1-2. (a) Shaitani ahĩtithĩtie andũ na njĩra irĩkũ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

SHAITANI, ũrĩa wĩtagwo “ithe wa maheeni,” akoretwo akĩhĩtithia andũ kuuma o hĩndĩ ya Adamu na Hawa. (Joh. 8:44) Mamwe ma maheeni macio nĩ ũrutani ũtarĩ wa ma wĩgiĩ gĩkuũ na atĩ muoyo nĩ ũthiaga na mbere gũtũũra thutha wa gĩkuũ. Morutani macio ma maheeni nĩmo kĩhumo kĩa ũndũire na mĩtugo ĩtiganĩte ĩgiĩ gĩkuũ. Nĩ ũndũ ũcio, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ mabataraga ‘kũrũa mbaara nene ya wĩtĩkio’ rĩrĩa mũndũ wa famĩlĩ kana wa itũũra rĩao akua.—Jud. 3.

² Ũngĩĩkora igerio-inĩ ta rĩu-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia gũtũũria wĩhokeku harĩ morutani ma Bibilia megiĩ gĩkuũ? (Ef. 6:11) Hihi ũngĩhooreria na ũmĩrĩrie atĩa Mũkristiano ũngĩ ũrahatĩkwo kwĩingĩria maũndũ-inĩ matakenagia Ngai? Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩkwarĩrĩria ũteithio ũrĩa Jehova atũheaga. Wa mbere, rekei twarĩrĩrie ũrĩa Bibilia ĩrutanaga igũrũ rĩgiĩ gĩkuũ.

3. Maheeni ma mbere maarĩ na moimĩrĩro marĩkũ?

³ Ndwarĩ mũbango wa Ngai andũ makuage. No nĩguo Adamu na Hawa matũũre tene na tene, maagĩrĩirũo gwathĩkĩra Jehova, ũrĩa waheanĩte watho akoiga: “Mũtĩ wa kũmenyithania wega na ũũru, ndũkanarĩe matunda maguo, nĩ gũkorũo mũthenya ũrĩa ũkaamarĩa, hatarĩ nganja no gũkua ũgaakua.” (Kĩam. 2:16, 17) No Shaitani nĩ aathũkirie maũndũ. Akĩhũthĩra nyoka, aarĩirie Hawa akĩmwĩra ũũ: “Aca mũtingĩkua.” Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ Hawa nĩ aathikĩrĩirie maheeni macio na akĩrĩa itunda rĩu. Thutha ũcio, o nake mũthuriwe nĩ aarĩire  itunda rĩu. (Kĩam. 3:4, 6) Na njĩra ĩyo, mehia na gĩkuũ ikĩambĩrĩria.—Rom. 5:12.

4-5. Shaitani athiĩte na mbere kũhĩtithia andũ atĩa?

⁴ Adamu na Hawa nĩ maakuire o ta ũrĩa Ngai ooigĩte. No maheeni ma Shaitani megiĩ gĩkuũ matiathirĩire hau. Thutha ũcio, nĩ aambĩrĩirie maheeni mangĩ. Mamwe ma maheeni macio nĩ ũrutani wa atĩ mwĩrĩ nĩguo ũkuaga no harĩ kĩndũ kiumaga gĩgathiĩ na mbere gũtũũra, hihi ciikaro-inĩ cia roho. Morutani matiganĩte moimanĩte na maheeni macio nĩ mahĩtithĩtie andũ aingĩ nginya mahinda-inĩ maya.—1 Tim. 4:1.

⁵ Nĩ kĩĩ gĩtũmaga andũ aingĩ maheeneke? Shaitani nĩ oĩ ũrĩa andũ maiguaga ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩkuũ na ahũthagĩra ũndũ ũcio kũmahĩtithia. Tondũ tuombĩtwo tũtũũrage tene na tene, tũtiendaga gũkua. (Koh. 3:11) Tuonaga gĩkuũ kĩrĩ thũ.—1 Kor. 15:26.

6-7. (a) Hihi Shaitani nĩ ahotete kũhitha ũũma wĩgiĩ gĩkuũ? Taarĩria. (b) Ma ya Bibilia ĩtũteithagia atĩa kwaga gwĩtigĩra akuũ?

⁶ O na Shaitani akĩgeragia kũhĩtithia andũ, ũũma wĩgiĩ gĩkuũ ndũkoragwo wĩ mũhithe. Ũhoro wa ma nĩ atĩ, mahinda-inĩ maya gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, andũ aingĩ makĩria nĩ mamenyete na nĩ mahunjagia ũrĩa Bibilia ĩrutanaga igũrũ rĩgiĩ ũrĩa akuũ matariĩ, na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa arĩa makuĩte. (Koh. 9:5, 10; Atũm. 24:15) Ma icio nĩ itũhooragĩria, na igatũteithia kwaga gwĩtigĩra na kũgĩa na nganja ciĩgiĩ ũrĩa gũthiaga mũndũ akua. Kwa ngerekano, tũtiĩtigagĩra andũ arĩa makuĩte, na tũtimakaga atĩ no makorũo nĩ ũndũ mũũru. Nĩ tũĩ atĩ matirĩ muoyo na matingĩka mũndũ ũũru. Nĩ ta makoragwo makomete toro mũritũ. (Joh. 11:11-14) Ningĩ nĩ tũĩ atĩ andũ arĩa makuĩte matimenyaga ihinda rĩkĩhĩtũka. Nĩ ũndũ ũcio, hĩndĩ ĩrĩa andũ makaariũkio, o na andũ arĩa maakuire mĩaka magana maingĩ mĩhĩtũku makoona ihinda rĩrĩa rĩhĩtũkĩte rĩrĩ ikuhĩ ta arĩ kũbucia kwa riitho.

⁷ Na githĩ ti ũhoro wa ma atĩ ũrutani wĩgiĩ ũrĩa akuũ matariĩ nĩ mũhũthũ na nĩ ũtaũkĩkaga wega? Nĩ ngũrani mũno na maheeni ma Shaitani marĩa matataũkĩkaga! Maheeni macio nĩ mahĩtithagia andũ na magacambithia Mũũmbi witũ. Nĩguo tũhote gũtaũkĩrũo biũ nĩ ũrĩa Shaitani athũkĩtie maũndũ, tũkwarĩrĩria ciũria ici: Maheeni ma Shaitani macambithagia Jehova atĩa? Matũmĩte atĩa andũ mecirie atĩ ti ũndũ wa bata gũkorũo na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo? Mareheire andũ kĩeha na mĩnyamaro na njĩra ĩrĩkũ?

8. O ta ũrĩa Jeremia 19:5 yonanĩtie-rĩ, maheeni ma Shaitani megiĩ akuũ macambithagia Jehova atĩa?

⁸ Maheeni ma Shaitani megiĩ akuũ nĩ macambithagia Jehova. Mamwe ma maheeni macio nĩ ũrutani ũtarĩ wa ma atĩ akuũ nĩ manyamarĩkaga mwaki-inĩ. Morutani ta macio nĩ macambithagia Ngai! Na njĩra ĩrĩkũ? Matũmaga andũ metĩkie atĩ Ngai ũrĩ wendo akoragwo atarĩ na tha ta Mũcukani. (1 Joh. 4:8) Hihi ũndũ ũcio ũtũmaga ũigue atĩa? Na makĩria-rĩ, Jehova we mwene aiguaga atĩa? Nĩ athũire maũndũ mothe matarĩ ma tha.—Thoma Jeremia 19:5.

9. Maheeni ma Shaitani matũmaga andũ mone atĩa igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo rĩrĩa rĩarĩrĩirio thĩinĩ wa Johana 3:16 na 15:13?

⁹ Maheeni ma Shaitani megiĩ gĩkuũ nĩ matũmĩte andũ mecirie atĩ ti ũndũ wa bata gũkorũo na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo. (Mat. 20:28) Maheeni mangĩ ma Shaitani nĩ atĩ andũ makoragwo na muoyo ũtangĩkua. Korũo ũcio nĩ ũhoro wa ma, nĩ kuuga andũ othe mangĩtũũraga tene na tene. Kristo ndangĩakĩbatarire kũruta muoyo wake ũrĩ igongona nĩ ũndũ witũ nĩguo tũkoona muoyo wa tene na tene. Ririkana atĩ igongona rĩa Kristo nĩkĩo gĩĩko kĩrĩa kĩnene mũno kĩa wendo andũ maanonio. (Thoma Johana 3:16; 15:13.) Ta hũũra mbica ũrĩa Jehova na Mũrũ wake maiguaga nĩ ũndũ wa morutani macio marĩa matũmaga kĩheo kĩu kĩa mwanya kĩagĩrũo kĩene!

10. Maheeni ma Shaitani megiĩ gĩkuũ mareheire andũ kĩeha na mĩnyamaro atĩa?

¹⁰ Maheeni ma Shaitani nĩ marehagĩra andũ kĩeha na mĩnyamaro. Aciari maracakaya nĩ ũndũ wa gĩkuũ kĩa mwana wao no merũo atĩ nĩ Ngai woete mwana ũcio hihi agatuĩke mũraika kũrĩa igũrũ. Hihi maheeni macio ma Shaitani nĩ kweheria meheragia ruo kana nĩ kuongerera? Ũrutani wa maheeni wĩgiĩ icua rĩa mwaki wanahũthĩrũo kuonania atĩ nĩ ũndũ wa kĩhooto kũherithia andũ, o hamwe na kũmacina mohereirũo mũtĩ-inĩ nĩ ũndũ wa kũregana na morutani ma kanitha. Ibuku rĩmwe rĩkĩaria ũhoro wa igooti rĩetagwo Spanish Inquisition riugĩte atĩ andũ amwe arĩa meekaga ciĩko icio itarĩ cia tha, meetĩkĩtie atĩ no gũcamithia maacamithagia andũ arĩa mareganĩte na morutani ma kanitha, ũrĩa icua rĩa mwaki rĩgaakorũo rĩtariĩ nĩgetha merire matanakua nĩguo matikanaikio icua-inĩ rĩa mwaki. Mabũrũri-inĩ maingĩ andũ nĩ maiguaga makĩenda gũthathaiya andũ ao arĩa maakuire, kũmahe gĩtĩo, kana gũcaria kĩrathimo kuuma kũrĩ o. Nao angĩ mendaga kũhooreria andũ ao arĩa maakuire nĩguo matikaherithio nĩo. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, wĩtĩkio wĩhocetie harĩ maheeni ma Shaitani ndũhooragĩria andũ. Handũ ha kũmahooreria, ũmarehagĩra mĩtangĩko o na kana guoya.

11. Andũ a famĩlĩ na arata matarĩ na ũũru mangĩtũtindĩkĩrĩria atĩa twĩke mũgarũ na Kiugo kĩa Ngai?

¹¹ Wendo harĩ Ngai na harĩ Kiugo gĩake nĩ ũtwĩkĩraga hinya gwathĩkĩra Jehova o na rĩrĩa andũ a famĩlĩ kana arata matarĩ na ũũru matũtindĩkĩrĩria twĩingĩrie maũndũ-inĩ matarĩ ma kĩĩmandĩko megiĩ akuũ. No magerie gũtũconorithia, hihi na njĩra ya kuuga atĩ tũtirendete kana kũhe gĩtĩo mũndũ ũcio ũkuĩte. Kana hihi moige atĩ ũrĩa tũreka maũndũ no gũtũme mũndũ ũcio ũkuĩte eke andũ arĩa me muoyo maũndũ moru. Tũngĩhota atĩa kũrũmia ma ya Bibilia? Ta wĩcirie ũrĩa ũngĩhũthĩra motaaro maya ma Bibilia.

12. Nĩ ũndũire ũrĩkũ wĩgiĩ akuũ ũtatwaranaga na maandĩko o na hanini?

 ¹² Tua itua rĩa ‘kwĩyamũrania’ na ũndũire na mĩtugo ĩtoimanĩte na maandĩko. (2 Kor. 6:17) Gĩcigo-inĩ kĩmwe gĩa Caribbean, andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ mũndũ akua, roho wake ũikaraga o kũu na no ũherithie arĩa meekaga mũndũ ũcio maũndũ moru atanakua. Ibuku rĩmwe riugaga atĩ roho ũcio o na no “ũrehere itũũra rĩothe mathĩna.” Kũringana na ũndũire wa kũndũ kũmwe thĩinĩ wa Afrika, andũ mahumbĩraga icicio cia mũciĩ wa mũndũ ũkuĩte na makahũgũra mbica magaciroria rũthingo-inĩ. Hihi mekaga ũguo nĩkĩ? Amwe moigaga atĩ akuũ matibatiĩ kwĩyona. Tũrĩ ndungata cia Jehova, hatarĩ nganja tũtiĩtĩkagia ng’ano kana tũkanyitanĩra na ũndũire o wothe ũrĩa ũtũũgagĩria maheeni ma Shaitani!—1 Kor. 10:21, 22.

13. Kũringana na Jakubu 1:5, angĩkorũo ndũrĩ na ma igũrũ rĩgiĩ ũndũire mũna wagĩrĩirũo gwĩka atĩa?

¹³ Angĩkorũo ndũrĩ na ma igũrũ rĩgiĩ ũndũire kana mũtugo mũna, hoya Jehova ũrĩ na wĩtĩkio ũmũũrie akũhe ũũgĩ wake. (Thoma Jakubu 1:5.) Ũcoke wĩke ũthuthuria mabuku-inĩ maitũ. Hangĩkorũo harĩ na bata, no ũhoe ũtaaro wa athuri a kĩũngano kĩanyu. Matigũkwĩra ũrĩa ũgwĩka, no nĩ megũgũteithia kuona motaaro ma Bibilia ta marĩa marĩrĩirio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ. Weka maũndũ macio, nĩ ũkũmenyeria ‘ũhoti waku wa gũtaũkĩrũo’ na ũhoti ũcio nĩ ũrĩgũteithagia “gũkũũrana wega na ũũru.”—Ahib. 5:14.

14. Tũngĩĩthema kũhĩnga andũ na njĩra irĩkũ?

¹⁴ “Ĩkagai maũndũ mothe nĩguo mũgoocithie Ngai. Tigagai gũtuĩka mĩhĩnga.” (1 Kor. 10:31, 32) Rĩrĩa tũratua kana nĩ tũkũnyitanĩra na ũndũire mũna, ningĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩciria ũrĩa itua ritũ rĩngĩhutia thamiri cia andũ angĩ, makĩria Akristiano arĩa angĩ. Tũtingĩenda kũhĩnga mũndũ o na ũrĩkũ. (Mar. 9:42) Ningĩ nĩ wega gwĩthema kũrakaria andũ arĩa matarĩ Aira a Jehova. Wendo nĩ ũrĩtũteithagia kwaria nao na njĩra ya gĩtĩo ĩragoocithia Jehova. Tũtingĩenda gũtetania na andũ kana kũnyũrũria ũndũire wao. Ririkanaga atĩ wendo nĩ ũrĩ hinya! Rĩrĩa tuonia andũ wendo na njĩra ya kũmeciria na kũmahe gĩtĩo, o na no tuororoiye ngoro cia arĩa maratũũkĩrĩra.

15-16. (a) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũũgĩ kũmenyithia andũ ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio waku? Heana ngerekano. (b) Tũngĩhũthĩra atĩa ciugo cia Paulo iria irĩ thĩinĩ wa Aroma 1:16?

¹⁵ Menyithagia andũ itũũra-inĩ rĩanyu atĩ ũrĩ Mũira wa Jehova. (Isa. 43:10) Mũndũ wa  famĩlĩ yanyu angĩkua, andũ a famĩlĩ na andũ a itũũra no marakare ũngĩaga kũnyitanĩra ũndũire-inĩ mũna. No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũhiũrania na ũndũ ta ũcio ũngĩkorũo ũmataarĩirie wĩtĩkio waku kabere. Francisco ũrĩa ũikaraga Mozambique aandĩkire ũũ: “Rĩrĩa twerutire ũhoro wa ma twĩna mũtumia wakwa Carolina, nĩ twamenyithirie famĩlĩ itũ atĩ tũtirĩthathayagia akuũ rĩngĩ. Wĩhokeku witũ nĩ wageririo rĩrĩa mwarĩ wa nyina na Carolina aakuire. Kũringana na ũndũire wa kũu, nĩ mekaga igongona rĩa kĩndini na mwĩrĩ wa mũndũ ũcio ũkuĩte ũgathambio. Thutha ũcio mũndũ ũmwe wa famĩlĩ ĩyo agĩrĩire gũkoma thikũ ithatũ harĩa maĩ marĩa mahũthĩrũo gũthambia mũndũ ũcio megũitwo. Ũndũire ũcio wĩkagwo nĩgetha roho wa mũndũ ũcio ũkuĩte ũhoorerio. Famĩlĩ ya Carolina yeendaga akome harĩa maĩ macio maaitirũo.”

¹⁶ Hihi Francisco na mũtumia wake meekire atĩa? Francisco ooigire ũũ: “Tondũ nĩ twendete Jehova na nĩ twendaga kũmũkenia, nĩ twaregire kũnyitanĩra ũndũire-inĩ ũcio. Famĩlĩ ya Carolina nĩ yarakarire mũno. Moigire atĩ gwĩka ũguo nĩ kwaga kũhe ũcio ũkuĩte gĩtĩo na makiuga atĩ famĩlĩ ndĩrĩtũceeragĩra o na kana gũtũteithia. Tondũ nĩ twamataarĩirie wĩtĩkio witũ hau kabere, tũtiatindire tũkĩarĩrĩria ũndũ ũcio nao hĩndĩ ĩyo maarĩ arakaru. O na andũ amwe a famĩlĩ nĩ maatwarĩrĩirie makiuga atĩ nĩ twataarĩirie mũrũgamo witũ mbere ĩyo. Thutha wa ihinda famĩlĩ ya Carolina nĩ yahoorerire na tũkĩhota gũcokia thayũ nao. O na amwe ao maanoka gwitũ gũtũhoya mabuku ma Bibilia.” Rekei tũtikanaconoke nĩ ũndũ wa mũrũgamo mũrũmu ũrĩa tũngĩoya tũkĩrũĩrĩra ũhoro wa ma wĩgiĩ gĩkuũ.—Thoma Aroma 1:16.

17. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkorũo tũrĩ mũrata wa ma harĩ Mũkristiano ũracakaya?

¹⁷ Mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ angĩkuĩrũo nĩ mũndũ endete twagĩrĩirũo gũkorũo tũrĩ ‘mũrata wa ma, ũciarĩtwo atuĩke mũrũ wa nyina hĩndĩ ya mĩtangĩko.’ (Thim. 17:17) Tũngĩhota atĩa gũtuĩka “mũrata wa ma” makĩria rĩrĩa mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũracakaya  arahatĩkwo eingĩrie ũndũire-inĩ ũtaratwarana na Maandĩko? Ta wĩcirie motaaro merĩ ma Bibilia mangĩtũteithia kũhooreria ũcio ũracakaya.

18. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jesu arĩre, na tũngĩĩruta atĩa kuumana na kĩonereria gĩake?

¹⁸ “Rĩragai hamwe na arĩa mararĩra.” (Rom. 12:15) No tũrigwo ũrĩa tũkwĩra mũndũ ũtooretio nĩ kĩeha. Rĩmwe kũrĩra hamwe nao no kũmateithie o na gũkĩra ciugo citũ. Rĩrĩa Lazaro mũrata wa Jesu aakuire, Mariamu, Maritha na andũ angĩ nĩ maarĩrire nĩ ũndũ wa gũtigwo nĩ mũrũ wa nyina meendete na mũrata. Thikũ inya thutha ũcio rĩrĩa Jesu aakinyire, o nake nĩ ‘aaitire maithori’ o na gũtuĩka nĩ aamenyaga atĩ nĩ angĩariũkirie Lazaro. (Joh. 11:17, 33-35) Maithori ma Jesu moonanirie ũrĩa Ithe aaiguire. Ningĩ nĩ moonanirie wendo ũrĩa Jesu aarĩ naguo harĩ famĩlĩ ĩyo, na hatarĩ nganja ũndũ ũcio nĩ wahooreririe Mariamu na Maritha. Ũndũ ũmwe na ũcio, aarĩ na ariũ a Ithe witũ mangĩona atĩ nĩ tũmendete na nĩ tũmarũmbũyagia, nĩ mamenyaga atĩ matirĩ oiki ĩndĩ mathiũrũrũkĩirio nĩ arata marameciria.

19. Rĩrĩa tũromĩrĩria mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũracakaya-rĩ, tũngĩhũthĩra atĩa ũtaaro wa Kohelethu 3:7?

¹⁹ “Hĩndĩ ya gũkira na hĩndĩ ya kwaria.” (Koh. 3:7) Njĩra ĩngĩ ya kũhooreria Mũkristiano ũracakaya nĩ kũmũthikĩrĩria. Nĩ wega kũhe mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ mweke wa kwĩyaria ũtekũrakario nĩ “mĩario ĩtarĩ mĩrũngĩrĩru.” (Ayub. 6:2, 3) No akorũo akĩhiũrania na mĩtangĩko nĩ ũndũ wa kũhatĩkwo nĩ andũ a famĩlĩ matarĩ Aira a Jehova. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ wega kũhoya nake. Thaitha “Mũigua wa mahoya” amũhe hinya na mwĩcirĩrie mwega. (Thab. 65:2) Maũndũ mangĩtĩkĩria no mũthome Bibilia hamwe. Kana mũthome gĩcunjĩ gĩa gwĩkĩra ngoro kuuma mabuku-inĩ maitũ ta rũgano rwa ũtũũro.

20. Tũkaarĩrĩria ũndũ ũrĩkũ gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

²⁰ Nĩ gĩtĩo kĩnene kũmenya ma ĩgiĩ arĩa makuĩte o hamwe na ũtũũro mwega ũrĩa ũgaakenerũo nĩ arĩa me mbĩrĩra-inĩ cia kĩririkano. (Joh. 5:28, 29) Nĩ ũndũ ũcio, rekei tũrũmagie ũhoro wa ma tũrĩ na ũcamba kũgerera ciugo na ciĩko citũ na tũkahunjĩria arĩa angĩ rĩrĩa rĩothe tuona mweke. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ kĩarĩrĩirie njĩra ĩngĩ Shaitani ageragia kũhũthĩra gũtũma andũ maikare nduma-inĩ ya kĩĩroho, na nĩyo ũgo na ũragũri. Nĩ tũkona nĩkĩ nĩ tũrabatara gwĩthema mĩtugo na maũndũ ma gwĩkenia marĩa mahutanĩtie na mũtego ũcio wa ndaimono.