1. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ndungata cia Jehova rĩmwe na rĩmwe cigue ihooru?

AINGĨ aitũ nĩ tũiguaga ihooru rĩmwe na rĩmwe. Amwe makoragwo na ihooru kwa ihinda inini rĩgacoka rĩgathira. Nao angĩ ihooru rĩao nĩ rĩikaraga ihinda iraihu. No tũigue ihooru o na hĩndĩ ĩrĩa twĩ hamwe na andũ aingĩ. Andũ amwe nĩ maritũhagĩrũo kũingĩrana na andũ thutha wa gũthamĩra kĩũngano kĩerũ. Angĩ nao nĩ ũndũ wa gũkorũo maingĩranĩte mũno na andũ a famĩlĩ ciao, nĩ maritũhagĩrũo hĩndĩ ĩrĩa mathama mathiĩ kũndũ kũraihu nao. Angĩ nao nĩ maiguaga ihooru mũno thutha wa gũkuĩrũo nĩ mũndũ marendete. Nao Akristiano amwe, makĩria arĩa marerutire ũhoro wa ma ica ikuhĩ, nĩ maiguaga matiganĩirio hĩndĩ ĩrĩa arata na andũ ao a famĩlĩ mamokĩrĩra.

2. Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ?

² Jehova nĩ amenyaga na nĩ ataũkagĩrũo nĩ maũndũ mothe matwĩgiĩ. Nĩ amenyaga hĩndĩ ĩrĩa tũraigua tũrĩ na ihooru na nĩ endaga gũtũteithia. Jehova atũteithagia atĩa? Tũngĩka atĩa nĩguo tũtoorie ihooru? Na tũngĩteithia atĩa andũ angĩ kĩũngano-inĩ gitũ arĩa marĩ na ihooru? Rekei twarĩrĩrie macokio ma ciũria icio.

3. Jehova oonanirie atĩa atĩ nĩ aarũmbũyagia Elija?

³ Jehova endaga athathaiya ake othe makorũo na gĩkeno. Akoragwo hakuhĩ na o ũmwe witũ na nĩ amenyaga rĩrĩa tũrĩ na kĩeha kana rĩrĩa tũkuĩte ngoro. (Thab. 145:18, 19) Ta wĩcirie ũrĩa Jehova aarũmbũyanirie na mũnabii Elija. Mũnabii ũcio mwĩhokeku aatũũraga ihinda rĩarĩ iritũ mũno harĩ Aisiraeli. Athathaiya a Jehova nĩ maanyariragwo mũno, na andũ marĩ  na hinya arĩa maareganaga na Ngai nĩ meendaga kũũraga Elija. (1 Ath. 19:1, 2) Ningĩ Elija oonaga ta arĩ we wiki watigĩtwo arĩ mũthathaiya wa Jehova, na ũndũ ũcio nĩ wamũragaga ngoro mũno. (1 Ath. 19:10) Ngai nĩ ooire ikinya o na ihenya nĩguo ateithie Elija. Nĩ aatũmire mũraika nĩguo omĩrĩrie Elija atĩ ndaarĩ wiki, na atĩ kwarĩ na Aisiraeli angĩ aingĩ meetigĩrĩte Ngai.—1 Ath. 19:5, 18.

4. Mariko 10:29, 30 yonanagia atĩa atĩ Jehova nĩ arũmbũyagia ndungata ciake iria ciatiganĩrio?

⁴ Jehova nĩ ataũkagĩrũo atĩ amwe aitũ nĩ tũbataraga kwĩima maũndũ maingĩ nĩguo tũmũtungatĩre. Ũndũ ũmwe tũngĩũrũo nĩguo nĩ ũteithio kuuma kũrĩ andũ a famĩlĩ na arata arĩa matathathayagia Jehova. No kũhoteke mũtũmwo Petero nĩ aatangĩkaga rĩrĩa ooririe Jesu ũũ: “Ithuĩ nĩ tũtigĩte indo ciothe na tũgakũrũmĩrĩra; tũkaaheo kĩĩ?” (Mat. 19:27) Jesu eerĩire arũmĩrĩri ake atĩ nĩ mangĩamũkĩrire famĩlĩ nene ya kĩĩroho. (Thoma Mariko 10:29, 30.) Jehova, ũrĩa nĩwe kĩongo kĩa famĩlĩ itũ ya kĩĩroho, nĩ eranĩire atĩ nĩ arĩteithagĩrĩria arĩa marenda kũmũtungatĩra. (Thab. 9:10) Rekei twarĩrĩrie maũndũ mamwe ũngĩka nĩguo wamũkĩre ũteithio kuuma kũrĩ Jehova wa kũrũa na ihooru.

5. Gwĩciria ũrĩa Jehova aragũteithia kũngĩkũguna atĩa?

⁵ Wĩcirie ũrĩa Jehova aragũteithia. (Thab. 55:22) Ũndũ ũcio no ũgũteithie kuona atĩ ndũrĩ wiki. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũtarĩ mũhiku wĩtagwo Carol, * ũrĩa ũtakoragwo na mũndũ o na ũmwe wa famĩlĩ yao wĩrutĩte ũhoro wa ma ooigire ũũ: “Gũcokia meciria na thutha na gwĩcũrania ũrĩa Jehova anandeithia magerio-inĩ matiganĩte, nĩ kũndeithagia kuona atĩ ndirĩ wiki. Ũndũ ũcio nĩ ũndeithagia kũmenya atĩ o na ihinda rĩrĩa rĩũkĩte Jehova nĩ arĩkoragwo hamwe na niĩ.”

6. Rĩandĩko rĩa 1 Petero 5:9, 10 rĩngĩkĩra ngoro atĩa arĩa maraigua marĩ na ihooru?

⁶ Wĩcirie ũrĩa Jehova ateithagia aarĩ na ariũ a Ithe witũ angĩ arĩa makoragwo na ihooru. (Thoma 1 Petero 5:9, 10.) Mũrũ wa Ithe witũ Hiroshi, ũrĩa ũkoretwo arĩ Mũira wa Jehova wa Jehova famĩlĩ-inĩ yao arĩ wiki kwa ihinda  rĩa mĩaka mĩingĩ ooigire ũũ: “Ũngĩrora aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe kĩũngano-inĩ nĩ wonaga atĩ gũtirĩ o na ũmwe wao ũtarĩ na mathĩna. Kũmenya atĩ ithuothe no kwĩrutanĩria tũrerutanĩria ũrĩa wothe tũngĩhota gũtungatĩra Jehova, no gwĩkĩre ngoro andũ arĩa matarĩ na andũ a famĩlĩ thĩinĩ wa ũhoro wa ma.”

7. Mahoya mangĩgũteithia atĩa?

⁷ Korũo na mũtaratara mwega wa gwĩka maũndũ ma kĩĩroho. Nĩ wagĩrĩirũo kwĩra Jehova cara-rũkũ ũrĩa ũraigua. (1 Pet. 5:7) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe mwĩthĩ wĩtagwo Massiel, nĩ aaiguaga ihooru mũno tondũ famĩlĩ-inĩ yao nowe tu warĩ Mũira wa Jehova. Ooigire ũũ: “Ũndũ ũmwe wa bata wandeithirie gũtooria kĩeha nĩ kũhoya Jehova na kĩyo. Ndonaga Jehova atariĩ ta Baba harĩ niĩ, na ndamũhoyaga maita maingĩ o mũthenya, ngamwĩra ũrĩa ndĩraigua.”

8. Gũthoma na gwĩcũrania Kiugo kĩa Ngai kũngĩgũteithia atĩa?

⁸ Thomaga Kiugo kĩa Ngai kaingĩ na ũgecũrania ũhoro wĩgiĩ mĩhari ĩrĩa ĩronania atĩ Jehova nĩ akwendete. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Bianca, ũrĩa wĩragwo maũndũ ma kũmũũraga ngoro nĩ andũ a famĩlĩ ooigire ũũ: “Gũthoma na gwĩcũrania ũhoro wĩgiĩ andũ thĩinĩ wa Bibilia na maũndũ marĩa meyoneirũo nĩ ndungata cia Jehova iria iragerera maũndũ o ta marĩa ndĩragerera nĩ kũndeithagia mũno.” Akristiano amwe nĩ maigaga meciria-inĩ maandĩko ma kũmomĩrĩria ta Thaburi 27:10 na Isaia 41:10. Angĩ nao hĩndĩ ĩrĩa marahaarĩria mĩcemanio kana rĩrĩa marathoma Bibilia monaga arĩ wega gũthikĩrĩria iria irekondetwo tondũ gwĩka ũguo nĩ kũmateithagia kuona atĩ matirĩ oiki.

9. Ũngĩgunĩka atĩa nĩ ũndũ wa gũthiaga mĩcemanio?

⁹ Wĩrutanagĩrie gũthiĩ mĩcemanio ũtegũtĩrĩria. Nĩ ũrĩkĩragwo ngoro nĩ mĩcemanio na ningĩ ũkamenyana na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Ahib. 10:24, 25) Massiel, ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere ooigire ũũ: “O na gũtuĩka nĩ ndakoragwo na thoni mũno, nĩ ndatuire itua rĩa gũthiaga mĩcemanio yothe na gũtigĩrĩra atĩ nĩ ndaruta macokio. Ũndũ ũcio nĩ wandeithagia kũigua ndĩ wa bata kĩũngano-inĩ.”

10. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũthondeka ũrata na aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ?

¹⁰ Thondeka ũrata na Akristiano arĩa angĩ. Thondeka ũrata na Akristiano angĩ kĩũngano-inĩ arĩa ũngĩĩruta kuumana nao, gũtekũmakania ũndũire wao, o na kana nĩ ethĩ kana akũrũ. Bibilia ĩtũririkanagia atĩ “ũũgĩ [ũkoragwo] na andũ arĩa akũrũ.” (Ayub. 12:12) Akristiano arĩa akũrũ o nao no merute maũndũ maingĩ kuuma kũrĩ Akristiano arĩa ethĩ. Daudi aarĩ mwĩthĩ mũno aringithanĩtio na Jonathani, no ũndũ ũcio ndwamagirĩrĩirie gũkorũo na ũrata wa hakuhĩ. (1 Sam. 18:1) Daudi na  Jonathani nĩ maateithanirie na makĩhota gũtungatĩra Jehova o na magĩcemanagia na maũndũ maritũ. (1 Sam. 23:16-18) Mwarĩ wa Ithe witũ Irina, ũrĩa nowe tu Mũira wa Jehova famĩlĩ-inĩ yao ooigire: “Aarĩ na ariũ a Ithe witũ no matuĩke ta aciari kana andũ arĩa tũciaranĩirũo nao. Jehova no amahũthĩre gũtũhe ũteithio rĩrĩa tũraũbatara.”

11. Ũngĩka atĩa nĩguo ũkorũo na arata a hakuhĩ?

¹¹ Gũthondeka ũrata na andũ no ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ makĩria angĩkorũo nĩ ũrĩ thoni. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe warĩ na thoni wĩtagwo Ratna ũrĩa werutire ũhoro wa ma o na agĩũkagĩrĩrũo ooigire ũũ: “Nĩ ndataũkĩirũo atĩ nĩ ndaabataraga ũteithio wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ.” No wone ũrĩ ũndũ mũritũ kwĩra mũndũ ũngĩ ũrĩa ũraigua, no gwĩka ũguo no gũtũme mũtuĩke arata a hakuhĩ na mũndũ ũcio. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ no mende gũgwĩkĩra ngoro na gũgũteithia, no nĩ ũrabatara kwĩyaria kũrĩ o.

12. Ũtungata ũngĩgũteithia atĩa kũgĩa na arata ega?

¹² Njĩra ĩmwe njega mũno ya gũthondeka arata nĩ kũhunjia na Akristiano arĩa angĩ. Carol, ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere ooigire, “Nĩ ngĩte na arata aingĩ ega nĩ ũndũ wa kũhũthĩra mahinda hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũtungata-inĩ na wĩra-inĩ ũngĩ wa Jehova. Jehova nĩ akoretwo akĩhũthĩra arata acio kũndeithia.” Hatarĩ nganja gũthondeka ũrata na Akristiano arĩa angĩ nĩ ũndũ wa bata. Jehova no ahũthĩre arata ta acio gũgwĩkĩra ngoro ta hĩndĩ ĩrĩa ũraigua ũrĩ na ihooru.—Thim. 17:17.

13. Andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano marĩ na itemi rĩrĩkũ?

¹³ Andũ othe kĩũngano-inĩ marĩ na itemi rĩa gũtigĩrĩra atĩ kũrĩ na wendo na thayũ, na ũndũ ũcio no ũteithie kwage mũndũ ũkũigua arĩ na ihooru. (Joh. 13:35) Ciugo na ciĩko citũ no ciĩkĩre andũ arĩa angĩ ngoro na njĩra nene. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ooigire ũũ: “Rĩrĩa ndeerutire ũhoro wa ma, andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano maatuĩkire ta andũ a famĩlĩ itũ. Tiga nĩ ũteithio wao ndingĩatuĩkire Mũira wa Jehova.” Ũngĩka atĩa gũteithia andũ arĩa marĩ oiki ũhoro-inĩ wa ma thĩinĩ wa famĩlĩ ciao meigue marĩ a bata kĩũngano-inĩ?

14. Ũngĩka atĩa nĩguo ũthondeke ũrata na andũ arĩa erũ mĩcemanio-inĩ?

¹⁴ Geragia gũthondeka ũrata na andũ arĩa erũ mĩcemanio-inĩ. Ũndũ ũmwe tũngĩka nĩ kũmanyita ũgeni tũkenete. (Rom. 15:7) No kũmageithia tũcanjamũkĩte ti kũiganu. Tũngĩenda gũkũria ũrata wa hakuhĩ hamwe nao o ũrĩa mahinda marathiĩ. Kwoguo onagia andũ arĩa erũ kĩũngano-inĩ atĩ nĩ ũmarũmbũyagia biũ. Geragia gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marĩa maragerera, na ũgĩka ũguo wĩmenyagĩrĩre nĩguo ndũkaingĩrĩre maũndũ mao kĩũmbe. Andũ amwe no maritũhĩrũo kuuga ũrĩa maraigua, kwoguo ndũkamatindĩkagĩrĩrie kwaria. Handũ ha ũguo, ũrĩ na wendo moragie ciũria na njĩra ya ũũgĩ ũndũ ũngĩmateithia kwĩyaria na ũkamathikĩrĩria ũrĩ na wetereri. Kwa ngerekano, no ũmorie ũrĩa maamenyire ũhoro wa ma.

15. Akristiano agimaru kĩĩroho mangĩteithia atĩa andũ arĩa angĩ kĩũngano-inĩ?

¹⁵ Andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano nĩ marĩthiaga na mbere gũkũra kĩĩroho, rĩrĩa Akristiano agimaru kĩĩroho na makĩria athuri a kĩũngano maamonia atĩ nĩ mamarũmbũyagia. Melissa ũrĩa warereirũo ũhoro-inĩ wa ma nĩ mami wao ooigire ũũ: “Nĩ njokagia ngatho mũno nĩ ũndũ wa ariũ a Ithe witũ arĩa maatariĩ ta baba harĩ niĩ, arĩa maahũthagĩra mahinda na niĩ na makanũmbũiya. Rĩrĩa rĩothe ndaabataraga kwaria, nĩ maakoragwo mehaarĩirie gũthikĩrĩria.” Mũrũ wa Ithe witũ mwĩthĩ  wĩtagwo Mauricio, ũrĩa waiguire atiganĩirio rĩrĩa mwarimũ wake wa Bibilia aatigire ũhoro wa ma ooigire: “Athuri a kĩũngano nĩ maanũmbũirie, na ũndũ ũcio ũkĩndeithia mũno. Nĩ maaranagĩria na niĩ kaingĩ. Nĩ maathiaga hamwe na niĩ ũtungata-inĩ, makanjĩra maũndũ marĩa merutĩte ũthomi-inĩ wao wa Bibilia, o na tũgathaaka mathaako hamwe nao.” Melissa na Mauricio makoretwo marĩ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe.

16-17. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩka nĩguo tũteithie andũ arĩa angĩ?

¹⁶ Teithanagia na ciĩko. (Gal. 6:10) Leo ũrĩa ũtungata arĩ mishonarĩ bũrũri-inĩ ũrĩ kũraihu na kũrĩa oimĩte, ooigire ũũ: “Gwĩkĩra mũndũ ũndũ wa ũtugi, o na ũrĩ mũnini ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, nĩ kwa bata mũno. Nĩ ngũririkana kwĩ hĩndĩ ndagĩire na aksidenti ya ngaari. Ngiuga nginye mũciĩ, ndaarĩ na mĩtangĩko mĩingĩ mũno. No nĩ ndanyitirũo ũgeni nĩ mũrũ wa Ithe witũ ũmwe na mũtumia wake tũrĩanĩre hamwe nao. Ndiririkanaga kĩrĩa twarĩire, no nĩ ndirikanaga atĩ nĩ maathikĩrĩirie marĩ na wendo. Ũndũ ũcio nĩ watũmire njigue ndahoorera.”

¹⁷ Ithuothe nĩ tũkenaga hĩndĩ ĩrĩa tũcemanĩtie na Aira a Jehova arĩa angĩ ta igomano-inĩ tondũ nĩ tũkenaga kwarĩrĩria maũndũ marĩa tweruta. O na kũrĩ ũguo, Carol ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere ooigire ũũ: “Nĩ njiguaga ndĩna ihooru rĩingĩ rĩrĩa ndathiĩ kĩgomano-inĩ.” Nĩ kĩĩ gĩtũmaga aigue ũguo hihi? Ooigire ũũ: “O na gũtuĩka igomano-inĩ gũkoragwo na aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ, maita maingĩ othe makoragwo hamwe na famĩlĩ ciao. Gũkorũo ndĩ wiki nĩ gũtũmaga njigue ihooru.” Andũ amwe nao nĩ monaga ũrĩ ũndũ mũritũ gũthiĩ kĩgomano rita rĩa mbere kuuma mũndũ ũrĩa marahikanĩtie nake akua. Hihi nĩ harĩ mũndũ ũĩ ũrahiũrania na moritũ ta macio? Na githĩ to ũmũnyite ũgeni agaakorũo hamwe na famĩlĩ yanyu kĩgomano-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

18. Tũngĩhũthĩra atĩa ũtaaro wa 2 Akorintho 6:11-13 rĩrĩa tũranyita andũ ũgeni?

¹⁸ Hũthagĩra mahinda hamwe na andũ arĩa angĩ. Hũthagĩra mahinda hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ matiganĩte, makĩria arĩa mangĩkorũo marĩ na ihooru. Nĩ twagĩrĩirũo “[kũhingũraga] ngoro citũ biũ” makĩria harĩ andũ  ta acio. (Thoma 2 Akorintho 6:11-13.) Melissa, ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere ooigire ũũ: “Hingo ciothe nĩ ndaiguaga ngenete rĩrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ matũnyita ũgeni kwao mũciĩ kana matwĩra tũthiĩ tũgaceere hamwe.” Hihi nĩ harĩ mũndũ kĩũngano-inĩ kĩanyu ũngĩenda kũnyita ũgeni?

19. Nĩ hĩndĩ ta ĩrĩkũ ũngĩkorũo ũrĩ ũndũ wa bata kũhũthĩra mahinda hamwe na Akristiano arĩa angĩ?

¹⁹ Nĩ kũrĩ mahinda Akristiano arĩa angĩ mangĩigua makenete mũno tũngĩhũthĩra mahinda hamwe nao. No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ andũ amwe gũikarania na andũ a famĩlĩ ciao hĩndĩ ĩrĩa kwĩna ikũngũĩro cia kĩndini kana cia kĩĩbũrũri. Angĩ nao nĩ matooragio nĩ ihooru rĩrĩa mũthenya mũna wakinya, ta mũthenya ũrĩa waringana na mũthenya ũrĩa mũndũ mendete aakuire. Hĩndĩ ĩrĩa twahũthĩra mahinda na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa maragerera maũndũ ta macio, nĩ tuonanagia atĩ nĩ ‘tũramarũmbũiya’ kuuma ngoro.—Afil. 2:20.

20. Ciugo cia Jesu thĩinĩ wa Mathayo 12:48-50 ingĩtũteithia atĩa rĩrĩa tũraigua ihooru?

²⁰ Kũrĩ na itũmi nyingĩ ingĩtũma Mũkristiano aigue ihooru rĩmwe na rĩmwe. No nĩ tũbatiĩ kũririkanaga atĩ Jehova nĩ amenyaga hĩndĩ ĩrĩa tũraigua ũguo. Kaingĩ nĩ atũheaga maũndũ marĩa tũrabatara kũgerera aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Thoma Mathayo 12:48-50.) Nĩ tuonagia Jehova atĩ nĩ tũmũcokagĩria ngatho nĩ ũndũ wa mũbango ũcio wa wendo, na njĩra ya gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota gũteithĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ. Gũtekũmakania ũrĩa tũngĩkorũo tũkĩigua, gũtirĩ hĩndĩ tũkoragwo tũrĩ oiki tondũ Jehova akoragwo hamwe na ithuĩ hingo ciothe.