1-2. Kĩonereria kĩa mũtũmwo Paulo kĩngĩteithia athuri a kĩũngano atĩa ũmũthĩ?

 MŨTŨMWO PAULO nĩ eendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Nĩ eerutanagĩria biũ kũmarũmbũiya. (Atũm. 20:31) Nĩ ũndũ ũcio, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maamwendete mũno. Hĩndĩ ĩmwe, athuri kuuma Efeso nĩ ‘maarĩrire mũno’ rĩrĩa maamenyire atĩ matingĩonire Paulo rĩngĩ. (Atũm. 20:37) Athuri a kĩũngano o nao nĩ mendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ na nĩ merutanagĩria ũrĩa wothe mangĩhota nĩguo mamateithie. (Afil. 2:16, 17) O na kũrĩ ũguo, rĩmwe athuri a kĩũngano nĩ macemanagia na moritũ. Nĩ kĩĩ kĩngĩmateithia gũtooria moritũ macio?

² Athuri a kĩũngano no megerekanie na kĩonereria kĩa Paulo. (1 Kor. 11:1) Ndaarĩ na ũhoti ta wa araika. Aarĩ mũndũ ũtarĩ mũkinyanĩru, na rĩmwe na rĩmwe nĩ eekoraga agĩka maũndũ marĩa matagĩrĩire. (Rom. 7:18-20) Ningĩ nĩ aahiũranagia na moritũ matiganĩte. No Paulo ndaakuire ngoro kana akĩũrũo nĩ gĩkeno gĩake. Rĩrĩa athuri a kĩũngano marũmĩrĩra kĩonereria gĩake, nĩ mahotaga gũtooria moritũ marĩa maracemania namo na makahota gũtũũria gĩkeno kĩao magĩtungatĩra Jehova. Rekei rĩu twarĩrĩrie ũrĩa mangĩka ũguo.

3. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, na nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũkwĩruta?

³ Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria moritũ mana athuri a kĩũngano macemanagia namo: (1) kũruta wĩra wa kũhunjia o makĩrutaga mawĩra mangĩ mehokeirũo, (2) gwetha mahinda ma gwĩkĩra ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ, (3) kũhiũrania na kwaga gũkinyanĩra kwao, na (4) kũhiũrania na kwaga gũkinyanĩra kwa andũ arĩa angĩ. Nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa Paulo aatooririe moritũ  macio na ũrĩa athuri a kĩũngano mangĩĩgerekania nake.

4. Nĩkĩ rĩmwe no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ athuri a kĩũngano gũtongoria wĩra-inĩ wa kũhunjia?

⁴ Kĩrĩa kĩngĩtũma gwĩka ũguo gũkorũo kũrĩ ũndũ mũritũ. Athuri a kĩũngano makoragwo na maũndũ maingĩ mehokeirũo o hamwe na gũtongoria wĩra-inĩ wa kũhunjia. Kwa ngerekano, aingĩ maita maingĩ nĩ matongoragia mũcemanio wa gatagatĩ-inĩ ga kiumia kana magatongoria Wĩruti wa Bibilia wa Kĩũngano. Ningĩ nĩ marutaga mĩario. Nĩ mamenyeragia ndungata cia kĩũngano na magakenera gwĩkĩra ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (1 Pet. 5:2) Athuri amwe a kĩũngano nĩ marutaga wĩra wa gwaka na kũmenyerera Nyũmba cia Ũthamaki o hamwe na nyũmba ingĩ ihũthagĩrũo harĩ ũthathaiya wa Jehova. O na kũrĩ ũguo, o ta andũ arĩa angĩ othe thĩinĩ wa kĩũngano, wĩra wa bata mũno ũrĩa athuri a kĩũngano marutaga nĩ wa kũhunjia.​—Mat. 28:19, 20.

5. Paulo aaigire kĩonereria kĩrĩkũ wĩra-inĩ wa kũhunjia?

⁵ Kĩonereria kĩa Paulo. Thĩinĩ wa Afilipi 1:10, Paulo nĩ atwĩrĩte ũndũ ũrĩa wamũteithirie gũkorũo akĩgaacĩra wĩra-inĩ wa kũhunjia. Aaugire: “Mũkũũranage maũndũ marĩa ma bata makĩria.” Paulo we mwene nĩ aarũmagĩrĩra ũtaaro ũcio. Nĩ eehokeirũo ũtungata, na kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ oonaga ũtungata ũcio ũrĩ ũndũ ũrĩa wa bata mũno harĩ we. Aahunjagia “mũingĩ-inĩ na nyũmba kwa nyũmba.” (Atũm. 20:20) Ndaabangĩte arĩhunjagia o ihinda rĩna rĩa mũthenya kana mũthenya ũmwe tu harĩ kiumia. Aahunjagia handũ o hothe na hĩndĩ o yothe angĩahotire. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa eetagĩrĩra andũ arĩa aarutithanagia wĩra nao Athene, nĩ aahunjĩirie gĩkundi kĩa andũ maarĩ igweta na amwe ao makĩamũkĩra ndũmĩrĩri yake wega. (Atũm. 17:16, 17, 34) O na rĩrĩa ‘oohetwo,’ Paulo nĩ aahunjagĩria andũ arĩa maamũrangagĩra na arĩa moka kũmuona.​—Afil. 1:13, 14; Atũm. 28:16-24.

6. Paulo aamenyeririe andũ arĩa angĩ gwĩka maũndũ marĩkũ?

⁶ Paulo nĩ aahũthagĩra mahinda make wega. Kaingĩ nĩ eeraga andũ arĩa angĩ manyitanĩre nake ũtungata-inĩ. Kwa ngerekano, thabarĩ-inĩ yake ya mbere ya ũmishonarĩ nĩ aathiire na Johana, nayo ya kerĩ agĩthiĩ na Timotheo. (Atũm. 12:25; 16:1-4) No mũhaka akorũo Paulo nĩ eerutanagĩria kũruta arũme acio ũrĩa mangĩbanga maũndũ kĩũngano-inĩ, ũrĩa mangĩkĩra ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ, na ũrĩa mangĩkorũo marĩ arutani ega.​—1 Kor. 4:17.

7. Athuri a kĩũngano mangĩhũthĩra atĩa ũtaaro wa Paulo thĩinĩ wa Aefeso 6:14, 15?

⁷ Tũreruta atĩa? Athuri a kĩũngano no megerekanie na Paulo harĩ kũhunjia nyũmba kwa nyũmba, na makĩria makorũo mehaarĩirie kũhunjia hĩndĩ o yothe na handũ o hothe.  (Thoma Aefeso 6:14, 15.) Kwa ngerekano, no mahunjie hĩndĩ ĩrĩa mathiĩ kũgũra indo kana rĩrĩa marĩ wĩra-inĩ. O na rĩrĩa marateithĩrĩria gwaka Nyũmba cia Ũthamaki, no mahunjĩrie andũ arĩa maraikara hau hakuhĩ kana andũ arĩa maroka kũmenderia indo. O ta Paulo, athuri a kĩũngano no mahũthĩre mahinda marĩ ũtungata kũmenyeria andũ arĩa angĩ, o hamwe na ndungata cia kĩũngano.

8. Rĩmwe na rĩmwe nĩ ũndũ ũrĩkũ mũthuri wa kĩũngano angĩbatara gwĩka?

⁸ Athuri a kĩũngano matiagĩrĩirũo kũrũmbũiya mũno maũndũ ma kĩũngano kana ma mũthiũrũrũko nginya mage mahinda ma kũhunjia. Nĩguo makorũo na ũigananĩru, rĩmwe no mabatare kuuga matikũhota kũhingia mawĩra mamwe maheo. Thutha wa kũhoya, no mone atĩ mangĩtĩkĩra wĩra mũna no maremwo kũhingia maũndũ mangĩ ma bata makĩria. Maũndũ macio nĩ ta gũtongoria ũthathaiya wa famĩlĩ o kiumia, kũnyitanĩra wĩra-inĩ wa kũhunjia, na kũmenyeria ciana ciao wĩra-inĩ ũcio. Amwe no mone arĩ hinya kwaga gwĩtĩkĩra mweke mũna wa ũtungata maraheo, ĩndĩ no makorũo na ma atĩ Jehova nĩ arataũkĩrũo nĩ wendi wao wa gũkorũo na ũigananĩru maũndũ-inĩ mothe.

9. Nĩ ũritũ ũrĩkũ athuri a kĩũngano macemanagia naguo nĩ ũndũ wa gũkorũo na maũndũ maingĩ ma gwĩka?

⁹ Kĩrĩa kĩngĩtũma gwĩka ũguo gũkorũo kũrĩ ũndũ mũritũ. Andũ a Jehova nĩ macemanagia na moritũ maingĩ. Matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria, ithuothe nĩ tũbataraga gwĩkĩrũo ngoro, gũteithĩrĩrio, na kũũmĩrĩrio. Na kũrĩ hĩndĩ andũ amwe mangĩbatara gũteithio nĩguo metheme mĩthiĩre ĩtagĩrĩire. (1 Thes. 5:14) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, athuri a kĩũngano matingĩhota kwehereria andũ a Jehova moritũ mothe marĩa maragerera. O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ endaga athuri merutanĩrie ũrĩa wothe mangĩhota gwĩkĩra ngoro na kũgitĩra ngʼondu ciake. O na athuri marĩ na maũndũ maingĩ ma gwĩka-rĩ, mangĩka atĩa nĩguo mone mahinda ma kũheana ũteithio ũrĩa ũrabatarania?

10. O ta ũrĩa 1 Athesalonike 2:7 yonanĩtie-rĩ, Paulo aarũmbũyagia andũ a Jehova na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁰ Kĩonereria kĩa Paulo. Hingo ciothe Paulo aakoragwo ehaarĩirie kũgaathĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kũmekĩra ngoro. Athuri a kĩũngano no marũmĩrĩre kĩonereria gĩake na njĩra ya kũrũmbũyania na andũ a Jehova na njĩra ya wendo na ũtugi. (Thoma 1 Athesalonike 2:7.) Paulo nĩ eeraga aarĩ na ariũ a Ithe witũ atĩ nĩ amendete, na atĩ Jehova nĩ amendete. (2 Kor. 2:4; Ef. 2:4, 5) Paulo nĩ aahũthagĩra mahinda na andũ kĩũngano-inĩ tondũ aamonaga marĩ arata ake. Nĩ oonanagia atĩ nĩ amehokete na njĩra ya kũmeera cara-rũkũ maũndũ marĩa maamũtangaga o hamwe na mawathe make. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) O na kũrĩ ũguo, Paulo ndaameeraga maũndũ macio nĩguo mecirie o ũhoro wa mathĩna make, no eendaga kũmateithia.

11. Paulo aaheaga aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũtaaro nĩkĩ?

 ¹¹ Rĩmwe na rĩmwe Paulo nĩ aabataraga kũhe aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũtaaro. No ndeekaga ũguo nĩ ũndũ wa marakara. Aamaheaga ũtaaro tondũ nĩ aamarũmbũyagia na nĩ eendaga kũmagitĩra kuumana na mogwati matiganĩte. Nĩ eekaga ũrĩa wothe angĩhota nĩguo aheane ũtaaro mũhũthũ megũtaũkĩrũo nĩguo na aũheane na njĩra mekũwamũkĩra wega. Kwa ngerekano, thĩinĩ wa marũa marĩa Paulo aandĩkĩire Akorintho, nĩ aaheanire ũtaaro mũritũ. Thutha wa kwandĩka marũa macio nĩ aatũmire Tito kũrĩ Akorintho. Paulo nĩ eendaga mũno kũmenya ũrĩa mekwamũkĩra marũa make. Nĩ aakenire mũno rĩrĩa aamenyire atĩ nĩ meetĩkĩrire ũtaaro wake na makĩwathĩkĩra.​—2 Kor. 7:6, 7. 

12. Athuri a kĩũngano mangĩkĩra hinya atĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ?

¹² Tũreruta atĩa? Athuri a kĩũngano no marũmĩrĩre kĩonereria kĩa Paulo na njĩra ya kũhũthagĩra mahinda hamwe na Akristiano arĩa angĩ. Ũndũ ũmwe ũngĩmateithia gwĩka ũguo nĩ gũkinya tene mĩcemanio-inĩ ya kĩũngano nĩguo magĩe na ndeereti cia gwĩkĩrana ngoro hamwe nao. Kaingĩ no ndagĩka nini tu ibataranagia gwĩkĩra mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ngoro. (Rom. 1:12; Ef. 5:16) Mũthuri wa kĩũngano ũregerekania na kĩonereria kĩa Paulo ningĩ nĩ ahũthagĩra Kiugo kĩa Ngai gwĩkĩra hinya wĩtĩkio wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kũmateithia gũkorũo na ma atĩ Ngai nĩ amendete. Ningĩ mũthuri ũcio nĩ endaga mamenye atĩ nĩ amendete. Nĩ aikaraga akĩaranagĩria nao na agetha mĩeke ya kũmagaathĩrĩria. Rĩrĩa mũthuri abatara kũheana ũtaaro, nĩ atigagĩrĩra atĩ uumanĩte na Kiugo kĩa Ngai. Nĩ aheanaga ũtaaro wa ĩmwe kwa ĩmwe no ageka ũguo na njĩra ya wendo tondũ nĩ arenda ũrĩa ũraheo ũtaaro awĩtĩkĩre.​—Gal. 6:1.

13. Mũthuri wa kĩũngano angĩhutio atĩa nĩ mawathe make?

¹³ Kĩrĩa kĩngĩtũma gwĩka ũguo gũkorũo kũrĩ ũndũ mũritũ. Athuri a kĩũngano ti akinyanĩru. O nao nĩ mahĩtagia o ta andũ arĩa angĩ. (Rom. 3:23) Rĩmwe no mage gũkorũo na mawoni marĩa magĩrĩire megiĩ mawathe mao. Amwe no matangĩke mũno nĩ ũndũ wa mawathe mao nginya makue ngoro. Angĩ nao no mecirie atĩ mawathe mao ti manene ma gũtindanĩrũo namo, na kwoguo mage gwĩka mogarũrũku marĩa marabatarania.

14. Kũringana na Afilipi 4:13, wĩnyihia wateithirie Paulo atĩa kũhiũrania na mawathe make?

¹⁴ Kĩonereria kĩa Paulo. Tondũ Paulo aarĩ mwĩnyihia, nĩ aataũkagĩrũo atĩ nĩ aabataraga ũteithio wa Ngai nĩguo ahote kũhiũrania na mawathe make. Mbere ĩyo, Paulo aanyariraga Akristiano atarĩ na tha. No thutha ũcio  nĩ aamenyire atĩ maũndũ marĩa eekaga matiarĩ mega na akĩgarũrĩra mwerekera wake na ũmũndũ wake. (1 Tim. 1:12-16) Nĩ ũndũ wa ũteithio wa Jehova, Paulo nĩ aatuĩkire mũthuri wa kĩũngano ũrĩ wendo, mũcayanĩri, na mwĩnyihia. Nĩ aamenyaga atĩ aarĩ na mawathe maingĩ, no ndeeciragia mũno igũrũ rĩamo. Handũ ha ũguo, nĩ eetĩkĩtie atĩ Jehova nĩ angĩamuoheire. (Rom. 7:21-25) Ndeerĩgagĩrĩra gũkorũo arĩ mũkinyanĩru. Handũ ha ũguo, nĩ eerutanagĩria mũno gũkũria ngumo cia Gĩkristiano, na arĩ na wĩnyihia akehoka Jehova amũteithie kũhingia wĩra wake.​—1 Kor. 9:27; thoma Afilipi 4:13.

15. Athuri a kĩũngano magĩrĩirũo gũkorũo na mawoni marĩkũ maigananĩru megiĩ mawathe mao?

¹⁵ Tũreruta atĩa? Athuri a kĩũngano matiamũragwo tondũ wa gũkorũo marĩ akinyanĩru. No Jehova nĩ erĩgagĩrĩra metĩkĩre mahĩtia mao na makũrie ngumo cia Gĩkristiano. (Ef. 4:23, 24) Mũthuri wa kĩũngano nĩ agĩrĩirũo gwĩthuthuria akĩhũthĩra Kiugo kĩa Ngai na eke mogarũrũku marĩa marabatarania. Eka ũguo Jehova nĩ arĩmũteithagia gũkorũo na gĩkeno na gũkorũo arĩ mũthuri mwega.​—Jak. 1:25.

16. Kũngĩthiĩ atĩa mũthuri wa kĩũngano angĩrora mũno mawathe ma andũ arĩa angĩ?

¹⁶ Kĩrĩa kĩngĩtũma gwĩka ũguo gũkorũo kũrĩ ũndũ mũritũ. Athuri a kĩũngano no makorũo moĩ mawathe ma andũ arĩa angĩ kĩũngano-inĩ, nĩ ũndũ wa kũhũthĩra mahinda nao kaingĩ. Ũndũ ũcio no ũtũme mũthuri arakare, arũmbũyanie na aarĩ na ariũ a Ithe witũ na njĩra ĩtarĩ ya ũtugi, kana amatuĩre. Paulo eerĩte Akristiano atĩ ũguo nĩguo Shaitani angĩenda meke.​—2 Kor. 2:10, 11.

17. Paulo aarĩ na mawoni marĩkũ kwerekera aarĩ na ariũ a Ithe witũ?

¹⁷ Kĩonereria kĩa Paulo. Hingo ciothe aakoragwo na mawoni mega kwerekera aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Nĩ aamenyaga mawathe mao tondũ rĩmwe na rĩmwe maũndũ marĩa meekaga nĩ maamũtuurithagia. No Paulo nĩ aamenyaga atĩ gũkorũo mũndũ ahĩtĩtie ti kuuga atĩ mũndũ ũcio nĩ mũũru. Nĩ eendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ na aaroraga mũno ngumo ciao njega. Rĩrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ maremwo gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire, aatuaga atĩ marĩ na muoroto mwega na ũndũ ũrĩa marabatara nĩ gũteithĩrĩrio.

18. Ũreruta atĩa kuumana na ũrĩa Paulo aarũmbũyanirie na Yudia na Sintike? (Afilipi 4:1-3)

¹⁸ Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa Paulo aarũmbũyanirie na aarĩ a Ithe witũ erĩ a kĩũngano kĩa Filipi. (Thoma Afilipi 4:1-3.) No kũhoteke Yudia na Sintike matiaiguithanagia. Paulo ndaamarakarĩire kana akĩmatuĩra, no aarorire ngumo ciao njega. Aarĩ a Ithe witũ acio ehokeku nĩ maatungatĩire Jehova kwa ihinda iraihu. Paulo nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ amendete. Tondũ Paulo aarĩ na mawoni mega kũmerekera, nĩ aamekĩrire ngoro maiguithanie. Ningĩ tondũ wa mwerekera wake mwega, Paulo nĩ aahotire  gũtũũria gĩkeno na ũrata mũrũmu hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano kĩu.

19. (a) Athuri a kĩũngano mangĩka atĩa nĩguo matũũrie mwerekera mwega harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ? (b) Ũreruta atĩa kuumana na mbica ĩyo ya mũthuri wa kĩũngano ũratheria Nyũmba ya Ũthamaki?

¹⁹ Tũreruta atĩa? Nĩ wega athuri a kĩũngano kũroraga ngumo njega iria aarĩ na ariũ a Ithe witũ marĩ nacio. Othe ti akinyanĩru, no o ũmwe wao arĩ na ngumo cia kũgucĩrĩria. (Afil. 2:3) Ma nĩ atĩ, rĩmwe na rĩmwe athuri a kĩũngano no mabatare gũteithia mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ agarũrĩre mwĩcirĩrie wake. No o ta Paulo, nĩ magĩrĩirũo kwĩrutanĩria kwaga gũtindanĩra mũno na ciugo na ciĩko cia mũndũ ũcio. Handũ ha ũguo, no meke wega mangĩrora ũrĩa mũndũ ũcio endete Jehova, ũrĩa atungatĩire Jehova arĩ na wĩhokeku, na ũrĩa arerutanĩria gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. Athuri a kĩũngano arĩa makoragwo na mwerekera mwega, nĩ matũmaga aarĩ na ariũ a Ithe witũ maigue mendetwo kĩũngano-inĩ.

20. Athuri a kĩũngano mangĩka atĩa nĩguo magunĩke makĩria kuumana na kĩonereria kĩa Paulo?

²⁰ Inyuĩ athuri a kĩũngano, no mũgunĩke mũno mũngĩthiĩ na mbere kwĩruta igũrũ rĩgiĩ kĩonereria kĩa Paulo. Kwa ngerekano, no ũrore Fahirisi, rungu rwa kĩongo kĩnene “Paulo” ũcoke ũthiĩ rungu rwa kĩongo kĩnini “mfano kwa wazee Wakristo.” Ũgĩthoma ũhoro ũrĩa ũrĩ icunjĩ-inĩ icio wĩyũrie ũũ: ‘Kĩonereria kĩa Paulo kĩngĩndeithia atĩa gũtũũria gĩkeno o ngĩhingagia wĩra ũrĩa ndĩhokeirũo ndĩ mũthuri?’

21. Nĩ ũndũ ũrĩkũ athuri a kĩũngano mangĩkorũo na ma naguo?

²¹ Athuri a kĩũngano, ririkanagai atĩ Jehova nderĩgagĩrĩra mũkorũo mũrĩ akinyanĩru, no endaga mũkorũo mũrĩ ehokeku. (1 Kor. 4:2) Jehova nĩ aakenagio nĩ kĩyo kĩa Paulo na wĩhokeku wake. O na inyuĩ koragwoi na ma atĩ Ngai nĩ akenagio nĩ maũndũ marĩa mũhingagia ũtungata-inĩ wake. Jehova “[ndakaariganĩrũo] nĩ wĩra wanyu o na wendo ũrĩa muoonanirie nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩake na njĩra ya gũtungata o na gũthiĩ na mbere gũtungata arĩa aamũre.”​—Ahib. 6:10.