MŨTHIGARI ũmwe wa KGB aangũthũkĩire na ciugo ici, “Wee ũrĩ mũciari ũtarĩ tha! * Ũtiganĩirie mũtumia waku arĩ mũritũ o hamwe na kairĩtu gaku. Nũ ũkũmahe irio na amarũmbũiye? Regana na maũndũ macio wĩingĩranĩtie namo na nĩ ũkũinũka.” No ndamũcokeirie ũũ: “Nditiganĩirie famĩlĩ yakwa. Nĩ inyuĩ mũnyitĩte. Na ndirĩ na mahĩtia.” Mũthigari ũcio akiuga ũũ arakarĩte: “Kaba ihĩtia rĩngĩ gũkĩra gũtuĩka Mũira wa Jehova!”

Ũndũ ũcio wekĩkire mwaka wa 1959 njera-inĩ ĩmwe taũni-inĩ ya Irkutsk bũrũri-inĩ wa Russia. Njĩtĩkĩria ndarĩrie kĩrĩa gĩatũmĩte tũrĩ na mũtumia wakwa, Maria, tũkorũo twĩhaarĩirie ‘kũnyarirũo nĩ ũndũ wa ũthingu,’ na ũrĩa twarathimirũo nĩ ũndũ wa gũtũũra tũrĩ ehokeku.—1 Pet. 3:13, 14.

Ndaciarĩirũo bũrũri-inĩ wa Ukraine, gĩcagi-inĩ kĩa Zolotniki, mwaka-inĩ wa 1933. Mwaka-inĩ wa 1937, tata witũ marĩ na mũthuri wake, arĩa maarĩ Aira a Jehova, nĩ maatũceereire kuuma Faranja na magĩtũtigĩra ibuku rĩetagwo Government na rĩngĩ rĩetagwo Deliverance, marĩa maacabĩtwo nĩ Watch Tower Society. Rĩrĩa baba aathomire mabuku macio, wĩtĩkio wake harĩ Ngai nĩ warahũrirũo. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ mwaka-inĩ wa 1939 nĩ aarwarire mũno, no mbere ya gũkua eerire mami ũũ: “Ĩno nĩyo ma. Ruta ciana.”

Kũrĩ Ĩpuro mwaka-inĩ wa 1951, thirikari nĩ yambĩrĩirie gũthamia Aira a Jehova kuuma mwena wa ithũĩro wa USSR nginya Siberia. Tũrĩ hamwe na mami na mũrũ wa maitũ ũrĩa mũnini, Grigory, nĩ twaingatirũo kuuma West Ukraine. Thutha wa gũthiĩ thabarĩ ya kilomita 6,000 na mũgithi, nĩ twakinyire taũni-inĩ ya Tulun ĩrĩa ĩrĩ Siberia. Ciumia igĩrĩ thutha ũcio, mũrũ wa maitũ ũrĩa mũkũrũ, Bogdan, nĩ aakinyire kambĩ-inĩ ĩmwe yarĩ hakuhĩ na kũrĩa twarĩ taũni-inĩ ya Angarsk. Ohetwo kĩoho kĩa mĩaka 25 arutage wĩra mũritũ.

Tũrĩ na mami hamwe na Grigory, nĩ twahunjagia mĩciĩ-inĩ ya kũu Tulun, no nĩ twabataraga kũhũthĩra ũũgĩ. Kwa ngerekano, twathiaga tũkoria ũũ: “Gũkũ nĩ kũrĩ mũndũ ũrenda kwendia ng’ombe?” Tũngĩakorire mũndũ ũrenda kwendia, nĩ twamũgwetagĩra ũrĩa ng’ombe ciũmbĩtwo na njĩra ya magegania. Na thutha wa kahinda, twakoragwo tũkĩarĩrĩria ũhoro wa Mũũmbi. Mahinda-inĩ macio, ngathĩti ĩmwe nĩ yandĩkire atĩ Aira a Jehova maathiaga makĩũragĩrĩria ũhoro wa ng’ombe no maakoragwo magĩetha ng’ondu. Nĩ twakoraga arĩa mahaana ta ng’ondu. Nĩ twakenagĩra kwĩruta Maandĩko na andũ arĩa enyihia na atugi gĩcigo-inĩ kĩu kĩerũ gũtarĩ kĩũngano kĩagaĩirũo. Ũmũthĩ ũyũ, kũrĩ na kĩũngano kĩrĩ na ahunjia makĩria ma 100 taũni-inĩ ya Tulun.

Maria eerutire ũhoro wa ma arĩ bũrũri-inĩ wa Ukraine hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Arĩ na mĩaka 18, mũthigari ũmwe wa KGB nĩ aambĩrĩirie kũmũthumbũra na akageria kũmũtindĩkĩrĩria makomanie nake, no nĩ aaregire. Mũthenya ũmwe acoka mũciĩ aakorire mũthigari ũcio akomete ũrĩrĩ-inĩ wake. Maria akĩũra. Mũthigari ũcio akĩrakara na akĩmwĩra nĩ ekũmwohithia nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ Mũira wa Jehova, na ũguo noguo gwathire tondũ mwaka-inĩ wa 1952, Maria nĩ aatuĩrĩirũo kĩoho kĩa mĩaka ikũmi. Maria aaiguaga ta Jusufu, ũrĩa wohetwo nĩ ũndũ wa kũrũmia wĩkindĩru wake. (Kĩam. 39:12, 20) Ndereba ũrĩa watwarire Maria kuuma igooti-inĩ nginya njera aamwĩrire ũũ: “Ndũgetigĩre. Andũ aingĩ nĩ mathiaga njera, ĩndĩ makoima marĩ o na gĩtĩo kĩao.” Ciugo icio nĩ ciamwĩkĩrire hinya.

Kuuma mwaka-inĩ wa 1952 nginya 1956, Maria aarutaga wĩra kambĩ-inĩ ĩmwe hakuhĩ na taũni ya Gorkiy (ĩrĩa rĩu ĩtagwo Nizhniy Novgorod) bũrũri-inĩ wa Russia. Aathĩtwo amunyage mĩtĩ, o na rĩrĩa rĩera rĩhehete ta mbarabu. Nĩ aagĩire na mathĩna ma mwĩrĩ, no mwaka-inĩ wa 1956 nĩ aarekereirio na agĩthiĩ Tulun.

Rĩrĩa mũrũ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Tulun aanjĩrire atĩ nĩ harĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũroka, nĩ ndathire na mũithikiri wakwa kũmũtũnga na ngĩĩrutĩra kũmũkuĩra mĩrigo yake. Rĩrĩa twacemanirie na Maria nĩ ndagucĩrĩirio nĩwe ndamuona o ũguo. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũtũma anyende, no nĩ ndahotire. Twahikanirie mwaka-inĩ wa 1957. Mwaka ũmwe thutha ũcio, tũkĩgĩa kairĩtu gaitũ ka mbere, Irina, no gĩkeno kĩrĩa ndarĩ nakĩo gĩa gũkorũo hamwe nako kĩarĩ o gĩa kahinda kanini. Mwaka-inĩ wa 1959, nĩ ndanyitirũo nĩ ũndũ wa gũcaba mabuku megiĩ Bibilia. Ndohirũo ndĩ wiki kwa ihinda rĩa mĩeri ĩtandatũ. Nĩguo ndũũrie thayũ wa ngoro ihinda-inĩ rĩu, nĩ ndahoyaga maita maingĩ, ngaina nyĩmbo cia Ũthamaki, na ngahũũra mbica ũrĩa ingĩahunjirie korũo nĩ ndarekereirio.

Ndĩ njera, mũthigari ũrĩa wahũngaga mahũri aanjĩrire ũũ na mũgambo mũnene: “Ica ikuhĩ tũkũmũrangĩrĩria inyuothe ta ũrĩa mũndũ arangagĩrĩria mbĩa.” Ndamũcokeirie ũũ: “Jesu oigire atĩ ũhoro ũyũ mwega wa Ũthamaki NĨ ũkaahunjio kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe, na gũtirĩ mũndũ ũngĩhota kũgirĩrĩria.” Mũthigari ũcio agĩcoka akĩgarũrĩra njĩra ciake na akĩgeria kũnjiguithia ngane wĩtĩkio wakwa, ta ũrĩa ngũgwetete kĩambĩrĩria-inĩ. Thutha wa kuoneka atĩ gũtirĩ njĩra o na ĩmwe yahotaga kũnjiguithia ngane wĩtĩkio wakwa, ngĩtuĩrũo kĩoho kĩa mĩaka mũgwanja na wĩra mũritũ kambĩ-inĩ ĩmwe yarĩ hakuhĩ na taũni ya Saransk. Ndĩ njĩra-inĩ ngĩtwarũo kambĩ-inĩ ĩyo, nĩ ndamenyire atĩ mũtumia wakwa nĩ aagĩte na kairĩtu gaitũ ga kerĩ, Olga. O na gũtuĩka mũtumia wakwa marĩ na airĩtu akwa maarĩ kũraihu, nĩ ndomagĩrĩrio nĩ kũmenya atĩ tũrĩ na Maria nĩ twatũũrĩtie wĩhokeku witũ harĩ Jehova.

Maria nĩ okaga Saransk kũnjerera riita rĩmwe o mwaka, o na gũtuĩka thabarĩ ĩyo ya kuuma Tulun na gũcoka yoyaga thikũ 12 ũgĩthiĩ na mũgithi. O mwaka nĩ aandehagĩra iratũ njerũ. Aahithaga ngathĩti cia Mũrangĩri cia ica ikuhĩ ndiira-inĩ cia iratũ icio. Nĩ harĩ mwaka ũmwe iceera rĩa Maria rĩarĩ rĩa mwanya mũno tondũ okire na airĩtu aitũ erĩ. Ta wĩcirie ũrĩa ndahutirio nĩ ũndũ wa kũmona na gũkorũo hamwe nao.

Mwaka-inĩ wa 1966, nĩ ndarekereirio na tũrĩ ana tũgĩthamĩra taũni ya Armavir hakuhĩ na Iria Rĩirũ (Black Sea). Anake aitũ erĩ Yaroslav na Pavel, maaciarĩirũo kũu.

Tũtiaikarire mũno thigari cia KGB itambĩrĩirie kũhũũra birigiceni mũciĩ witũ igĩetha mabuku mararĩrĩria Bibilia. Meethaga kũndũ guothe nginya irio-inĩ cia ng’ombe. Hĩndĩ ĩmwe thigari icio cioka, ciathithinaga mũno nĩ ũndũ wa ũrugarĩ na nguo ciao ciaiyũrĩte rũkũngũ. Maria nĩ aaciguĩrĩire tha tondũ cio no watho ciathĩkagĩra. Akĩihe kĩndũ gĩa kũnyua, agĩcoka akĩirehera kĩndũ gĩa kũhuura nguo, o hamwe na maĩ, na tũtaurũ. Thutha-inĩ, rĩrĩa mũnene wa thigari icio cia KGB aakinyire, thigari icio nĩ ciamwĩrire ũrĩa ciekĩtwo gĩĩko kĩa ũtugi. Magĩthiĩ, mũnene ũcio wao nĩ aatugĩire ũhoro arĩ na ũthiũ mũkengu. Nĩ twakenire mũno nĩ kuona moimĩrĩro mega marĩa mangĩoneka rĩrĩa twageria ‘gũtooragia ũũru na njĩra ya gwĩkaga wega.’—Rom. 12:21.

O na gũtuĩka thigari icio no ciokaga kaingĩ, no twathire na mbere kũhunjia kũu Armavir. Ningĩ nĩ twateithĩrĩirie gwĩkĩra hinya gĩkundi kĩnini kĩa ahunjia kĩarĩ taũni-inĩ yarĩ hakuhĩ ya Kurganinsk. Nĩ ngenaga mũno nĩ kũmenya atĩ ũmũthĩ ũyũ kũrĩ na ciũngano ithathatũ taũni-inĩ ya Armavir na inya taũni-inĩ ya Kurganinsk.

O ũrĩa mĩaka yathiaga, nĩ kũrĩ hĩndĩ twagaga hinya kĩĩroho. No nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho tondũ nĩ aahũthĩrire ariũ a Ithe witũ ehokeku gũtũrũnga na gũtwĩkĩra hinya kĩĩroho. (Thab. 130:3) Ningĩ igerio rĩngĩ iritũ rĩarĩ gũtungata hamwe na andũ amwe a KGB arĩa maingĩrĩte ciũngano-inĩ tũtekũmenya. Monekaga makĩĩrutanĩria mũno na marĩ na kĩyo ũtungata-inĩ. Amwe o na nĩ meehokeirũo maũndũ ithondeka-inĩ. No thutha wa kahinda nĩ twamamenyire wega biũ maarĩ a. 

Mwaka-inĩ wa 1978, Maria arĩ na mĩaka 45, nĩ aagĩire nda rĩngĩ. Tondũ aarĩ na mũrimũ wa ngoro, ndagĩtarĩ nĩ monaga ta egũkua na makĩgeria kũmũiguithia arute nda ĩyo. Maria nĩ aaregire. Ndagĩtarĩ amwe mataakenirio nĩ ũndũ ũcio maamũrũmagĩrĩra kũrĩa guothe aathiaga thibitarĩ-inĩ marĩ na cindano makĩgeria kũmũtheca nĩguo nda ĩyo yume. Nĩguo agitĩre mwana ũcio ũtaciarĩtwo, Maria orire kuuma thibitarĩ-inĩ ĩyo.

Kahinda-inĩ o kau, thigari cia KGB nĩ ciatwathire tuume taũni-inĩ ĩyo. Twathamĩire gĩcagi-inĩ kĩarĩ hakuhĩ na taũni ya Tallinn bũrũri-inĩ wa Estonia, ũrĩa hĩndĩ ĩyo warĩ gĩcunjĩ kĩa USSR. Tũrĩ kũu Tallinn, Maria nĩ aagĩire kahĩĩ karĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ getagwo Vitaly, ngũrani na ũrĩa ndagĩtarĩ moigĩte.

Thutha-inĩ nĩ twathamire kuuma Estonia, na tũgĩthiĩ gũikara Nezlobnaya, mwena wa mũhuro wa Russia. Nĩ twahunjagia twĩhũgĩte taũni-inĩ ciarĩ hakuhĩ iria ciaceeragwo nĩ andũ a kuuma kũndũ guothe bũrũri-inĩ. Mokaga taũni-inĩ icio magĩetha kĩhonia kĩa mathĩna mao ma mwĩrĩ, ĩndĩ amwe moimaga kũu marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra tene na tene.

Nĩ twageragia gũteithia ciana citũ ciende Jehova na ciĩrirĩrie kũmũtungatĩra. Kaingĩ nĩ twanyitaga ũgeni ariũ a Ithe witũ arĩa maakoragwo marĩ kĩonereria kĩega harĩ ciana citũ. Mũgeni ũmwe wokaga kaingĩ nĩ mũrũ wa maitũ Grigory, ũrĩa watungataga arĩ mũrori ũrĩa ũgendaga kuuma mwaka wa 1970 nginya 1995. Famĩlĩ yothe nĩ yakenaga mũno rĩrĩa aatũceerera tondũ aarĩ mũndũ mũkeni. Rĩrĩa twakoragwo na ageni, kaingĩ nĩ twathakaga mĩthako ya Bibilia, na kwoguo ciana citũ nĩ ciakũrire ciendete ng’ano cia Bibilia.

 Mwaka-inĩ wa 1987, mũriũ witũ Yaroslav nĩ aathamĩire taũni-inĩ ya Riga bũrũri-inĩ wa Latvia, na kũu nĩ angĩahotire kũhunjia arĩ na wĩyathi. No rĩrĩa aaregire kũingĩra njeshi-inĩ, nĩ aatuĩrĩirũo kĩoho kĩa mwaka ũmwe na nuthu na ihinda-inĩ rĩu aaikarire njera kenda ngũrani. Maũndũ marĩa ndamwĩrĩte megiĩ ihinda rĩrĩa ndarĩ njera nĩ maamũteithirie gũkirĩrĩria. Thutha-inĩ nĩ aambĩrĩirie gũtungata arĩ painia. Mwaka-inĩ wa 1990, mwanake witũ Pavel, arĩ na mĩaka 19, nĩ eendaga gũthiĩ gũtungata arĩ painia gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Sakhalin, kĩrĩa kĩarĩ mwena wa rũgongo wa Japan. Kĩambĩrĩria-inĩ tũtiendaga athiĩ. Gĩcigĩrĩra kĩu kĩarĩ na ahunjia 20 tu na ithuĩ twaikaraga makĩria ma kilomita 9,000 kuuma kũu. No mũthia-inĩ nĩ twetĩkĩrire, na rĩu rĩarĩ itua rĩega. Andũ a kũu nĩ maiyũkirie wega ndũmĩrĩri ya Ũthamaki. Thutha wa ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna, kwarĩ na ciũngano inyanya. Pavel aatungatire kũu Sakhalin nginya mwaka wa 1995. Gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo, no mũriũ witũ ũrĩa mũnini, Vitaly, warĩ mũciĩ. Kuuma arĩ mũnini nĩ eendete gũthoma Bibilia. Aambĩrĩirie ũpainia arĩ na mĩaka 14, na nĩ twatungatire hamwe tũrĩ mapainia kwa ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ. Rĩarĩ ihinda rĩega mũno. Arĩ na mĩaka 19, Vitaly nĩ aathire gũtungata arĩ painia wa mwanya.

Mwaka-inĩ wa 1952, mũthigari ũmwe wa KGB nĩ eerĩte Maria ũũ: “Kaana wĩtĩkio waku kana wohwo mĩaka ikũmi. Na rĩrĩa ũkoima njera, ũgaakorũo ũrĩ mũkũrũ na ũrĩ wiki.” No ũguo tiguo gwathire. Nĩ tuonete wendo wa Jehova, Ngai witũ mwĩhokeku, wa ciana citũ, na wa andũ aingĩ arĩa tũkoretwo na gĩtĩo gĩa gũteithia merute ũhoro wa ma. Tũrĩ na Maria nĩ tũgĩte na gĩkeno gĩa gũceera kũrĩa ciana citũ itungatĩte. Nĩ tuonire ngatho cia arĩa maateithĩtio nĩ ciana citũ kwĩruta ũhoro wa Jehova.

Mwaka-inĩ wa 1991, wĩra wa Aira a Jehova nĩ wetĩkĩririo kĩĩwatho. Itua rĩu nĩ rĩatũmire wĩra wa kũhunjia wĩkĩrĩrũo mũno makĩria. Kĩũngano gitũ nginya nĩ kĩagũrire mbathi nĩguo tũgathiaga kũhunjia thĩinĩ wa taũni na icagi iria ciatũrigicĩirie mĩthia-inĩ ya kiumia.

Ndĩ na gĩkeno tondũ Yaroslav marĩ na mũtumia wake, Alyona, o hamwe na Pavel na mũtumia wake, Raya, matungataga Betheli nake Vitaly na mũtumia wake, Svetlana, matungataga wĩra-inĩ wa gũceerera ciũngano. Mũirĩtu witũ ũrĩa mũkũrũ, Irina, hamwe na famĩlĩ yake maikaraga bũrũri-inĩ wa Njĩrĩmani. Mũthuri wake Vladimir, hamwe na ariũ ake atatũ matungataga marĩ athuri a kĩũngano. Mũirĩtu witũ Olga aikaraga bũrũri-inĩ wa Estonia na nĩ ahũragĩra thimũ kaingĩ. No ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ mũtumia wakwa, Maria, nĩ aakuire mwaka-inĩ wa 2014. Nĩ ndĩratanya mũno gũkamuona rĩrĩa andũ makaariũkio. Rĩu njikaraga taũni-inĩ ya Belgorod, na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a gũkũ nĩ mandeithagia mũno.

Mĩaka ĩrĩa ngoretwo ngĩtungatĩra Jehova nĩ ndĩrutĩte atĩ nĩguo mũndũ atũũrie wĩkindĩru no mũhaka eime, no thayũ ũrĩa Jehova aheaga mũndũ ndũngĩringithanio na ũndũ ũngĩ o wothe. Irathimo iria tũgĩte nacio tũrĩ na Maria nĩ ũndũ wa gũtũũria wĩkindĩru ikĩrĩte ũndũ o wothe ingĩeciririe. Mbere ya kũgayũkana kwa ngwatanĩro ya mabũrũri marĩa maathondekete USSR mwaka-inĩ wa 1991, kwarĩ na ahunjia makĩria ma 40,000. Ũmũthĩ ũyũ mabũrũri macio marĩ na ahunjia makĩria ma 400,000. Rĩu ndĩ na mĩaka 83, na no ndungataga ndĩ mũthuri wa kĩũngano. Hĩndĩ ciothe Jehova nĩ andeithĩtie ngahota gũthiĩ na mbere gũkirĩrĩria. Hatarĩ nganja, Jehova nĩ andathimĩte na njĩra nene.—Thab. 13:5, 6.