1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Shaitani areka kwerekera andũ a Ngai kũringana na ibuku rĩa Kũguũrĩrio?

 IBUKU rĩa Kũguũrĩrio rĩguũragia atĩ Ũthamaki wa Ngai nĩ ũhandĩtwo kũrĩa igũrũ, na atĩ Shaitani nĩ aaingatirũo kuuma igũrũ. (Kũg. 12:1-9) Thutha wa kũingatwo, kũrĩa igũrũ nĩ kwagĩire na thayũ no gũkũ thĩ gũkĩgĩa mathĩna. Nĩkĩ? Tondũ Shaitani erekagĩria marakara make harĩ ndungata njĩhokeku cia Jehova gũkũ thĩ.—Kũg. 12:12, 15, 17.

2. Tũngĩka atĩa nĩguo tũthiĩ na mbere gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Jehova?

² Tũngĩka atĩa nĩguo tũthiĩ na mbere gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Jehova o na Shaitani agĩtũtharĩkagĩra? (Kũg. 13:10) Ũndũ ũmwe ũngĩtũteithia, nĩ kũmenya maũndũ marĩa marĩĩkĩka mahinda marĩa maroka. Kwa ngerekano, thĩinĩ wa Kũguũrĩrio mũtũmwo Johana nĩ ataarĩirie irathimo imwe tũgũkenera ica ikuhĩ. Kĩrathimo kĩmwe nĩ kũniinwo gwa thũ cia Ngai. Rekei rĩu tuone ũrĩa ibuku rĩa Kũguũrĩrio rĩtaarĩirie thũ icio, na ũrĩa gũgaathiĩ harĩ cio.

3. Imenyithia imwe igwetetwo ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio nĩ irĩkũ?

³ Mũhari wa mbere wa ibuku rĩa Kũguũrĩrio, nĩ ũtwĩraga atĩ ũhoro ũrĩa tũgũthoma ũheanĩtwo “na njĩra ya imenyithia,” na ũguo nĩ kuuga na njĩra ya ngerekano. (Kũg. 1:1) Thũ cia Ngai itaarĩirio na njĩra ya mũhaano ikĩrũgamĩrĩrũo nĩ nyamũ itiganĩte cia gĩthaka. Kwa ngerekano, nĩ tũthomaga ũhoro wa nyamũ ya gĩthaka ‘ĩrambata kuuma iria-inĩ,’ na ĩrĩ na “hĩa ikũmi na ciongo mũgwanja.” (Kũg. 13:1) Nyamũ ĩyo yumĩtwo thutha nĩ nyamũ ĩngĩ ya gĩthaka ‘ĩrambata yumĩte thĩinĩ wa thĩ,’ yaragia ta ndamathia, na ĩgatũma “mwaki ũikũrũke thĩ kuuma igũrũ.”  (Kũg. 13:11-13) Ningĩ nĩ tũthomaga ũhoro wa “nyamũ [ĩngĩ] ya gĩthaka ya rangi mũtune,” ĩikarĩirũo nĩ mũmaraya. Nyamũ icio ithatũ cia gĩthaka irũgamĩrĩire thũ cia Jehova iria ikoretwo ikĩrũa nake o hamwe na Ũthamaki wake kwa ihinda iraya. Kwoguo nĩ ũndũ wa bata kũmenya thũ icio nĩ irĩkũ.—Kũg. 17:1, 3.

4-5. Ũhoro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Danieli 7:15-17 ũtũteithagia atĩa gũtaũkĩrũo nĩ imenyithia iria irĩ thĩinĩ wa Kũguũrĩrio?

⁴ Nĩguo tũmenye thũ icio nĩ irĩkũ nĩ tũrabatara kwamba gũtaũkĩrũo nĩa marũgamĩrĩirũo nĩ nyamũ icio o hamwe na mũmaraya. Njĩra ĩrĩa njega biũ ĩngĩtũteithia gũtaũkĩrũo nĩ kũreka Bibilia ĩtaarĩrie yo nyene. Ngerekano nyingĩ iria igwetetwo ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio nĩ ikoragwo itaarĩirio mabuku-inĩ mangĩ ma Bibilia. Kwa ngerekano, mũnabii Danieli nĩ aarotire kĩroto akĩona “nyamũ inya nene ikiumĩra kuuma iria-inĩ.” (Dan. 7:1-3) Danieli nĩ ataarĩirie kĩrĩa irũgamĩrĩire. Aaugire atĩ nyamũ icio nene irũgamĩrĩire “athamaki” ana, kana thirikari inya. (Thoma Danieli 7:15-17.) Ũndũ ũcio nĩ ũratũteithia gũtaũkĩrũo wega atĩ o nacio nyamũ iria igwetetwo ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio no mũhaka ikorũo irũgamĩrĩire thirikari cia gĩũteti.

⁵ Rekei rĩu twarĩrĩrie imenyithia imwe itaarĩirio ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio. Tũgĩcithuthuria, nĩ tũkuona ũrĩa Bibilia ĩngĩtũteithia kũmenya kĩrĩa irũgamĩrĩire. Tũkwambĩrĩria na gũthuthuria ũhoro wĩgiĩ nyamũ icio cia gĩthaka. Tũkwamba tuone kĩrĩa irũgamĩrĩire. Tũcoke tuone ũrĩa gũgaathiĩ harĩ nyamũ icio. Na tũrĩkĩrĩrie na kuona ũrĩa maũndũ macio matũhutagia.

6. Nyamũ ya gĩthaka ya ciongo mũgwanja ĩrĩa ĩgwetetwo thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 13:1-4 ĩrũgamĩrĩire kĩĩ?

⁶ Nyamũ ya gĩthaka ya ciongo mũgwanja ĩrũgamĩrĩire kĩĩ? (Thoma Kũguũrĩrio 13:1-4.) Nyamũ ĩyo ĩtaarĩirio atĩ yahaanaga ta ngarĩ no magũrũ mayo maahaanaga ma nduba, yarĩ na kanua ta ka mũrũthi, na yarĩ na hĩa ikũmi. Maũndũ macio mothe ma mũhianĩre wa nyamũ ĩyo nĩ mahaanaine na ma nyamũ inya iria igwetetwo thĩinĩ wa Danieli mũrango wa 7. No thĩinĩ wa ibuku rĩa Kũguũrĩrio, maũndũ macio ma mũhianĩre wa nyamũ ĩyo mothe magwetetwo magĩtaarĩria nyamũ ĩmwe, no ti nyamũ inya ngũrani. Nyamũ ĩyo ya gĩthaka ndĩrũgamĩrĩire o thirikari ĩmwe tu ya thĩ kana ũthamaki ũmwe. Johana aaugire atĩ ĩrĩ na wathani “igũrũ rĩa mĩhĩrĩga yothe na ikundi cia andũ na thiomi na ndũrĩrĩ.” Nĩ ũndũ ũcio, no nginya ĩkorũo ĩrĩ nene gũkĩra thirikari ĩngĩ o yothe. (Kũg. 13:7) Kwoguo, nyamũ ĩyo ya gĩthaka no mũhaka ĩkorũo ĩrũgamĩrĩire thirikari ciothe cia gĩũteti iria ikoretwo igĩatha andũ nginyagia ũmũthĩ. b—Koh. 8:9.

7. O kĩongo harĩ ciongo iria mũgwanja cia nyamũ ya gĩthaka kĩrũgamĩrĩire kĩĩ?

⁷ O kĩongo harĩ ciongo iria mũgwanja kĩrũgamĩrĩire kĩĩ? Ũndũ ũmwe ũgwetetwo thĩinĩ wa Kũguũrĩrio mũrango wa 17, ũrĩa ũtaarĩirie mũhianano wa nyamũ ĩrĩa ĩgwetetwo mũrango-inĩ wa 13, no ũtũteithie gũtaũkĩrũo. Kũguũrĩrio 17:10 yugĩte ũũ: “Kũrĩ na athamaki mũgwanja: Atano nĩ magwĩte, ũmwe arĩ kuo, nake ũcio ũngĩ ndarĩ arakinya; no rĩrĩa agaakinya, no mũhaka agaaikara o kahinda kanini.” Harĩ thirikari ciothe cia gĩũteti iria Shaitani anahũthĩra, thirikari mũgwanja nĩcio ihaananĩtio na “ciongo,” nĩ ũndũ wa gũkorũo irĩ na hinya mũingĩ. Ndungata nyingĩ cia Ngai ciaikaraga kũrĩa thirikari icio ciaathanaga, kana thirikari icio ikanyarira andũ a Ngai. Gũkinyĩria matukũ ma mũtũmwo Johana, thirikari ithano harĩ icio nĩ ciarĩkĩtie gwathana, nĩcio Misiri,  Ashuri, Babuloni, Media na Perisia, na Ngiriki. Thirikari nene ya thĩ ya gatandatũ, nĩyo Roma, no yaathanaga ihinda-inĩ rĩu Johana aamũkĩrire ũguũrio. Hihi nĩ thirikari ĩrĩkũ ĩngĩakorirũo ĩrĩ ya mũgwanja na ya mũthia harĩ ciongo icio mũgwanja?

8. Kĩongo kĩa mũgwanja kĩa nyamũ ĩrĩa ya gĩthaka kĩrũgamĩrĩire kĩĩ?

⁸ O ta ũrĩa tũkuona, morathi marĩa marĩ thĩinĩ wa ibuku rĩa Danieli nĩ matũteithagia kũmenya kĩongo kĩa mũgwanja kĩa nyamũ ĩrĩa ya gĩthaka kĩrũgamĩrĩire kĩĩ. Nĩ thirikari ĩrĩkũ nene ya thĩ ĩkoretwo ĩgĩathana ihinda-inĩ rĩrĩ rĩa kũrigĩrĩria, kana ihinda-inĩ rĩa “mũthenya wa Mwathani”? (Kũg. 1:10) Nĩ thirikari ya mabũrũri merĩ marĩ hinya na marutithanagia wĩra, nĩmo Ngeretha na Amerika. Kwoguo no tuuge atĩ Thirikari ya Thĩ ya Ngeretha na Amerika nĩyo kĩongo kĩa mũgwanja kĩa nyamũ ĩrĩa ya gĩthaka ĩgwetetwo thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 13:1-4.

9. Nĩ kĩĩ kĩrũgamĩrĩirũo nĩ nyamũ ya gĩthaka ĩrĩa yarĩ na “hĩa igĩrĩ ta gatũrũme”?

⁹ Kũguũrĩrio mũrango wa 13 nĩ ũthiĩte na mbere gũtwĩra atĩ kĩongo kĩa mũgwanja, nĩkĩo Thirikari ya Thĩ ya Ngeretha na Amerika, ningĩ nĩ kĩrũgamagĩrĩrũo nĩ nyamũ ya gĩthaka ĩrĩa yarĩ na “hĩa igĩrĩ ta gatũrũme, no ĩkĩambĩrĩria kwaria ta ndamathia.” Nyamũ ĩyo nĩ “yonanagia imenyithia nene, nginya gũtũma mwaki ũikũrũke thĩ kuuma igũrũ andũ makĩonaga.” (Kũg. 13:11-15) Kũguũrĩrio mũrango wa 16 na wa 19 ĩtaga nyamũ ĩyo ya gĩthaka “mũnabii wa maheeni.” (Kũg. 16:13; 19:20) Danieli nĩ agwetete ũndũ ũhaanaine na ũcio, naguo nĩ atĩ Thirikari ya Thĩ ya Ngeretha na Amerika “nĩ [ĩkaarehe] mwanangĩko mũnene.” (Dan. 8:19, 23, 24, kohoro ka magũrũ-inĩ.) Na ũguo nĩguo gwathiire hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Mbomu igĩrĩ nene iria ciarehire mwanangĩko mũnene thĩinĩ wa Japan na igĩkorũo na itemi harĩ gũthira kwa mbaara ya kerĩ ya thĩ, ciathondeketwo nĩ ataaramu a Ngeretha na Amerika. Na njĩra ĩyo, Thirikari ya Thĩ ya Ngeretha na Amerika ĩgĩtũma “mwaki ũikũrũke thĩ kuuma igũrũ.”

10. “Mũhianano wa nyamũ ya gĩthaka” ũrũgamĩrĩire kĩĩ? (Kũguũrĩrio 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Ibuku rĩa Kũguũrĩrio rĩcokaga rĩkagweta nyamũ ĩngĩ ya gĩthaka. Nyamũ ĩyo ĩthiĩte kũhaana biũ nyamũ ĩrĩa ya gĩthaka ya ciongo mũgwanja, o tiga atĩ yo nĩ ya rangi mũtune. Ĩĩtĩtwo “mũhianano wa nyamũ ya gĩthaka” na ĩkerũo atĩ nĩyo “mũthamaki wa kanana.” c (Thoma Kũguũrĩrio 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) “Mũthamaki” ũcio erĩtwo atĩ aarĩ kuo, agĩcoka agĩkorũo atarĩ kuo, na thutha-inĩ agĩkorũo kuo rĩngĩ. Mũthamaki ũcio arũgamĩrĩire kĩama kĩa Ũrũmwe wa Mabũrũri kĩrĩa gĩkaga wendi wa thirikari cia gĩũteti cia thĩ yothe. Mbere kĩarĩ kuo kĩrĩ Ngwatanĩro ya Mabũrũri. Gĩgĩcoka gĩgĩtiga gũkorũo kuo hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Thutha ũcio gĩkiumĩra rĩngĩ kĩrĩ Ũrũmwe wa Mabũrũri.

11. Thirikari cia thĩ igeka atĩa, na nĩkĩ tũtikabatara gwĩtigĩra?

¹¹ Nyamũ icio cia gĩthaka, kana thirikari cia thĩ, nĩ igacogera andũ mokĩrĩre Jehova na andũ ake. Na njĩra ya ngerekano, igaacokanĩrĩria “athamaki a thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo” nĩ ũndũ wa mbaara ya Hari–Magedoni, na nĩyo “mũthenya ũrĩa mũnene wa Ngai Mwene-Hinya-Wothe.” (Kũg. 16:13, 14, 16) No tũtikabatara gwĩtigĩra. Ngai witũ Jehova nĩ akooya ikinya o na ihenya nĩguo ahonokie arĩa othe manyitaga mbaru wathani wake.—Ezek. 38:21-23.

12. Gũgaathiĩ atĩa harĩ nyamũ icio ciothe?

 ¹² Gũgaathiĩ atĩa harĩ nyamũ icio ciothe? Kũguũrĩrio 19:20 yugaga ũũ: “Nyamũ ĩyo ya gĩthaka ĩkĩnyitwo o hamwe na mũnabii wa maheeni ũrĩa woonanagia imenyithia mbere yayo cia kũhĩtithia arĩa maamũkĩrĩte rũũri rwa nyamũ ĩyo ya gĩthaka na arĩa mathathayagia mũhianano wayo. Nake mũnabii ũcio arĩ o muoyo, hamwe na nyamũ ĩyo, magĩikio thĩinĩ wa iria rĩa mwaki wa ũbiriti.” Kwoguo, thirikari icio o igĩthiaga na mbere gwathana, nĩ ikaanangwo tene na tene.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ Akristiano mahiũranagia naguo rungu rwa thirikari cia gũkũ thĩ?

¹³ Ũndũ ũcio ũtũhutagia atĩa? Tondũ tũrĩ Akristiano, nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Ngai na Ũthamaki wake. (Joh. 18:36) Nĩguo tũhote gwĩka ũguo, nĩ tũrabatara gwĩthema kwaga kũnyita mbaru maũndũ ma gĩũteti ma thĩ ĩno. O na kũrĩ ũguo, kwaga kwĩingĩria maũndũ-inĩ ma gĩũteti ma thĩ ĩno no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ, tondũ thirikari cia thĩ ciendaga tũcinyite mbaru biũ kũgerera ciugo na ciĩko citũ. Andũ arĩa metigagĩra na magacinyita mbaru, nĩ mekĩragwo rũũri rwa nyamũ ĩyo ya gĩthaka. (Kũg. 13:16, 17) No mũndũ o wothe wĩkĩragwo rũũri rũu, ndangĩtĩkĩrĩka harĩ Jehova na nĩ akoorũo nĩ muoyo wa tene na tene. (Kũg. 14:9, 10; 20:4) Kwoguo nĩ ũndũ wa bata harĩ o ũmwe witũ kwaga kwĩingĩria maũndũ-inĩ ma gĩũteti o na rĩrĩa twahatĩkwo mũno gwĩka ũguo.

14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ wa kũgegania mũtũmwo Johana oonire ũtaarĩirio thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 17:3-5?

¹⁴ Mũtũmwo Johana nĩ ataarĩirie ũndũ ũngĩ oonire ‘ũkĩmũgegia mũno.’ Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũcio? Oonire mũtumia aikarĩire nyamũ ĩmwe harĩ nyamũ icio cia gĩthaka. (Kũg. 17:1, 2, 6) Ataarĩirio ta “mũmaraya ũrĩa mũnene” na etĩtwo “Babuloni Ũrĩa Mũnene.” Eingĩragia ‘ngomanio-inĩ itagĩrĩire’ na “athamaki a thĩ.”—Thoma Kũguũrĩrio 17:3-5.

15-16. “Babuloni Ũrĩa Mũnene” arũgamĩrĩire kĩĩ? Tũmenyaga ũguo atĩa?

¹⁵ “Babuloni Ũrĩa Mũnene” arũgamĩrĩire kĩĩ? Mũtumia ũcio ndangĩkorũo arũgamĩrĩire ithondeka rĩa gĩũteti, tondũ erĩtwo atĩ eingĩragia ngomanio-inĩ itagĩrĩire na anene a gĩũteti a thĩ. (Kũg. 18:9) Gũkorũo aikarĩire nyamũ ĩyo, kuonanagia atĩ nĩ endaga gũtongoria athamaki acio. Makĩria ma ũguo, ndangĩkorũo arũgamĩrĩire mathondeka makoroku ma kĩbiacara ma thĩ ĩno ya Shaitani, tondũ harĩ handũ hangĩ magwetetwo thĩinĩ wa ibuku rĩa Kũguũrĩrio magetwo “ahũũri biacara a thĩ.”—Kũg. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Thĩinĩ wa Bibilia, kiugo “mũmaraya” no kĩhũthĩrũo kuonania ũhoro wa mũndũ ũrauga nĩ aratungatĩra Ngai, no agakorũo akĩingĩria ũhoi-inĩ wa mĩhianano kana agakorũo na ũrata na thĩ ĩno. (1 Maũ. 5:25; Jak. 4:4) Ngũrani na ũguo, andũ arĩa matungatagĩra Ngai marĩ na wĩhokeku, Bibilia yugaga o nĩ ‘atheru’ kana “thingi.” (2 Kor. 11:2; Kũg. 14:4) Thĩinĩ wa Babuloni ya tene, ũthathaiya wa maheeni nĩ watheremete na gĩkĩro kĩnene. Kwoguo Babuloni Ũrĩa Mũnene, no mũhaka akorũo arũgamagĩrĩra ũthathaiya wa maheeni wa mĩthemba yothe. Nĩ ndini ciothe cia maheeni thĩinĩ wa thĩ.—Kũg. 17:5, 18; rora gĩcunjĩ thĩinĩ wa jw.org/sw kĩrĩ na kĩongo, “Babiloni Mkubwa Ni Nani?”

17. Gũgaathiĩ atĩa harĩ Babuloni Ũrĩa Mũnene?

¹⁷ Gũgaathiĩ atĩa harĩ Babuloni Ũrĩa Mũnene? Kũguũrĩrio 17:16, 17 ĩcoketie kĩũria kĩu ũũ: “Hĩa icio ikũmi wona o hamwe na nyamũ ĩyo ya gĩthaka, nĩ igaathũũra mũmaraya ũcio na imwanange na imũtige arĩ njaga, na nĩ ikaarĩa nyama ciake na imũcine biũ na mwaki. Nĩ  gũkorũo Ngai nĩ ekĩrĩte ũndũ ũcio ngoro-inĩ ciao nĩguo mahingie rĩciria rĩake.” Kwoguo Jehova nĩ agaatũma ndũrĩrĩ ihũthĩre nyamũ ĩrĩa ndune ya gĩthaka, nĩyo Ũrũmwe wa Mabũrũri, gũtharĩkĩra ndini ciothe cia maheeni na ĩcianange biũ.—Kũg. 18:21-24.

18. Tũngĩka atĩa nĩguo tũtigĩrĩre atĩ hatirĩ ũndũ tũranyitanĩra na Babuloni Ũrĩa Mũnene?

¹⁸ Ũndũ ũcio ũtũhutagia atĩa? Nĩ tũrabatara gũtigĩrĩra atĩ ‘ũthathaiya witũ nĩ mũtheru na ndũrĩ thahu kũringana na mawoni ma Ngai.’ (Jak. 1:27) Tũtingĩenda kũnyitanĩra na morutani ma maheeni, ikũngũĩro iria itakenagia Ngai, kana kwĩingĩrania na mĩthiĩre ĩtarĩ mĩtheru kana maũndũ ma ndaimono ma Babuloni Ũrĩa Mũnene. Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kwĩra andũ ‘moime thĩinĩ wake,’ nĩguo matikanyitanĩre na mehia make.—Kũg. 18:4.

19. “Ndamathia nene yarĩ na rangi wa mwaki” nũũ?

¹⁹ Ibuku rĩa Kũguũrĩrio ningĩ nĩ rĩarĩtie ũhoro wa “ndamathia nene yarĩ na rangi wa mwaki.” (Kũg. 12:3) Ndamathia ĩyo nĩ yarũire na Jesu na araika ake. (Kũg. 12:7-9) Nĩ ĩtharĩkagĩra andũ a Ngai, na ĩkahe thirikari cia gĩũteti hinya. (Kũg. 12:17; 13:4) Ndamathia ĩyo nũũ? Nĩ “nyoka ĩrĩa ya tene, o we wĩtagwo Mũcukani na Shaitani.” (Kũg. 12:9; 20:2) Nĩwe ũtongoragia thũ icio ingĩ ciothe cia Jehova.

20. Gũgaathiĩ atĩa harĩ ndamathia ĩyo?

²⁰ Gũgaathiĩ atĩa harĩ ndamathia ĩyo? Kũguũrĩrio 20:1-3 ĩtaaragĩria atĩ mũraika nĩ agaaikia Shaitani irima-inĩ rĩtarĩ gĩturi, rĩrĩa rĩngĩhaananio na njera. Hĩndĩ ya kĩoho kĩu, Shaitani ‘ndagacoka kũhĩtithia ndũrĩrĩ rĩngĩ o nginya mĩaka 1,000 ĩthire.’ Mũthia-inĩ Shaitani na ndaimono ciake nĩ magaaikio thĩinĩ wa “iria rĩa mwaki na ũbiriti,” na ũguo nĩ kuuga atĩ nĩ makaanangwo na matigacoka gũkorũo kuo rĩngĩ. (Kũg. 20:10) Ta geria gwĩciria ũrĩa thĩ ĩgaakorũo ĩhaana Shaitani na ndaimono ciake matarĩ kuo! Na githĩ rĩtigaakorũo rĩrĩ ihinda rĩega mũno?

21. Nĩkĩ gũthoma maũndũ marĩa marĩ ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio no gũtũrehere gĩkeno?

²¹ Nĩ ũndũ wa gwĩkĩra ngoro mũno gũtaũkĩrũo nĩ imenyithia icio iria irĩ thĩinĩ wa ibuku rĩa Kũguũrĩrio. Nĩ tweruta thũ cia Ngai nĩ irĩkũ, na ũrĩa gũgaathiĩ harĩ cio. Hatarĩ nganja, ‘gũkena nĩ mũndũ ũrĩa ũthomaga anĩrĩire na arĩa maiguaga ciugo cia ũrathi ũcio.’ (Kũg. 1:3) No nĩ irathimo irĩkũ andũ a Ngai magaakenera rĩrĩa thũ cia Ngai ikaaniinwo? Nĩ tũkaarĩrĩria ũndũ ũcio gĩcunjĩ-inĩ kĩa mũico gĩa kĩrũmanĩrĩrio gĩkĩ.