1-2. Mũraika eerire atumia arĩa maarĩ mbĩrĩra-inĩ ya Jesu atĩa? Jesu we mwene aameerire atĩa?

NĨ RŨCINĨ tene mũthenya wa Nisani 16, mwaka wa 33 Mahinda Maitũ (M.M.). Gĩkundi gĩa atumia metigĩrĩte Ngai ĩndĩ marĩ na kĩeha kĩnene magathiĩ mbĩrĩra-inĩ harĩa mwĩrĩ wa mwathani Jesu Kristo ũraigirũo makĩria ma mathaa 36 mbere ĩyo. Makinya hau mbĩrĩra-inĩ marĩ na muoroto wa kũhaka mwĩrĩ ũcio mahuti marĩa manungaga wega na maguta manungi wega, makagega makora mbĩrĩra ĩrĩ ũtheri! Mũraika akera atumia acio atĩ Jesu nĩ ariũkĩte kuuma kũrĩ arĩa akuũ, na agacoka akameera ũũ: “Nĩ egũthiĩ mbere yanyu Galili. Na nĩ mũkũmuona kũu.”—Mat. 28:1-7; Luk. 23:56; 24:10.

² Thutha wa atumia acio kwehera mbĩrĩra-inĩ, Jesu we mwene akamoimĩrĩra na akameera ũũ: “Thiĩi mũkeere ariũ a Awa mathiĩ Galili, na nĩ mekũnyona kũu.” (Mat. 28:10) Ũndũ wa mbere ũrĩa Jesu areka thutha wa kũriũkio nĩ kũbanga gũcemania na arutwo ake, kwoguo no mũhaka akorũo arĩ na motaaro ma bata mũno arenda kũmahe.

3-4. Nĩkĩ no tuuge atĩ watho ũrĩa waheanirũo ũrĩ thĩinĩ wa Mathayo 28:19, 20 ndwaheirũo o atũmwo oiki? (Rora mbica ngothi-inĩ.)

³ Thoma Mathayo 28:16-20. Mũcemanio-inĩ ũcio Jesu aabangire, nĩ eerire arutwo ake ũhoro wĩgiĩ wĩra wa bata ũrĩa mangĩarutire karine-inĩ ya mbere, na wĩra ũcio noguo tũrutaga nginya ũmũthĩ. Jesu ooigire ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, thiĩi mũgatue andũ arutwo kuuma ndũrĩrĩ-inĩ ciothe, . . . mũkĩmarutaga kũrũmia maũndũ marĩa mothe ndĩmwathĩte.”

⁴ Jesu endaga arũmĩrĩri ake othe marute wĩra wa kũhunjia.  To atũmwo ake 11 ehokeku aathire marutage wĩra ũcio. Tũmenyaga ũguo atĩa? Hihi atũmwo acio 11 no o maarĩ ho hĩndĩ ĩrĩa Jesu aaheanire watho wa gũtua andũ arutwo kĩrĩma-inĩ thĩinĩ wa Galili? Ririkana atĩ mũraika eerire atumia acio ũũ: “Nĩ mũkũmuona [thĩinĩ wa Galili].” Kwoguo no mũhaka akorũo o na atumia acio ehokeku maarĩ ho mũcemanio-inĩ ũcio. Na to ũguo tu. Mũtũmwo Paulo nĩ onanĩtie atĩ Jesu nĩ ‘ooimĩrĩire ariũ a Ithe witũ makĩria ma 500 ihinda-inĩ rĩmwe.’ (1 Kor. 15:6) Aamoimĩrĩire marĩ kũ hihi?

5. Tũrĩ na itũmi irĩkũ cia gwĩtĩkia atĩ 1 Akorintho 15:6 yaragia ũhoro wa mũcemanio ũrĩa wekĩirũo Galili?

⁵ Tũrĩ na itũmi njega cia gwĩtĩkia atĩ ũrĩa Paulo ooigire thĩinĩ wa 1 Akorintho 15:6 aaragia o ũhoro wĩgiĩ mũcemanio ũcio wekĩirũo Galili ũrĩa ũtaarĩirio thĩinĩ wa Mathayo 28. Nĩ itũmi irĩkũ icio? Kĩa mbere, arutwo aingĩ a Jesu mooimĩte Galili. Kwoguo, ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩkĩra mũcemanio ũrĩ na andũ aingĩ kĩrĩma-inĩ kĩmwe thĩinĩ wa Galili handũ ha kũwĩkĩra kwa mũndũ mũciĩ thĩinĩ wa Jerusalemu. Gĩa kerĩ, thutha wa Jesu kũriũkio, nĩ aakoretwo acemania na atũmwo ake 11 kũndũ mũciĩ thĩinĩ wa Jerusalemu. Korũo Jesu eendaga kũhe o atũmwo ake wĩra wa kũhunjia na gũtua andũ arutwo, angĩamaheire wĩra ũcio rĩrĩa maarĩ oiki Jerusalemu handũ ha kũmeera mathiĩ hamwe na atumia acio na andũ angĩ magacemanie nake thĩinĩ wa Galili.—Luk. 24:33, 36.

6. Mathayo 28:20 yonanagia atĩa atĩ watho wa gũtua andũ arutwo ndwahetwo o Akristiano a karine ya mbere? Watho ũcio ũrahingio na gĩkĩro kĩrĩkũ mahinda-inĩ maya?

⁶ Gĩtũmi gĩa gatatũ nĩ kĩrĩkũ? Watho wa Jesu wa gũtua andũ arutwo ndwaheirũo o Akristiano arĩa maaikaraga karine-inĩ ya mbere. Tũmenyaga ũguo atĩa? Jesu aarĩkĩrĩirie motaaro make harĩ arũmĩrĩri ake na ciugo ici: “Nĩ ndĩkoragwo hamwe na inyuĩ mĩthenya yothe nginya ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ.” (Mat. 28:20) O ta ũrĩa Jesu ooigire, wĩra wa gũtua andũ arutwo nĩ ũrarutwo na gĩkĩro kĩnene ũmũthĩ. Ta wĩcirie ũndũ ũyũ! O mwaka, hakuhĩ andũ 300,000 nĩ mabatithagio magatuĩka Aira a Jehova na magatuĩka arutwo a Jesu Kristo!

7. Nĩ ũndũ ũrĩkũ rĩu tũkwarĩrĩria, na nĩkĩ?

⁷ Andũ aingĩ arĩa merutaga Bibilia nĩ mathiaga na mbere nginya makabatithio. O na kũrĩ ũguo, andũ amwe arĩa twĩrutaga Bibilia nao nĩ metigagĩra gũtuĩka arutwo a Jesu. Nĩ makenagĩra kwĩruta no matiendaga gũtua itua rĩa kũbatithio. Angĩkorũo nĩ harĩ mũndũ wĩrutaga nake Bibilia, tũrĩ na ma atĩ nĩ wendaga kũmũteithia ahũthĩre maũndũ marĩa areruta nĩgetha atuĩke mũrutwo wa Kristo. Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩkwarĩrĩria ũrĩa tũngĩhota gũkinyĩra mũrutwo ngoro na ũrĩa tũngĩmũteithia akũre kĩĩroho. Tũrabatara kwarĩrĩria ũndũ ũcio nĩkĩ? Tondũ rĩmwe na rĩmwe no tũbatare gũtua kana nĩ tũgũthiĩ na mbere kwĩruta na mũndũ kana tũtikwĩruta nake.

8. Nĩkĩ no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũhutia ngoro ya mũrutwo?

⁸ Jehova endaga andũ mamũtungatĩre tondũ nĩ mamwendete. Kwoguo, muoroto witũ wagĩrĩirũo gũkorũo arĩ gũteithia arutwo aitũ mataũkĩrũo atĩ Jehova nĩ akenagio nĩo mũno marĩ mũndũ ũmwe ũmwe na atĩ nĩ amendete mũno. Nĩ twagĩrĩirũo kũmateithia monage Jehova arĩ we “Ithe wa arĩa matarĩ maithe, o we ũgitagĩra atumia a ndigwa.” (Thab. 68:5) Arutwo aku no mahutio ngoro mũno mataũkĩrũo atĩ Ngai nĩ amendete na ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũmaga wendo wao harĩ Jehova wongerereke. Arutwo amwe no mone arĩ hinya kuona  Jehova arĩ Ithe witũ ũrĩ wendo tondũ wa gũkorũo mareretwo nĩ mũciari ũtaamonagia wendo. (2 Tim. 3:1, 3) Kwoguo rĩrĩa ũreruta na mũrutwo ta ũcio, mũteithagie kuona ngumo njega cia Jehova. Teithagia arutwo aku gũtaũkĩrũo atĩ Ngai witũ ũrĩ wendo endaga makoona muoyo wa tene na tene, na atĩ nĩ ehaarĩirie kũmateithia makaawona. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũngĩka?

9-10. Nĩ mabuku marĩkũ twagĩrĩirũo kũhũthĩra kwĩruta na arutwo a Bibilia? Twagĩrĩirũo kũhũthĩra mabuku macio nĩkĩ?

⁹ Hũthagĩra ibuku rĩa “Bibilia Ĩtũrutaga Atĩa?” na rĩa “Ũrĩa Ũngĩtũũra Wendo-inĩ wa Ngai.” Mabuku macio mahaarĩirio ũndũ mangĩtũteithia kũhutia ngoro cia arutwo a Bibilia. Kwa ngerekano, gĩcunjĩ kĩa 1 kĩa ibuku rĩa Bibilia Ĩtũrutaga nĩ gĩcoketie ciũria ici: Hihi Ngai nĩ atũrũmbũyagia?, Ngai aiguaga atĩa rĩrĩa andũ marathĩnĩka?, na Hihi no ũtuĩke mũrata wa Jehova? Ĩ narĩo ibuku rĩa Ũrĩa Ũngĩtũũra Wendo-inĩ wa Ngai? Ibuku rĩu nĩ rĩteithagia mũrutwo kuona ũrĩa kũhũthĩra morutani ma Bibilia kũngĩagagĩria ũtũũro wake na gũtũme akuhĩrĩrie Jehova makĩria. O na angĩkorũo waneruta mabuku macio na  andũ angĩ, haaragĩria wega hingo ciothe ũgĩthiĩ kwĩruta na mũndũ, na ũgeciria kabere ũhoro wĩgiĩ mabataro make.

¹⁰ Ĩ angĩkorũo mũrutwo arenda mwarĩrĩrie ũhoro ũrĩ ibuku-inĩ rĩngĩ tiga marĩa monanĩtio Gathandũkũ-inĩ Gaitũ ka Indo cia Kũrutana? No ũmwĩkĩre ngoro ethomere ibuku rĩu arĩ wiki nĩgetha ũhote gũthiĩ na mbere kwĩruta nake ũkĩhũthĩra rĩmwe rĩa mabuku macio magwetwo hau igũrũ marĩa tũhũthagĩra kũruta andũ Bibilia.

11. Nĩ rĩ twagĩrĩirũo kwambĩrĩria na kũhinga na mahoya tũkĩĩruta na mũndũ? Tũngĩtaarĩria mũrutwo atĩa bata wa mahoya?

¹¹ Ambagĩrĩria wĩruti na mahoya. Kaingĩ nĩ ũkoragwo ũrĩ ũndũ mwega kwambĩrĩria na kũhinga na mahoya mwambĩrĩria kwĩruta o ũguo na mũrutwo ciumia-inĩ cia mbere. Twagĩrĩirũo gũteithia mũrutwo amenye atĩ angĩtaũkĩrũo nĩ Kiugo kĩa Ngai tu o kũgerera roho wa Ngai. Arutani amwe a Bibilia nĩ mataaragĩria bata wa mahoya na njĩra ya gũthoma Jakubu 1:5, ĩrĩa yugaga ũũ: “Mũndũ o na ũrĩkũ wanyu angĩkorũo atarĩ na ũũgĩ, nĩ athiĩ na mbere kũhoya Ngai.” Mũrutani nĩ acokaga akoria mũrutwo ũũ: “Tũngĩũria Ngai atũhe ũũgĩ na njĩra ĩrĩkũ?” No kũhoteke mũrutwo no etĩkanie na mũrutani atĩ nĩ na njĩra ya kũhoya Ngai.

12. Ũngĩhũthĩra atĩa Thaburi 139:2-4 gũteithia mũrutwo kwagagĩria mahoya make?

¹² Ruta mũrutwo waku kũhoya. Mũtaarĩrie atĩ Jehova nĩ endaga kũigua mahoya make ma kuuma ngoro. Mũteithie kuona atĩ rĩrĩa mũndũ arahoya arĩ wiki no ahote gũitũrũrĩra Jehova ngoro yake amũmenyithie maũndũ marĩa atangĩhota kwĩra mũndũ ũngĩ o wothe. Ningĩ Jehova nĩ akoragwo oĩ meciria maitũ ma na thĩinĩ biũ. (Thoma Thaburi 139:2-4.) Ningĩ no twĩkĩre ngoro mũrutwo witũ wa Bibilia ahoyage Ngai amũteithie kũregana na mwĩcirĩrie mũũru na ahote gũtooria mĩtugo mĩũru. Kwa ngerekano, mũndũ ũkoretwo akĩĩruta kwa ihinda no akorũo endete gĩkũngũĩro kĩna Akristiano matagĩrĩirũo gũkũngũĩra. Nĩ oĩ atĩ gĩkũngũĩro kĩu ti kĩega, ĩndĩ harĩ maũndũ mamwe endete megiĩ gĩkũngũĩro kĩu. Mwĩkĩre ngoro ere Jehova ũrĩa aiguaga gũkĩerekera, na amũhoe amũteithie kwenda maũndũ marĩa makenagia Ngai.—Thab. 97:10.

13. (a) Nĩkĩ nĩ wega gwĩkĩra ngoro mũrutwo waku gũthiaga mĩcemanio mwambĩrĩria gũthoma nake o ũguo? (b) Nĩ atĩa tũngĩka gũteithia mũrutwo kũigua aiganĩire oka Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki?

¹³ Ĩkĩra mũrutwo waku ngoro gũthiĩ mĩcemanio-inĩ mwambĩrĩria gũthoma nake o ũguo. Maũndũ marĩa mũrutwo waku angĩigua na eyonere mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano no mamũhutie ngoro na mamũteithie gũkũra kĩĩroho. Muonie video ya Nĩ Maũndũ Marĩkũ Mekagwo Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki? na ũmũnyite ũgeni mũthiĩ nake mĩcemanio-inĩ. Angĩkorũo ndarĩ na ũhoti wa gũkinya mĩcemanio-inĩ no ũmũteithĩrĩrie kũngĩhoteka. Nĩ wega gũthiaga na ahunjia matiganĩte gũthoma na mũrutwo waku. Gwĩka ũguo, nĩ gũgũteithia mũrutwo waku kũmenyana na andũ aingĩ thĩinĩ wa kĩũngano, na rĩrĩa oka mĩcemanio-inĩ nĩ arĩiguaga aiganĩire.

14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩteithia mũrutwo gũkũra kĩĩroho?

¹⁴ Muoroto witũ nĩ gũteithia mũrutwo wa Bibilia gũkũra kĩĩroho. (Ef. 4:13) Rĩrĩa mũndũ etĩkĩra kwĩruta Bibilia, no akorũo agĩciria o ũrĩa wĩruti ũcio ũkũmũguna we mwene. Ĩndĩ o ũrĩa wendo wake harĩ Jehova ũrongerereka, no kũhoteke no ambĩrĩrie gwĩciria ũrĩa angĩteithia andũ arĩa angĩ o hamwe na andũ arĩa marĩ thĩinĩ wa kĩũngano.  (Mat. 22:37-39) Rĩrĩa ũrĩona atĩ nĩ kwagĩrĩire, ndũkaigue hinya kũgwetera mũrutwo wa Bibilia atĩ arĩ na mweke wa kũnyita mbaru wĩra wa Ũthamaki kũgerera kũruta mĩhothi.

15. Tũngĩteithia atĩa mũrutwo wa Bibilia gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire rĩrĩa mathĩna moimĩra?

¹⁵ Ruta mũrutwo waku wa Bibilia ũrĩa agĩrĩirũo gwĩka rĩrĩa kuoimĩra mathĩna. Kwa ngerekano, mũrutwo waku wa Bibilia na nĩ mũhunjia ũtarĩ mũbatithie no akwĩre atĩ harĩ mũndũ ũmũhĩtĩirie thĩinĩ wa kĩũngano. Handũ ha kũnyita mwena ũmwe mbaru-rĩ, na githĩ ti wega ũmũtaarĩrie ũrĩa abatiĩ gwĩka kũringana na Bibilia? No atue itua rĩa kuohera mũndũ ũcio, na angĩkorũo ndangĩhota gwĩka ũguo, no athiĩ harĩ mũndũ ũcio maranĩrie na njĩra ya ũhooreri muoroto wake ũrĩ ‘gũcokanwo na mũrũ wa Ithe witũ.’ (Ringithania Mathayo 18:15.) Teithia mũrutwo waku kũhaarĩria ũndũ ũrĩa agĩrĩirũo kuuga makĩaranĩria. Muonie ũrĩa angĩhũthĩra JW Library^®, Ũteithio wa Ũthuthuria Harĩ Aira a Jehova na website ya jw.org^® gũthuthuria ũrĩa angĩhiũrania na thĩna ũcio. Mũrutwo angĩhota kũhiũrania na mathĩna atanabatithio, nĩ arĩhotaga gũikarania wega hamwe na andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano o na thutha wa kũbatithio.

16. Nĩkĩ nĩ wega kũnyitaga ahunjia arĩa angĩ ũgeni mũgathome hamwe na arutwo aku?

¹⁶ Nyitaga ũgeni ahunjia arĩa angĩ kĩũngano-inĩ o hamwe na mũrori wa mũthiũrũrũko hĩndĩ ya iceera kwĩruta hamwe na mũrutwo waku. Nĩkĩ? Tondũ makĩria ma maũndũ marĩa tũkuonete hau kabere, ahunjia arĩa angĩ no mahote gũteithia mũrutwo waku na njĩra wee ũtangĩhota kũmũteithia. Kwa ngerekano, no gũkorũo mũrutwo waku nĩ ageretie maita maigana ũna gũtiga kũnyua thigara no akaremwo. No ũnyite ũgeni Mũira wa Jehova hihi wahotire gũtooria mũtugo ũcio thutha wa kũgeria maita maigana ũna akorũo ho mũgĩthoma na mũrutwo waku. Mũira ũcio wa Jehova no ahote kũheana ũtaaro ũrĩa mũrutwo waku arabatara. Angĩkorũo mũrũ wa Ithe witũ ũcio arĩ na ũmenyeru mũnene, na nĩ ũraigua hinya gũtongoria wĩruti wa Bibilia arĩ ho, no ũmũũrie atongorie arĩ we. Ũngĩnyitaga ũgeni ahunjia arĩa angĩ mũgathome hamwe na arutwo aku, arutwo aku nĩ marĩgunĩkaga kuumana na ũmenyeru wa ahunjia acio. Ririkanaga atĩ muoroto witũ nĩ gũteithia mũrutwo gũkũra kĩĩroho.

17-18. Nĩ maũndũ marĩkũ wagĩrĩirũo gwĩciria ũgĩtua itua kana nĩ ũgũtiga gũthoma na mũndũ?

¹⁷ Angĩkorũo mũrutwo waku wa Bibilia ndarathiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho, nĩ wagĩrĩirũo kwĩyũria kĩũria gĩkĩ, ‘Hihi nĩ ngũthiĩ na mbere kwĩruta nake?’ Ũtanatua itua, nĩ wagĩrĩirũo gwĩciria ũhoro wĩgiĩ ũhoti wa mũrutwo waku. Andũ amwe nĩ moyaga ihinda iraihu gũkũra kĩĩroho gũkĩra andũ arĩa angĩ. Wĩyũrie ũũ: ‘Hihi mũrutwo wakwa nĩ arathiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho kũringana na ũhoti wake?’ ‘Hihi nĩ arambĩrĩria “kũrũmia,” kana kũhũthĩra  maũndũ marĩa areruta?’ (Mat. 28:20) Kũrĩ mũrutwo ũngĩoya ihinda iraihu agĩgaatuĩka mũrutwo wa Jesu, no kahora kahora nĩ abatiĩ gũthiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho.

¹⁸ Ĩ angĩkorũo nĩ wĩrutĩte na mũndũ kwa ihinda no ndaronania atĩ nĩ akenagio nĩ wĩruti? Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Mũrutwo waku nĩ arĩkĩtie ibuku rĩa Bibilia Ĩtũrutaga, na hihi nĩ ambĩrĩirie ibuku rĩa Ũrĩa Ũngĩtũũra Wendo-inĩ wa Ngai, no ndarĩ athiĩ mũcemanio o na ũmwe, o na kana Kĩririkano! Ningĩ no akorũo nĩ atĩragĩria gũthoma nĩ ũndũ wa maũndũ matarĩ ma bata. Hĩndĩ ta ĩyo, nĩ wega kwaria nake ĩmwe kwa ĩmwe. *

19. Nĩ kĩũria kĩrĩkũ ũngĩũria mũndũ ũronania ndakenagio nĩ wĩruti wa Bibilia? Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩbatara gwĩciria ũhoro waguo?

¹⁹ No wambĩrĩrie na kũmũũria ũũ: ‘Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonaga ũngĩkũritũhĩra gũtuĩka Mũira wa Jehova?’ Mũrutwo no oige ũũ, ‘No nyende gũthiĩ na mbere kwĩruta Bibilia, no ndingĩenda gũtuĩka Mũira wa Jehova!’ Angĩkorũo mũrutwo arĩ na mwerekera ta ũcio thutha wa kwĩruta nake kwa ihinda rĩigana ũna-rĩ, hihi harĩ bata ũthiĩ na mbere kwĩruta nake? O na kũrĩ ũguo, no kũhoteke mũrutwo waku akumbũrĩre kĩrĩa gĩtũmaga age gũthiĩ na mbere kĩĩroho. Kwa ngerekano, no gũkorũo nĩ onaga atĩ ndangĩhota kũhunjia nyũmba kwa nyũmba. Thutha wa kũmenya ũrĩa aiguaga, no ũhote kuona ũrĩa ũngĩmũteithia.

20. Atũmwo 13:48 ĩtũteithagia atĩa gũtua kana nĩ tũgũthiĩ na mbere kwĩruta na mũndũ Bibilia kana tũtigũthiĩ na mbere?

²⁰ Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, arutwo amwe matariĩ ta Aisiraeli a matukũ ma Ezekieli. Jehova akĩaria ũhoro wao eerire Ezekieli ũũ: “Atĩrĩrĩ, ũkoragwo ũtariĩ ta rwĩmbo rwa wendo harĩ o, rũinĩtwo na mũgambo mũthaka na rũkahũũrũo wega na kĩnanda kĩa ndigi. Nĩ mekũigua ciugo ciaku, no gũtirĩ o na ũmwe wao ũgwĩka ũrĩa ciugĩte.” (Ezek. 33:32) No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ ithuĩ kwĩra mũndũ atĩ nĩ tũgũtiga kwĩruta nake. O na kũrĩ ũguo, ‘kahinda karĩa gatigaru nĩ kanini.’ (1 Kor. 7:29) Handũ ha kũhũthĩra mahinda maingĩ na mũndũ ũtarenda gũkũra kĩĩroho, twagĩrĩirũo gũcaria mũndũ ũrĩa ũronania atĩ arĩ na “mwerekera ũrĩa wagĩrĩire wa kũheo muoyo wa tene na tene.”—Thoma Atũmwo 13:48.

21. Rĩandĩko ritũ rĩa mwaka wa 2020 nĩ rĩrĩkũ, na rĩgũtũteithia gwĩka atĩa?

²¹ Mwaka-inĩ ũyũ wa 2020, rĩandĩko ritũ rĩa mwaka nĩ rĩgũtũteithia gwĩciria ũrĩa tũngĩagagĩria wĩra witũ wa gũtua andũ arutwo. Ciugo iria irĩ rĩandĩko-inĩ rĩu, nĩ imwe cia iria Jesu aaririe mũcemanio-inĩ wa bata ũrĩa eekire hamwe na arutwo ake kĩrĩma-inĩ kĩmwe thĩinĩ wa Galili: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, thiĩi mũgatue andũ arutwo . . . , mũkĩmabatithagia.”—Mat. 28:19.