1. Akristiano magĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo marĩkie ihenya rĩa muoyo?

AKRISTIANO marĩ ihenya-inĩ rĩa muoyo. Gũtekũmakania kana no hingo tũrambĩrĩirie gũteng’era, kana tũkoretwo tũgĩteng’era kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, tũrabatara gũthiĩ na mbere gũteng’era nginya tũhutie karũrigi. Ũtaaro ũrĩa mũtũmwo Paulo aaheire Akristiano a Filipi no ũtwĩkĩre ngoro tũhote kũrĩkia ihenya. Akristiano amwe kĩũngano-inĩ kĩu gĩa karine ya mbere nĩ maatungatĩire Jehova mĩaka mĩingĩ hĩndĩ ĩyo maamũkĩrire marũa kuuma kũrĩ Paulo. Nĩ maateng’eraga wega, no Paulo nĩ aamaririkanirie bata wa gũthiĩ na mbere gũteng’era marĩ na ũkirĩrĩria. Eendaga mathiĩ na mbere kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake gĩa ‘kwĩrutanĩria nĩguo makinyĩre muoroto.’—Afil. 3:14.

2. Ũtaaro ũrĩa Paulo aaheire Afilipi warĩ wa ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire nĩkĩ?

² Ũtaaro ũcio Paulo aaheire Afilipi warĩ wa ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire. Kĩũngano kĩu gĩacemanirie na ũkararia kuuma kĩambĩrĩria o ũguo. Ũkararia ũcio waambĩrĩirie rĩrĩa Paulo na Sila maakinyire Filipi kĩndũ mwaka wa 50 Mahinda Maitũ, rĩrĩa maathĩkĩire rĩĩtana rĩrĩ rĩa Ngai: “Ringa ũũke Makedonia.” (Atũm. 16:9) Maakinya kũu, nĩ maakorire mũtumia ũmwe wetagwo Lidia na “nĩ aathikagĩrĩria, na Jehova akĩhingũra ngoro yake biũ” nĩguo aigue ũhoro mwega. (Atũm. 16:14) Thutha wa kahinda akĩbatithio hamwe na andũ a nyũmba yake. No Mũcukani no oonaga maũndũ macio. Andũ a itũũra nĩ maatwarire Paulo na Sila mbere ya aciirithania na makĩheenania atĩ nĩ maathumbũraga andũ. Ũndũ ũcio watũmire Paulo na Sila mahũũrũo, maikio njera, na thutha-inĩ makĩrũo moime itũũra-inĩ rĩu. (Atũm. 16:16-40) Hihi nĩ maakuire ngoro? Aca! Ĩ nao aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano kĩu kĩerũ kĩaambĩrĩirie? Ũndũ mwega nĩ atĩ o nao nĩ maakirĩrĩirie. Hatarĩ nganja nĩ meekĩrirũo ngoro nĩ kĩonereria kĩega kĩrĩa maaigĩirũo nĩ Paulo na Sila.

3. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Paulo aamenyaga? Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ?

 ³ Paulo nĩ aatuĩte itua rĩa kwaga gũkua ngoro. (2 Kor. 4:16) O na kũrĩ ũguo, nĩ aamenyaga atĩ nĩgetha ahote kũrĩkia ihenya, aabataraga kũiga meciria harĩ muoroto wake. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na kĩonereria gĩa Paulo? Nĩ cionereria irĩkũ cia mahinda maya ironania atĩ no tũhote gũkirĩrĩria o na twacemania na moritũ? Na kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩa mahinda marĩa maroka kĩngĩkĩra hinya atĩa itua ritũ rĩa kwaga gũkua ngoro?

4. Paulo aathiire na mbere kwĩrutanĩria na njĩra ĩrĩkũ o na acemania na maũndũ maritũ?

⁴ Ta wĩcirie maũndũ marĩa Paulo aageragĩra hĩndĩ ĩyo aandĩkagĩra Afilipi. Oohetwo kĩoho kĩa nyũmba Roma. Ndaangĩathiire kũhunjia. O na kũrĩ ũguo, nĩ aathiire na mbere kwĩrutanĩria na njĩra ya kũhunjĩria arĩa mamũceerera na kwandĩkĩra ciũngano cia kũraihu marũa. O na matukũ-inĩ maya, Akristiano aingĩ arĩa matahotaga kuuma mĩciĩ-inĩ yao nĩ ũndũ wa ũkũrũ kana kũrwara, nĩ mahũthagĩra mweke ũrĩa wothe mangĩona nĩguo mahunjĩrie arĩa mamaceerera ũhoro mwega. Ningĩ nĩ mandĩkagĩra marũa andũ arĩa matonekaga na njĩra hũthũ.

5. Kũringana na ciugo cia Paulo thĩinĩ wa Afilipi 3:12-14, nĩ kĩĩ kĩamũteithirie kũiga meciria harĩ muoroto wake?

⁵ Paulo ndeendaga kũhĩngĩcwo nĩ maũndũ marĩa aahingĩtie mbere ĩyo, kana mahĩtia marĩa eekĩte. O na ooigire atĩ ‘kũriganĩrũo nĩ maũndũ marĩa aatigire,’ kwarĩ kwa bata harĩ ‘kwĩrutanĩria gũkinyĩra maũndũ marĩa marĩ mbere,’ na ũguo nĩ kuuga, ahote kũrĩkia ihenya. (Thoma Afilipi 3:12-14.) Nĩ maũndũ ta marĩkũ ũguo mangĩahĩngĩcire Paulo? Wa mbere, nĩ aagaacĩrĩte mũno ũhoro-inĩ wĩgiĩ maũndũ ma Kĩyahudi. O na kũrĩ ũguo, oonaga maũndũ macio matariĩ “ta gĩko kĩingĩ.” (Afil. 3:3-8) Wa kerĩ, o na gũtuĩka nĩ angĩaiguire ũũru nĩ ũrĩa aanyarirĩte Akristiano mbere ĩyo, ndaarekire ũndũ ũcio ũmũgirie gũtungatĩra Jehova. Na wa gatatũ, ndeciririe atĩ maũndũ marĩa eekĩire Jehova maarĩ maiganu. Paulo nĩ aahingirie maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ o na gũtuĩka nĩ aacemanirie na moritũ matiganĩte ta kuohwo njera, kũhũũrũo iboko, kũhũũrũo na mahiga, gũthũkĩrũo nĩ meri, o hamwe na kwaga irio na nguo. (2 Kor. 11:23-27) O na kũrĩ ũguo, Paulo nĩ aamenyaga atĩ nĩ aabataraga gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova atekũrora maũndũ marĩa aahingĩtie o na kana mathĩna marĩa aacemanĩtie namo. O na ithuĩ tũbatiĩ gwĩka ũguo.

6. Nĩ maũndũ ta marĩkũ twatigire tũrabatara kũriganĩrũo nĩmo?

⁶ Tũngĩĩgerekania atĩa na Paulo ũhoro-inĩ wĩgiĩ ‘kũriganĩrũo nĩ maũndũ marĩa twatigire’? Amwe aitũ nĩ marabatara gũtooria meciria ma kũigua matagĩrĩire nĩ ũndũ wa mehia meekĩte tene. Angĩkorũo nĩ ũrahiũrania na ũndũ ta ũcio-rĩ, na githĩ to wĩke ũthuthuria makĩria wĩgiĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo? Tũngĩthoma, twĩcũranie, na tũhoe igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio wa gwĩkĩra ngoro, no tũtige kũiguaga ũũru nĩ ũndũ wa maũndũ Jehova aatuoheire. Na no tũtige kwĩhũũra nĩ ũndũ wa mehia twekire na Jehova agĩtuohera. Ta wĩcirie ũndũ ũngĩ tũngĩĩruta kuumana na Paulo. Nĩgetha andũ amwe mahote gũtungatĩra Jehova makĩria, no gũkorũo nĩ maatigire wĩra ũngĩatũmire magĩe mbeca nyingĩ. Angĩkorũo nĩguo twekire-rĩ, na githĩ ti wega tũriganĩrũo nĩ maũndũ marĩa twatigire, na njĩra ya kwaga kwĩrirĩria maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ marĩa tũrona ta tũngĩagĩire namo? (Ndar. 11:4-6; Koh. 7:10) Ningĩ, ‘maũndũ marĩa twatigire’ no makorũo arĩ maũndũ marĩa twahingĩtie kana magerio marĩa twakirĩrĩirie mahinda mahĩtũku. Ũhoro wa ma nĩ atĩ, kũrora ũrĩa Jehova anatũrathima na agatũteithia ihinda ihĩtũku no gũtũteithie  kũmũkuhĩrĩria makĩria. O na kũrĩ ũguo, tũtingĩenda kwambĩrĩria gwĩciria atĩ maũndũ marĩa twaneka nĩ ũndũ wa Jehova nĩ maiganu.—1 Kor. 15:58.

7. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũbataranagia nĩguo mũndũ arĩkie ihenya rĩa muoyo kũringana na 1 Akorintho 9:24-27? Heana ngerekano.

⁷ Paulo nĩ aataũkĩirũo nĩ ciugo ici cia Jesu wega: “Giginyanai mũno.” (Luk. 13:23, 24) Paulo nĩ aamenyaga atĩ no mũhaka angĩagiginyanire nginya mũico o ta Kristo. Nĩ ũndũ ũcio, aaringithanirie ũtũũro witũ tũrĩ Akristiano na ihenya. (Thoma 1 Akorintho 9:24-27.) Mũteng’eri aigaga meciria make harĩ kũrĩkia ihenya na nĩ ethemaga maũndũ marĩa mangĩmũhĩngĩca. Kwa ngerekano, ateng’eri arĩa mateng’eragĩra taũni-inĩ nĩ mageraga kũndũ kũrĩ na matuka, na indo ingĩ ingĩmahĩngĩca. Hihi nĩ ũkuona ta mũteng’eri angĩtĩkĩra kwamba kũrũgama nĩguo erorere indo iria cigĩtwo ndirica-inĩ cia matuka? Ndangĩka ũguo angĩkorũo nĩ arenda kũhootana! O na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩthema maũndũ marĩa mangĩtũhĩngĩca tũgĩteng’era ihenya-inĩ rĩa muoyo. Tũngĩiga meciria harĩ muoroto witũ, na tũgiginyane biũ o ta Paulo, nĩ tũkaaheo kĩheo!

8. Tũkwarĩrĩria moritũ marĩkũ matatũ?

⁸ Rekei rĩu twarĩrĩrie moritũ matatũ mangĩtũma tũkue ngoro. Moritũ macio nĩ: Ũndũ wĩrĩgĩrĩire gũikara ũgĩkaahinga, kwaga hinya na gũkũra, na mathĩna ma ihinda iraihu. No tũgunĩke tũngĩthuthuria ũrĩa andũ angĩ manahiũrania na maũndũ ta macio.—Afil. 3:17.

9. Tũhutagio atĩa rĩrĩa maũndũ marĩa twĩrĩgĩrĩire maikara magĩkaahinga?

⁹ Ũndũ wĩrĩgĩrĩire gũikara ũgĩkaahinga. Nĩ twĩriragĩria kuona maũndũ mega marĩa Jehova atwĩrĩire makĩhinga. O na rĩrĩa Habakuku mũnabii wa Jehova oonanirie kĩĩrĩgĩrĩro gĩake gĩa kuona Jehova akĩniina waganu ũrĩa warĩ Juda, Jehova aamwĩrire, “ikara ũkĩĩrĩgĩrĩire.” (Hab. 2:3) O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa maũndũ marĩa twĩrĩgĩrĩire maroneka ta maraikara magĩkaahinga, ũndũ ũcio no ũtũme tũnyihie kĩyo gitũ. O na no tũkue ngoro. (Thim. 13:12) Ũndũ ũcio nĩ wekĩkire harĩ ariũ a Ithe witũ amwe hakuhĩ mwaka wa 1914. Ihinda-inĩ rĩu, Akristiano aingĩ aitĩrĩrie maguta nĩ meerĩgagĩrĩra kwamũkĩra ngerenwa yao ya gũthiĩ igũrũ mwaka wa 1914. Rĩrĩa ũndũ ũcio waagire kũhinga-rĩ,  andũ arĩa ehokeku maahiũranirie na ũndũ ũcio atĩa?

10. Mũrũ wa Ithe witũ Royal Spatz na mũtumia wake meekire atĩa thutha wa maũndũ marĩa meerĩgagĩrĩra gũikara magĩkaahinga?

¹⁰ Ta wĩcirie ũhoro wa ndungata igĩrĩ njĩhokeku cia Jehova ciacemanirie na ũndũ ta ũcio. Mũrũ wa Ithe witũ Royal Spatz aabatithirio mwaka wa 1908 arĩ na mĩaka 20. Aarĩ na ma biũ atĩ thutha wa kahinda kanini nĩ angĩathiire igũrũ. Mwaka wa 1911, rĩrĩa ooririe mwarĩ wa Ithe witũ Pearl kana nĩ egwĩtĩkĩra mahikanie, eerire mwarĩ wa Ithe witũ ũcio ũũ: “Nĩ ũĩ ũndũ ũrĩa ũgekĩka mwaka wa 1914. Angĩkorũo nĩ tũrahikania twagĩrĩirũo gwĩka ũguo o na ihenya!” Hihi nĩ maatiganĩirie ihenya rĩa muoyo maga kwamũkĩra ngerenwa yao ya gũthiĩ igũrũ mwaka wa 1914? Aca, tondũ ũndũ ũrĩa warĩ mũnene harĩ o nĩ gwĩka wendi wa Ngai marĩ na wĩhokeku no ti kwamũkĩra ngerenwa. Nĩ maatuĩte itua rĩa gũteng’era marĩ na ũkirĩrĩria. Na Royal na Pearl maathiire na mbere gũtungata marĩ na wĩhokeku nginya rĩrĩa maarĩkirie ũtũũro wao gũkũ thĩ mĩaka mĩingĩ thutha ũcio. Hatarĩ nganja nĩ wĩriragĩria kuona Jehova agĩtũũgĩria rĩĩtwa rĩake na ũnene wake na kũhingia ciĩranĩro ciake ciothe. Korũo na ma atĩ maũndũ macio nĩ mageekĩka ihinda rĩa Jehova rĩakinya. Kamũira hĩndĩ ĩyo ĩkinye, rekei tũthiĩ na mbere gũtungatĩra Ngai witũ tũrĩ na kĩyo, tũtegwĩtĩkĩra gũkua ngoro tondũ wa kuona maũndũ marĩa twĩrĩgĩrĩire ta maraikara magĩkaahinga.

11-12. Tũngĩhota atĩa gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova o na akorũo tũtirĩ na hinya ta hau kabere? Heana ngerekano.

¹¹ Kwaga hinya na gũkũra. Ngũrani na mũteng’eri ũrĩa ũbataraga gũkorũo na hinya wa mwĩrĩ nĩgetha ahote gũteng’era, wee to mũhaka ũkorũo na hinya wa mwĩrĩ nĩgetha ũthiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho. Andũ aingĩ arĩa hinya wao wa mwĩrĩ ũrathiĩ ũnyihĩte, no marathiĩ na mbere kwĩrutanĩria gũkũra kĩĩroho. (2 Kor. 4:16) Kwa ngerekano, rĩrĩa Mũrũ wa Ithe witũ Arthur Secord * aarĩ na mĩaka 88, aakoretwo atungatĩte Betheli ihinda rĩa mĩaka 55, na ndaarĩ na hinya mũingĩ. Mũthenya ũmwe, mũrigitani ũrĩa wamũrũmbũyagia nĩ ookire gĩtanda-inĩ gĩake. Aamũrorire na akĩmwĩra ũũ na njĩra ya wendo: “Mũrũ wa Ithe witũ Secord, mwĩrĩ ũyũ waku nĩ ũthiĩte mairo nyingĩ ũtungata-inĩ wa Jehova.” No Arthur, ndaaigĩte meciria make maũndũ-inĩ marĩa aahingĩtie mbere ĩyo. Aarorire mũrigitani ũcio, agĩthekatheka na akĩmwĩra ũũ: “Ĩĩ, ũcio nĩ ũhoro wa ma. No maũndũ marĩa twĩkĩte timo ma bata. Maũndũ marĩa tũgwĩka kuuma rĩu nĩmo ma bata makĩria.”

 ¹² No gũkorũo nĩ ũtungatĩire Jehova mĩaka mĩingĩ, no rĩu nĩ ũrona atĩ ndũrahota kũhingia maũndũ maingĩ ta marĩa wahingagia tondũ ũgima waku wa mwĩrĩ ũrathiĩ o ũthũkĩte. Angĩkorũo nĩguo, ndũgakue ngoro. Koragwo na ma atĩ Jehova nĩ aririkanaga na nĩ akenagio nĩ ũtungata waku wa ihinda ihĩtũku. (Ahib. 6:10) Narĩo ihinda-inĩ rĩrĩ, ririkanaga atĩ, wĩrutĩri wa ngoro yothe ndũthimagwo na maũndũ marĩa twĩkaga ũtungata-inĩ wa Jehova. Handũ ha ũguo, tuonanagia wĩrutĩri witũ na njĩra ya gũkorũo na mawoni mega na gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota. (Kol. 3:23) Jehova nĩ ataũkagĩrũo nĩ ithuĩ na ndatwĩraga twĩke makĩria ma ũrĩa tũngĩhota.—Mar. 12:43, 44.

13. Kĩonereria kĩa Anatoly na Lidiya kĩratwĩkĩra ngoro atĩa gũthiĩ na mbere o na akorũo nĩ tũracemania na maũndũ maritũ?

¹³ Mathĩna ma ihinda iraihu. Ndungata imwe cia Jehova nĩ ikirĩrĩirie moritũ na mĩnyamaro kwa ihinda iraihu. Kwa ngerekano, Anatoly Melnik * aarĩ na mĩaka 12 tu rĩrĩa ithe aanyitirũo, agĩikio njera, na agĩthamĩrio kambĩ-inĩ Siberia, kũrĩa kwarĩ makĩria ma kilomita 7,000 kuuma Moldova kũrĩa maaikaraga. Mwaka ũmwe thutha ũcio, Anatoly, mami wao, cũcũ na guka wao, o nao nĩ maathamĩirio Siberia. Thutha wa ihinda, nĩ maahotire gũthiaga mĩcemanio itũũra-inĩ rĩngĩ, no maabataraga gũthiĩ magũrũ kilomita 30 mbarabu-inĩ, na magakirĩrĩria heho nyingĩ mũno. Thutha ũcio, Mũrũ wa Ithe witũ Melnik nĩ aaikarire njera mĩaka ĩtatũ, agĩtiga mũtumia wake Lidiya, na kairĩtu kao ka mwaka ũmwe. O na gũtuĩka Anatoly na famĩlĩ yake nĩ maacemanirie na moritũ ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, no maathiire na mbere gũtungatĩra Jehova marĩ ehokeku. Ihinda-inĩ rĩrĩ, Anatoly arĩ na mĩaka 82, na atungataga kamĩtĩ-inĩ ĩmwe ya wabici ya rũhonge thĩinĩ wa Central Asia. Rekei twĩgerekanagie na Anatoly na Lidiya na njĩra ya gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota ũtungata-inĩ wa Jehova na gũkirĩrĩria o ta ũrĩa twanakirĩrĩria ihinda ihĩtũku.—Gal. 6:9.

14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Paulo aamenyaga atĩ nĩ abatiĩ gwĩka nĩguo akinyĩre muoroto wake?

¹⁴ Paulo aarĩ na ma atĩ nĩ aangĩarĩkirie ihenya na akinyĩre muoroto wake. Tondũ aarĩ Mũkristiano mũitĩrĩrie maguta, nĩ eerĩgagĩrĩra kũheo “kĩheo kĩa rĩĩtana rĩa Ngai rĩa gũthiĩ igũrũ.” No nĩ aamenyaga atĩ, nĩgetha akinyĩre muoroto ũcio, nĩ aabataraga ‘kwĩrutanĩria.’ (Afil. 3:14) Paulo aahũthĩrire ngerekano njega gũteithia Afilipi maikare maigĩte meciria muoroto-inĩ wao.

15. Paulo aahũthĩrire atĩa ngerekano ya ũraiya gwĩkĩra Akristiano a Filipi ngoro ‘merutanĩrie’?

 ¹⁵ Paulo nĩ aaririkanirie Afilipi atĩ maarĩ raiya a kũrĩa igũrũ. (Afil. 3:20) Maabataraga kũririkanio ũndũ ũcio nĩkĩ? Matukũ-inĩ macio, mũndũ gũkorũo arĩ raiya wa Roma warĩ ũndũ wa bata mũno. * O na kũrĩ ũguo, Akristiano aitĩrĩrie maguta maarĩ raiya a thirikari ĩngĩ njega makĩria ĩrĩa ĩngĩatũmire magunĩke na njĩra nene o na makĩria. Ũraiya wa Roma warĩ kĩndũ hatarĩ ũringithanĩtio na ũraiya wa kũrĩa igũrũ! Ũndũ ũcio nĩguo watũmire Paulo ekĩre Afilipi ngoro akĩmeera ũũ: “Mũthiage na mĩthiĩre ĩrĩa yagĩrĩire mũrĩ raiya kũringana na ũhoro ũrĩa mwega wĩgiĩ Kristo.” (Afil. 1:27, kohoro ka magũrũ-inĩ) Akristiano aitĩrĩrie maguta matukũ-inĩ maya, nĩ maigaga kĩonereria kĩega gĩa gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria nĩguo makinyĩre muoroto wao wa kũheo muoyo ũtagathira kũrĩa igũrũ.

16. Kũringana na Afilipi 4:6, 7, twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩka atĩa, gũtekũmakania kana kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩa gũthiĩ igũrũ kana nĩ gĩa gũtũũra gũkũ thĩ?

¹⁶ Gũtekũmakania kana kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩa gũkaaheo muoyo wa tene na tene kũrĩa igũrũ kana paradiso gũkũ thĩ, no mũhaka tũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria nĩguo tũgaakinyĩra muoroto ũcio witũ. O na angĩkorũo tũragerera maũndũ mahaana atĩa, tũtiagĩrĩirũo kũrora maũndũ marĩa twatigire na thutha, na tũtiagĩrĩirũo kũreka ũndũ o wothe ũtũgirie gũthiĩ na mbere. (Afil. 3:16) Maũndũ marĩa twĩrĩgĩrĩire no moneke ta maraikara, kana o na hinya witũ wa mwĩrĩ no ũthire. No tũkorũo nĩ tũgereire moritũ na mĩnyamaro kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Gũtekũmakania ũragerera ũndũ ũrĩkũ, ‘ndũgatangĩkage nĩ ũndũ o na ũrĩkũ.’ Handũ ha ũguo, menyithagia Ngai maũndũ marĩa ũbataraga kũgerera mahoya na mathaithana, na nĩ arĩkũheaga thayũ ũkĩrĩte ũndũ o wothe ũngĩĩcirĩria.—Thoma Afilipi 4:6, 7.

17. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire kĩarĩrĩirie maũndũ marĩkũ?

¹⁷ O ta ũrĩa mũteng’eri erutanagĩria akuhĩrĩria kũrĩkia ihenya, rekei o na ithuĩ tũigage meciria maitũ harĩ muoroto witũ wa kũrĩkia ihenya rĩrĩ rĩa muoyo. Rekei twĩkage o ũrĩa wothe hinya na maũndũ maitũ maratwĩtĩkĩria, gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria biũ o tũkĩĩrĩgagĩrĩra maũndũ mega marĩa marĩ mbere. Tũngĩka atĩa nĩgetha tũthiĩ na mbere gũteng’era twerekeire mwena ũrĩa wagĩrĩire? Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩgũtũteithia kũiga maũndũ marĩa ma bata mbere ũtũũro-inĩ witũ, na gĩtũteithie ‘gũkũũranaga maũndũ marĩa ma bata makĩria.’—Afil. 1:9, 10.