nĩ agĩrĩire kũhũthĩrũo thutha wa kũrutwo “ũũgĩ wothe wa andũ a Misiri”? (Atũm. 7:22-25) Aca, Jehova aahũthĩrire Musa thutha wa kwamba kũmũteithia gũkorũo arĩ mũndũ mwĩnyihia na mũhooreri. (Atũm. 7:30, 34-36) Jehova nĩ aaheire Musa ũmĩrĩru wa kũrũgama mbere ya mũtongoria ũrĩa warĩ na hinya mũno wa Misiri. (Tham. 9:13-19) Tũreruta atĩa kuumana na ũrĩa Jehova aahũthĩrire Musa na hĩndĩ ĩrĩa aamũhũthĩrire? Jehova ahũthagĩra andũ arĩa monanagia ngumo cia kĩĩroho, na arĩa mamwĩhokaga amahe hinya.—Afil. 4:13.

6. Tũreruta atĩa kuumana na ũrĩa Jehova aahũthĩrire Barizilai gũteithia Mũthamaki Daudi?

⁶ Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Jehova nĩ aahũthĩrire Barizilai gũteithia Mũthamaki Daudi. Daudi na andũ arĩa aarĩ nao maarĩ ‘ahũtu, na nĩ maanogete na makanyota’ rĩrĩa mooragĩra Abisalomu mũriũ wa Daudi. O na gũtuĩka Barizilai aarĩ mũthuri mũkũrũ, we hamwe na andũ angĩ nĩ maaingĩririe mĩoyo yao ũgwati-inĩ nĩguo mateithie Daudi na andũ arĩa maarĩ nake. Barizilai ndeeĩrire atĩ tondũ aarĩ mũkũrũ ndangĩahũthĩrirũo rĩngĩ nĩ Jehova. Handũ ha ũguo, aahũthĩrire kĩrĩa aarĩ nakĩo na njĩra ya ũtaana gũteithia ndungata cia Ngai iria ciabataraga ũteithio. (2 Sam. 17:27-29) Tũreruta atĩa? Gũtekũmakania tũrĩ na mĩaka ĩigana, Jehova no atũhũthĩre kũhingia mabataro ma aarĩ na ariũ a Ithe witũ a gĩcigo gitũ kana a bũrũri ũngĩ arĩa marabatara ũteithio. (Thim. 3:27, 28; 19:17)  O na tũngĩaga kũmateithia ĩmwe kwa ĩmwe, no tũrute mĩhothi ya gũteithĩrĩria wĩra wa thĩ yothe nĩgetha mbeca cioneke cia gũteithĩrĩria andũ arĩa marabatara ũteithio rĩrĩa gwabatarania.—2 Kor. 8:14, 15; 9:11.

7. Jehova aahũthĩrire Simeoni atĩa? Kũmenya ũndũ ũcio kũratwĩkĩra ngoro atĩa?

⁷ Jehova nĩ eerĩire Simeoni, mũthuri warĩ mwĩhokeku waikaraga Jerusalemu atĩ ndangĩakuire atonete Mesia. No mũhaka Simeoni akorũo nĩ eekĩrirũo ngoro mũno nĩ kĩĩranĩro kĩu, tondũ aakoretwo agĩeterera Mesia kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Jehova nĩ aamũrathimire nĩ ũndũ wa wĩtĩkio na ũkirĩrĩria wake. Mũthenya ũmwe, nĩ aathiire hekarũ-inĩ “atongoretio nĩ roho.” Arĩ hekarũ-inĩ nĩ oonire Jesu arĩ gakenge, na Jehova nĩ aahũthĩrire Simeoni kũheana ũrathi wĩgiĩ kaana kau karĩa kangĩatuĩkire Kristo. (Luk. 2:25-35) O na gũtuĩka Simeoni no kũhoteke nĩ aakuire na ndaigana kuona Jesu akĩhingia ũtungata wake gũkũ thĩ, nĩ aakeneire mweke ũrĩa aagĩire naguo na nĩ akaarathimwo na njĩra nene mahinda marĩa maroka! Thĩinĩ wa thĩ njerũ, mũthuri ũcio warĩ mwĩhokeku nĩ akeyonera ũrĩa wathani wa Jesu ũkaarehera famĩlĩ ciothe irathimo thĩinĩ wa thĩ. (Kĩam. 22:18) O na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo gũcokagia ngatho nĩ ũndũ wa mweke o wothe Jehova atũheaga ũtungata-inĩ wake.

8. Jehova angĩtũhũthĩra atĩa o ta ũrĩa aahũthĩrire Baranaba?

⁸ Thĩinĩ wa karine ya mbere, mũthuri ũmwe warĩ mũtaana wetagwo Jusufu nĩ eehaarĩirie kũhũthĩrũo nĩ Jehova. (Atũm. 4:36, 37) Tondũ Jusufu nĩ oomagĩrĩria andũ arĩa angĩ na njĩra nene, no kũhoteke nĩkĩo atũmwo maamwĩtire Baranaba, rĩĩtwa rĩrĩa riugĩte “Mũrũ wa Kũũmanĩrĩria.” Kwa ngerekano, thutha wa Saulu gũtuĩka Mũkristiano, ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ meetigagĩra kũmũkuhĩrĩria tondũ nĩ ooĩkaine atĩ nĩ aanyariraga ciũngano. O na kũrĩ ũguo, Baranaba nĩ aateithĩrĩirie Saulu na njĩra ya wendo, na Saulu no mũhaka akorũo nĩ aakenire mũno nĩ ũndũ wa kuonio ũtugi. (Atũm. 9:21, 26-28) Thutha ũcio athuri thĩinĩ wa Jerusalemu nĩ moonire arĩ wega kũũmĩrĩria ariũ a Ithe witũ nginya thĩinĩ wa Antiokia ya Siria. Hihi nũũ maatũmire? Maatũmire Baranaba! Itua rĩao rĩarĩ rĩega. Bibilia yugaga atĩ Baranaba “akĩambĩrĩria kũmekĩra ngoro othe mathiĩ na mbere gũikara marĩ ehokeku harĩ Mwathani matuĩte ũguo kuuma ngoro-inĩ.” (Atũm. 11:22-24) O na mahinda-inĩ maya, Jehova no atũhũthĩre tũtuĩke “mũrũ wa kũũmanĩrĩria” harĩ Akristiano arĩa angĩ. Kwa ngerekano, no atũhũthĩre kũũmĩrĩria andũ arĩa makuĩrĩirũo nĩ endwa ao. Ningĩ no atũtindĩke tũceerere kana tũhũũrĩre thimũ mũndũ mũrwaru kana ũthuthĩkĩte ngoro nĩguo tũmwĩre ciugo cia kũmwĩkĩra ngoro. Hihi nĩ ũrĩtĩkagĩra Jehova akũhũthĩre ta ũrĩa aahũthĩrire Baranaba?—1 Thes. 5:14.

9. Tũreruta atĩa kuumana na ũrĩa Jehova aateithirie Vasily gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano ũrĩ na ũmenyeru?

⁹ Jehova nĩ aateithirie mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Vasily gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano ũrĩ na ũmenyeru. Rĩrĩa Vasily aamũrirũo gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano arĩ na mĩaka 26, nĩ oonaga ta atangĩhota gũteithia kĩũngano maũndũ-inĩ ma kĩĩroho, makĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa maageragĩra maũndũ maritũ. O na kũrĩ ũguo, nĩ aamenyeririo na njĩra njega nĩ athuri arĩa maarĩ na ũmenyeru na Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki. Vasily nĩ eerutanĩirie kwagagĩria ũhoti wake. Kwa ngerekano, nĩ eeigĩire mĩoroto ya maũndũ matarĩ manene. Nĩ aagĩire na ũmĩrĩru o ũrĩa aakinyagĩra muoroto ũmwe thutha  wa ũrĩa ũngĩ. Ooigire ũũ: “Maũndũ marĩa ndeetigagĩra, rĩu nĩmo mandehagĩra gĩkeno kĩnene. Nĩ njiguaga ndaiganĩra rĩrĩa Jehova andeithia kuona rĩandĩko rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩa kũũmĩrĩria mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ thĩinĩ wa kĩũngano.” Ariũ a Ithe witũ, mũngĩikaraga mwĩhaarĩirie kũhũthĩrũo nĩ Jehova o ta Vasily, no amũhe ũhoti wa kũhingia maũndũ ma bata thĩinĩ wa kĩũngano.

10. Abigaili eekire atĩa? Nĩ maũndũ marĩkũ ũreruta kuumana na kĩonereria gĩake?

¹⁰ Hĩndĩ ĩmwe Daudi na andũ arĩa aarĩ nao nĩ maacaragio nĩ Mũthamaki Saulu na nĩ maabataraga ũteithio. Andũ acio maarĩ na Daudi makĩũria Mũisiraeli ũmwe mũtongu wetagwo Nabali amateithie na irio nini. Matiaiguire hinya kũmwĩra amateithie tondũ maakoretwo makĩgitĩra ndũũru cia Nabali werũ-inĩ. Nabali aarĩ mũndũ mwĩyendi, na ndaamaheire kĩndũ o na kĩ. Daudi nĩ aarakarire mũno na agĩtua itua rĩa kũniina Nabali na arũme othe arĩa maakoragwo gwake. (1 Sam. 25:3-13, 22) Mũtumia mũthaka wa Nabali wetagwo Abigaili aarĩ na ũtaũku. Arĩ na ũmĩrĩru mũingĩ, nĩ aagũire magũrũ-inĩ ma Daudi na akĩmũthaitha ndakae kwĩrĩhĩria nĩguo ndakagĩe na mehia ma ũiti wa thakame. Aamũtaarire na njĩra ya ũtaũku aige maũndũ moko-inĩ ma Jehova. Ciugo cia Abigaili cia wĩnyihia na ciĩko cia ũtaũku nĩ ciahutirie Daudi ngoro. Ooigire atĩ Jehova nĩwe watũmĩte Abigaili. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigaili nĩ aakũrĩtie ngumo iria ciatũmire Jehova amũhũthĩre. O ta Abigaili, aarĩ a Ithe witũ arĩa makũragia ngumo ya ũũgĩ na ũtaũku, no mahũthĩrũo nĩ Jehova gwaka famĩlĩ ciao na andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano.—Thim. 24:3; Tit. 2:3-5.

11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ airĩtu a Shalumu meekire? Nĩ a megerekanagia nao mahinda-inĩ maya?

¹¹ Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, airĩtu a Shalumu maarĩ gatagatĩ-inĩ ka andũ arĩa Jehova aahũthĩrire gũthondeka rĩngĩ thingo cia Jerusalemu. (Neh. 2:20; 3:12) O na gũtuĩka ithe wao aarĩ na ũnene, airĩtu a Shalumu nĩ meehaarĩirie kũruta wĩra ũcio warĩ mũritũ na warĩ na mogwati. (Neh. 4:15-18) Maarĩ ngũrani mũno na Atekoa arĩa maarĩ igweta, arĩa ‘matenyihirie nĩguo manyite itemi’ wĩra-inĩ ũcio! (Neh. 3:5) Ta hũũra mbica gĩkeno kĩrĩa airĩtu acio a Shalumu maarĩ nakĩo rĩrĩa wĩra ũcio wathirire thutha wa thikũ 52 tu! (Neh. 6:15) Mahinda-inĩ maya, aarĩ a Ithe witũ nĩ merutagĩra gũteithĩrĩria wĩra-inĩ wa mwanya, wa gwaka na kũramata nyũmba iria cihũthagĩrũo ũtungata-inĩ wa Jehova. Ũhoti wao, wendi, o hamwe na wĩhokeku wao nĩ ibataranagia nĩguo wĩra ũcio ũgaacĩre.

12. Jehova angĩtũhũthĩra atĩa ta ũrĩa aahũthĩrire Tabitha?

¹² Jehova nĩ aateithirie Tabitha gwĩka ‘maũndũ maingĩ mega na kũheana iheo cia tha,’ makĩria harĩ atumia a ndigwa. (Atũm. 9:36) Nĩ ũndũ wa ũtaana wake na ũtugi, andũ aingĩ nĩ maarĩrire rĩrĩa aakuire. No nĩ maakenire mũno rĩrĩa mũtũmwo Petero aamũriũkirie. (Atũm. 9:39-41) Tũreruta ũndũ ũrĩkũ kuumana na Tabitha? Gũtekũmakania kana tũrĩ andũ ethĩ kana andũ akũrũ, athuri kana atumia, ithuothe kũrĩ maũndũ tũngĩka gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ.—Ahib. 13:16.

13. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe warĩ guoya wĩtagwo Ruth aahũthĩrirũo atĩa nĩ Jehova, na ooigire atĩa?

¹³ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe warĩ guoya wĩtagwo Ruth nĩ eendaga gũtuĩka mũmishonarĩ. Rĩrĩa aarĩ kairĩtu kanini, aathiaga nyũmba ĩmwe thutha wa ĩrĩa ĩngĩ ihenya  ihenya aheanĩte trakti. Ooigire ũũ: “Nĩ ndaakenagĩra wĩra ũcio mũno.” O na kũrĩ ũguo, mwarĩ wa Ithe witũ ũcio ndaahotaga kwaria na ene nyũmba na kũmeera ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai. O na arĩ na guoya, Ruth nĩ aatuĩkire painia wa hĩndĩ ciothe arĩ na mĩaka 18. Mwaka wa 1946, nĩ aathiire Cukuru ya Bibilia ya Gileadi na thutha ũcio agĩtungata thĩinĩ wa Hawaii na Japan. Jehova nĩ aamũhũthĩrire na njĩra nene gũtheremia ũhoro mwega mabũrũri-inĩ macio. Thutha wa kũhunjia mĩaka ta 80, Ruth ooigire ũũ: “Jehova akoretwo akĩnjĩkĩra hinya hingo ciothe. Nĩ andeithĩtie gũtooria guoya wakwa. Njĩtĩkĩtie biũ atĩ Jehova no ahũthĩre mũndũ o wothe ũmwĩhokaga.”

14. Kũringana na Akolosai 1:29, nĩ atĩa tũbataire gwĩka nĩguo tũhũthĩrũo nĩ Jehova?

¹⁴ Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, Jehova nĩ ateithĩtie ndungata ciake kũhingia maũndũ maingĩ matiganĩte. Hihi wee Jehova angĩgũteithia gũtuĩka kĩ? Macokio mehocetie harĩ kana nĩ wĩhaarĩirie kũruta wĩra na kĩyo. (Thoma Akolosai 1:29.) Angĩkorũo nĩ wĩhaarĩirie kũhũthĩrũo nĩ Jehova, no agũteithie ũtuĩke mũhunjia ũrĩ kĩyo wa ũhoro mwega, mũrutani mwega, mũndũ ũrĩ na ũhoti wa kũũmanĩrĩria, mũruti wĩra ũrĩ na ũũgĩ, mũrata mwega, kana kĩrĩa kĩngĩ kĩrabatarania nĩguo ahingie wendi wake.

15. O ta ũrĩa 1 Timotheo 4:12, 15 yonanĩtie-rĩ, ariũ a Ithe witũ ethĩ magĩrĩirũo kũhoya Jehova amateithie gwĩka atĩa?

¹⁵ Ĩ inyuĩ ariũ a Ithe witũ ethĩ? Kũrĩ na bata mũnene wa ariũ a Ithe witũ ethĩ marĩ na hinya mangĩtungata marĩ ndungata cia kĩũngano. Thĩinĩ wa ciũngano nyingĩ athuri a kĩũngano makoragwo marĩ aingĩ gũkĩra ndungata cia kĩũngano. Hihi nĩ harĩ amwe gatagatĩ-inĩ kanyu mangĩkũria wendi wa kwĩhokerũo maũndũ makĩria thĩinĩ wa kĩũngano? Kũrĩ ariũ a Ithe witũ amwe moigaga, “Niĩ njiguaga njiganĩire gũkorũo ndĩ mũhunjia tu.” Angĩkorũo ũguo nĩguo ũiguaga, hoya Jehova agũteithie gũkũria wendi wa kwagĩrĩra gũtuĩka ndungata ya kĩũngano na akũhe hinya wa gwĩka ũrĩa wothe ũngĩhota kũmũtungatĩra. (Koh. 12:1) Nĩ tũrabatara ũteithio waku!—Thoma 1 Timotheo 4:12, 15.

16. Twagĩrĩirũo kũhoyaga Jehova atũhe kĩĩ, na nĩkĩ?

¹⁶ Jehova no agũteithie ũtuĩke kĩrĩa gĩothe kĩrabatarania nĩguo ahingie wendi wake. Nĩ ũndũ ũcio, mũhoyage akũhe wendi wa kũruta wĩra wake, na ũmũhoyage akũhe hinya ũrĩa ũrabatara. Angĩkorũo ũrĩ mwĩthĩ kana ũrĩ mũkũrũ, hũthagĩra mahinda maku, hinya, na kĩrĩa ũrĩ nakĩo gũtĩithia Jehova mahinda-inĩ maya. (Koh. 9:10) Ndũkanetĩkĩrie guoya kana kũigua ũtagĩrĩire gũtũme ũte mĩeke ya gwĩka ũrĩa wothe ũngĩhota gũtungatĩra Jehova. Ithuothe tũrĩ na gĩtĩo kĩnene gĩa gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota gũtĩithia Ithe witũ wa igũrũ!