Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Sara * ooigire ũũ: “Nĩ ngoragwo na thoni, na ndikoragwo na ũmĩrĩru mũingĩ. Kwoguo ndiguaga njiganĩire rĩrĩa ndĩna andũ marĩ na ũmĩrĩru mũnene na marakaraga na ihenya. No rĩrĩa ndĩna mũndũ mũhooreri na mwĩnyihia njiguaga njiganĩire. Nĩ hotaga kwĩra mũndũ ta ũcio maũndũ marĩa marĩ ngoro-inĩ yakwa, na ngamwĩra mathĩna makwa. Arata akwa a hakuhĩ makoragwo mahaana ũguo.”

Ciugo icio cia Sara ironania atĩ mũndũ angĩkorũo arĩ na ũhooreri nĩ agucagĩrĩria andũ arĩa angĩ. Ningĩ Jehova nĩ akenagio nĩ andũ ahooreri. Kiugo gĩake gĩtwĩraga ũũ: “Mwĩhumbei . . . ũhooreri.” (Kol. 3:12) Ũhooreri nĩ kĩĩ? Jesu oonanirie atĩa ũhooreri? Na ngumo ĩyo ĩngĩtũma atĩa tũkorũo na gĩkeno?

Ũhooreri nĩ ngumo yumanaga na mũndũ gũkorũo arĩ mwendi thayũ. Mũndũ mũhooreri ekagĩra andũ arĩa angĩ maũndũ na njĩra ya wororo na ũtugi na aikaraga ahooreire o na rĩrĩa acemania na maũndũ ma kũmũrakaria.

Gũkorũo mũndũ arĩ mũhooreri ti kuuga atĩ ndarĩ na hinya. Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “ũhooreri” kĩahũthagĩrũo gũtaarĩria mbarathi ya gĩthaka ĩhooreirio. Mbarathi ĩyo ĩkoragwo ĩrĩ o na hinya wayo, ĩndĩ nĩ ĩmenyeragio ũrĩa ĩngĩũhũthĩra ũrĩa kwagĩrĩire. Na njĩra o ta ĩyo, rĩrĩa tuonania ũhooreri, tũkoragwo tũkĩĩgirĩrĩria gũtongorio nĩ mĩerekera itũ ya kwaga gũkinyanĩra na tũkahota gũtũũria thayũ hamwe na andũ arĩa angĩ.

Mũndũ no eĩre ũũ, ‘Niĩ ndĩngĩhota gũkorũo ndĩ mũhooreri.’ Andũ aingĩ mahinda-inĩ maya nĩ andũ a kũrakara na ihenya na matirĩ wetereri, kwoguo no tũritũhĩrũo kuonania ngumo ya ũhooreri. (Rom. 7:19) Nĩ ũndũ ũcio, mũndũ nĩ arabatara gwĩkĩra kĩyo nĩguo akũrie ngumo ya ũhooreri, no roho mũtheru wa Jehova no ũtũteithie kũmĩkũria. (Gal. 5:​22, 23) Nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩkĩra kĩyo nĩguo tũkũrie ngumo ya ũhooreri?

Ũhooreri nĩ ũgucagĩrĩria andũ arĩa angĩ. O ta ũrĩa Sara ũrĩa ũkũgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ ooigire, nĩ tũiguaga tũiganĩire tũrĩ na andũ ahooreri. Jesu aarĩ kĩonereria kĩega ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũkorũo arĩ mũhooreri  na mũtugi. (2 Kor. 10:1) O na ciana iria itaamũĩ nĩ cieendaga gũkorũo hakuhĩ nake.​—Mar. 10:​13-16.

Ũhooreri nĩ ũtũgitagĩra na ũkagitĩra arĩa marĩ hakuhĩ na ithuĩ. Tũngĩkoragwo tũrĩ na ũhooreri, tũtirĩrakaraga na ihenya, na tũtirĩkaga maũndũ na marakara. (Thim. 16:32) Nĩ ũndũ ũcio, nĩ tũrĩĩthemaga gũtuurithia andũ arĩa angĩ, makĩria andũ arĩa twendete, na kwoguo tũrĩkoragwo na thamiri ĩtarĩ na ũcuke. Ningĩ ũhooreri nĩ ũgitagĩra arĩa marĩ hakuhĩ na ithuĩ tondũ nĩ tũhotaga kwĩgirĩrĩria nĩguo tũtikamatuurithie.

O na Jesu ehokeirũo maũndũ maritũ na maingĩ, aakoragwo arĩ mũhoreri kwerekera andũ othe. Andũ aingĩ matukũ-inĩ make nĩ maarĩ na moritũ na nĩ maatitikithĩtio mĩrigo, na kwoguo nĩ maabataraga gũcanjamũrũo. No mũhaka akorũo nĩ maaiguire momĩrĩrio rĩrĩa Jesu aamerire ũũ: “Ũkai kũrĩ niĩ, . . . nĩ ũndũ niĩ ndĩ mũhooreri na mwĩnyihia ngoro-inĩ”!​—Mat. 11:​28, 29.

Tũngĩhota atĩa gũkũria ũhooreri ta ũrĩa Jesu aarĩ naguo? Tweruta Kiugo kĩa Ngai nĩ tuonaga ũrĩa Jesu aahiũranagia na andũ na ũrĩa eekaga rĩrĩa acemania na maũndũ maritũ. Na rĩrĩa twacemania na maũndũ marageria ngumo itũ ya ũhooreri, tũkerutanĩria gwĩka o ta Jesu. (1 Pet. 2:21) Rekei twĩcirie maũndũ matatũ maateithirie Jesu gũkorũo arĩ mũhooreri.

Jesu aarĩ mwĩnyihia ngoro-inĩ. Jesu ooigire atĩ aarĩ “mũhooreri na mwĩnyihia ngoro-inĩ.” (Mat. 11:29) Bibilia ĩgwetaga ngumo icio cierĩ hamwe tondũ ũhooreri nĩ ũhutanĩtie mũno na wĩnyihia. (Ef. 4:​1-3) Na njĩra ĩrĩkũ?

Wĩnyihia nĩ ũtũteithagia gwĩthema kwĩyona tũrĩ a bata kana kũrakario nĩ tũmaũndũ tũnini. Jesu eekire atĩa rĩrĩa andũ amwe maamũtuĩrĩire ũrĩa gũtagĩrĩire atĩ aarĩ mũndũ “mũkoroku na ũnyuaga ndibei”? Oonanirie atĩ maũndũ macio matiarĩ ma ma kũgerera ciĩko ciake na arĩ na ũhooreri akiuga atĩ “ũũgĩ wonanagia ũthingu waguo kũgerera ciĩko ciaguo.”​—⁠Mat. 11:19.

Mũndũ angiuga ũndũ ũtagĩrĩire wĩgiĩ rũrĩrĩ rwanyu kana kũrĩa uumĩte, na githĩ ti wega wĩrutanĩrie kũmũcokeria na ũhooreri? Mũthuri ũmwe wa kĩũngano wĩtagwo Peter kuuma South Africa ooigire ũũ: “Mũndũ angiuga ũndũ na njigue nĩ wandakaria, ndĩyũragia ũũ, ‘Korũo nĩ Jesu angĩeka atĩa?’” Aacokire akiuga ũũ: “Nĩ ndĩrutĩte kwaga kwĩĩciria mũno.”

Jesu nĩ aataũkagĩrũo atĩ andũ ti akinyanĩru. Arutwo a Jesu maakoragwo na mĩoroto mĩega, no rĩmwe nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra nĩ maaremagwo kũmĩhingia. Kwa ngerekano, ũtukũ wa mũico Jesu atanakua, Petero, Jakubu, na Johana nĩ maaremirũo gũikara meiguĩte ta ũrĩa Jesu aamerĩte meke. Jesu nĩ oonanirie atĩ nĩ aataũkagĩrũo nĩo rĩrĩa ooigire, “nĩ ma ngoro nĩ ĩrenda, no mwĩrĩ ndũrĩ na hinya.” (Mat. 26:​40, 41) Nĩ ũndũ wa gũtaũkĩrũo atĩ matiarĩ akinyanĩru, Jesu ndaarakaririo nĩo.

Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Mandy tene nĩ eerĩgagĩrĩra maũndũ maingĩ mũno kuuma kũrĩ andũ arĩa angĩ, no rĩu nĩ erutanagĩria kwĩgerekania na kĩonereria kĩa Jesu gĩa gũkorũo arĩ na ũhooreri. Ooigire ũũ: “Nĩ ngeragia kũririkana atĩ andũ othe ti akinyanĩru na kwoguo ngerutanĩria kũrora ngumo njega cia andũ arĩa angĩ o ta ũrĩa Jehova ekaga.” Na githĩ muonere wa Jesu wa ũcayanĩri kwerekera andũ matarĩ akinyanĩru to ũgũteithie kũhiũrania na andũ arĩa angĩ na njĩra ya ũhooreri?

Jesu eehokaga Ngai. Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aakiragĩrĩria rĩrĩa ekwo maũndũ matarĩ ma kĩhooto. Andũ matiataũkagĩrũo nĩwe ũrĩa kwagĩrĩire, nĩ aamenirũo, na akĩnyarirũo. O na kũrĩ ũguo, nĩ aatũũrire arĩ mũhooreri tondũ nĩ “eeneanire kũrĩ Ũrĩa ũtuanagĩra na njĩra ya ũthingu.” (1 Pet. 2:23) Jesu nĩ ooĩ atĩ Ithe witũ wa igũrũ nĩ angĩamũrũmbũirie na athondeke maũndũ macio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire.

Rĩrĩa twarakara na twageria kũrũĩrĩra kĩhooto gitũ rĩrĩa twekwo maũndũ matarĩ ma kĩhooto, nĩ gũthũkia tũthũkagia maũndũ makĩria. Nĩkĩo Maandĩko matũririkanagia ũũ: “Marakara ma mũndũ matirehaga ũthingu wa Ngai.” (Jak. 1:20) O na angĩkorũo tũrĩ na gĩtũmi gĩa kũrakara, kwaga gũkinyanĩra no gũtũme twĩke maũndũ na njĩra ĩrĩa ĩtagĩrĩire.

Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Cathy kuuma Njĩrĩmani tene eeĩraga ũũ, ‘Ũngĩaga kwĩrũĩrĩra, gũtirĩ mũndũ ũngĩ ũngĩkũrũĩrĩra.’ No rĩrĩa eerutire kwĩhokaga Jehova nĩ aacenjirie mwerekera wake. Oigaga ũũ: “Rĩu ndibataraga kwĩrũĩrĩra. Njikaraga hooreire tondũ nĩ  menyaga atĩ Jehova nĩ egũthondeka maũndũ.” Angĩkorũo wanekwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto, kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu gĩa kwĩhoka Ngai nĩ kũrĩgũteithagia gũikara ũhooreire.

Jesu oonanirie atĩ angĩkorũo nĩ tũrenda gũkorũo na gĩkeno no mũhaka tũkorũo tũrĩ ahooreri. Ooigire: “Gũkena-rĩ, nĩ arĩa ahooreri.” (Mat. 5:5) Ta rora ũrĩa ũhooreri ũngĩtũteithia maũndũ-inĩ maya marũmĩrĩire.

Gũkorũo na ũhooreri nĩ gũteithagia arĩa marĩ kĩhiko-inĩ hĩndĩ ya mĩtangĩko. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Robert kuuma Australia ooigire ũũ: “Ndanera mũtumia wakwa maũndũ maingĩ ma kũmũtuurithia itambĩte gwĩciria. No mũndũ arĩkia kwaria ciugo na marakara ndangĩhota gũcicokia kanua rĩngĩ. Nĩ ndaiguaga ũũru mũno ndona ũrĩa ndamũtuurithia.”

“Ithuothe nĩ tũhĩngagwo maita maingĩ” tũkĩaria, na tũngĩhiũhaga kwaria tũtecirĩtie, ũndũ ũcio no ũthũkie kĩhiko gitũ. (Jak. 3:2) Mahinda-inĩ ta macio, ũhooreri no ũtũteithie gũikara tũhooreire, tũhote kũgirĩrĩria rũrĩmĩ rwitũ.​—Thim. 17:27.

Robert nĩ eerutanĩirie gũkũria ngumo ya ũhooreri na kwĩgirĩrĩria. Agĩte na moimĩrĩro marĩkũ? Ooigire ũũ: “Thikũ ici rĩrĩa twaga kũiguana na mũtumia wakwa, nĩ ngeragia kũmũthikĩrĩria na kinyi, ngaria hooreire, na ngegirĩrĩria kũrakara. Rĩu nĩ tũkoretwo na ũrata mwega na mũtumia wakwa.”

Ũhooreri nĩ ũtũteithagia gũikarania wega na arĩa angĩ. Andũ arĩa marakaraga na ihenya matikoragwo na arata aingĩ. No ũhooreri nĩ ũtũteithagia ‘gũtũũria thayũ ũrĩa ũtũnyitithanagia.’ (Ef. 4:​2, 3) Cathy, ũrĩa ũkũgwetetwo hau kĩambĩrĩria-inĩ ooigire ũũ: “Ũhooreri nĩ ũndeithĩtie kũhota kũiguana na andũ arĩa angĩ o na akorũo nĩ ũndũ mũritũ kũhiũrania na andũ amwe.”

Ũhooreri nĩ ũrehagĩra mũndũ thayũ wa ngoro. Bibilia yonanagia atĩ “ũũgĩ ũrĩa uumaga igũrũ” nĩ ũhutanĩtie na ũhooreri na thayũ. (Jak. 3:​13, 17) Mũndũ mũhooreri akoragwo na “ngoro hooreru.” (Thim. 14:30) Martin, ũrĩa wĩrutanĩirie biũ gũkũria ngumo ya ũhooreri ooigire ũũ: “Rĩu ndinyitagĩrĩra maũndũ mekwo ũrĩa ndĩrenda, na ndirakaraga na ihenya na ũndũ ũcio nĩ ũndeithĩtie gũkorũo na thayũ wa ngoro na gĩkeno.”

Ma nĩ atĩ, no tũbatare gwĩkĩra kĩyo kĩingĩ nĩguo tũkũrie ngumo ya ũhooreri. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe ooigire ũũ: “Kwaria ma, o na mahinda-inĩ maya, rĩmwe na rĩmwe nĩ njiguaga marakara magĩakana thĩinĩ wakwa.” No Jehova, ũrĩa ũtwĩkĩraga ngoro tũkorũo tũrĩ ahooreri nĩ arĩtũteithagia gũkũria ngumo ĩyo. (Isa. 41:10; 1 Tim. 6:11) Nĩ ‘ekũrĩkia gũtũmenyeria,’ na nĩ ‘egũtwĩkĩra hinya.’ (1 Pet. 5:10) O kahora kahora, nĩ tũkũhota kwĩgerekania na “ũhooreri na ũtugi wa Kristo,” o ta mũtũmwo Paulo.​—2 Kor. 10:⁠1.