1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũtũrehagĩra gĩkeno kĩnene?

 JEHOVA endaga tũkorũo na gĩkeno. Tũmenyaga ũguo tondũ gĩkeno nĩ gĩcunjĩ kĩa maciaro ma roho mũtheru. (Gal. 5:22) Tondũ kũheana nĩ kũrĩ gĩkeno kĩnene gũkĩra kwamũkĩra, nĩ tũiguaga tũkenete mũno rĩrĩa twanyitanĩra biũ ũtungata-inĩ wa Gĩkristiano, na rĩrĩa twateithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ na njĩra itiganĩte.​—Atũm. 20:35.

2-3. (a) O ta ũrĩa Agalatia 6:4 yonanĩtie-rĩ, nĩ maũndũ marĩkũ merĩ mangĩtũteithia gũtũũria gĩkeno ũtungata-inĩ wa Jehova? (b) Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

² Thĩinĩ wa Agalatia 6:4, mũtũmwo Paulo nĩ agwetete maũndũ merĩ mangĩtũteithia gũtũũria gĩkeno. (Thoma.) Wa mbere, twagĩrĩirũo kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ. Angĩkorũo nĩ tũramũhe kĩrĩa kĩega biũ, nĩ tũrĩkoragwo na gĩkeno. (Mat. 22:36-38) Wa kerĩ, tũtiagĩrĩirũo kwĩringithania na andũ arĩa angĩ. Nĩ twagĩrĩirũo gũcokagĩria Jehova ngatho tondũ wa ũndũ o wothe tũhotaga kũhingia kuumana na ũgima witũ wa mwĩrĩ, kũmenyerio, kana ũhoti ũngĩ tũngĩkorũo naguo. Kĩrĩa gĩothe tũrĩ nakĩo kiumĩte kũrĩ we. Hamwe na ũguo, angĩkorũo andũ arĩa angĩ marĩ na maumĩrĩro mega ũtungata-inĩ mũna gũtũkĩra, nĩ twagĩrĩirũo gũkena tondũ marahũthĩra iheo ciao kũgoocithia Jehova no ti kwĩguna kana kwĩgaathĩrĩria o ene. Kwoguo handũ ha gũcindana nao, twagĩrĩirũo kwĩruta kuumana nao.

³ Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa tũngĩka angĩkorũo nĩ tuonaga tũtirahingia maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ ta ũrĩa tũngĩenda. Ningĩ nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa tũngĩhũthĩra iheo iria tũngĩkorũo nacio wega makĩria, na ũrĩa tũngĩĩruta kuumana na andũ arĩa angĩ.

4. Heana ngerekano ya ũndũ ũngĩtũma tũkue ngoro.

⁴ Amwe aitũ tũtingĩhota kũhingia maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ wa Jehova ta ũrĩa tũngĩenda nĩ ũndũ wa ũkũrũ kana mathĩna ma mwĩrĩ, na ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga tũkue ngoro. Ũguo nĩguo Carol aaiguaga. Kũrĩ hĩndĩ aatungataga kũndũ kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Ihinda-inĩ rĩu, nĩ eerutire Bibilia na andũ 35 na agĩteithia amwe ao kwĩyamũrĩra Jehova na kũbatithio. Carol aarĩ na maumĩrĩro mega mũno ũtungata-inĩ. Agĩcoka akĩrwara mũno, na mahinda marĩa maingĩ ndaahotaga kuuma mũciĩ. Carol aaugire ũũ: “Nĩ njũĩ atĩ nĩ ũndũ wa mathĩna makwa ma mwĩrĩ, ndihotaga kũhingia maũndũ maingĩ ta andũ arĩa angĩ, kwoguo ngona ta itarĩ Mũkristiano mwega tao. Ndihotaga gwĩka maũndũ marĩa mothe ingĩenda gwĩka, na ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga njigue nguĩte ngoro.” Carol nĩ endaga gwĩka ũrĩa wothe angĩhota ũtungata-inĩ wa Jehova. Ũcio nĩ ũndũ mwega mũno! No tũkorũo na ma atĩ Ngai witũ mũcayanĩri nĩ akenagio mũno nĩ mwerekera wake.

5. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkana angĩkorũo rĩmwe nĩ tũiguaga tũkuĩte ngoro nĩ ũndũ wa kũremwo kũhingia maũndũ mamwe? (b) Kũringana na mbica-rĩ, mũrũ wa Ithe witũ ũcio athiĩte na mbere atĩa kũheana kĩrĩa kĩega biũ ũtungata-inĩ wa Jehova?

⁵ Angĩkorũo rĩmwe nĩ ũiguaga ũkuĩte ngoro nĩ ũndũ wa kũremwo kũhingia maũndũ mamwe, wĩyũrie ũũ: ‘Jehova erĩgagĩrĩra kĩĩ kuuma harĩ niĩ?’ Endaga kĩrĩa kĩega biũ ũngĩhota ihinda-inĩ rĩrĩ. Ta wĩcirie ngerekano ĩno: Mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩ na mĩaka 80, araigua akuĩte ngoro tondũ ndangĩhota kũhingia maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ marĩa aahingagia arĩ na mĩaka 40. Aiguaga ta atarakenia Jehova, o na angĩkorũo amũheaga kĩrĩa kĩega biũ angĩhota. No hihi ũguo nĩguo kũrĩ? Angĩkorũo mwarĩ wa Ithe witũ ũcio aaheaga Jehova kĩrĩa kĩega biũ arĩ na mĩaka 40, na arahe Jehova kĩrĩa kĩega biũ arĩ na mĩaka 80, nĩ kuonania atĩ ndarĩ aatiga kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ. Tũngĩambĩrĩria kuona ta ũtungata witũ ũtarĩ mũiganu wa gũkenia Jehova, nĩ tũbatiĩ kũririkana atĩ Jehova nĩwe wagĩrĩirũo kuuga nĩ ũndũ ũrĩkũ ũmũkenagia. Tũngĩkaga ũrĩa wothe tũngĩhota, Jehova nĩ arĩkenagio mũno nĩ ithuĩ.​—Ringithania Mathayo 25:20-23.

6. Tũreruta atĩa kuumana na ngerekano ya Maria?

⁶ No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũgĩa na gĩkeno, angĩkorũo nĩ tũrĩigaga meciria maitũ harĩ maũndũ marĩa tũrahota kũhingia, handũ ha marĩa tũtarahota kũhingia. Ta wĩcirie ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Maria, ũkoragwo na mũrimũ ũmũgiragĩrĩria kũhingia maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ aaiguaga akuĩte ngoro na akeyagĩra kĩene. No thutha-inĩ Maria nĩ eeciririe ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kĩũngano-inĩ kĩao ũtaahotaga kuuma gĩtanda-inĩ nĩ ũndũ wa mathĩna ma mwĩrĩ, na agĩtua itua rĩa kũmũteithia. Maria aaugire ũũ: “Nĩ ndaabangire kũhunjagia nake kũgerera thimũ na marũa. Hingo ciothe twahunjia nake ndaainũkaga ndĩna gĩkeno na njĩganĩire, nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ nĩ ndateithia mwarĩ wa Ithe witũ.” O na ithuĩ no tuongerere gĩkeno gitũ tũngĩigaga meciria maitũ harĩ ũndũ ũrĩa tũrahota kũhingia, handũ ha ũrĩa tũtarahota kũhingia. Ĩ angĩkorũo no tũhote gwĩka maũndũ makĩria, kana akorũo harĩ ũndũ tũhotaga gwĩka wega makĩria ũtungata-inĩ wa Jehova?

7. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ mũtũmwo Petero aaheire Akristiano?

⁷ Marũa-inĩ make ma mbere, mũtũmwo Petero nĩ eekĩrire Akristiano ngoro mahũthagĩre iheo iria marĩ nacio gwĩkĩrana hinya mũndũ na ũrĩa ũngĩ. Petero aandĩkire ũũ: “O ta ũrĩa o mũndũ amũkĩrĩte kĩheo, kĩhũthĩrei  gũtungatanĩra mũrĩ aramati ega a ũtugi mũnene wa Ngai.” (1 Pet. 4:10) Tũtiagĩrĩirũo kwaga kũhũthĩra iheo citũ biũ tũgĩtigĩra atĩ andũ arĩa angĩ nĩ megũtũiguĩra ũiru, kana atĩ nĩ tũgũtũma makue ngoro. Tũngĩka ũguo, tũtingĩkorũo tũkĩhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ.

8. Kũringana na 1 Akorintho 4:6, 7, twagĩrĩirũo gwĩthema gwĩtĩa nĩ ũndũ wa iheo iria tũrĩ nacio nĩkĩ?

⁸ Twagĩrĩirũo kũhũthĩra iheo citũ biũ, no nĩ twagĩrĩirũo gwĩthema gwĩtĩa nĩ ũndũ wacio. (Thoma 1 Akorintho 4:6, 7.) Kwa ngerekano, no gũkorũo nĩ ũrĩ ũhoti mũnene wa kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia hamwe na andũ. Nĩ wagĩrĩirũo kũhũthĩra kĩheo kĩu. No nĩ ũndũ wa bata ũririkanage atĩ ti wega gwĩtĩa nĩ ũndũ wakĩo. Kwa ngerekano, nĩ tũtue atĩ nĩ wĩrĩga kũhota kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia na mũndũ ũrĩ ũtungata-inĩ. Nĩ ũrerirĩria mũno kwĩra andũ arĩa angĩ gĩkundi-inĩ kĩanyu gĩa kũhunjia ũhoro ũcio. No mwacemania, mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe akambĩrĩria kuuga ũrĩa arahotire gũtigĩra mũndũ ngathĩti. Nĩ arakeneire gũtigĩra mũndũ ngathĩti, nawe ũrahota kwambĩrĩria wĩruti wa Bibilia. Hihi ũngĩka atĩa? Nĩ ũramenya atĩ andũ nĩ megũkenio nĩ ũndũ ũcio wĩyoneire, ĩndĩ no ũthuure kwaga kũuga hĩndĩ ĩyo, nĩguo ndũgatũme mwarĩ wa Ithe witũ ũcio ũrahotire o kũheana ngathĩti one ta atanagĩa na maumĩrĩro mega. Ũcio nĩguo ũngĩkorũo ũrĩ ũndũ ũrĩa mwega gwĩka. No nĩ wagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia hamwe na andũ. Ndũgatige kũhũthĩra kĩheo kĩu ũrĩ nakĩo.

9. Twagĩrĩirũo kũhũthĩra iheo citũ na njĩra ĩrĩkũ?

⁹ Rekei tũririkanage atĩ ũhoti o wothe tũngĩkorũo naguo nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Ngai. Twagĩrĩirũo kũhũthĩra iheo icio gwĩkĩrana ngoro kĩũngano-inĩ no ti kwĩgaathĩrĩria. (Afil. 2:3) Rĩrĩa twahũthĩra hinya na ũhoti witũ gwĩka wendi wa Ngai nĩ tũrĩgĩaga na gĩkeno, ti tondũ nĩ tũrahingia maũndũ maingĩ gũkĩra andũ arĩa angĩ, no nĩ tondũ tũrahũthĩra iheo citũ kũgoocithia Jehova.

10. Nĩkĩ ti wega kwĩringithania na andũ arĩa angĩ?

¹⁰ Mũndũ angĩaga kwĩmenyerera, no agwe mũtego-inĩ wa kũringithania maũndũ marĩa arahota kũhingia na marĩa mũndũ ũngĩ atarahota. Kwa ngerekano, mũrũ wa Ithe witũ no akorũo na ũhoti mũnene wa kũruta mĩario ya andũ othe. Kĩu nĩkĩo kĩheo gĩake. O na kũrĩ ũguo, ngoro-inĩ yake no akorũo akĩĩyona arĩ wa bata gũkĩra mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ ũtarĩ na ũhoti mũnene wa kũruta mĩario. No mũrũ wa Ithe witũ ũcio ũngĩ no akorũo nĩ ahotaga kuonania ũtaana na njĩra nene, akamenyeria  ciana ciake, na agakorũo na kĩyo ũtungata-inĩ. Nĩ tũcokagia ngatho mũno, nĩ ũndũ wa gũkorũo na aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ mahũthagĩra iheo ciao gũtungatĩra Jehova na gũteithia andũ arĩa angĩ!

11. Nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu?

¹¹ O na gũtuĩka nĩ twagĩrĩirũo gwĩthema kwĩringithania na andũ arĩa angĩ, no tũgunĩke tũngĩĩruta kuumana na cionereria cia ndungata njĩhokeku cia Jehova. Jesu nĩwe kĩonereria kĩrĩa kĩega biũ tũngĩĩruta nakĩo. O na gũtuĩka tũtirĩ akinyanĩru take, no twĩrute kuumana na ngumo ciake na maũndũ mega marĩa eekire arĩ gũkũ thĩ. (1 Pet. 2:21) Rĩrĩa twerutanĩria ũrĩa wothe tũngĩhota kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake biũ, nĩ tũhotaga gũtungatĩra Jehova wega makĩria na tũgakorũo na maumĩrĩro mega ũtungata-inĩ.

12-13. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na Mũthamaki Daudi?

¹² Thĩinĩ wa Bibilia, no tuone cionereria tũngĩĩgerekania nacio cia arũme na atumia ehokeku o na gũtuĩka matiarĩ akinyanĩru. (Ahib. 6:12) Kĩonereria kĩmwe nĩ kĩa Mũthamaki Daudi, ũrĩa Jehova etĩte “mũndũ wĩtĩkĩrĩkĩte ngoro-inĩ yakwa,” kana ta ũrĩa Bibilia ĩngĩ yugaga, “mũndũ ũkenagia ngoro yakwa.” (Atũm. 13:22) No Daudi ndaarĩ mũkinyanĩru. O na kũrĩ hĩndĩ eekire mehia maritũ. O na kũrĩ ũguo, nĩ aatũigĩire kĩonereria kĩega. Na njĩra ĩrĩkũ? Tondũ hĩndĩ ĩrĩa aarũngirũo, ndaageririe gwĩtetera. Handũ ha ũguo, nĩ eetĩkĩrire ũtaaro mũritũ ũrĩa aaheirũo na akĩonania nĩ eerirĩte kuuma ngoro nĩ ũndũ wa ũrĩa eekĩte. Nĩ ũndũ ũcio, Jehova nĩ aamuoheire.​—Thab. 51:3, 4, 10-12.

¹³ No twĩrute kuumana na Daudi na njĩra ya kwĩyũria: ‘Hihi nyamũkagĩra ũtaaro na njĩra ĩrĩkũ? Nĩ njĩtĩkagĩra o na ihenya mahĩtia makwa kana ngeragia gwĩtetera? Hihi nĩ hiũhaga gũcokereria arĩa angĩ mahĩtia? Nĩ ndĩrutanagĩria biũ kwaga gũcokera mahĩtia makwa?’ No wĩyũrie ciũria o ta icio rĩrĩa ũrathoma igũrũ rĩgiĩ arũme na atumia angĩ ehokeku thĩinĩ wa Bibilia. Hihi maacemanagia na moritũ o ta marĩa ũracemania namo? Nĩ ngumo irĩkũ njega moonanirie? Ũgĩthoma ũhoro wa o ũmwe wao no wĩyũrie ũũ: ‘Hihi ingĩka atĩa nĩguo ndĩgerekanie na ndungata ĩno njĩhokeku ya Jehova?’

14. Tũngĩgunĩka atĩa twecũrania igũrũ rĩgiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ?

¹⁴ Ningĩ no tũgunĩke tũngĩĩcũrania igũrũ rĩgiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ, arĩa  anini na arĩa akũrũ. Kwa ngerekano, hihi harĩ mũndũ kĩũngano-inĩ kĩanyu ũrakirĩrĩria igerio arĩ na wĩhokeku ta hihi hatĩka cia riika, ũkararia wa andũ a famĩlĩ, kana mũrimũ? Hihi harĩ ngumo njega akoragwo nacio ũngĩenda gũkũria na gĩkĩro kĩnene? Ũngĩĩcũrania igũrũ rĩgiĩ kĩonereria gĩake kĩega, no wĩrute maũndũ mangĩgũteithia gũkirĩrĩria igerio rĩrĩa ũrahiũrania narĩo. Nĩ tũcokagia ngatho nĩ ũndũ wa gũkorũo na aarĩ na ariũ a Ithe witũ ta acio, arĩa maigĩte cionereria njega cia wĩtĩkio.​—Ahib. 13:7; Jak. 1:2, 3.

15. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ mũtũmwo Paulo aaheanire ũngĩtũteithia gũthiĩ na mbere gũkenera gũtungatĩra Jehova?

¹⁵ Nĩguo tũteithĩrĩrie kĩũngano gĩkorũo na thayũ na ũrũmwe, o ũmwe witũ nĩ agĩrĩire kwĩrutanĩria o ũrĩa wothe angĩhota. Ta wĩcirie ũhoro wa Akristiano a karine ya mbere. Maarĩ na iheo ngũrani na mawĩra matiganĩte. (1 Kor. 12:4, 7-11) No ũndũ ũcio ndwatũmaga macindane kana makorũo na ngayũkano. Handũ ha ũguo, Paulo aamekĩrire ngoro o mũndũ eke ũndũ ũrĩa ũrabatarania “gwaka mwĩrĩ wa Kristo.” Paulo aandĩkĩire Aefeso ũũ: “Rĩrĩa o kĩĩga kĩaruta wĩra ũrĩa kwagĩrĩire-rĩ, mwĩrĩ nĩ ũkũraga o ũgĩthiaga na mbere kwĩyaka guo mwene thĩinĩ wa wendo.” (Ef. 4:1-3, 11, 12, 16) Arĩa maarũmĩrĩire ũtaaro ũcio wa Paulo nĩ maateithirie gũtũũria thayũ na ũrũmwe, o ta ũrĩa tuonaga ciũngano-inĩ citũ ũmũthĩ.

16. Twagĩrĩirũo gũtua itua rĩa gwĩka atĩa? (Ahibirania 6:10)

¹⁶ Tua itua rĩa gwĩthema kwĩringithanagia na andũ arĩa angĩ. Handũ ha ũguo, wĩrute kuumana na Jesu, na wĩrutanĩrie kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake. Wĩcũranie ũhoro wa cionereria cia andũ ehokeku a mahinda maya na arĩa magwetetwo Bibilia-inĩ. O ũgĩthiaga na mbere kwĩrutanĩria gwĩka o ũrĩa wothe ũngĩhota, korũo na ma atĩ Jehova ‘ndagĩte ũthingu nĩguo ariganĩrũo nĩ wĩra waku.’ (Thoma Ahibirania 6:10.) Thiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova ũkenete, ũkĩmenyaga atĩ nĩ akenaga rĩrĩa weka ũrĩa wothe ũngĩhota kũmũkenia.