1. Nĩkĩ nĩ tũrabatara gwathĩkĩra mũkaana wa Jesu?

THĨINĨ wa ũrathi wake wa matukũ ma kũrigĩrĩria, Jesu ooigire ũũ: “Mwĩmenyagĩrĩrei nĩguo ngoro cianyu itikanakorũo iritũhĩirũo nĩ . . . mĩtangĩko ya ũtũũro.” (Luk. 21:34) Nĩ tũrabatara gwathĩkĩra mũkaana ũcio. Nĩkĩ? Tondũ nĩ tũhiũranagia na mĩtangĩko o ta ĩrĩa andũ arĩa angĩ mahiũranagia nayo.

2. Nĩ moritũ marĩkũ aarĩ na ariũ a Ithe witũ macemanagia namo?

² Rĩmwe na rĩmwe, no tũbatare kũhiũrania na moritũ maingĩ marũmanĩrĩire. Ta wĩcirie ngerekano ici. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo John, * ũrĩa ũkoragwo na mũrimũ wa mũnyiginyigi, nĩ aakuire ngoro mũno rĩrĩa mũtumia wake aamũtiganĩirie thutha wa gũkorũo marĩ kĩhiko-inĩ mĩaka 19. Nao airĩtu ake erĩ magĩtiga gũtungatĩra Jehova. Nake mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ wĩtagwo Bob na mũtumia wake Linda maacemanirie na moritũ ngũrani na macio. Erĩ nĩ moorirũo nĩ wĩra ũrĩa maarutaga o hamwe na mũciĩ wao. Igũrũ rĩa macio mothe, Linda akĩrũo atĩ arĩ na mũrimũ mũũru mũno wa ngoro, na mũrimũ ũngĩ ũrĩa waambĩrĩirie gũthũkia ũhoti wa mwĩrĩ wake wa kũrũa na mĩrimũ.

3. Kũringana na Afilipi 4:6, 7, twĩ na ũũma ũrĩkũ?

³ No tũkorũo na ma atĩ Jehova, o we Mũũmbi witũ na Ithe witũ ũtwendete, nĩ ataũkagĩrũo ũrĩa tũiguaga rĩrĩa tũrĩ na mĩtangĩko. Na nĩ endaga gũtũteithia nĩguo tũhote kũhiũrania na moritũ marĩa tũragerera. (Thoma Afilipi 4:6, 7.)  Kiugo kĩa Ngai nĩ gĩkoragwo na ũhoro mũingĩ ũrĩa wonanagia moritũ marĩa ndungata ciake ciagereire. Ningĩ nĩ kĩonanagia ũrĩa Jehova aateithirie ndungata icio kũhiũrania na moritũ macio. Rekei twĩcirie ngerekano cigana ũna.

4. Nĩ moritũ marĩkũ Elija aacemanirie namo? Nĩ ũndũ ũrĩkũ eeyoneire wĩgiĩ Jehova?

⁴ Elija aatungatagĩra Jehova ihinda-inĩ iritũ na nĩ aacemanirie na moritũ manene. Mũthamaki Ahabu, ũmwe wa athamaki arĩa mataarĩ ehokeku thĩinĩ wa Isiraeli, aahikirie Jezebeli ũrĩa warĩ mũthathaiya mũũru wa Baali. Erĩ maaiyũririe bũrũri ũcio ũthathaiya wa Baali na makĩũraga anabii aingĩ a Jehova. No Elija nĩ aahotire gwĩthara. O na nĩ aahotire gwĩtiiria ng’aragu yarĩ nene na njĩra ya kwĩhoka Jehova. (1 Ath. 17:2-4, 14-16) Ningĩ, Elija nĩ eehokire Jehova rĩrĩa ookĩrĩire anabii na athathaiya a Baali. Nĩ eekĩrire Aisiraeli ngoro matungatĩre Jehova. (1 Ath. 18:21-24, 36-38) Elija nĩ eeyoneire ũira mũingĩ atĩ Jehova nĩ aamũnyitaga mbaru ihinda-inĩ rĩu rĩothe aageragĩra maũndũ maritũ.

5-6. Kũringana na 1 Athamaki 19:1-4, Elija aaiguaga atĩa? Jehova oonanirie atĩa atĩ nĩ eendete Elija?

⁵ Thoma 1 Athamaki 19:1-4. O na kũrĩ ũguo, Elija nĩ eetigĩrire rĩrĩa Jezebeli mũtumia wa mũthamaki aamwĩhĩtĩire atĩ nĩ ekũmũũraga. Nĩ ũndũ ũcio akĩũrĩra Biri-shiba. Aakuĩte ngoro mũno nginya “akĩhoya akue.” Nĩ kĩĩ gĩatũmire aigue ũguo? Tondũ  Elija ndaarĩ mũkinyanĩru na “aarĩ mũndũ o ta ithuĩ.” (Jak. 5:17) No kũhoteke nĩ aahinyĩrĩirio mũno nĩ mĩtangĩko na akanoga. No gũkorũo Elija eeciragia atĩ kĩyo gĩake gĩa gũcokia ũthathaiya mũtheru kĩarĩ gĩa tũhũ, atĩ gũtirĩ ũndũ wacenjetie thĩinĩ wa Isiraeli, na atĩ nowe watigarĩte agĩtungatĩra Jehova. (1 Ath. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) No tũrigwo kĩrĩa gĩatũmire mũnabii ũcio mwĩhokeku eke ũguo. No Jehova nĩ aataũkagĩrũo nĩ ũrĩa Elija aaiguaga.

⁶ Jehova ndaakũũmire Elija nĩ ũndũ wa kwĩyaria. Handũ ha ũguo, nĩ aateithirie Elija gũcokererũo nĩ hinya. (1 Ath. 19:5-7) Thutha ũcio, Jehova arĩ na tha nĩ aarũngire mwĩcirĩrie wa Elija na njĩra ya kũmuonia hinya Wake wa magegania. Jehova agĩcoka akĩmwĩra atĩ no kwarĩ na andũ angĩ 7,000 thĩinĩ wa Isiraeli, arĩa maaregete gũthathaiya Baali. (1 Ath. 19:11-18) Kũgerera maũndũ macio, Jehova nĩ aateithirie Elija one atĩ nĩ aamwendete.

7. Nĩ ũũma ũrĩkũ tũgĩaga naguo kuumana na ũrĩa Jehova aateithirie Elija?

⁷ Hihi nĩ ũrahiũrania na ũndũ mũritũ? Nĩ twĩkĩragwo ngoro kũmenya atĩ Jehova nĩ aataũkagĩrũo nĩ ũrĩa Elija aaiguaga. Ũndũ ũcio nĩ ũtũteithagia gũkorũo na ma atĩ nĩ ataũkagĩrũo nĩ mĩtangĩko itũ. Nĩ oĩ ũhoti witũ, na nginya nĩ ataũkagĩrũo nĩ ũrĩa tũreciria na ũrĩa tũraigua. (Thab. 103:14; 139:3, 4) Twegerekania na Elija na njĩra ya kwĩhoka Jehova, nĩ arĩtũteithagia kũhiũrania na mathĩna marĩa matũrehagĩra mĩtangĩko.​—Thab. 55:22.

8. Jehova arĩgũteithagia atĩa kũhiũrania na mĩtangĩko?

⁸ Mĩtangĩko no ĩtũme wĩcirie atĩ gũtirĩ hĩndĩ maũndũ makaagĩra, na ũndũ ũcio no ũkũũrage ngoro. Kũngĩthiĩ ũguo, ririkanaga atĩ Jehova nĩ arĩgũteithagia kũhiũrania na mĩtangĩko. Egũgũteithia na njĩra ĩrĩkũ? Nĩ endaga ũmũmenyithie maũndũ marĩa magũthumbũraga. Na nĩ arĩthikagĩrĩria rĩrĩa wamũkaĩra ũkĩenda ũteithio. (Thab. 5:3; 1 Pet. 5:7) Nĩ ũndũ ũcio, hoyaga Jehova kaingĩ igũrũ rĩgiĩ mathĩna maku. O na angĩkorũo ndarĩaragia nawe ĩmwe kwa ĩmwe ta ũrĩa aaragia na Elija, nĩ arĩkwaragĩria kũgerera Kiugo gĩake Bibilia, na ithondeka rĩake. Maũndũ marĩa ũrathoma Bibilia-inĩ, nĩ marĩkũhooragĩria na magakũhe kĩĩrĩgĩrĩro. Ningĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ marĩgwĩkagĩra ngoro.​—Rom. 15:4; Ahib. 10:24, 25.

9. Mũrata mwĩhokeku angĩtũteithia atĩa?

⁹ Jehova eerire Elija agaĩre Elisha wĩra ũmwe wake. Na njĩra ĩyo, akĩhe Elija mũrata mwega ũrĩa ũngĩamũteithirie kũhiũrania na mĩtangĩko ĩrĩa aarĩ nayo. Ũndũ ũmwe na ũcio, tũngĩra mũrata witũ maũndũ marĩa maratũthumbũra, no atũteithie kũhiũrania na mĩtangĩko itũ. (2 Ath. 2:2; Thim. 17:17) Ũngĩigua ta ũtarĩ na mũndũ ũngĩaria nake, hoya Jehova agũteithie kuona Mũkristiano mũgimaru kĩĩroho ũrĩa ũngĩgwĩkĩra ngoro.

10. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ kĩonereria kĩa Elija gĩtũheaga mwĩhoko? Kĩĩranĩro kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa Isaia 40:28, 29 kĩngĩtũteithia atĩa?

¹⁰ Jehova nĩ aateithirie Elija kũhiũrania na mĩtangĩko na gũtungata arĩ mwĩhokeku ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Kĩonereria kĩa Elija nĩ gĩtũheaga mwĩhoko. Rĩmwe na rĩmwe no tũkorũo na mĩtangĩko mĩnene nginya tũũrũo nĩ hinya wa mwĩrĩ na wa meciria. No tũngĩĩhoka Jehova nĩ arĩtũheaga hinya ũrĩa tũrabatara nĩgetha tũthiĩ na mbere kũmũtungatĩra.​—Thoma Isaia 40:28, 29.

11-13. Ndungata ithatũ cia Ngai ciahutirio atĩa nĩ mĩtangĩko?

¹¹ Kũrĩ andũ angĩ magwetetwo Bibilia-inĩ maahiũranirie na mĩtangĩko mĩnene. Kwa ngerekano, Hana nĩ aakirĩrĩirie gĩconoko gĩa gũkorũo atarĩ mwana o hamwe na kũnyũrũrio nĩ mũiruwe. (1 Sam. 1:2, 6) Mĩtangĩko ya Hana nĩ yatũmaga agĩe na kĩeha nginya akarĩra na akaremwo nĩ kũrĩa.​—1 Sam. 1:7, 10.

¹² Nĩ harĩ hĩndĩ Mũthamaki Daudi aatooragio nĩ mĩtangĩko. Ta wĩcirie moritũ marĩa aacemanirie namo. Nĩ aaiguaga aritũhĩirũo ngoro mũno nĩ ũndũ wa mahĩtia maingĩ marĩa eekĩte. (Thab. 40:12) Abisalomu mũrũwe ũrĩa eendete, nĩ aamũũkĩrĩire na thutha-inĩ agĩkua. (2 Sam. 15:13, 14; 18:33) Na ũmwe wa arata a hakuhĩ a Daudi nĩ aamũkunyanĩire. (2 Sam. 16:23–17:2; Thab. 55:12-14) Nyingĩ cia thaburi iria Daudi aandĩkire, nĩ cionanagia ũrĩa aaiguaga akuĩte ngoro, o hamwe na ũrĩa eehokete Jehova biũ.​—Thab. 38:5-10; 94:17-19.

¹³ Thutha-inĩ, mwandĩki ũmwe wa thaburi nĩ aambĩrĩirie kũiguĩra ũiru mũtũũrĩre wa andũ arĩa aganu. No kũhoteke aarĩ wa rũciaro rwa Mũlawii Asafu, na aatungataga “handũ harĩa hatheru na harĩ riri ha Ngai.” Mwandĩki ũcio wa thaburi aarĩ na mĩtangĩko ya meciria, ĩrĩa yatũmire orũo nĩ gĩkeno na age kũiganĩra. Nginya akĩambĩrĩria gwĩkĩrĩra nganja irathimo iria ciumanaga na gũtungatĩra Ngai.​—Thab. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21.

14-15. Ndungata icio ithatũ cia Jehova iratũruta atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũcaria ũteithio harĩ Jehova?

¹⁴ Ndungata icio ithatũ cia Jehova ciothe nĩ ciamwĩhokire nĩguo aciteithie. Nĩ ciahoire Jehova nĩ ũndũ wa mĩtangĩko ĩrĩa  ciarĩ nayo. Cieyaragia harĩ we kuuma ngoro igũrũ rĩgiĩ mĩtangĩko ĩyo ciageragĩra. Na citiatigire gũthiĩ nyũmba-inĩ ya Jehova gũthathaiya.​—1 Sam. 1:9, 10; Thab. 55:22; 73:17; 122:1.

¹⁵ Jehova arĩ na tha nĩ aarũmbũyirie o ũmwe wao. Hana nĩ aagĩire na thayũ wa meciria. (1 Sam. 1:18) Na Daudi aandĩkire ũũ: “Mũndũ ũrĩa mũthingu acemanagia na moritũ maingĩ, no Jehova nĩ amũhonokagia kuuma harĩ moritũ macio mothe.” (Thab. 34:19) Nake mwandĩki ũrĩa wa thaburi thutha-inĩ nĩ ooigire atĩ Jehova nĩ ‘aamũnyitĩte guoko gwake kwa ũrĩo,’ akamũtongoria na njĩra ya kũmũhe ũtaaro wa wendo. Aainire ũũ: “No niĩ-rĩ, gũkuhĩrĩria Ngai nĩkuo kwega na niĩ. Jehova Mwathani Ũrĩa Mũnene nĩwe nduĩte rĩũrĩro rĩakwa.” (Thab. 73:23, 24, 28) Tũreruta atĩa kuumana na ngerekano icio? Rĩmwe na rĩmwe nĩ tũrĩritũhagĩrũo nĩ mathĩna magatũma tũgĩe na mĩtangĩko. Ĩndĩ no tũtoorie tũngĩĩcũranagia ũrĩa Jehova aateithirie andũ angĩ, tũmwĩhokage kũgerera mahoya, na tũmwathĩkagĩre na njĩra ya gwĩka ũrĩa endaga twĩke.​—Thab. 143:1, 4-8.

16-17. (a) Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo kwĩyamũrania? (b) Tũngĩcokererũo nĩ hinya atĩa?

¹⁶ Ngerekano icio ithatũ nĩ iratũruta ũndũ  ũngĩ wa bata atĩ, tũtiagĩrĩirũo kwĩyamũrania na Jehova na andũ ake. (Thim. 18:1) Nancy, ũrĩa wagĩire na mĩtangĩko mĩnene thutha wa gũtigwo nĩ mũthuriwe ooigire ũũ: “Nĩ kũrĩ thikũ nyingĩ ndaiguaga itekwenda kuona kana kwaria na mũndũ o na ũrĩkũ. No o ũrĩa ndeyamũranagia, noguo ndagĩaga na ihooru makĩria.” No maũndũ nĩ maacenjirie rĩrĩa Nancy aacaririe njĩra cia gũteithia arĩa angĩ maahiũranagia na moritũ. Ooigire ũũ: “Nĩ ndathikagĩrĩria arĩa angĩ magĩtaarĩria moritũ mao. Nĩ ndonire atĩ o ũrĩa ndamaiguagĩra tha, nĩ ndatigaga gwĩciria mũno ũhoro wĩgiĩ mathĩna makwa.”

¹⁷ No tũgĩe na hinya na njĩra ya gũthiĩ mĩcemanio ya kĩũngano. Rĩrĩa tũrĩ mĩcemanio-inĩ, nĩ tũheaga Jehova mĩeke makĩria ya ‘gũtũteithia na gũtũũmĩrĩria.’ (Thab. 86:17) Tũrĩ kũu, nĩ atũũmagĩrĩria kũgerera roho wake mũtheru, Kiugo gĩake, na andũ ake. Mĩcemanio nĩ ĩtũheaga mweke wa ‘gwĩkĩrana ngoro.’ (Rom. 1:11, 12) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Sophia ooigire ũũ: “Jehova o hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maandeithirie gũthiĩ na mbere. Ũndũ ũrĩa ndonaga ũrĩ wa bata makĩria nĩ mĩcemanio ya kĩũngano. Nĩ nyonete atĩ o ũrĩa ndĩrerutanĩria ũtungata-inĩ na kĩũngano-inĩ, noguo ngoragwo na hinya wa kũhiũrania na mĩtangĩko na guoya.”

18. Nĩ kĩĩ Jehova atũheaga rĩrĩa twaigua tũkuĩte ngoro?

¹⁸ Rĩrĩa waigua ũkuĩte ngoro, ririkanaga atĩ Jehova to gũtwĩrĩra atwĩrĩire atĩ nĩ akaaniina mĩtangĩko tene na tene, no nĩ atũheaga ũteithio wa kũhiũrania nayo o na ihinda-inĩ rĩrĩ. Nĩ atũheaga “wendi o na ũhoti” wa gũtooria gũkua ngoro na gũte mwĩhoko.​—Afil. 2:13.

19. Nĩ ũũma ũrĩkũ tũheagwo nĩ Aroma 8:37-39?

¹⁹ Thoma Aroma 8:37-39. Mũtũmwo Paulo nĩ aatũheire ũũma atĩ gũtirĩ kĩndũ kĩngĩtũtigithũkania na wendo wa Ngai. Tũngĩteithia atĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marageria kũhiũrania na mĩtangĩko? Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ kĩarĩrĩirie ũrĩa tũngĩĩgerekania na Jehova na njĩra ya kuonia aarĩ na ariũ a Ithe witũ tha na kũmateithia rĩrĩa marĩ na mĩtangĩko.