1-2. (a) Nĩkĩ ũhoro wĩgiĩ Hari–Magedoni nĩ ũhoro wa gĩkeno? (b) Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

ANDŨ amwe meciragia atĩ nĩ kũrĩgĩa mbaara ya niukilia kana gĩcanjama kĩa ndũire na kĩniine thĩ. No ũguo tiguo Bibilia ĩrutanaga. Handũ ha ũguo, Bibilia ĩrutanaga atĩ ica ikuhĩ, nĩ gũkũgĩa na mbaara ĩrĩa ĩgaakorũo na moimĩrĩro mega mũno. Mbaara ĩyo ĩtagwo Hari–Magedoni, na maũndũ marĩa Bibilia yugaga megiĩ mbaara ĩyo nĩ mabatiĩ gũtũma tũkorũo na gĩkeno. (Kũg. 1:3) Mbaara ya Hari–Magedoni ndĩgaakorũo ĩrĩ ya kũniina andũ, no ĩgaakorũo ĩrĩ ya kũmahonokia. Na njĩra ĩrĩkũ?

² Bibilia yonanagia atĩ mbaara ya Hari–Magedoni ĩkaahonokia andũ na njĩra ya kũmehereria wathani wa andũ. Mbaara ĩyo nĩ ĩkaahonokia andũ na njĩra ya kweheria arĩa aganu na gũtigia arĩa athingu. Ningĩ, nĩ ĩkaahonokia andũ na njĩra ya kũgitĩra thĩ ndĩgathũkio. (Kũg. 11:18) Nĩguo tũhote gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ macio wega, rekei twarĩrĩrie ciũria ici inya: Hari–Magedoni nĩ kĩĩ? Nĩ maũndũ marĩkũ mageekĩka mbere ya Hari–Magedoni gũkinya? Tũngĩka atĩa nĩguo tũgaakorũo tũrĩ amwe arĩa makaahonokio hĩndĩ ya Hari–Magedoni? Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo tũthiĩ na mbere gũkorũo tũrĩ ehokeku o ũrĩa Hari–Magedoni ĩrathiĩ ĩkuhĩrĩirie?

3. (a) Kiugo “Hari–Magedoni” kiugĩte atĩa? (b) Kũringana na ũrĩa Kũguũrĩrio 16:14, 16 yonanĩtie-rĩ, hihi Hari–Magedoni nĩ rĩĩtwa rĩa kũndũ kũna thĩinĩ wa thĩ?

³ Thoma Kũguũrĩrio 16:14, 16. Kiugo “Hari–Magedoni” kĩonekaga o riita rĩmwe tu thĩinĩ wa Maandĩko, na kiumanĩte na kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa kiugĩte “Kĩrĩma kĩa Megido.” (Kũg. 16:16; kohoro ka magũrũ-inĩ) Megido rĩarĩ itũũra thĩinĩ  wa Isiraeli ya tene. (Josh. 17:11) No Hari–Magedoni ti rĩĩtwa rĩa kũndũ kũna thĩinĩ wa thĩ. Hari–Magedoni nĩ hĩndĩ ĩrĩa “athamaki a thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo” magaacokanĩrĩra makĩregana na Jehova. (Kũg. 16:14) O na kũrĩ ũguo, thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ tũkũhũthĩra kiugo “Hari–Magedoni” tũkĩaria ũhoro wa mbaara ĩrĩa ĩkaarũmĩrĩra ihinda inini thutha wa athamaki a thĩ gũcokanĩrĩra. Tũmenyaga atĩa atĩ Hari–Magedoni nĩ handũ ha mũhaano? Wa mbere, ũmũthĩ ũyũ gũtirĩ kĩrĩma gĩtagwo Megido. Wa kerĩ, gĩcigo kĩrĩa kĩrĩ kũrĩa gwetagwo Megido nĩ kĩnyinyi mũno na gĩtingĩhota kũiganĩra “athamaki a thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo” marĩ na njeshi ciao na matharaita mao ma mbaara. Wa gatatũ, o ta ũrĩa tũkuona thutha-inĩ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, mbaara ya Hari–Magedoni ĩkaambĩrĩria rĩrĩa “athamaki” a thĩ magaatharĩkĩra andũ a Ngai, arĩa marĩ kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa thĩ.

4. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Ngai etanie mbaara yake ĩrĩa nene ya mũthia na Hari–Magedoni?

⁴ Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova etanie mbaara ĩrĩa nene ya mũthia na Megido? Matukũ-inĩ ma Bibilia, mbaara nyingĩ nĩ ciarũagĩrũo Megido na Mũkuru-inĩ wa Jezireeli ũrĩa warĩ o hau hakuhĩ. Rĩmwe na rĩmwe, Jehova nĩ aaingagĩrĩra mbaara icio ĩmwe kwa ĩmwe. Kwa ngerekano, “maĩ-inĩ ma Megido,” Ngai nĩ aateithirie Mũtiirĩrĩri Bũrũri Mũisiraeli wetagwo Baraki gũtooria mbũtũ ya Akanaani ĩtongoretio nĩ Sisera. Baraki na mũnabii Debora nĩ maacokeirie Jehova ngatho nĩ ũndũ wa ũhootani ũcio maagĩire naguo na njĩra ya kĩama. Maainire makiuga ũũ: “Njata kuuma igũrũ ikĩrũa . . . na Sisera. Rũũĩ rwa Kishoni rũkĩmathereria.”—Atiir. 5:19-21.

5. Mbaara ya Hari–Magedoni ĩgaakorũo ĩrĩ ngũrani na njĩra ĩrĩkũ na ĩrĩa Baraki maarũire?

⁵ Baraki na Debora maarĩkĩrĩirie rwĩmbo rwao na ciugo ici: “Nĩ ũndũ ũcio, thũ ciaku ciothe irothira, wee Jehova, no reke arĩa makwendete mahaane o ta riũa rĩkĩratha na riri warĩo.” (Atiir. 5:31) O na hĩndĩ ya Hari–Magedoni, thũ cia Ngai nĩ ikaaniinwo, no arĩa mendete Ngai nĩ makaahonokio. No nĩ harĩ ngũrani ĩmwe ĩrĩ ho gatagatĩ ka mbaara icio cierĩ. Hĩndĩ ya Hari–Magedoni andũ a Ngai matikerũĩrĩra. O na matigakorũo na matharaita! ‘Hinya wao ũkoimana nao gũikara mahooreire na kuonania mwĩhoko’ harĩ Jehova na mbũtũ ciake cia igũrũ.—Isa. 30:15; Kũg. 19:11-15.

6. Nĩ njĩra ta irĩkũ Jehova angĩhũthĩra kũniina thũ ciake hĩndĩ ya Hari–Magedoni?

⁶ Hihi Ngai akaaniina thũ ciake na njĩra ĩrĩkũ hĩndĩ ya Hari–Magedoni? No ahũthĩre njĩra itiganĩte. Kwa ngerekano, no ahũthĩre ithingithia, mbura ya mbembe, kana rũheni. (Ayub. 38:22, 23; Ezek. 38:19-22) O na no atũme thũ ciake irũe cio nyene. (2 Maũ. 20:17, 22, 23) Ningĩ no ahũthĩre araika ake kũniina andũ arĩa aganu. (Isa. 37:36) Gũtekũmakania Ngai akaahũthĩra njĩra ĩrĩkũ, no mũhaka agaatooria. Thũ ciake ciothe nĩ ikaaniinwo. Na andũ arĩa othe athingu nĩ makaahonokio.—Thim. 3:25, 26.

7-8. (a) Kũringana na 1 Athesalonike 5:1-6, atongoria a thĩ makaanĩrĩra ũndũ ũrĩkũ wa mwanya? (b) Ũndũ ũcio makaanĩrĩra ũgaakorũo ũrĩ ũgwati nĩkĩ?

⁷ Kwanĩrĩrũo gwa “thayũ na ũgitĩri,” gũgeekĩka mbere ya “mũthenya wa Jehova.” (Thoma 1 Athesalonike 5:1-6.) ‘Thĩna ũrĩa mũnene’ nĩguo wĩtĩtwo “mũthenya wa Jehova” thĩinĩ wa 1 Athesalonike 5:2. (Kũg. 7:14) Tũkaamenya atĩa atĩ thĩna ũcio mũnene ũrĩ hakuhĩ kwambĩrĩria? Bibilia ĩtwĩraga atĩ nĩ gũkaanĩrĩrũo ũndũ wa mwanya mũno. Ũndũ ũcio nĩguo ũgaakorũo ũrĩ kĩmenyithia atĩ thĩna ũrĩa mũnene nĩ ũkwambĩrĩria.

 ⁸ O ta ũrĩa kwarathĩtwo, nĩ gũkaanĩrĩrũo atĩ kũrĩ na “thayũ na ũgitĩri.” Atongoria a thĩ makaanĩrĩra ũguo nĩkĩ? Hihi atongoria a ndini nĩ makaamanyita mbaru? No kũhoteke. O na kũrĩ ũguo, ithuĩ nĩ tũĩ atĩ rĩrĩa gũkaanĩrĩrũo atĩ kũrĩ na thayũ na ũgitĩri, macio magaakorũo marĩ maheeni moimanĩte na ndaimono. Maheeni macio magaakorũo marĩ ũgwati mũno tondũ magaatũma andũ mecirie atĩ kũrĩ na ũgitĩri hĩndĩ ĩrĩa thĩna ũrĩa mũnene ũtarĩ woneka ũgaakorũo ũrĩ hakuhĩ kwambĩrĩria. Hĩndĩ ĩyo, “mwanangĩko wa na ihenya nĩ ũkaamakora o rĩmwe, o ta ũrĩa mũtumia ũrĩ na nda anyitagwo nĩ ruo rwa kũgĩa mwana.” Ĩ nao athathaiya ehokeku a Jehova? Tondũ matiũĩ mũthenya ũrĩa thĩna ũrĩa mũnene ũkaambĩrĩria, no kũhoteke nĩ makaamaka no nĩ magaakorũo mehaarĩirie.

9. Hihi Ngai akaaniina thĩ yothe ya Shaitani o rĩmwe? Taarĩria.

⁹ Jehova ndakaaniina thĩ yothe ya Shaitani o rĩmwe ta ũrĩa eekire matukũ-inĩ ma Nuhu. Handũ ha ũguo, akaamĩniina na matĩna merĩ. Akamba aniine Babuloni Ũrĩa Mũnene, ũguo nĩ kuuga ndini ciothe cia maheeni. Thutha ũcio, hĩndĩ ya Hari–Magedoni, aniine gĩcunjĩ kĩu kĩngĩ gĩa thĩ ya Shaitani gĩa gĩũteti, kĩbiacara, na mbũtũ cia mbaara. Rekei twarĩrĩrie maũndũ macio merĩ ma bata na njĩra ndikandikĩru.

10. Jehova akaaniina Babuloni Ũrĩa Mũnene nĩkĩ kũringana na Kũguũrĩrio 17:1, 6 na 18:24?

¹⁰ “Ituĩro rĩa mũmaraya ũrĩa mũnene.” (Thoma Kũguũrĩrio 17:1, 6; 18:24.) Rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ rĩhakĩtwo gĩko mũno nĩ Babuloni Ũrĩa Mũnene. Ndini cia maheeni irutanaga ũhoro wa maheeni wĩgiĩ Ngai. Ndini cia maheeni nĩ ihũũraga ũmaraya wa kĩĩroho na njĩra ya gũthondeka ngwatanĩro na athamaki a thĩ. Ningĩ nĩ ihinyagĩrĩria arũmĩrĩri a cio na ikamatunya mbeca. Ningĩ ndini cia maheeni nĩ ciitĩte thakame nyingĩ, nginya thakame ya ndungata cia Ngai. (Kũg. 19:2) Jehova akaaniina Babuloni Ũrĩa Mũnene na njĩra ĩrĩkũ?

11. “Nyamũ ya gĩthaka ya rangi mũtune” nĩ kĩĩ? Nyamũ ĩyo ĩkaahũthĩka atĩa harĩ kũhingia wendi wa Ngai kwerekera Babuloni Ũrĩa Mũnene?

¹¹ Jehova akaaniina “mũmaraya ũrĩa mũnene” akĩhũthĩra “hĩa ikũmi” cia “nyamũ  ya gĩthaka ya rangi mũtune.” Nyamũ ĩyo ya gĩthaka ĩrũgamĩrĩire kĩama kĩa Ũrũmwe wa Mabũrũri. Nacio hĩa icio ikũmi irũgamĩrĩire thirikari iria inyitaga mbaru kĩama kĩu. Ihinda rĩrĩa Ngai atuĩte rĩakinya, thirikari icio nĩ igaatharĩkĩra Babuloni Ũrĩa Mũnene. Thirikari nĩ ‘ikaananga mũmaraya ũcio na imũtige arĩ njaga,’ na njĩra ya kuoya ũtonga wake na kuonia andũ othe ũrĩa arĩ mwaganu. (Kũg. 17:3, 16) Mwanangĩko ũcio ũrĩa ũgeekĩka na ihenya ta arĩ mũthenya ũmwe, nĩ ũkaamakia arĩa manyitaga mũmaraya ũcio mbaru. Makaamaka tondũ kwa ihinda iraya mũmaraya ũcio akoretwo akĩĩraha ũũ: “Niĩ ngoragwo ndĩ mũthamaki, na ndirĩ mũtumia wa ndigwa, na ndirĩ hĩndĩ ngaacakaya.”—Kũg. 18:7, 8.

12. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova atakaareka mabũrũri meke? Na nĩkĩ?

¹² Ngai ndageetĩkĩria mabũrũri maniine andũ ake. Andũ a Ngai makoragwo makuuĩte rĩĩtwa rĩake, na nĩ mathĩkĩire ũtaaro wake na makoima thĩinĩ wa Babuloni Ũrĩa Mũnene. (Atũm. 15:16, 17; Kũg. 18:4) Ningĩ nĩ marutĩte na kĩyo wĩra wa gũteithia andũ arĩa angĩ kuuma thĩinĩ wa Babuloni Ũrĩa Mũnene. Ĩndĩ o na akorũo ndungata cia Jehova nĩ ikaagitĩrũo rĩrĩa Babuloni Ũrĩa Mũnene akaanangwo, no ikaabatara wĩtĩkio mũrũmu nĩguo ihote gũkirĩrĩria maũndũ marĩa makaarũmĩrĩra.

13. (a) Gogu nũũ? (b) Kũringana na Ezekieli 38:2, 8, 9, nĩ kĩĩ gĩgaatũma Gogu atharĩkĩre andũ a Ngai?

¹³ Tharĩkĩro ya Gogu. (Thoma Ezekieli 38:2, 8, 9.) Thutha wa ndini ciothe cia maheeni kwanangwo, andũ a Ngai magaatigwo marĩ oiki ta mũtĩ wĩtiirĩtie kĩhuhũkanio kĩnene. Hatarĩ nganja ũndũ ũcio nĩ ũgaatũma Shaitani arakare. Akoonania marakara macio make akĩhũthĩra maheeni ma ndaimono marĩa metĩtwo ‘ciugo itarĩ theru itongoretio nĩ roho,’ atũme ngwatanĩro ya mabũrũri ĩtharĩkĩre ndungata cia Jehova. (Kũg. 16:13, 14) Ngwatanĩro ĩyo ya mabũrũri ĩtagwo “Gogu wa bũrũri wa Magogu.” Rĩrĩa mabũrũri macio magaatharĩkĩra andũ a Ngai, nĩrĩo mbaara ya Hari–Magedoni ĩkaambĩrĩria.—Kũg. 16:16.

14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Gogu akaamenya?

¹⁴ Gogu agaakorũo ehokete “guoko kwa  mwĩrĩ wa nyama,” kana mbũtũ ciake. (2 Maũ. 32:8) Ithuĩ tũkeehoka Jehova Ngai witũ, na mabũrũri makoona ũndũ ũcio ũrĩ ũrimũ. Nĩkĩ? Tondũ Babuloni Ũrĩa Mũnene o na arĩ na hinya, ngai ciake itikaahota kũmũgitĩra kuuma kũrĩ “nyamũ ĩyo ya gĩthaka” na “hĩa ikũmi” cia nyamũ ĩyo! (Kũg. 17:16) Kwoguo Gogu agaakorũo agĩĩciria ekũhootana na njĩra hũthũ. Agaatharĩkĩra andũ a Jehova “o ta matu mahumbĩrĩte bũrũri.” (Ezek. 38:16) No Gogu ndagaathiĩ ihinda iraihu atamenyete atĩ ndekwĩrica. O ta ũrĩa gwathiire harĩ Firauni Iria-inĩ Itune, Gogu nĩ akaamenya atĩ ararũa na Jehova.—Tham. 14:1-4; Ezek. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Kristo akaahootana na njĩra irĩkũ?

¹⁵ Kristo na mbũtũ yake ya igũrũ nĩ makaagitĩra andũ a Ngai na manange mbũtũ cia Gogu. (Kũg. 19:11, 14, 15) Ĩ nake Shaitani thũ ĩrĩa nene ya Jehova, ũrĩa ũgaakorũo aheenetie mabũrũri matharĩkĩre andũ a Ngai ũndũ ũrĩa ũkaarehe Hari–Magedoni? Jesu nĩ akaamũikia marĩ na ndaimono ciake thĩinĩ wa irima rĩtarĩ gĩturi, na amahingĩre ihinda rĩa mĩaka ngiri ĩmwe.—Kũg. 20:1-3.

16. (a) Tuonanagia atĩa atĩ ‘nĩ tũĩ Ngai’? (b) Gũkorũo tũĩ Jehova gũgaatũteithia atĩa hĩndĩ ya Hari–Magedoni?

¹⁶ Gũtekũmakania ihinda rĩrĩa tũikarĩte ũhoro-inĩ wa ma, nĩguo tũkaahonokio hĩndĩ ya Hari–Magedoni, no mũhaka tuonanie atĩ ‘nĩ tũĩ Ngai’ na nĩ ‘twathĩkagĩra ũhoro ũrĩa mwega wa Mwathani witũ Jesu.’ (2 Thes. 1:7-9) Tuonanagia ‘nĩ tũĩ Ngai’ na njĩra ya kũmenya maũndũ marĩa endete, marĩa athũire, na ithimi ciake. Ningĩ nĩ tuonanagia nĩ tũmũĩ rĩrĩa twamwenda na twamwathĩkĩra na twamũtungatĩra na ngoro itũ yothe. (1 Joh. 2:3-5; 5:3) Mũndũ onania atĩ nĩ oĩ Ngai, nĩ agĩaga na gĩtĩo gĩa ‘kũmenyeka nĩwe,’ na ũndũ ũcio nĩ ũkaamũhonokia hĩndĩ ya Hari–Magedoni. (1 Kor. 8:3) Na njĩra ĩrĩkũ? Tondũ mũndũ amenyeka nĩ Ngai nĩ etĩkĩrĩkaga nĩwe.

17. ‘Gwathĩkĩra ũhoro ũrĩa mwega wa Mwathani witũ Jesu’ nĩ kuuga atĩa?

¹⁷ “Ũhoro ũrĩa mwega wa Mwathani witũ Jesu” ũhutĩtie ũhoro wothe wa ma ũrĩa Jesu aarutanire ũrĩa ũrĩ Kiugo-inĩ kĩa Ngai. Twathĩkagĩra ũhoro ũrĩa mwega rĩrĩa twaũhũthĩra mĩtũũrĩre-inĩ  itũ. Wathĩki ũcio ũhutĩtie maũndũ ta gũtũũra kũringana na ithimi cia ũthingu cia Ngai, kũiga maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ witũ, na kũhunjia ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai. (Mat. 6:33; 24:14) Ningĩ wathĩki ũcio nĩ ũhutĩtie kũnyita mbaru ariũ a Ithe na Kristo aitĩrĩrie maguta makĩruta mawĩra maritũ marĩa mehokeirũo.—Mat. 25:31-40.

18. Ariũ a Ithe na Kristo aitĩrĩrie maguta makaaheana kĩheo na njĩra ĩrĩkũ nĩ ũndũ wa ũteithio ũrĩa maheagwo?

¹⁸ Ica ikuhĩ, ndungata cia Ngai iria njitĩrĩrie maguta, nĩ ikũhe arĩa a “ng’ondu ingĩ” kĩheo nĩ ũndũ wa ũteithio ũrĩa mamaheaga. (Joh. 10:16) Na njĩra ĩrĩkũ? Mbere ya mbaara ya Hari–Magedoni yambĩrĩrie, arĩa magaakorũo matigarĩte harĩ arĩa 144,000 nĩ magaathiĩ igũrũ marĩ ciũmbe cia roho irĩ na muoyo ũtangĩkua. Kwoguo magaakorũo marĩ gĩcunjĩ kĩa mbũtũ ya igũrũ kĩrĩa gĩkaananga Gogu na kĩgitĩre “kĩrĩndĩ kĩnene,” kĩa andũ a Jehova. (Kũg. 2:26, 27; 7:9, 10) Hatarĩ nganja andũ a kĩrĩndĩ kĩu kĩnene nĩ magaakena mũno tondũ wa ũrĩa maateithirie ndungata cia Jehova iria njitĩrĩrie maguta rĩrĩa ciarĩ gũkũ thĩ.

19-20. Tũngĩka atĩa nĩguo tũtũũre tũrĩ ehokeku o ũrĩa Hari–Magedoni ĩrathiĩ ĩkuhĩrĩirie o na tũrĩ na moritũ?

¹⁹ Matukũ-inĩ maya maritũ ma kũrigĩrĩria, ndungata nyingĩ cia Jehova nĩ iracemania na moritũ. O na kũrĩ ũguo, no tũhote gũkirĩrĩria tũrĩ na gĩkeno. (Jak. 1:2-4) Ũndũ ũmwe ũngĩtũteithia, nĩ gũthiĩ na mbere kũhoya kuuma ngoro. (Luk. 21:36) Makĩria ma kũhoya, ningĩ nĩ twagĩrĩirũo gũthomaga na gwĩcũrania Kiugo kĩa Ngai o mũthenya, o hamwe na morathi megiĩ mahinda maya maitũ. (Thab. 77:12) Tũngĩka maũndũ macio, na twĩke ũrĩa wothe tũngĩhota ũtungata-inĩ, nĩ tũgwĩkĩra wĩtĩkio witũ hinya na tũrũmie kĩĩrĩgĩrĩro gitũ.

²⁰ Ta wĩcirie ũrĩa ũgaakena hĩndĩ ĩrĩa Babuloni Ũrĩa Mũnene akaaniinwo na mbaara ya Hari–Magedoni ĩthire! Ningĩ, ta hũũra mbica ũrĩa ũgaakorũo na gĩkeno rĩrĩa andũ othe magaakoragwo matĩĩte rĩĩtwa rĩa Jehova na kĩhooto gĩake gĩa gwathana. (Ezek. 38:23) Hatarĩ nganja, Hari–Magedoni nĩ ũhoro mwega harĩ andũ arĩa moĩ Ngai, mathĩkagĩra Mũrũ wake, na arĩa megũkirĩrĩria nginya mũthia.—Mat. 24:13.