1, 2. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma twĩrĩgĩrĩre atĩ o na ithuĩ nĩ tũrĩtangĩkaga? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

TŨRATŨŨRA mahinda marĩ na moritũ maingĩ. Shaitani ũrĩa Mũcukani arĩ na marũrũ maingĩ na “aikaraga agĩcangacangaga ta mũrũthi ũrararama, agĩetha mũndũ wa kũmeria.” (1 Pet. 5:8; Kũg. 12:17) Kwoguo, no twĩrĩgĩrĩre atĩ rĩmwe nĩ tũrĩtangĩkaga o na tũrĩ ndungata cia Ngai. Ndungata cia Jehova cia mahinda ma tene, ta Mũthamaki Daudi, o nacio nĩ ‘ciagiĩkaga’ rĩmwe. (Thab. 13:2) Ningĩ no ũririkane atĩ mũtũmwo Paulo nĩ ‘atangĩkaga nĩ ũndũ wa ciũngano ciothe.’ (2 Kor. 11:28) No tũngĩka atĩa rĩrĩa twaigua tũgĩtangĩka mũno?

² Ithe witũ wa igũrũ nĩ aateithirie ndungata ciake cia mahinda ma tene, na o na ithuĩ ũmũthĩ nĩ atũteithagia kwaga gũtangĩka mũno. Bibilia ĩtwĩkĩraga ngoro ũũ: ‘Mũikagĩriei mĩtangĩko yanyu yothe, nĩ ũndũ nĩ amũrũmbũyagia.’ (1 Pet. 5:7) Ũngĩka ũguo atĩa? Reke tuone njĩra inya iria ũngĩhũthĩra: kũhoya kuuma ngoro, gũthoma Kiugo kĩa Ngai na gwĩcũrania ũhoro wakĩo, kũhoya tũheo roho mũtheru, na kwaria na mũrata wa hakuhĩ. Tũgĩthuthuria njĩra icio inya rora wone nĩ makinya marĩkũ ũngĩenda kuoya.

3. ‘Ũngĩrekereria mũrigo waku na harĩ Jehova’ atĩa kũgerera mahoya?

³ Ikinya rĩa mbere tũngĩoya nĩ kwaria na Jehova kũgerera mahoya ma kuuma ngoro. Rĩrĩa wacemania na maũndũ maratũma wĩtigĩre, ũgiĩke, kana ũtangĩke, itũrũra ngoro yaku harĩ Ithe witũ wa igũrũ ũrĩ wendo. Mwandĩki wa thaburi, Daudi, aathaithire Jehova ũũ: “Ngai, tega matũ, ũigue ihoya rĩakwa.” Ningĩ o thĩinĩ wa Thaburi ĩyo akiuga, “Rekereria mũrigo waku na harĩ Jehova; nĩwe ũrĩgũtiiragĩrĩra.” (Thab. 55:1, 22) Ũngĩka ũrĩa wothe ũngĩhota nĩguo ũhiũranie na thĩna ũrĩa ũrĩ naguo, kũhoya kuuma ngoro nĩ gũgũgũteithia. No mahoya mangĩgũteithia atĩa wĩtheme kũhatĩrĩrio mũno nĩ meciria megiĩ mĩtangĩko?—Thab. 94:18, 19.

4. Mahoya nĩ ma bata nĩkĩ rĩrĩa tũraigua tũgĩtangĩka?

⁴ Thoma Afilipi 4:6, 7. Jehova nĩ acokagia mahoya maitũ ma kuuma ngoro na agathikĩrĩria mathaithana maitũ. Na njĩra ĩrĩkũ? Na njĩra ya gũtũhe thayũ wa meciria ũrĩa ũhooreragia ngoro citũ. Andũ aingĩ no mataarĩrie ũrĩa managunĩka na njĩra ĩyo. Handũ ha gũtangĩka, Ngai nĩ amateithĩtie kũgĩa na thayũ mũnene ũrĩa ũkĩrĩte ũtaũku o wothe. O nawe no ũgĩe naguo. Kwoguo “thayũ wa Ngai” no ũtoorie moritũ mothe ũngĩcemania namo. No wĩhoke kĩĩranĩro gĩkĩ kĩa wendo kuuma kũrĩ Jehova: “Menya ũmake nĩ ũndũ niĩ nĩ niĩ Ngai waku; nĩngũkuongerera hinya waku, ĩĩ, ti-itherũ nĩndĩĩgũteithagia.”—Isa. 41:10.

5. Kiugo kĩa Ngai kĩngĩtũteithia atĩa gũkorũo na thayũ wa ngoro?

⁵ Njĩra ya kerĩ ya kũgĩa na thayũ wa ngoro na meciria nĩ gũthoma Bibilia na gwĩcũrania maũndũ marĩa twathoma. Ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ? Bibilia nĩ ĩkoragwo na ũtongoria mwega wa kĩĩroho ũrĩa ũngĩgũteithia gwĩthema gũtangĩka, kana kũmenya ũrĩa ũngĩhiũrania na mĩtangĩko. Ndũkariganĩrũo atĩ Kiugo kĩa Ngai nĩ kĩrĩgũteithagia na gĩgagũcanjamũra tondũ gĩkoragwo na ciugo ciake cia ũũgĩ arĩ we Mũũmbi witũ. Nĩ ũkũgĩa na hinya makĩria rĩrĩa ũrecũrania meciria ma Ngai mũthenya na ũtukũ, na ũgecũrania ũrĩa ũngĩrũmĩrĩra ũtongoria wa Bibilia. Jehova nĩ onanirie ũrĩa gũthoma Kiugo gĩake kũhutanĩtie na ‘kũgĩa na hinya, na kũũmĩrĩria mũno’ na kwaga ‘gwĩtigĩra, o na kana kũmaka.’—Josh. 1:7-9.

6. Ciugo cia Jesu ingĩkorũo na moimĩrĩro marĩkũ mega harĩ wee?

⁶ Thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai nĩ tũthomaga ciugo cia Jesu cia kũhooreria ngoro. Andũ arĩa maamũthikagĩrĩria nĩ maacanjamũragwo nĩ ciugo na morutani make. Andũ aingĩ nĩ maathiaga kũrĩ we tondũ nĩ aahooragĩria ngoro cia andũ arĩa maatangĩkaga, agekĩra hinya arĩa matarĩ hinya, na akomĩrĩria arĩa mathuthĩkĩte ngoro. (Thoma Mathayo 11:28-30.) Nĩ aarũmbũyagia na njĩra ya wendo mabataro ma andũ ma kĩĩroho, ma kĩĩmeciria, na ma kĩĩmwĩrĩ. (Mar. 6:30-32) O na ũmũthĩ nĩ akoragwo ehaarĩirie gwĩka ũguo. No agũteithie o ta ũrĩa aateithagia atũmwo arĩa maahunjagia nake. To mũhaka ũkorũo hamwe na Jesu nĩ getha agũteithie. Arĩ Mũthamaki wa igũrũ, Jesu no athiaga na mbere kuonania ũcayanĩri. Kwoguo rĩrĩa ũratangĩka, no ‘agũteithie’ arĩ na tha ‘hĩndĩ ĩrĩa ũrabatara’ ũteithio. Jesu no agũteithie kũhiũrania na mĩtangĩko na no atũme ngoro yaku ĩiyũrũo nĩ kĩĩrĩgĩrĩro na ũmĩrĩru.—Ahib. 2:17, 18; 4:16.

7. Ũkũgunĩka atĩa Ngai acokia ihoya rĩaku rĩa kũmũhoya roho mũtheru?

⁷ Jesu eeranĩire atĩ Ithe witũ wa igũrũ nĩ arĩheaga roho mũtheru arĩa mamũhoyaga. (Luk. 11:10-13) Kwoguo ũndũ wa gatatũ wa gũgũteithia kũniina mĩtangĩko nĩ gũkũria maciaro ma roho. Maciaro macio mega marĩa moimanaga na roho mũtheru wa Ngai monanagia ũrĩa Ngai mwene hinya wothe ahaana. (Thoma Agalatia 5:22, 23; Kol. 3:10) O ũrĩa ũrakũria maciaro macio ma roho, noguo ũrata waku na andũ arĩa angĩ ũkwagĩra makĩria. Weka ũguo, nĩ ũkuona atĩ mathĩna maingĩ marĩa mangĩtũma ũtangĩke matikuumĩra. Reke tuone na njĩra nguhĩ ũrĩa maciaro ma roho megũgũteithia.

8-12. Gũkũria maciaro ma roho mũtheru wa Ngai kũngĩgũteithia atĩa gwĩthema maũndũ mangĩtũma ũtangĩke kana kũhota kũhiũrania namo?

⁸ “Wendo, gĩkeno, thayũ.” Werutanĩria kũhiũrania na andũ na njĩra ya gĩtĩo, ndũrĩkoragwo ũrĩ ũndũ mũritũ kũhota kũhiũrania na maũndũ marĩa maragũthumbũra ngoro. Na njĩra ĩrĩkũ? Rĩrĩa wonania wendo ta ũrĩa ũkoragwo na andũ a nyina ũmwe, na wonania gĩtĩo, nĩ ũrĩĩthemaga maũndũ mangĩtũma ũtangĩke.—Rom. 12:10.

⁹ “Gũkirĩrĩria, ũtugi, wega.” Nĩ kũgĩaga thayũ rĩrĩa warũmĩrĩra ũtaaro ũyũ: “Mũtuganage o mũndũ na ũrĩa ũngĩ, na mũgacayanagĩra, mũkĩohanagĩra mwĩyendeire.” (Ef. 4:32) Na njĩra ĩyo ũgethema maũndũ mangĩtũma ũtangĩke. Ningĩ no ũhote kũhiũrania wega na mathĩna marĩa monekaga tondũ wa kwaga gũkinyanĩra.

¹⁰ “Wĩtĩkio.” Ũmũthĩ, kaingĩ tũtangĩkaga nĩ ũndũ wa maũndũ makonainie na mbeca, na indo cia kĩĩmwĩrĩ. (Thim. 18:11) Gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu harĩ wendo wa Jehova nĩ kũrĩgũteithagia kũhiũrania na mĩtangĩko kana gwĩthema gũtangĩka nĩ ũndũ wa maũndũ macio. Na njĩra ĩrĩkũ? No wĩtheme gũtangĩka ũngĩrũmĩrĩra ũtaaro ũrĩa waheanirũo nĩ mũtũmwo Paulo atongoretio nĩ roho wa ‘kũiganagĩra na indo iria ũrĩ nacio.’ Paulo aacokire akĩongerera ũũ: “Nĩ gũkorũo [Ngai] oigĩte ũũ: ‘Ndirĩ hĩndĩ ngaagũtiga, na ndirĩ hĩndĩ ngaagũtirika.’ Nĩ getha tũkoragwo na ũmĩrĩru mũnene wa kuuga: ‘Jehova nĩwe mũndeithia; ndigwĩtigĩra. Mũndũ angĩnjĩka atĩa?’”—Ahib. 13:5, 6.

¹¹ “Ũhooreri, na kwĩgirĩrĩria.” Ta wĩcirie ũrĩa arĩ ũndũ wa bata harĩ wee kuonania ngumo icio! Na njĩra ĩyo nĩ ũkũhota gwĩthema ciĩko iria cingĩtũma ũtangĩke, na ũgunĩke nĩ gwĩthema “marũrũ ma ngoro, marakara, mang’ũrĩ, kũgũthũka, [na] irumi.”—Ef. 4:31.

¹² Ũhoro wa ma nĩ atĩ, nĩ ũkũbatara wĩnyihia nĩguo wĩtĩkĩre gũtongorio nĩ “guoko kũrĩ hinya kwa Ngai,” na ‘ũmũikagĩrie mĩtangĩko yaku yothe.’ (1 Pet. 5:6, 7) No o ũrĩa ũgũthiĩ na mbere gũkũria wĩnyihia, noguo ũgwĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai na ũrũmbũiyo nĩwe. (Mik. 6:8) Kũgĩa na mawoni marĩ na ũigananĩru makoniĩ ũhoti waku wa kĩĩmwĩrĩ na wa kĩĩmeciria, nĩ gũgũgũteithia wĩtheme gũtangĩka mũno tondũ nĩ ũrĩĩhokaga Ngai.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jesu eendaga kuuga rĩrĩa oigire: “Mũtikanatangĩke”?

¹³ Thĩinĩ wa Mathayo 6:34 (thoma), tũthomaga ũtaaro ũyũ wa Jesu: “Mũtikanatangĩke.” O na kũrĩ ũguo, no tuone ta arĩ ũndũ mũritũ kũhũthĩra ũtaaro ũcio. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jesu eendaga kuuga rĩrĩa oigire: “Mũtikanatangĩke”? Jesu ndendaga kuonania atĩ ndungata ya Ngai ndĩngĩtangĩka rĩmwe na rĩmwe, tondũ nĩ tuonire atĩ Daudi na Paulo nĩ maatangĩkaga rĩmwe. No aateithagia arutwo ake kuona atĩ gũtangĩka nĩ ũndũ wa maũndũ matarĩ ma o mũhaka, kana gũtangĩka gũkĩria njano gũtingĩnina mathĩna. O mũthenya ũkoragwo na moritũ  maguo, na kwoguo Akristiano matiagĩrĩirũo gũtangĩka mũno magĩciria ũhoro wa maũndũ mahĩtũku kana marĩa mokĩte, igũrũ rĩa maũndũ ma mũthenya ũcio. Ũngĩhũthĩra ũtaaro wa Jesu atĩa na wĩtheme kũhatĩrĩrio nĩ mĩtangĩko?

14. Ũngĩka atĩa angĩkorũo nĩ ũratangĩka nĩ ũndũ wa maũndũ wekire tene?

¹⁴ Andũ amwe nĩ matangĩkaga nĩ ũndũ wa mahĩtia mekire tene. No makorũo makĩigua ũũru nĩ ũndũ wa maũndũ mekire tene o na angĩkorũo nĩ mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku. Rĩmwe Mũthamaki Daudi nĩ aiguaga ‘mawaganu make mamũkunĩkĩirie nginya o kĩongo.’ Oigire ũũ: “Kũrarama ndaramaga nĩ ũrĩa ngoro yakwa ĩtangĩkĩte.” (Thab. 38:3, 4, 8, 18) Daudi aagĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa? Eekire atĩa? Eehokire Jehova amuonie tha na amuohere. Oigire ũũ arĩ na ũmĩrĩru: “Gũkena, nĩ ũrĩa woheirũo wĩhia wake.”—Thoma Thaburi 32:1-3, 5.

15. (a) Nĩkĩ ndwagĩrĩirũo gũtangĩka nĩ ũndũ wa mathĩna marĩa ũrĩ namo? (b) Nĩ makinya marĩkũ ũngĩoya nĩguo ũnyihanyihie mĩtangĩko? (Rora gathandũkũ “ Njĩra Imwe cia Kũnyihanyihia Mĩtangĩko.”)

¹⁵ Mahinda mangĩ, no ũkorũo ũgĩtangĩka nĩ ũndũ wa mathĩna marĩa ũrĩ namo. Kwa ngerekano, rĩrĩa Daudi aandĩkire Thaburi 55 nĩ eetigagĩra tondũ muoyo wake warĩ ũgwati-inĩ. (Thab. 55:2-5) O na kũrĩ ũguo, ndetĩkĩririe mĩtangĩko yake ĩtũme age gũthiĩ na mbere kwĩhoka Jehova. Daudi aamenyithagia Jehova mathĩna make, na o hĩndĩ ĩyo nĩ aamenyaga atĩ nĩ ũndũ wa ũũgĩ kuoya makinya marĩa magĩrĩire nĩguo ahote kũhiũrania na maũndũ marĩa maatũmaga atangĩke. (2 Sam. 15:30-34) No wĩrute kuumana na Daudi. Handũ ha gwĩtĩkĩria mĩtangĩko ĩkũhinyĩrĩrie, oya makinya marĩa ũngĩhota nĩguo ũhiũranie na ũndũ ũrĩa ũragũtanga ũcoke wĩhoke Jehova na ũmũrekererie ũndũ ũcio.

16. Ũrĩa rĩĩtwa rĩa Ngai riugĩte ũngĩgũteithia atĩa kũgĩa na wĩtĩkio mũrũmu?

¹⁶ Gũtangĩka nĩ ũndũ wa maũndũ matarĩ ma o mũhaka kuonekaga angĩkorũo Mũkristiano nĩ aragiĩka mũno nĩ ũndũ wa gwĩciria mathĩna marĩa mangiumĩra ihinda rĩũkĩte. No ndwagĩrĩirũo gũtangĩka kana gwĩtigĩra nĩ ũndũ wa maũndũ ũtoĩ ũhoro wamo. Nĩkĩ? Tondũ maita maingĩ maũndũ matithũkaga ta ũrĩa tweciragia. Ningĩ Ngai, ũrĩa ũikagĩria mĩtangĩko yaku yothe, ndangĩremwo nĩ ũndũ o na ũrĩkũ. Rĩĩtwa rĩake riugaga atĩ “Nĩ Atũmaga Maũndũ Mekĩke.” (Tham. 3:14) Gũkorũo atĩ ũguo nĩguo rĩĩtwa rĩake riugĩte, gũtũheaga ũũma wa atĩ Ngai arĩ na ũhoti wa gũtigĩrĩra atĩ mĩoroto yake ĩgiĩ ndungata ciake nĩ yahinga. Gĩa na ma atĩ Ngai no arathime ndungata ciake njĩhokeku na aciteithie kũhiũrania na mĩtangĩko ĩgiĩ mahinda mahĩtũku, mahinda maya, na marĩa mokĩte.

17, 18. Kwĩyaria kũngĩgũteithia atĩa kũhiũrania na mĩtangĩko?

¹⁷ Njĩra ya kana ya gũgũteithia kũhiũrania na mĩtangĩko, nĩ gũitũrũrĩra mũrata  wĩhokete ngoro yaku. Mũndũ ũrĩa mũhikanĩtie nake, mũrata wa hakuhĩ, kana mũthuri wa kĩũngano, no agũteithie gũkorũo na muonere ũrĩa wagĩrĩire wĩgiĩ mĩtangĩko yaku. “Ũritũ ũrĩ ngoro ya mũndũ ũtũmaga ĩiname, ĩndĩ kwarĩrio wega nĩ gũkena gũtũmaga ĩkene.” (Thim. 12:25) Kwĩyaria kuuma ngoro na ũtekũhithĩrĩra no gũgũteithie ũtaũkĩrũo nĩ mĩtangĩko yaku na ũhote kũhiũrania nayo. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Kũndũ gũtarĩagwo kĩrĩra, mathondeko makuo nĩ gũthata mathataga, no kũrĩa kwĩ na aheani aingĩ a kĩrĩra nĩ kũrũma marũmaga.”—Thim. 15:22.

¹⁸ Ningĩ Jehova nĩ ateithagia Akristiano kũgerera mĩcemanio ya kĩũngano o kiumia nĩguo mahote kũhiũrania na mĩtangĩko. Mĩcemanio-inĩ nĩ ũrĩnyitanagĩra na Akristiano angĩ, arĩa makũrũmbũyagia na meharĩirie gwĩkĩrana ngoro. (Ahib. 10:24, 25) ‘Gwĩkĩrana hinya’ na njĩra ĩyo, nĩ gũgũgũteithia kĩĩroho na gũkũhotithie kũhiũrania na mĩtangĩko o yothe.—Rom. 1:12.

19. Ũngĩkorũo na ma nĩkĩ atĩ ũrata waku na Jehova nĩ ũgũkũhe hinya?

¹⁹ Ta rora wone ũrĩa mũthuri ũmwe wa kĩũngano bũrũri-inĩ wa Canada eerutire bata wa gũikĩria Jehova mĩtangĩko yake. Akoragwo arĩ mũrutani na mũtaarani, wĩra ũrĩa ũkoragwo ũrĩ mũritũ harĩ we, na ningĩ nĩ ahiũranagia na mũrimũ wa gũthuthĩka ngoro. Ahiũranagia atĩa na maũndũ macio? Ataarĩirie ũũ: “Nyonaga atĩ kũrutĩra wĩra ũrata wakwa na Jehova nĩkuo kũheaga hinya mũno gũkĩra ũndũ ũngĩ o wothe hote kũhiũrania na mathĩna ma kĩĩmeciria. Hĩndĩ ya mĩtangĩko nĩ tũbataraga mũno arata a ma na ariũ a Ithe witũ. Njĩraga mũtumia wakwa ũrĩa ndĩraigua itekũmũhitha. Athuri arĩa angĩ a kĩũngano na mũrori witũ wa mũthiũrũrũko nĩ maandeithirie mũno kuona maũndũ na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. Ningĩ nĩ ndacaririe ũteithio wa ndagĩtarĩ, ngĩgarũrĩra ũrĩa ndahũthagĩra mahinda makwa, na ngĩetha ihinda rĩa kũhurũkaga na rĩa kũmenyeria mwĩrĩ. Kahora o kahora, ngĩambĩrĩria kũigua nĩ ndĩrahota kũhiũrania na mathĩna makwa. Rĩrĩa harĩ na maũndũ itangĩhota kũhiũrania namo, ndekagĩrĩria Jehova.”

20. (a) Tũngĩikĩria Ngai mĩtangĩko itũ na njĩra irĩkũ? (b) Tũkaarĩrĩria ũndũ ũrĩkũ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ kĩrũmĩrĩire?

²⁰ Na njĩra nguhĩ, nĩ tuona bata wa gũikĩria Ngai mĩtangĩko itũ kũgerera mahoya ma kuuma ngoro, na kũgerera gũthoma Kiugo gĩake na gũgĩcũrania. Ningĩ nĩ twarĩrĩria bata wa gũkũria maciaro ma roho, kwaria na mũrata twĩhokete, na gwĩkĩrana hinya na Akristiano arĩa angĩ. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ kĩarĩrĩirie ũrĩa Jehova atũheaga hinya makĩria kũgerera kĩĩrĩgĩrĩro kĩa irathimo iria atwĩrĩire.—Ahib. 11:6.