HIHI nĩ ũĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ wathamĩire bũrũri ũngĩ ũkoragwo na bata mũnene wa ahunjia? Nĩ ũrĩ weyũria ũũ: ‘Nĩ kĩĩ kĩmatindĩkaga nĩguo mathiĩ kũndũ ta kũu? Mehaaragĩrĩria atĩa nĩ ũndũ wa ũtungata ũcio? Niĩ no hote gwĩka ũguo?’ Njĩra ĩrĩa njega ya kuona macokio ma ciũria icio nĩ kwaria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa mekĩte ũguo. Rekei twarie nao.

Nĩ kĩĩ gĩatũmire wĩcirie gũthiĩ gũtungata bũrũri-inĩ ũngĩ ũrĩ na bata mũnene wa ahunjia? Amy, ũrĩa rĩu ũrĩ na mĩaka mĩrongo ĩtatũ na kĩndũ, oimĩte Amerika (US). Ataaragĩria ũũ: “Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ nĩ ndakoragwo ngĩciria gũtungata bũrũri ũngĩ, no ndionaga ta ingĩkinyĩra muoroto ũcio.” Nĩ kĩĩ gĩatũmire acenjie mawoni macio? “Mwaka wa 2004 nĩ ndanyitirũo ũgeni nĩ famĩlĩ ĩmwe yatungataga bũrũri wa Belize na tũkĩhunjia nao mweri ũmwe. Nĩ ndaathire na ngĩkenera mũno. Thutha wa mwaka ũmwe, ngĩthamĩra Ghana gũtungata kuo ndĩ painia.”

Mĩaka ĩigana ũna mĩhĩtũku, Stephanie ũrĩa rĩu ũrĩ na mĩaka hakuhĩ 30 na oimĩte Amerika (US), nĩ aathuthuririe maũndũ make na akĩona ũũ: ‘Ndĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ na ndirĩ na famĩlĩ. No hote gwĩka maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ wa Jehova kũrĩ marĩa ndĩreka mahinda-inĩ maya.’ Gwĩthuthuria na njĩra ĩyo nĩ kwamũteithirie gũthamĩra Ghana nĩguo andandũre ũtungata wake. Filip na mũtumia wake Ida nĩ mapainia na marĩ mĩaka-inĩ ya 50 na moimĩte Denmark. Nĩ meeriragĩria mũno gũthamĩra gĩcigo kĩrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Nĩ maarorire ũrĩa mangĩka nĩguo ũndũ ũcio ũkinyanĩre. Filip oigaga ũũ: “Rĩrĩa mweke weyumĩririe, nĩ ta Jehova aatwĩrire: ‘Rĩu thiĩi.’” Mwaka wa 2008 nĩ maathamĩire Ghana na magĩtungata kũu makĩria ma mĩaka ĩtatũ.

Hans na mũtumia wake Brook nĩ mapainia na marĩ  na mĩaka 30 na kĩndũ na maratungata Amerika (US). Mwaka wa 2005 rĩrĩa kwagĩire na kĩhuhũkanio gĩetagwo Katrina, nĩ maathire gũteithĩrĩria. Thutha ũcio, makĩiyũria fomu ya kwĩrutĩra wĩra wa mĩako wa thĩ yothe, no matietirũo. Hans aririkanaga ũũ: “Thutha ũcio tũkĩigua mĩario yarutirũo kĩgomano-inĩ yaragĩrĩria ũrĩa Mũthamaki Daudi etĩkĩrire rĩrĩa erirũo atĩ tiwe ũngĩakire hekarũ na nĩ ũndũ ũcio agĩcenjia muoroto ũcio aarĩ naguo. Ũndũ ũcio watũteithirie kuona atĩ ti ũũru gũcenjia muoroto ũrĩa mũndũ angĩkorũo naguo wa kĩĩroho.” (1 Maũ. 17:1-4, 11, 12; 22:5-11) Brook oigaga ũũ: “Jehova eendaga twĩigĩre muoroto ũngĩ.”

Thutha wa Hans na Brook kũigua maũndũ mega kuuma kũrĩ arata ao arĩa maatungataga mabũrũri mangĩ, nĩ meekĩrirũo ngoro gũthiĩ gũtungata bũrũri ũngĩ marĩ mapainia. Nĩ maathamĩire Ghana mwaka wa 2012, na magĩtungata kũu mĩeri ĩna magĩteithĩrĩria kĩũngano kĩa rũthiomi rwa kwaria na ciĩko. O na gũtuĩka nĩ maacokire Amerika (US), maũndũ marĩa meeyoneire magĩtungata Ghana, nĩ meekĩrire hinya wendi wao wa kũiga maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ wao. Nĩ maateithĩrĩirie harĩ gwaka wabici ya rũhonge ya Micronesia.

Wehaarĩirie atĩa nĩguo ũtungate kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia? Stephanie * oigaga ũũ: “Ndeekire ũthuthuria icunjĩ-inĩ cia Mũrangĩri iria ciaragĩrĩria ũhoro wĩgiĩ gũtungata kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Ningĩ nĩ ndaririe na athuri a kĩũngano na mũrori wa mũthiũrũrũko na mũtumia wake, ngĩmeera wendi wakwa wa gũtungata kũndũ kũngĩ. Makĩria ma ũguo, kaingĩ ngĩhoya nĩ ndagwetagĩra Jehova muoroto wakwa.” Ningĩ Stephanie aaikaraga ũtũũro mũhũthũ, na ũndũ ũcio nĩ wamũteithirie kwĩigĩra mbeca iria angĩahũthĩrire aathiĩ gũtungata kũndũ kũngĩ.

Hans oigaga: “Nĩ twahoire Jehova atũhe ũtongoria wake tondũ twendaga  gũthiĩ gũtungata kũrĩa angĩendire. Ningĩ nĩ twamũgweteire rĩrĩa twabangaga kwambĩrĩria ũtungata ũcio.” Marĩ na mũtumia wake nĩ maatũmire marũa wabici-inĩ inya cia honge. Thutha wa kwamũkĩra macokio kuuma wabici ya rũhonge ya Ghana, nĩ maathamĩire kuo na maabangĩte gũikara kuo mĩeri ĩĩrĩ. Hans oigaga ũũ: “Twakeneire mũno kũhunjia na kĩũngano kĩu, nginya tũgĩtua itua rĩa gũikaikara.”

George na mũtumia wake Adria kuuma Canada, arĩa marĩ na mĩaka hakuhĩ 40 nĩ mamenyaga atĩ Jehova nĩ arathimaga matua mega no to mĩoroto mĩega. Kwoguo nĩ moire makinya marĩa magĩrĩire nĩguo makinyĩre mĩoroto yao. Nĩ maaranĩirie na mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe, ũrĩa watungataga Ghana, gĩcigo-inĩ kĩarĩ na bata mũnene wa ahunjia na makĩmũũria ciũria nyingĩ. Maacokire makĩandĩka marũa kũrĩ wabici ya rũhonge ya Canada na ya Ghana. Adria oigaga: “Nĩ twacaririe ũrĩa tũngĩahũthahũthirie mũtũũrĩre witũ gũkĩra hau kabere.” Matua macio maatuire nĩ maamahotithirie gũthamĩra Ghana mwaka wa 2004.

Nĩ moritũ marĩkũ mwacemanirie namo mwathamĩra kũu mwerutĩire, na mwahiũranirie namo atĩa? Ũritũ ũrĩa Amy aambire gũcemania naguo nĩ ihooru nĩ ũndũ wa kuuma mũciĩ. “Maũndũ mothe maarĩ ngũrani mũno na marĩa ndaamenyerete.” Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie? “Kwaranĩria na andũ aitũ a famĩlĩ na makanjĩra ũrĩa makenagio nĩ ũtungata wakwa nĩ kwandeithirie gũthiĩ na mbere na ũtungata wakwa. Thutha ũcio nĩ twambĩrĩirie kwaranĩria na njĩra ya video, na kwoguo tondũ mũndũ nĩ onaga ũrĩa ũngĩ, ndonaga ta tũrĩ o  hamwe nao.” Amy oigaga atĩ gũkorũo arĩ na ũrata wa hakuhĩ na mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wa kũu, nĩ kwamũteithirie kũmenya makĩria ũndũire ũtiganĩte wa kũu. “Ingĩagire gũtaũkĩrũo nĩ mĩkĩre ya andũ ya maũndũ, nĩ aandeithagia gũtaũkĩrũo. Nĩ ũndũ wa ũteithio wake, nĩ nderutire maũndũ marĩa ndaabataraga gwĩka na marĩa ndagĩrĩirũo gwĩthema, ũndũ ũrĩa wandeithirie gũkenera ũtungata wakwa.”

George na Adria moigaga atĩ rĩrĩa maathamĩire Ghana, maakorire maũndũ mataamenyerete. Adria oigaga ũũ: “Handũ ha kũhũũra nguo na macini, twahũũraga na moko. Kũruga nakuo kuoyaga ihinda iraihu mũno gũkĩra ũrĩa twamenyerete. No thutha wa ihinda, maũndũ marĩa tuonaga marĩ maritũ magĩtuĩka maũndũ ma kũganaga.” Brook oigire ũũ: “O na gũtuĩka nĩ tũcemanagia na moritũ, nĩ tũkenagĩra ũtũũro. Twecũrania maũndũ marĩa twĩyoneire, matũmaga tũigue tũkenete mũno.”

Ũngĩkĩra andũ angĩ ngoro meigĩre muoroto ta ũyũ nĩkĩ? Stephanie oigaga ũũ: “Kũhunjia kũndũ ũrakora andũ mehaarĩirie kwĩruta ũhoro wa ma ũũ atĩ marenda mwĩrute Bibilia o mũthenya, nĩ ũndũ ũrehaga gĩkeno mũno. Gũtungata kũndũ kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia nĩ rĩmwe rĩa matua marĩa mega ndanatua.” Mwaka wa 2014, Stephanie nĩ aahikirio nĩ Aaron, na rĩu matungataga wabici-inĩ ya rũhonge ya Ghana.

Christine, painia kuuma Germany ũrĩa rĩu ũrĩ na mĩaka 30 na kĩndũ, oigaga ũũ: “Mũndũ nĩ akenagĩra mũno.” Christine aatungataga Bolivia, atanathamĩra Ghana. Aathire na mbere kuuga ũũ: “Tondũ ngoragwo kũraihu na mũciĩ, hĩndĩ ciothe njĩraga Jehova mathĩna makwa. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ndĩmũkuhĩrĩirie mũno gũkĩra mbere. Ningĩ nĩ ngenagĩra ũrũmwe ũrĩa ũkoragwo na andũ a Jehova. Ũtungata ũyũ nĩ ũtũmĩte ngorũo na irathimo nyingĩ ũtũũro-inĩ.” Ica ikuhĩ Christine nĩ arahikirio nĩ Gideon, na marathiĩ na mbere gũtungata o kũu Ghana.

Filip na Ida nĩ maroiga ũrĩa meekire nĩguo mahote gũteithia arutwo ao a Bibilia gũkũra kĩĩroho. “Mbere ĩyo twakoragwo na arutwo a Bibilia 15 kana makĩria, no nĩguo tũhote kũmaruta na njĩra njega tũkĩmanyihia magĩkinya 10.” Hihi arutwo acio nĩ maagunĩkire? Filip oigaga ũũ: “Nĩ nderutire na mwanake ũmwe wetagwo Michael. Twerutaga nake o mũthenya, na aahaaragĩria wega ũũ atĩ twarĩkirie ibuku Bibilia Ĩrutanaga na mweri ũmwe. Thutha ũcio, Michael nĩ aatuĩkire mũhunjia ũtarĩ mũbatithie. Mũthenya wake wa mbere ũtungata-inĩ aanjũririe ũũ: ‘No ũndeithĩrĩrie gũthomithia arutwo akwa a Bibilia?’ Ndaagegire mũno. Nĩ aandarĩirie atĩ nĩ aambĩrĩirie kwĩruta na andũ atatũ Bibilia na nĩ endaga gũteithĩrĩrio ũrĩa angĩmathomithia.” Gũkoragwo na bata mũnene wa arutani a Bibilia ũũ atĩ nginya arutwo a Bibilia nĩ arutani.

Amy aakinya Ghana o ũguo, nĩ onire kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia tondũ oigaga ũũ: “Thutha wa gũkinya Ghana, twahunjirie gatũũra kamwe kanini o tũgĩcaragia arĩa mahũthagĩra rũthiomi rwa kwaria na ciĩko. Tuonire andũ anana gatũũra-inĩ kau kamwe.” Ihinda-inĩ o rĩu Amy nĩ aahikirio nĩ Eric, na rĩu matungataga marĩ mapainia a mwanya. Nĩ mateithagĩrĩria kĩũngano kĩa rũthiomi rwa kwaria na ciĩko kĩrĩa gĩkoragwo na ahunjia ta 300, hamwe na angĩ makenagio nĩ ũhoro bũrũri-inĩ ũcio. George na Adria moigaga atĩ gũtungata thĩinĩ wa Ghana nĩ gwatũmire magĩe na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na gũtungata bũrũri ũngĩ. Nĩ maakenire mũno rĩrĩa meetirũo kĩrathi kĩa 126 gĩa Cukuru ya Gileadi. Rĩu matungataga marĩ amishonarĩ thĩinĩ wa Mozambique.

Nĩ ũndũ wa gwĩkĩra ngoro kuona aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ kuuma mabũrũri-inĩ mangĩ makĩĩrutanĩria marĩ hamwe na arĩa angĩ wĩra-inĩ wa kũhunjia. (Joh. 4:35) O kiumia, andũ kĩndũ 120 nĩ mabatithagio bũrũri-inĩ wa Ghana. O ta ahunjia 17 arĩa mathamĩire Ghana, kũrĩ na ahunjia angĩ aingĩ thĩinĩ wa thĩ ‘merutĩire meyendeire’ nĩ ũndũ wa wendo wao harĩ Jehova. Matungataga kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Na githĩ to mũhaka akorũo ahunjia acio nĩ matũmaga ngoro ya Jehova ĩkene?—Thab. 110:3; Thim. 27:11.