1, 2. (a) Nĩkĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ no tũhote kwĩhumba ũmũndũ mwerũ? (b) Nĩ ngumo irĩkũ cia ũmũndũ mwerũ igwetetwo thĩinĩ wa Akolosai 3:10-14?

CIUGO “ũmũndũ mwerũ,” cionekaga maita merĩ thĩinĩ wa Bibilia ya New World Translation of the Holy Scriptures. (Ef. 4:24; Kol. 3:10) Cionanagia “ũmũndũ ũrĩa [ũmbĩtwo] kũringana na wendi wa Ngai.” No tũhote gũkũria ũmũndũ ta ũcio mwerũ. Nĩkĩ? Tondũ Jehova ombire andũ na mũhianĩre wake na kwoguo no tũhote kuonania ngumo ta ciake njega.—Kĩam. 1:26, 27; Ef. 5:1.

² Ũhoro wa ma nĩ atĩ, nĩ tũthĩnagio nĩ merirĩria moru nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra kũrĩa twagaire kuuma kũrĩ aciari aitũ a mbere. Ningĩ no tũkorũo tũhutĩtio nĩ mwĩcirĩrie wa andũ arĩa matũthiũrũrũkĩirie. O na kũrĩ ũguo, nĩ ũndũ wa gũteithio nĩ Jehova arĩ na tha, no tũhote gũtuĩka andũ a mũthemba ũrĩa endaga tũtuĩke. Nĩguo twĩkĩre hinya itua ritũ rĩa gũkinyĩra muoroto ũcio, tũkwarĩrĩria ngumo cigana ũna cia ũmũndũ ũrĩa mwerũ, iria mũtũmwo Paulo aatongoririo nĩ roho kwandĩka ũhoro wacio. (Thoma Akolosai 3:10-14.) Ningĩ nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa tũngĩonania ngumo icio ũtungata-inĩ witũ.

3. Ngumo ĩmwe ya ũmũndũ mwerũ nĩ ĩrĩkũ?

³ Thutha wa gũtwĩkĩra ngoro twĩhumbe ũmũndũ mwerũ, mũtũmwo Paulo ataarĩirie kwaga mũthutũkanio kũrĩ ngumo ĩmwe yonanagia wega ũmũndũ mwerũ. Oigire ũũ: “Gũtirĩ Mũngiriki kana Mũyahudi, mũndũ mũruu kana ũtarĩ mũruu, mũndũ wa kũngĩ, Mũsikuthi, ngombo, kana mũndũ ũtarĩ ngombo.” * Nĩkĩ gũtiagĩrĩirũo gũkorũo na mũthutũkanio thĩinĩ wa kĩũngano nĩ ũndũ wa rũrĩrĩ rũrĩa mũndũ oimĩte, bũrũri, kana ũhoti wa kĩĩmbeca ũrĩa arĩ naguo? Tondũ arũmĩrĩri a ma a Kristo othe makoragwo marĩ “na ũrũmwe.”—Kol. 3:11; Gal. 3:28.

4. (a) Ndungata cia Jehova ciagĩrĩirũo kũhiũrania atĩa na arĩa angĩ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩgeria ũrũmwe wa Gĩkristiano?

⁴ Arĩa mehumbĩte ũmũndũ mwerũ, mahiũranagia na andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano kana nja na njĩra ya gĩtĩo gũtekũmakania ũhoti wao wa kĩĩmbeca kana rũrĩrĩ rũrĩa moimĩte. (Rom. 2:11) Ũndũ ũcio no ũkorũo ũrĩ mũritũ mabũrũri-inĩ mamwe thĩinĩ wa thĩ. Kwa ngerekano, bũrũri-inĩ wa Afrika ya Mũhuro Aira a Jehova aingĩ no maikaraga matũũra-inĩ marĩa maagaĩirũo rũrĩrĩ rwao; mamwe ma athũngũ, mangĩ ma andũ airũ, na mangĩ marĩa ndũrĩrĩ itukanĩte ciaagĩrĩirũo gũikara. Nĩ ũndũ ũcio, kũrĩ Oktomba 2013, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩetĩkĩririe gũkorũo na mũbango wa mwanya wa gwĩkĩra ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ ‘mahingũranĩre ngoro’ na njĩra ya kũmenyana wega makĩria. (2 Kor. 6:13) Mũbango ũcio warĩ ũrĩkũ?

5, 6. (a) Nĩ mĩbango ĩrĩkũ yekirũo bũrũri-inĩ ũmwe nĩguo aarĩ na ariũ a Ithe witũ mekĩre hinya ũrũmwe wao? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Moimĩrĩro makoretwo marĩ marĩkũ?

⁵ Nĩ gwekirũo mĩbango nĩguo ciũngano igĩrĩ cia thiomi itiganĩte kana cia ndũrĩrĩ itiganĩte ikorũo hamwe mĩico-inĩ ĩmwe ya kiumia. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ kuuma ciũngano-inĩ icio, nĩ maanyitanĩire hamwe wĩra-inĩ wa kũhunjia, magĩthiĩ mĩcemanio hamwe, na magĩkenera kũnyitana ũgeni kwao mĩciĩ. Ciũngano nyingĩ mũno nĩ cianyitire itemi ũndũ-inĩ ũcio na wabici ya rũhonge nĩ yanyitire riboti nyingĩ njega ciĩgiĩ mũbango ũcio, nginya kuuma kũrĩ andũ arĩa matarĩ Aira a Jehova. Kwa ngerekano, mũtungatĩri ũmwe wa ndini aatindĩkirũo kuuga, “Niĩ ndirĩ Mũira wa Jehova, no nĩ nguuga atĩ mũrĩ na wĩra mũbange wega wa kũhunjia, na mũtirĩ mũthutũkanio wa kĩĩrũrĩrĩ.” Mũbango ũcio wahutirie atĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ?

⁶ Kĩambĩrĩria-inĩ, mwarĩ wa Ithe witũ waragia rũthiomi rwa Xhosa wĩtagwo Noma, nĩ eetigagĩra kũnyita ũgeni aarĩ na ariũ a Ithe witũ athũngũ, a kĩũngano kĩa rũthiomi rwa Gĩthũngũ mũciĩ gwake tondũ ndwarĩ wa kĩrathi kĩa igũrũ. No thutha wa kũnyitanĩra ũtungata-inĩ na gũkenera kũnyitwo ũgeni nĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ athũngũ, oigire ũũ arĩ na gĩkeno, “Mahaana o ta ithuĩ!” Kwoguo rĩrĩa rĩakinyire ihinda rĩa kĩũngano gĩake gĩa Xhosa kũnyita ũgeni aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano gĩa Gĩthũngũ, aahaarĩrĩirie kĩndũ andũ mangĩrĩa na akĩnyita amwe ũgeni. Harĩ acio aanyitĩte ũgeni, nĩ haarĩ na mũthuri ũmwe wa kĩũngano mũthũngũ. Noma oigire, “Nĩ ndakenire mũno kuona atĩ nĩ eehaarĩirie gũikarĩra kĩrĩti hakuhĩ ahutie thĩ.” Nĩ ũndũ wa mũbango ũcio ũthiaga na mbere, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ maagĩire na arata erũ na nĩ matuĩte itua rĩa gũthiĩ na mbere kwandandũra ũrata wao.

7. Nĩkĩ nĩ kũrĩ na bata mũnene wa kuonania ũcayanĩri?

⁷ Tũgũthiĩ na mbere gũcemania na magerio o nginya hĩndĩ ĩrĩa thĩ ya Shaitani ĩgathira.  Tũhiũranagia na kwaga wĩra, mĩrimũ mĩnene, kũnyarirũo, icanjama cia ndũire, kũũrũo nĩ indo iria tũrĩ nacio nĩ ũndũ wa ũkora, na moritũ mangĩ. Nĩguo tũteithanie mũndũ na ũrĩa ũngĩ rĩrĩa tũranyamarĩka kana rĩrĩa tũrĩ na mathĩna, nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na ũcayanĩri wa kuuma ngoro. Gũkorũo tũrĩ na tha na ũcayanĩri nĩ kũrĩtũtindĩkaga gwĩka ciĩko cia ũtugi. (Ef. 4:32) Ngumo icio cia ũmũndũ mwerũ nĩ irĩtũteithagia kwĩgerekania na Ngai na tũũmĩrĩrie andũ arĩa angĩ.—2 Kor. 1:3, 4.

8. Kuonania ũcayanĩri na ũtugi kwerekera andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano kũngĩkorũo na moimĩrĩro marĩkũ mega? Heana ngerekano.

⁸ Tũngĩrũmbũiya atĩa o na makĩria arĩa moimĩte kũndũ kũngĩ kana arĩa matarĩ na ũhoti mũnene thĩinĩ wa kĩũngano gitũ? Twagĩrĩirũo gũtua andũ ta acio arata aitũ nĩguo tũmateithie meigue atĩ o nao nĩ gĩcunjĩ kĩa bata gĩa kĩũngano. (1 Kor. 12:22, 25) Ta wĩcirie ngerekano ya Dannykarl ũrĩa wathamĩire Japan kuuma Philippines. Kũrĩa aarutaga wĩra, ndaarũmbũyagio wega ta aruti wĩra arĩa angĩ a bũrũri ũcio. Agĩcoka agĩthiĩ mũcemanio wa Aira a Jehova. Dannykarl oigaga ũũ: “Hakuhĩ andũ othe arĩa maarĩ mũcemanio-inĩ ũcio maarĩ a bũrũri wa Japan, no maanyitire ũgeni wega ta maarĩ arata akwa a tene.” Aathire na mbere kuonio ciĩko cia ũtugi, ũndũ ũrĩa wamũteithirie gũkũra kĩĩroho. Nĩ aabatithirio, na rĩu atungataga arĩ mũthuri wa kĩũngano. Athuri arĩa angĩ a kĩũngano kĩao monaga Dannykarl na mũtumia wake, Jennifer, marĩ kĩrathimo harĩ kĩũngano. Athuri acio moigaga ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ Dannykarl na mũtumia wake: “Maikaraga ũtũũro mũhũthũ mũno marĩ mapainia na nĩ maigaga kĩonereria kĩega gĩa gũcaria Ũthamaki mbere.”—Luk. 12:31.

9, 10. Heana ngerekano ironania irathimo iria ciumanaga na kuonania ũcayanĩri ũtungata-inĩ.

⁹ Tũkĩheana ndũmĩrĩri ya Ũthamaki kũrĩ andũ arĩa angĩ, nĩ tũkoragwo na mweke mwega wa gwĩka “andũ othe wega.” (Gal. 6:10) Nĩ ũndũ wa gũcaĩra andũ arĩa moimĩte bũrũri ũngĩ, Aira a Jehova aingĩ nĩ merutanagĩria kwĩruta rũthiomi rwerũ. (1 Kor. 9:23) Gwĩka ũguo nĩ kũmareheire irathimo nyingĩ. Kwa ngerekano, mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe painia wĩtagwo Tiffany kuuma Australia, nĩ eerutire rũthiomi rwa Gĩthwaĩri nĩguo ahote gũteithia kĩũngano kĩa rũthiomi rũu kĩrĩa gĩkoragwo taũni-inĩ ya Brisbane. O na gũtuĩka kwĩruta rũthiomi kwarĩ ũndũ mũritũ, Tiffany nĩ arathimĩtwo mũno ũtũũro-inĩ. Oigaga ũũ: “Angĩkorũo nĩ ũrenda ũtungata ũkoragwo na gĩkeno, nĩ ũgũkenera gũtungata kĩũngano-inĩ kĩa rũthiomi rũngĩ. Nĩ ta gũthiĩ thabarĩ ũtekuuma kũrĩa ũikaraga. Nĩ wĩyonagĩra thiritũ ya ariũ a Ithe witũ ya thĩ yothe na ũkeyonera ũrũmwe wayo wa mwanya ĩmwe kwa ĩmwe.”

 ¹⁰ Ningĩ no wĩcirie ngerekano ya famĩlĩ ĩmwe kuuma bũrũri-inĩ wa Japan. Mũirĩtu wao wĩtagwo Sakiko oigaga ũũ: “Mĩaka-inĩ ya 1990, tũrĩ ũtungata-inĩ nĩ twacemanagia na andũ aingĩ arĩa maathamĩte kuuma bũrũri wa Brazil. Tũngĩamonirie maandĩko ta Kũguũrĩrio 21:3, 4 kana Thaburi 37:10, 11, 29 kuuma Bibilia-inĩ yao ya Kĩportuguese, maathikagĩrĩria wega na o na rĩmwe magaita maithori.” No ũcayanĩri wa famĩlĩ ĩyo ndwathirĩire hau. Sakiko athiĩte na mbere kuuga ũũ: “Rĩrĩa tuonire ng’aragu yao ya kĩĩroho, tũkĩambĩrĩria kwĩruta Kĩportuguese tũrĩ famĩlĩ.” Thutha ũcio, famĩlĩ ĩyo nĩ yateithĩrĩirie kwambĩrĩria kĩũngano kĩa rũthiomi rwa Kĩportuguese. Mĩaka mĩingĩ ĩrĩa yarũmĩrĩire, famĩlĩ ĩyo nĩ yateithĩrĩirie andũ aingĩ arĩa mathamĩire bũrũri ũcio matuĩke ndungata cia Jehova. Sakiko ongereire ũũ: “Kwĩruta Kĩportuguese nĩ kwabataraga wĩra mũingĩ, no irathimo nĩ nyingĩ gũkĩra kĩyo kĩu twekĩrire. Nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho mũno.”—Thoma Atũmwo 10:34, 35.

11, 12. (a) Gũkorũo na muoroto ũrĩa mwega wa kwĩhumba ũmũndũ mwerũ nĩ kwa bata mũno nĩkĩ? (b) Nĩ kĩĩ gĩgũtũteithia gũikara tũrĩ enyihia?

¹¹ Muoroto witũ wa kwĩhumba ũmũndũ mwerũ no mũhaka ũkorũo ũrĩ gũtĩithia Jehova no ti kũheo ngumo nĩ andũ. Ririkana atĩ o na kĩũmbe kĩarĩ gĩkinyanĩru nĩ kĩehirie nĩ ũndũ wa gwĩtĩkĩra kũiyũrũo nĩ mwĩtĩo. (Ringithania Ezekieli 28:17.) Githĩ ndũkĩrĩ ũndũ mũritũ o na makĩria harĩ andũ ehia gwĩthema mwĩtĩo ũtarĩ mwega? O na kũrĩ ũguo, no tũhote kwĩhumba wĩnyihia. Nĩ kĩĩ gĩgũtũteithia gwĩka ũguo?

¹² Nĩguo tũtũũre tũrĩ enyihia, nĩ twagĩrĩirũo kũbanga mahinda o mũthenya ma gwĩcũrania maũndũ marĩa twathoma kuuma thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. (Gũcok. 17:18-20) Na mũno makĩria, nĩ wega gwĩcũrania morutani ma Jesu na kĩonereria gĩake kĩega gĩa gũtungatĩra arĩa angĩ arĩ na wĩnyihia. (Mat. 20:28) Jesu o na nĩ aathambirie magũrũ ma atũmwo ake. (Joh. 13:12-17) Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo kũhoyaga kaingĩ nĩguo roho wa Ngai ũtũteithie kũrũa na mwerekera o wothe wa kwĩyona tũrĩ a bata gũkĩra andũ arĩa angĩ.—Gal. 6:3, 4; Afil. 2:3.

13. Irathimo cia gũkorũo tũrĩ enyihia nĩ irĩkũ?

¹³ Thoma Thimo 22:4. Wĩnyihia nĩ ũrehaga irathimo nyingĩ na nĩ ngumo yagĩrĩirũo gũkorũo na athathaiya othe a ma. Gũkorũo tũrĩ enyihia nĩ gũgũtũteithia gũkũria thayũ na ũrũmwe thĩinĩ wa kĩũngano. Gũkũria wĩnyihia na kũwĩkĩra hinya ningĩ nĩ gũgũtũteithia kwamũkĩra ũtugi mũnene wa Ngai. Mũtũmwo Petero oigire ũũ: “Inyuothe mwĩhumbei wĩnyihia o mũndũ kwerekera ũrĩa ũngĩ, tondũ Ngai nĩ areganaga na arĩa etĩi, no nĩ aheaga arĩa enyihia ũtugi mũnene.”—1 Pet. 5:5.

14. Nũ ngerekano ĩrĩa njega biũ harĩ kuonania ũhooreri na ũkirĩrĩria?

¹⁴ Thĩinĩ wa thĩ ĩno tũratũũra, andũ arĩa ahooreri na akirĩrĩria monagwo ta matarĩ hinya. No ũcio ti ũhoro wa ma. Ngumo icio njega ciumanaga na Mũndũ ũrĩa ũrĩ hinya mũno igũrũ na thĩ. Jehova Ngai nĩwe kĩonereria kĩrĩa kĩega biũ harĩ kuonania ũhooreri na ũkirĩrĩria. (2 Pet. 3:9) Ta ririkana ũrĩa aacokeirie Iburahimu na Loti kũgerera mũraika rĩrĩa maamũũririe ciũria. (Kĩam. 18:22-33; 19:18-21) Ningĩ, kwa ihinda rĩa makĩria ma mĩaka 1,500, Jehova nĩ aakirĩrĩirie rũrĩrĩ rũremi rwa Isiraeli.—Ezek. 33:11.

15. Nĩ kĩonereria kĩrĩkũ kĩega Jesu aigire harĩ kuonania ũhooreri na ũkirĩrĩria?

¹⁵ Jesu aarĩ “mũhooreri.” (Mat. 11:29) Onanirie wetereri mũnene na njĩra ya gũkirĩrĩria mahĩtia ma arũmĩrĩri ake. Jesu nĩ aakirĩrĩirie gũũkĩrĩrũo na njĩra ĩtaarĩ ya kĩhooto nĩ atongoria a ndini arĩa maareganaga nake hĩndĩ yothe ya ũtungata wake gũkũ thĩ. Aatũũrire arĩ mũhooreri na mũkirĩrĩria o na nginya rĩrĩa oragirũo o na gũtuĩka ndaarĩ na  mahĩtia. Rĩrĩa aanyamarĩkaga arĩ na ruo rũnene mũtĩ-inĩ wa kũnyarirĩrũo, aahoire Ithe ohere acio maamũragaga tondũ oigire atĩ “matiramenya ũrĩa mareka.” (Luk. 23:34) Kĩu nĩ kĩonereria kĩega mũno kĩa ũhooreri na ũkirĩrĩria rungu rwa maũndũ maritũ na marĩ na ruo.—Thoma 1 Petero 2:21-23.

16. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩonania ũhooreri na ũkirĩrĩria?

¹⁶ Tũngĩonania atĩa ũhooreri na ũkirĩrĩria? Mũtũmwo Paulo nĩ aagwetire njĩra ĩmwe rĩrĩa aandĩkĩire Akristiano arĩa angĩ ũũ: “Thiĩi na mbere gũkiranagĩrĩria mũndũ na ũrĩa ũngĩ na kuohanagĩra mwĩyendeire o na angĩkorũo nĩ harĩ mũndũ ũhĩtĩirio nĩ ũrĩa ũngĩ. O ta ũrĩa Jehova aamuoheire inyuĩ eyendeire, no mũhaka mwĩkage o ũguo.” (Kol. 3:13) Nĩ ma, nĩ tũbataraga ũhooreri na ũkirĩrĩria nĩguo twathĩkĩre rĩathani rĩu. No rĩrĩa tuohanĩra, nĩ tũkũragia na tũkarũmia ũrũmwe thĩinĩ wa kĩũngano.

17. Ũhooreri na ũkirĩrĩria nĩ ngumo cia bata nĩkĩ?

¹⁷ No mũhaka Akristiano othe mehumbe ũhooreri na ũkirĩrĩria. Ngumo icio nĩ cia o mũhaka nĩguo tũkahonoka. (Mat. 5:5; Jak. 1:21) Ũndũ wa bata makĩria nĩ atĩ nĩ tũgoocithagia Jehova kũgerera ngumo icio, na tũgateithia arĩa angĩ maathĩkĩre ũtaaro wa Bibilia.—Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25.

18. Wendo ũkonainie atĩa na kwaga mũthutũkanio?

¹⁸ Ngumo icio ciothe ciarĩrĩirio nĩ ihutanĩtie na wendo. Kwa ngerekano, mũrutwo Jakubu nĩ aabatarire kũrũnga Akristiano arĩa angĩ nĩ ũndũ wa gũthutũkania gatagatĩ ka Akristiano arĩa maarĩ atongu na arĩa maarĩ athĩni. Onanirie atĩ mũtugo ũcio ndwatwaranaga na watho ũyũ mũnene: “No mũhaka wendage mũndũ ũrĩa ũngĩ o ta ũrĩa wĩyendete wee mwene.” Agĩcoka akĩongerera ũũ: “Mũngĩthiĩ na mbere gũkoragwo na mũthutũkanio, nĩ kwĩhia mũrehia.” (Jak. 2:8, 9) Ngũrani na ũguo, wendo nĩ ũgũtũteithia gwĩthema mũthutũkanio o wothe, ũkorũo ũrĩ wa gĩthomo, rũrĩrĩ, kana ũhoti wa kĩĩmbeca wa mũndũ. Hatarĩ nganja, tũtiagĩrĩirũo kwĩyonania o na igũrũ tu atĩ tũtirĩ na mũthutũkanio. Ũndũ ũcio wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ ũmũndũ witũ biũ.

19. Twagĩrĩirũo kwĩhumba wendo nĩkĩ?

¹⁹ Ningĩ wendo nĩ “ũkiragĩrĩria na nĩ ũtuganaga,” na “ndũrĩ mwĩtĩo.” (1 Kor. 13:4) Nĩ tũbataraga mũno ũkirĩrĩria, ũtugi, na wĩnyihia nĩguo tũthiĩ na mbere kũheana ndũmĩrĩri ya Ũthamaki kũrĩ arĩa matũrigicĩirie. (Mat. 28:19) Ngumo o ro icio nĩ itũteithagia kũhota kũiguithania na aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe thĩinĩ wa kĩũngano. Kĩrathimo gĩa kuonania wendo ta ũcio nĩ kĩrĩkũ? Nĩ kũgĩaga na ciũngano irĩ na ũrũmwe iria igoocithagia Jehova na ikagucĩrĩria andũ angĩ kĩũngano-inĩ. Bibilia ĩgĩtaarĩria ũmũndũ ũrĩa mwerũ, ĩrĩkagĩrĩria na ciugo ici cia ma na ciagĩrĩire mũno: “Makĩria ma maũndũ macio mothe-rĩ, mwĩhumbei wendo, nĩ gũkorũo wohithanagia andũ na njĩra nginyanĩru.”—Kol. 3:14.

20. (a) Twagĩrĩirũo kwĩyũria ciũria irĩkũ, na nĩkĩ? (b) Nĩ ihinda rĩrĩkũ twĩriragĩria?

²⁰ O ũmwe witũ agĩrĩirũo kwĩyũria ũũ, ‘Nĩ atĩa ũngĩ ingĩka nĩguo ndĩyaũre na ndĩtheme ũmũndũ wa tene?’ Twagĩrĩirũo kũhoya kuuma ngoro tũheo ũteithio nĩ Ngai na twĩrutanĩrie gũtooria mwerekera kana mũtugo o wothe ũrĩa ũngĩtũgirĩrĩria gũkaagaya Ũthamaki wa Ngai. (Gal. 5:19-21) Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo kwĩyũria, ‘Hihi nĩ ndĩrathiĩ na mbere gwĩtĩkĩria hinya mwerũ ũtongorie meciria makwa?’ (Ef. 4:23, 24) Kwĩhumba na gũtũũria ũmũndũ mwerũ nĩ ũndũ ũthiaga na mbere harĩ Akristiano othe nginya rĩrĩa tũkahota gwĩka ũguo biũ. Ta hũũra mbica ũrĩa ũtũũro ũgakorũo ũrĩ mwega hĩndĩ ĩrĩa mũndũ wothe tũĩ akehumba ũmũndũ mwerũ na njĩra nginyanĩru!