1-2. O ta ũrĩa ngerekano ya Angelito yonanĩtie-rĩ, nĩ atĩa o ũmwe witũ agĩrĩirũo gwĩka?

HIHI aciari aku nĩ Aira a Jehova? Angĩkorũo nĩguo, nĩ wagĩrĩirũo kũririkanaga atĩ ndũngĩtuĩka mũrata wa Jehova atĩ tondũ aciari aku nĩ arata ake. Gũtekũmakania kana aciari aitũ nĩ ndungata cia Jehova kana ti ndungata ciake, o ũmwe witũ nĩ agĩrĩire gũthondeka ũrata wake hamwe na Jehova.

² Ta wĩcirie ũhoro wa mũrũ wa Ithe witũ wĩtagwo Angelito. Famĩlĩ yao yothe yarĩ ya Aira a Jehova. O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa aarĩ mũnyinyi, ndaaiguaga arĩ na ũrata wa hakuhĩ na Ngai. Ooigire ũũ: “Ndaatungatagĩra Jehova tondũ ndendaga gwĩka ũrĩa famĩlĩ itu ĩreka.” No Angelito nĩ aatuire itua rĩa kũhũthagĩra mahinda gũthoma Kiugo kĩa Ngai na gũgĩĩcũrania, na akĩambĩrĩria kũhoyaga Jehova maita maingĩ. Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Angelito ooigire ũũ: “Nderutire atĩ njĩra ĩrĩa tu ĩngĩandeithirie gũkuhĩrĩria Jehova Ithe witũ, nĩ kũmũmenya niĩ kĩũmbe.” Ngerekano ĩyo ya Angelito no ĩtũme twĩyũrie ciũria ici cia bata: Ngũrani ya kũmenya o maũndũ manini megiĩ Jehova na kũmũmenya wega nĩ ĩrĩkũ? Na tũngĩmenya Jehova wega na njĩra ĩrĩkũ?

3. Ngũrani ya kũmenya o maũndũ manini megiĩ Jehova na kũmũmenya wega nĩ ĩrĩkũ?

³ No twĩcirie atĩ nĩ tũĩ Jehova nĩ ũndũ wa gũkorũo tũĩ rĩĩtwa rĩake kana maũndũ mamwe anoiga kana ageka. No kũmenya  Jehova wega nĩ makĩria ma ũguo. Nĩ twagĩrĩirũo kũhũthagĩra mahinda kwĩruta ũhoro wĩgiĩ Jehova na ngumo ciake. Tweka ũguo, nĩ tũrĩhotaga gũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa gĩtũmaga oige kana eke maũndũ. Na ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũteithagia kũmenya kana nĩ aretĩkĩra mawoni, matua, na ciĩko citũ. Rĩrĩa twamenya wendi wa Jehova nĩ ũrĩkũ harĩ ithuĩ, nĩ twagĩrĩirũo kũwĩka.

4. Kwarĩrĩria cionereria cia andũ magwetetwo Bibilia-inĩ gũgũtũteithia atĩa?

⁴ Andũ amwe no matũnyũrũrie nĩ ũndũ wa gũtungatĩra Jehova, na no matũũkĩrĩre o na makĩria nĩ ũndũ wa kũnyitanĩra na andũ ake. No tũngĩĩhoka Jehova, ndarĩ hĩndĩ agaatũtiganĩria. Tũgũkorũo tũgĩthondeka ũrata wa gũtũũra hamwe na Ngai. Hihi ũndũ ũcio no ũhoteke? Ĩĩ no ũhoteke! Cionereria cia andũ matarĩ akinyanĩru, ta Musa na Mũthamaki Daudi cionanagia atĩ ũndũ ũcio no ũhoteke. Tũkĩarĩrĩria maũndũ marĩa meekire, nĩ tũgũcokia ciũria ici igĩrĩ: Maamenyire Jehova atĩa? Na tũngĩĩruta maũndũ marĩkũ kuumana na cionereria ciao?

5. Musa aathuurire gwĩka atĩa?

⁵ Musa eekaga kũringana na maũndũ marĩa eerutaga. Rĩrĩa Musa aarĩ na kĩndũ mĩaka 40, aathuurire kũnyitanĩra na andũ a Ngai, nĩo Ahibirania, handũ ha gwĩtwo “mũriũ wa mwarĩ wa Firauni.” (Ahib. 11:24) Musa nĩ aaregire mweke ũrĩa aarĩ naguo wa kũgĩa na ũnene. Rĩrĩa aathuurire kũnyitanĩra na Ahibirania arĩa maarĩ ngombo bũrũri-inĩ wa Misiri, nĩ aamenyaga atĩ nĩ angĩarakaririe Firauni, mũtongoria warĩ na hinya na woonagwo ta arĩ ngai. Ũndũ ũcio woonanirie atĩ Musa aarĩ na wĩtĩkio mũrũmu. Musa nĩ eehokete Jehova. Kwĩhoka Jehova na njĩra ĩyo nĩkuo gwateithirie Musa kũgĩa na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova ũtũũro wake wothe.​—Thim. 3:5.

6. Tũngĩĩruta atĩa na kĩonereria kĩa Musa?

⁶ Tũreruta atĩa? O ta Musa, ithuothe harĩ itua tũbataraga gũtua: Hihi nĩ tũgũthuura gũtungatĩra Ngai na kũnyitanĩra hamwe na andũ ake? Nĩ harĩ maũndũ tũngĩbatara kwĩima nĩguo tũtungatĩre Ngai, na no tũũkĩrĩrũo nĩ arĩa matoĩ Jehova. No tũngĩĩhoka Ithe witũ wa igũrũ, nĩ tũrĩkoragwo na ma atĩ nĩ arĩtũteithagia.

7-8. Musa aathiire na mbere kwĩruta maũndũ marĩkũ?

⁷ Musa aathiire na mbere kwĩruta ũhoro wĩgiĩ ngumo cia Jehova na gwĩka wendi Wake. Kwa ngerekano, rĩrĩa Jehova eerire Musa atongorie rũrĩrĩ rwa Isiraeli kuuma ũkombo-inĩ, Musa ndaarĩ na ũmĩrĩru na nĩ eerire Jehova maita maingĩ atĩ ndaraigua ta angĩhota kũruta wĩra ũcio. Ngai nĩ aacokeirie Musa na njĩra yoonanirie atĩ nĩ aamũcayagĩra, na akĩmũteithia. (Tham. 4:10-16) Nĩ ũndũ ũcio, Musa nĩ aahotire kũheana ndũmĩrĩri nditũ ya ituĩro kũrĩ Firauni. Musa nĩ eeyoneire Jehova akĩhũthĩra hinya wake rĩrĩa aahonokirie Aisiraeli no akĩananga Firauni na mbũtũ ciake Iria-inĩ Itune.​—Tham. 14:26-31; Thab. 136:15.

⁸ Thutha wa Musa gũtongoria Aisiraeli kuuma Misiri, nĩ maatetaga kaingĩ nĩ ũndũ wa maũndũ matiganĩte. O na kũrĩ ũguo, Musa nĩ oonaga wetereri mũnene ũrĩa Jehova oonagia andũ acio aahonoketie kuuma ũkombo-inĩ. (Thab. 78:40-43) Ningĩ Musa nĩ oonire ũrĩa Jehova oonanirie wĩnyihia mũnene rĩrĩa aacenjirie meciria thutha wa Musa kũmwĩra eke ũguo.​—Tham. 32:9-14.

9. Ũrata wa Musa na Jehova watariĩ atĩa kũringana na Ahibirania 11:27?

⁹ Thutha wa Aisiraeli kuuma Misiri, Musa  nĩ aagĩire na ũrata wa hakuhĩ mũno na Jehova ũũ atĩ nĩ ta oonaga Ithe wa igũrũ na maitho. (Thoma Ahibirania 11:27.) Bibilia ĩkĩonania ũrĩa ũrata wa Musa na Jehova watariĩ yugaga ũũ: “Jehova aaragia na Musa ũthiũ kwa ũthiũ o ta ũrĩa mũndũ angĩaria na mũndũ ũrĩa ũngĩ.”​—Tham. 33:11.

10. Nĩguo tũmenye Jehova wega tũrabatara gwĩka atĩa?

¹⁰ Tũreruta atĩa? Nĩguo tũmenye Jehova wega, twagĩrĩirũo kwĩruta ũhoro wĩgiĩ ngumo ciake na gwĩka wendi wake. Wendi wa Jehova ũmũthĩ nĩ atĩ “andũ a mĩthemba yothe mahonokio na magĩe na ũmenyo wa ma wĩgiĩ ũhoro wa ma.” (1 Tim. 2:3, 4) Njĩra ĩmwe twĩkaga wendi wa Ngai nayo nĩ kũruta andũ arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ Jehova.

11. Rĩrĩa tũraruta arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ Jehova tũgĩaga na mweke wa kũmũmenya makĩria na njĩra ĩrĩkũ?

¹¹ Kaingĩ rĩrĩa tũraruta arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ Jehova nĩrĩo tũgĩaga na mweke wa kũmũmenya makĩria. Kwa ngerekano, nĩ twĩyonagĩra tha cia Jehova rĩrĩa atũtongoria kũrĩ arĩa marĩ na mwerekera ũrĩa wagĩrĩire wa ngoro. (Joh. 6:44; Atũm. 13:48) Ningĩ nĩ tuonaga hinya wa Kiugo kĩa Ngai tuona arĩa tũreruta nao magĩtigana na mĩtugo mĩũru makambĩrĩria kwĩhumba ũmũndũ mwerũ. (Kol. 3:9, 10) Na nĩ twĩyonagĩra wetereri wa Ngai kuumana na ũrĩa aheaga andũ aingĩ mĩeke ya kwĩruta ũhoro wake nĩguo makaahonoka.​—Rom. 10:13-15.

12. O ta ũrĩa Thama 33:13 yonanagia-rĩ, Musa aahoire ũndũ ũrĩkũ, na nĩkĩ?

¹² Musa nĩ oonaga ũrata wake hamwe na Jehova ũrĩ wa bata. O na thutha wa kũringa ciama nene na rĩĩtwa rĩa Ngai, Musa nĩ ooririe Jehova na gĩtĩo amwĩtĩkĩrie kũmũmenya makĩria. (Thoma Thama 33:13.) Musa aarĩ na makĩria ma mĩaka 80 rĩrĩa aahoire ũndũ ũcio, no nĩ aamenyaga atĩ no aabataraga kwĩruta maũndũ makĩria megiĩ Ithe witũ wa igũrũ ũrĩ wendo.

13. Njĩra ĩmwe tũngĩonania nayo atĩ nĩ tuonaga ũrata witũ na Ngai ũrĩ wa bata nĩ ĩrĩkũ?

¹³ Tũreruta atĩa? O na tũngĩkorũo tũtungatĩire Jehova ihinda iraihu atĩa, twagĩrĩirũo kuonaga ũrata witũ hamwe nake ũrĩ wa bata. Njĩra ĩmwe tũngĩonania nayo atĩ nĩ tuonaga ũrata witũ na Ngai ũrĩ wa bata nĩ kwaragia nake kũgerera mahoya.

14. Nĩkĩ mahoya nĩ ma bata harĩ gũtũteithia kwĩruta makĩria ũhoro wĩgiĩ Ngai?

¹⁴ Ũngĩenda gũkorũo na ũrata mũrũmu hamwe na mũndũ, no mũhaka mwaranagĩrie kaingĩ. Nĩ ũndũ ũcio, kuhagĩrĩria Ngai na njĩra ya kũmũhoyaga kaingĩ, ũtegwĩtigĩra kũmũmenyithia ũrĩa ũreciria na ũrĩa ũraigua. (Ef. 6:18) Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Krista, ũrĩa ũikaraga Turkey ooigire ũũ: “Wendo wakwa harĩ Jehova o hamwe na mwĩhoko wakwa harĩ we nĩ ciongererekaga o hĩndĩ rĩrĩa ndamũmenyithia maũndũ marĩa ndĩreciria kũgerera mahoya na ngona akĩndeithia. Kuona ũrĩa Jehova acokagia mahoya makwa nĩ kũndeithĩtie kuona Jehova arĩ Baba na Mũrata.”

15. Jehova oonaga Mũthamaki Daudi atĩa?

¹⁵ Mũthamaki Daudi aaciarĩirũo rũrĩrĩ-inĩ rweyamũrĩire Jehova Ngai. No Daudi ndaatungatagĩra Jehova atĩ tondũ famĩlĩ yao nĩ yamũtungatagĩra. Nĩ eethondekeire ũrata hamwe na Ngai, na Jehova nĩ aamwendete mũno. Jehova we mwene eetire Daudi “mũndũ wĩtĩkĩrĩkĩte ngoro-inĩ [yake].” (Atũm. 13:22) Nĩ kĩĩ gĩateithirie Daudi gũkuhĩrĩria Jehova ũguo?

16. Nĩ maũndũ marĩkũ Daudi eerutaga megiĩ Jehova erorera ũũmbi?

¹⁶ Daudi nĩ eerutaga ũhoro wĩgiĩ Jehova  kũgerera ũũmbi. Rĩrĩa Daudi aarĩ mwĩthĩ, nĩ aahũthagĩra mahinda maingĩ nja akĩrĩithia ng’ondu cia ithe. No kũhoteke mahinda-inĩ macio nĩrĩo aambĩrĩirie gwĩcũrania ũhoro wĩgiĩ ũũmbi wa Jehova. Kwa ngerekano, no kũhoteke Daudi ona njata nyingĩ igũrũ, ndeeciragia o ũhoro wĩgiĩ njata icio no ũndũ ũcio ningĩ nĩ wamũteithagia gwĩcũrania igũrũ rĩgiĩ ngumo cia Ũrĩa waciũmbire. Daudi aatindĩkirũo kwandĩka ũũ: “Igũrũ nĩ rĩmenyithanagia riri wa Ngai; matu marĩa marĩ igũrũ nĩ mamemerekagia wĩra wa moko make.” (Thab. 19:1, 2) Daudi ecũrania ũrĩa andũ mombĩtwo, nĩ oonaga ũũgĩ wa Jehova wa magegania. (Thab. 139:14) Daudi erutanĩria gwĩcũrania maũndũ marĩa Jehova ekĩte, ũndũ ũcio nĩ watũmaga akũrie wĩnyihia.​—Thab. 139:6.

17. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta twecũrania ũhoro wĩgiĩ ũũmbi?

¹⁷ Tũreruta atĩa? Onaga ũũmbi ũrĩ wa bata. Handũ ha gũikara o ũguo, hũthagĩra mahinda kwĩrorera thĩ ĩno thaka Jehova ombĩte, na ũkagegio nĩ maũndũ marĩa marĩ thĩinĩ wayo. Ũtũũro-inĩ waku wa o mũthenya, wĩcũranagie ũrĩa ũũmbi ũrĩa ũtũthiũrũrũkĩirie ta mĩmera, nyamũ, na andũ ũngĩkũruta igũrũ rĩgiĩ Jehova. Weka ũguo, o mũthenya nĩ ũrĩkoragwo na maũndũ maingĩ ma kwĩruta megiĩ Ithe witũ ũrĩ wendo. (Rom. 1:20) Na o mũthenya nĩ ũrĩonaga wendo waku kũmwerekera ũgĩkũra makĩria.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Daudi aamenyaga ta ũrĩa Thaburi ya 18 yonanagia?

¹⁸ Daudi nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ aamũteithagia. Kwa ngerekano, rĩrĩa Daudi aagitĩrire ng’ondu cia ithe kuuma harĩ mũrũthi na harĩ nduba, nĩ aamenyire atĩ nĩ Jehova wamũteithirie kũũraga nyamũ icio cia gĩthaka. Rĩrĩa aatooririe irimũ rĩrĩa rĩetagwo Goliathu, Daudi nĩ eeyoneire wega atĩ Jehova nĩwe wamũtongoragia. (1 Sam. 17:37) Na rĩrĩa Daudi aahonokire kuuma harĩ Mũthamaki Saulu, ũrĩa warĩ na ũiru, ooigire atĩ Jehova nĩwe wamũhonokirie. (Thab. 18, kohoro ga gũtaarĩria) Korũo Daudi aarĩ mwĩtĩi nĩ angĩeciririe atĩ aahingirie maũndũ macio na hinya wake. No Daudi aarĩ mwĩnyihia, na ũndũ ũcio nĩ wamũteithagia kuona guoko kwa Jehova ũtũũro-inĩ wake.​—Thab. 138:6.

19. Tũngĩĩruta atĩa na kĩonereria kĩa Daudi?

¹⁹ Tũreruta atĩa? Makĩria ma kũhoya ũteithio harĩ Jehova, harĩ maũndũ mangĩ tũbataraga gwĩka. Nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gũtaũkĩrũo rĩrĩa Jehova aratũhe ũteithio, na njĩra iria arahũthĩra gwĩka ũguo. Tũngĩkorũo tũrĩ enyihia, nĩ tũrĩririkanaga atĩ nĩ harĩ maũndũ tũtangĩhota gwĩka, na kwoguo tũkamenya atĩ Jehova nĩ atũteithagia gwĩka maũndũ macio. Na o hĩndĩ rĩrĩa tuona Jehova agĩtũteithia, ũrata witũ hamwe nake nĩ ũrĩongererekaga. Mũrũ wa Ithe witũ wĩtagwo Isaac kuuma Fiji, ũrĩa ũtungatĩire Jehova mĩaka mĩingĩ nĩ eyoneire ũũma wa ũndũ ũcio. Ooigire ũũ: “Ndeciria ũhoro wa ũtũũro wakwa, nĩ nyonaga ũrĩa Jehova andeithĩtie kuuma rĩrĩa ndambĩrĩirie kwĩruta Bibilia nginya ũmũthĩ. Na ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga nguhĩrĩrie Jehova mũno.”

20. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũrata wa Daudi hamwe na Ngai?

²⁰ Daudi nĩ eegerekanagia na ngumo cia Jehova. Jehova aatũmbire tũrĩ na ũhoti wa kwĩgerekania na ngumo ciake. (Kĩam. 1:26) O ũrĩa tũreruta ũhoro wĩgiĩ ngumo cia Jehova, noguo tũrĩhotaga kwĩgerekania nake. Daudi nĩ aamenyete Ithe witũ wa igũrũ wega, na  ũndũ ũcio nĩ wamũhotithirie kwĩgerekania nake akĩhiũrania na andũ arĩa angĩ. Ta wĩcirie ngerekano ĩmwe. Daudi nĩ eehĩirie Jehova rĩrĩa aatharirie na Bathi-sheba na akĩũragithia mũthuri wake. (2 Sam. 11:1-4, 15) No Jehova aathuurire kũiguĩra Daudi tha, tondũ o nake nĩ aaiguagĩra andũ arĩa angĩ tha. Tondũ Daudi nĩ aakũrĩtie ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova, nĩ eendetwo mũno nĩ Aisiraeli, na Jehova nĩ aamũgwetaga arĩ kĩonereria harĩ athamaki arĩa angĩ a Isiraeli.​—1 Ath. 15:11; 2 Ath. 14:1-3.

21. O ta ũrĩa Aefeso 4:24 na 5:1 yonanagia-rĩ, moimĩrĩro ma ‘kwĩgerekania na Ngai’ nĩ marĩkũ?

²¹ Tũreruta atĩa? Nĩ tũrabatara ‘kwĩgerekania na Ngai.’ Gwĩka ũguo nĩ gũtũgunaga, na gũgatũteithia kũmũmenya makĩria. Rĩrĩa twegerekania na ngumo cia Ngai, tuonanagia atĩ tũrĩ ciana ciake.​—Thoma Aefeso 4:24; 5:1.

22-23. Kũrĩthiaga atĩa tweka maũndũ marĩa tũreruta megiĩ Jehova?

²² O ta ũrĩa tuona, twĩrutaga ũhoro wĩgiĩ Jehova kũgerera ũũmbi na Kiugo gĩake Bibilia. Bibilia ĩkoragwo na cionereria nyingĩ cia ndungata njĩhokeku cia Ngai iria tũngĩĩgerekania nacio, ta Musa na Daudi. Jehova nĩ ahingĩtie itemi rĩake. Nĩ igũrũ ritũ kũhingia itemi ritũ na kwĩruta maũndũ maingĩ o ũrĩa tũngĩhota mamwĩgiĩ.

²³ Tũtirĩ hĩndĩ tũgaatiga kwĩruta ũhoro wĩgiĩ Jehova. (Koh. 3:11) Ũndũ ũrĩa wa bata ti maũndũ maingĩ marĩa tũĩ mamwĩgiĩ, no nĩ ũrĩa tũhũthagĩra maũndũ marĩa tũĩ mamwĩgiĩ. Tweka maũndũ marĩa tweruta na twĩrutanĩrie kwĩgerekania na Ithe witũ ũrĩ wendo, nĩ arĩthiaga na mbere gũtũkuhĩrĩria. (Jak. 4:8) Kũgerera Kiugo gĩake, atwĩraga atĩ ndarĩ hĩndĩ agaatiganĩria arĩa mamũcaragia.