HIHI nĩ harĩ wĩra wĩriragĩria thĩinĩ wa kĩũngano no ndũngĩhota kũũkinyĩra kwa ihinda rĩrĩ? No kũhoteke harĩ mũndũ ũngĩ thĩinĩ wa kĩũngano ũkenagĩra wĩra ta ũcio. Kana no kũhoteke nĩ mweke wa ũtungata wakoragwo naguo na hau kabere. No rĩu ndũngĩhota gwĩka maũndũ maingĩ nĩ ũndũ wa ũkũrũ, ndwari, mathĩna ma kĩĩmbeca, kana nĩ ũndũ wa gũkorũo ũkĩrũmbũiya famĩlĩ. Ningĩ no gũkorũo watigire mweke ũrĩa wehokeirũo kwa ihinda iraihu nĩ ũndũ wa mogarũrũku ithondeka-inĩ. Gũtekũmakania ũragerera ũndũ ũrĩkũ, no kũhoteke nĩ wonaga ndũhingagia maũndũ maingĩ ta ũrĩa ũngĩenda ũtungata-inĩ wa Ngai. Angĩkorũo nĩ ũragerera ũndũ ta ũcio, hatarĩ nganja rĩmwe na rĩmwe nĩ ũiguaga ũkuĩte ngoro. O na kũrĩ ũguo-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia nĩguo ndũkae gũkua ngoro, kũrakara, kana kũgĩa na marũrũ? Ũngĩtũũria gĩkeno gĩaku atĩa?

No twĩrute ũrĩa tũngĩtũũria gĩkeno na njĩra ya gũthuthuria kĩonereria kĩa Johana Mũbatithania. Johana aarĩ na mĩeke ya mwanya ya ũtungata, ĩndĩ no kũhoteke ndeerĩgagĩrĩra maũndũ marĩa maacokire kũhaanĩka ũtũũro-inĩ wake. No gũkorũo ndeeciragia atĩ aangĩahũthĩrire ihinda rĩingĩ njera gũkĩra rĩrĩa aahũthĩrĩte ũtungata-inĩ. O na kũrĩ ũguo, Johana aathiire na mbere gũkorũo na gĩkeno, na agĩtũũria mwerekera ũcio ũtũũro-inĩ wake wothe. Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie? Na tũngĩtũũria atĩa gĩkeno gitũ o na rĩrĩa tũragerera maũndũ ma gũtũũraga ngoro?

Kĩndũ mweri-inĩ wa Ĩpuro mwaka wa 29 Mahinda Maitũ (M.M.) Johana nĩ aambĩrĩirie wĩra ũrĩa eehokeirũo wa kũhaarĩria njĩra nĩ ũndũ wa Mesia, na eeraga andũ ũũ: “Mwĩrirei, tondũ Ũthamaki wa igũrũ nĩ ũkuhĩrĩirie.” (Mat. 3:2; Luk. 1:12-17) Andũ aingĩ nĩ maaiyũkirie ũndũ ũcio. O na kĩrĩndĩ kĩnene nĩ kĩoimaga kũndũ kũraihu gũka gũthikĩrĩria ndũmĩrĩri yake, na andũ aingĩ nĩ maahutirio ngoro nginya makĩĩrira na makĩbatithio. Ningĩ Johana arĩ na ũmĩrĩru nĩ aaheire atongoria a ndini arĩa meetuaga atĩ nĩ athingu mũkaana wĩgiĩ ituĩro rĩrĩa rĩametereire mangĩagire kũgarũrũka. (Mat. 3:5-12) Ũndũ ũrĩa warĩ wa bata mũno ũtungata-inĩ wake nĩ wekĩkire rĩrĩa aabatithirie Jesu kĩndũ mweri-inĩ wa Oktomba mwaka wa 29 M.M. Kuuma hĩndĩ ĩyo, Johana akĩambĩrĩria gũteithia andũ marũmĩrĩre Jesu, Mesia ũrĩa weranĩirũo.—Joh. 1:32-37.

Jesu akĩaria ũhoro wĩgiĩ itemi rĩa mwanya  rĩa Johana, ooigire ũũ: “Harĩ arĩa maanaciarũo nĩ atumia, gũtirĩ kwagĩa mũnene gũkĩra Johana Mũbatithania.” (Mat. 11:11) Hatarĩ nganja Johana nĩ aakenagĩra irathimo iria aagĩte nacio. O ta Johana, andũ aingĩ ũmũthĩ nĩ magĩte na irathimo nyingĩ. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa mũrũ wa Ithe witũ wĩtagwo Terry. Marĩ na mũtumia wake Sandra, matungatĩte ũtungata-inĩ wa mahinda mothe makĩria ma mĩaka 50. Terry ooigire ũũ: “Nĩ ngĩĩte na mĩeke mĩingĩ ya mwanya. Nĩ ndungatĩte ndĩ painia, ngatungata Betheli, ngatungata ndĩ painia wa mwanya, mũrori wa mũthiũrũrũko, mũrori wa ng’ongo, na rĩu ndĩratungata ndĩ painia wa mwanya rĩngĩ.” Kũheo mĩeke ya ũtungata nĩ kũrehaga gĩkeno, ĩndĩ o ta ũrĩa tũkwĩruta na kĩonereria kĩa Johana, mũndũ nĩ abataraga kwĩrutanĩria nĩguo atũũrie gĩkeno rĩrĩa maũndũ maitũ macenjia.

Ũndũ ũmwe wateithirie Johana Mũbatithania gũtũũria gĩkeno nĩ atĩ ndaigana kwaga ngatho kwerekera mĩeke ya ũtungata ĩrĩa aarĩ nayo. Ta wĩcirie ngerekano ĩmwe. Thutha wa Jesu kũbatithio, ũtungata wa Johana wambĩrĩirie kũnyiha naguo wa Jesu ũkĩambĩrĩria kuongerereka. Ũndũ ũcio nĩ wamakirie arutwo a Johana na magĩthiĩ kũrĩ we makĩmwĩra: “Nĩ arabatithania, na andũ othe marathiĩ kũrĩ we.” (Joh. 3:26) Nake Johana akĩmeera ũũ: “Mũndũ o wothe ũrĩ na mũhiki nĩwe mũhikania. No rĩrĩa mũrata wa mũhikania arũgama hakuhĩ nake na aigua akĩaria, nĩ akenaga mũno nĩ kũigua mũgambo wa mũhikania. Nĩ ũndũ ũcio, gĩkeno gĩakwa nĩ gĩkinyanĩru.” (Joh. 3:29) Johana ndaacindanaga na Jesu; ningĩ ndoonire ũtungata ũrĩa aarĩ naguo ta ũtaarĩ wa bata ũkĩringithanio na itemi rĩa bata rĩrĩa Jesu aarĩ narĩo. Handũ ha ũguo, aatũũririe gĩkeno gĩake tondũ nĩ aakenagĩra itemi rĩake arĩ “mũrata wa mũhikania.”

Mwerekera wa Johana nĩ wamũteithirie gũtũũria gĩkeno o na gũtuĩka ũtungata wake ndwarĩ mũhũthũ. Kwa ngerekano, Johana aarĩ Mũnaziri kuuma aaciarũo, na kwoguo ndaagĩrĩirũo kũnyua ndibei. (Luk. 1:15) Jesu akĩaria ũhoro wa ũtũũro mũhũthũ wa Johana ooigire ũũ: “Johana ookire akĩĩhingaga kũrĩa na kũnyua.” Ngũrani na Johana, Jesu na arutwo ake matiarĩ rungu rwa watho ta ũcio na nĩ mangĩakeneire maũndũ marĩa andũ arĩa angĩ maakenagĩra. (Mat. 11:18, 19) Ningĩ Johana ndaaringire kĩama o na kĩmwe, no nĩ aamenyire atĩ arutwo a Jesu o hamwe na amwe arĩa maarĩ arutwo ake nĩ maaheirũo ũhoti wa kũringa ciama. (Mat. 10:1; Joh. 10:41) Handũ ha kũreka maũndũ macio mamũhĩngĩce, Johana aathiire na mbere kũruta wĩra wake ũrĩa aaheetwo nĩ Jehova arĩ na kĩyo.

O na ithuĩ tũngĩkenera wĩra ũrĩa tũraruta rĩu ũtungata-inĩ wa Jehova, no tũtũũrie gĩkeno. Terry ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere ooigire: “Njĩkĩraga kĩyo wĩra-inĩ o wothe ũrĩa ndaheo.” Rĩrĩa eciria ũhoro wa ũtũũro wake ũtungata-inĩ wa mahinda mothe oigaga ũũ: “Ndiĩriraga no nĩ ndirikanaga maũndũ mega.”

No tuongerere gĩkeno gitũ ũtungata-inĩ wa Ngai tũngĩĩcũranagia kĩrĩa gĩtũmaga mweke kana wĩra mũna ũkorũo ũrĩ wa bata. Tũkoragwo na gĩtĩo gĩa gũkorũo tũrĩ “arutithania wĩra hamwe na Ngai.” (1 Kor. 3:9) O ta ũrĩa gũikara tũkĩramataga kĩndũ kĩa goro kũngĩtũma gĩtũũre, no taguo gwĩcũrania igũrũ rĩgiĩ gĩtĩo kĩnene kĩrĩa tũrĩ nakĩo gĩa gũtungatĩra Ngai kũngĩtũteithia gũtũũria gĩkeno. Nĩ twagĩrĩirũo gwĩthema kũringithania kĩyo gitũ na kĩyo kĩa andũ arĩa angĩ. Tũtiagĩrĩirũo gwĩciria atĩ wĩra ũrĩa Jehova atũheete ti wa bata ũkĩringithanio na wĩra ũrĩa andũ angĩ maheetwo.—Gal. 6:4.

No kũhoteke Johana nĩ aamenyaga atĩ ũtungata wake nĩ ũngĩathirire thutha wa ihinda, ĩndĩ no kũhoteke ndaamenyaga atĩ ũngĩathirire o rĩmwe. (Joh. 3:30) Mwaka wa 30 M.M., mĩeri ta ĩtandatũ thutha wa kũbatithia Jesu, Johana nĩ aaikirio njera nĩ Mũthamaki Herode. O na kũrĩ ũguo, Johana no aathiire na mbere kũrutana maũndũ marĩa magĩrĩire. (Mar. 6:17-20) Nĩ kĩĩ kĩamũteithagia gũtũũria gĩkeno o na kũrĩ na mogarũrũku macio? Aathiire na mbere gwĩkĩrĩra maũndũ ma kĩĩroho.

Rĩrĩa Johana aarĩ njera, nĩ aamũkĩrire ũhoro wĩgiĩ ũrĩa ũtungata wa Jesu wathiaga na mbere kuongerereka. (Mat. 11:2; Luk. 7:18) Johana nĩ eetĩkĩtie biũ atĩ Jesu nĩwe warĩ Mesia, ĩndĩ no gũkorũo nĩ aarigagwo ũrĩa Jesu aangĩahingirie maũndũ marĩa  mothe Maandĩko moonanĩtie Mesia aangĩahingirie. Na tondũ Mesia aarĩ atuĩke Mũthamaki-rĩ, hihi Jesu aangĩambĩrĩirie gwathana thutha wa kahinda kanini? Hihi ũndũ ũcio nĩ ũngĩatũmire Johana arekererio kuuma njera? Tondũ Johana nĩ eendaga gũtaũkĩrũo wega igũrũ rĩgiĩ itemi rĩa Jesu, nĩ aatũmire arutwo ake erĩ mathiĩ makorie Jesu kĩũria gĩkĩ: “Hihi wee nĩwe Ũrĩa Weranĩirũo, kana nĩ harĩ ũngĩ twetereire?” (Luk. 7:19) No kũhoteke rĩrĩa maacokire, Johana nĩ aathikĩrĩirie na kinyi makĩmũtaarĩria atĩ Jesu nĩ aahonetie andũ na njĩra ya kĩama, na akĩĩra arutwo acio ake mathiĩ makeere Johana ũũ: “Arĩa atumumu rĩu nĩ marona, arĩa mathuaga magetwara wega, arĩa marĩ na mangũ magatherio, arĩa mataiguaga makaigua, arĩa akuũ makariũkio, nao arĩa athĩni nĩ maraheo ũhoro ũrĩa mwega.”—Luk. 7:20-22.

No mũhaka Johana akorũo nĩ oomĩrĩirio mũno nĩ ũhoro ũcio. Nĩ watũmire etĩkie atĩ Jesu nĩ aahingagia morathi megiĩ Mesia. O na gũtuĩka gũka kwa Jesu arĩ Mesia gũtingĩatũmire Johana oime njera, Johana nĩ aamenyaga atĩ ũtungata wake ndwarĩ wa tũhũ. Aarĩ na gĩtũmi gĩa gũkorũo na gĩkeno o na akĩgeragĩra moritũ.

O ta Johana, o na ithuĩ tũngĩiga maũndũ ma kĩĩroho mbere, nĩ tũrĩhotaga gũkirĩrĩria moritũ tũrĩ na gĩkeno na wetereri. (Kol. 1:9-11) No twĩke ũguo na njĩra ya gũthomaga Bibilia na gwĩcũrania maũndũ marĩa tũrathoma, na ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũririkanagia atĩ wĩra ũrĩa tũrutaga tũgĩtungatĩra Ngai ti wa tũhũ. (1 Kor. 15:58) Sandra ooigire ũũ: “Gũthoma mũrango ũmwe wa Bibilia o mũthenya nĩ kũndeithĩtie gũkuhĩrĩria Jehova. Nĩ kũndeithagia gwĩkĩrĩra maũndũ make handũ ha makwa.” Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩcũranagia igũrũ rĩgiĩ riboti cia ũrĩa wĩra wa Ũthamaki ũrathiĩ na mbere, na ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũteithagia kwaga gwĩciria o maũndũ maitũ ithuĩ ene, tũgeciria maũndũ marĩa Jehova arahingia. Sandra ooigire ũũ: “Programu cia o mweri cia JW Broadcasting^® nĩ itũteithagia kũigua tũkuhĩrĩirie ithondeka rĩa Jehova, na igatũteithia gũtũũria gĩkeno ũtungata-inĩ witũ.”

Ihinda inini rĩrĩa Johana Mũbatithania aatungatire, aahingirie ũtungata wake arĩ na “roho na hinya wa Elija,” na o ta Elija, Johana “aarĩ mũndũ o ta ithuĩ.” (Luk. 1:17; Jak. 5:17) Tũngĩĩgerekania na kĩonereria gĩake gĩa gũcokia ngatho na gwĩkĩrĩra maũndũ ma kĩĩroho, o na ithuĩ no tũtũũrie gĩkeno ũtungata-inĩ witũ o na maũndũ maritũha.