1, 2. Daudi onanirie wĩhokeku harĩ Ngai na njĩra ĩrĩkũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

KWARĨ ũtukũ gatagatĩ, Daudi na Abishai magĩceema kahora kahora magereire gatagatĩ ga thigari 3,000 iria ciarĩ toro. Magĩkora Mũthamaki Saulu gatagatĩ ka harĩa maambĩte hema akomete toro mũnene. Ookĩte werũ-inĩ wa Judea gwetha Daudi nĩguo amũũrage. Abishai akĩheherera Daudi akĩmwĩra ũũ: ‘Reke ndĩmũthece na itimũ rĩrĩ, ndĩmũthecithanie na thĩ o itheca rĩmwe, na ndimũtheca rĩa kerĩ.’ Macokio ma Daudi maarĩ ma kũgegania mũno! Eerire Abishai ũũ: ‘Menya ũmũũrage; nĩ ũndũ-rĩ, nũ ũngĩkĩhota gũtambũrũkia guoko okĩrĩre mũitĩrĩrio maguta wa Jehova, na onwo ta atehĩtie? Jehova arongiria ndigatambũrũkie guoko gwakwa njũkĩrĩre mũitĩrĩrio maguta wa Jehova!’​—1 Sam. 26:8-12.

² Daudi nĩ aataũkĩirũo mũndũ gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai nĩ kuuga atĩa. Ndaarĩ na muoroto wa gwĩka Saulu ũndũ mũru. Nĩkĩ? Tondũ Saulu aarĩ mũthamaki wa Isiraeli ũrĩa warĩ mũitĩrĩrio maguta  wa Ngai. Ndungata njĩhokeku cia Jehova nĩ itĩaga arĩa Jehova akoragwo athuurĩte. Jehova endaga andũ ake othe ‘mendage wĩhokeku.’​—Thoma Mika 6:8.

3. Abishai oonanirie wĩhokeku atĩa harĩ Daudi?

³ Abishai nĩ aheete Daudi gĩtĩo. Kwa ngerekano-rĩ, rĩrĩa Daudi aatharirie na Bathi-Sheba mũtumia wa Uria, nĩ aageririe kũhumbĩra ũndũ ũcio na njĩra ya gwatha Joabu mũrũ wa nyina na Abishai oragithie Uria mbaara-inĩ. (2 Sam. 11:​2-4, 14, 15; 1 Maũ. 2:16) No kũhoteke Abishai nĩ aamenyire ũndũ ũcio ĩndĩ no aathire na mbere gũtĩa Daudi tondũ aarĩ mũthamaki wathurĩtwo nĩ Ngai. Ningĩ o na gũtuĩka Abishai aarĩ mũnene wa thigari, ndageririe kũhũthĩra hinya wake kwĩgwatĩra ũthamaki wa Isiraeli. Handũ ha ũguo aagitĩrire Daudi biũ kuumana na akunyanĩri na thũ ingĩ ciake.​—2 Sam. 10:10; 20:6; 21:​15-17.

4. (a) Tũmenyaga atĩa atĩ Daudi aarĩ mwĩhokeku harĩ Ngai? (b) Nĩ cionereria irĩkũ ingĩ tũkwarĩrĩria?

⁴ Rĩrĩa Daudi aaregire gwĩka Mũthamaki Saulu maũndũ moru nĩ onanirie atĩ aarĩ ndungata njĩhokeku ya Jehova. Daudi arĩ kamwana kanini nĩ aarũĩrĩire Jehova na Aisiraeli rĩrĩa oragire Goliathu. (1 Sam. 17:​23, 26, 48-51) Rĩrĩa Daudi aatuĩkire mũthamaki na agĩka mehia maritũ ma ũtharia na kũũragana, nĩ eetĩkĩrire kũrũngwo nĩ mũnabii Nathani na akĩĩrira. (2 Sam. 12:​1-5, 13) O na ũkũrũ-inĩ wake Daudi aathire o na mbere gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai. Kwa ngerekano, nĩ aarutire indo ciake nyingĩ nĩ ũndũ wa mwako wa hekarũ ya Jehova. (1 Maũ. 29:​1-5) Ũhoro wa ma nĩ atĩ, Daudi nĩ eekire mehia maritũ no aarĩ mwĩhokeku harĩ Jehova. (Thab. 51:​4, 10; 86:2) Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ nĩ tũkwarĩrĩria maũndũ mangĩ megiĩ Daudi na andũ angĩ arĩa maatũũraga ihinda-inĩ rĩmwe nake na twĩrute ũrĩa tũngĩonania wĩhokeku witũ harĩ Jehova gũkĩra harĩ mũndũ ũngĩ o wothe. Na nĩ tũkwarĩrĩria ngumo ingĩ iria irĩtũteithagia gwĩka ũguo.

5. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũreruta kuumana na ihĩtia rĩa Abishai?

⁵ Rĩrĩa Abishai eendaga kũũraga Saulu aageragia kuonania wĩhokeku harĩ Daudi. No tondũ Daudi nĩ aamenyaga ti wega gwĩka “mũitĩrĩrio maguta wa Jehova,” ũũru, ndaarekire amũũrage. (1 Sam. 26:​8-11) No twĩrute ũndũ wa bata mũno kuumana na ũhoro ũcio: Nĩguo tũmenye nũ tũkwĩhokeka harĩ we mbere, nĩ twagĩrĩirũo gwĩciria nĩ mootaro marĩkũ ma Bibilia mangĩtũteithia.

6. O na gũtuĩka nĩ ũndũ wa ndũire kuonania wĩhokeku harĩ andũ a famĩlĩ na arata-rĩ, nĩkĩ nĩ harĩ bata kwĩmenyerera?

⁶ Wĩhokeku umaga ngoro-inĩ, ĩndĩ ngoro ya mũndũ nĩ ĩheenanagia. (Jer. 17:9) Nĩ ũndũ ũcio o na mũndũ mwĩhokeku harĩ Ngai ahota kuonania wĩhokeku harĩ mũrata kana mũndũ wa famĩlĩ o na angĩkorũo mũndũ ũcio nĩ areka maũndũ matagĩrĩire. Mũndũ twendete angĩka maũndũ moru na atige Jehova twagĩrĩirũo nĩ kũririkana kwĩhokeka harĩ Jehova, nĩkuo kwa bata gũkĩra kwĩhokeka harĩ mũndũ.​—Thoma Mathayo 22:37.

7. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe onanirie wĩhokeku harĩ Ngai atĩa o na akorũo ndwarĩ ũndũ mũhũthũ?

⁷ Angĩkorũo thĩinĩ wa famĩlĩ yanyu nĩ harĩ mũndũ weheretio kĩũngano-inĩ, wagĩrĩirũo kuonania wĩhokeku harĩ Jehova. Kwa ngerekano, mũthenya ũmwe mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Anne ^[1] nĩ aahũrĩirũo thimũ nĩ nyina. Nyina nĩ eeheretio kĩũngano-inĩ. Eendaga kũmũceerera tondũ nĩ aaiguaga ũũru nĩ ũndũ wa andũ thĩinĩ wa famĩlĩ gũkorũo matekũmwarĩria. Anne nĩ aahutirio mũno nĩ ũndũ ũcio na akĩmwĩra nĩ ekũmũhe macokio kũgerera marũa. Atanamwandĩkĩra marũa akĩamba gũthuthuria mootaro ma Bibilia. (1 Kor. 5:11; 2 Joh. 9-11) Anne aamwandĩkĩire na akĩmũtaarĩria na gĩtĩo atĩ nĩwe weyeheririe famĩlĩ-inĩ nĩ ũndũ wa kwĩhia na kũrega kwĩrira. Anne aandĩkire ũũ: “Gũcokerera Jehova nokuo gwiki kũngĩgũteithia ũtige kũigua ũũru.”​—Jak. 4:8.

8. Nĩ ngumo irĩkũ ingĩtũteithia kuonania wĩhokeku harĩ Ngai?

 ⁸ Andũ ehokeku arĩa maatũũraga ihinda-inĩ rĩmwe na Daudi nĩ moonanirie ngumo ithatũ iria ingĩtũteithia kuonania wĩhokeku harĩ Ngai. Ngumo icio nĩ wĩnyihia, ũtugi, na ũmĩrĩru. Rekei twarĩrĩrie ngumo icio.

9. Abineri aageretie kũũraga Daudi nĩkĩ?

⁹ Jonathani mũrũ wa Saulu na Abineri mũnene wa mbũtũ ya Isiraeli, nĩ moonire Daudi rĩrĩa aareheire Mũthamaki Saulu kĩongo kĩa Goliathu. Jonathani nĩ aatuĩkire mũrata wa Daudi na agĩkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ we. (1 Sam. 17:57–18:3) No Abineri ndaarĩ mwĩhokeku harĩ Daudi. O na thutha-inĩ nĩ aateithirie Saulu rĩrĩa eendaga kũũraga Daudi. (Thab. 54:3; 1 Sam. 26:​1-5) Jonathani na Abineri nĩ maamenyaga atĩ nĩ wendi wa Ngai Daudi atuĩke mũthamaki wa Isiraeli thutha wa Saulu. No thutha wa Saulu gũkua Abineri ndaigana kũnyita Daudi mbaru. Ithenya rĩa ũguo, aageririe gũtua mũrũ wa Saulu Ishi-boshethu mũthamaki. Thutha ũcio no kũhoteke Abineri we mwene nĩ eendaga gũtuĩka mũthamaki na no kũhoteke nĩkĩo aakomire na mũtumia ũmwe wa Mũthamaki Saulu. (2 Sam. 2:​8-10; 3:​6-11)Muonere wa Jonathani kwerekera Daudi warĩ ngũrani mũno na wa Abineri nĩkĩ? Tondũ Jonathani aarĩ mwĩhokeku harĩ Jehova na aarĩ mwĩnyihia, no Abineri tiguo aatariĩ.

10. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Abisalomu akorũo atarĩ mwĩhokeku harĩ Ngai?

¹⁰ Nĩ ũndũ wa kwaga wĩnyihia, Abisalomu mũrũ wa Daudi ndoonanirie wĩhokeku harĩ Ngai. ‘Abisalomu nĩ eethondekeire ngaari cia ita na mbarathi, na andũ mĩrongo ĩtano a gũthiiaga mbere yake mateng’erete.’ (2 Sam. 15:1) Ningĩ nĩ aagucĩrĩirie andũ monanie wĩhokeku harĩ we handũ ha harĩ Daudi. O ta Abineri, Abisalomu nĩ aageretie kũũraga Daudi, o na gũtuĩka nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ aamũthurĩte atuĩke mũthamaki wa Isiraeli.​—2 Sam. 15:​13, 14; 17:​1-4.

11. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na maũndũ marĩa Abineri, Abisalomu, na Baruku meekire?

¹¹ Ũrĩa Abineri na Abisalomu meekire wonanagia atĩ gwĩcarĩria ũnene makĩria no gũtũme mũndũ age gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai. Gũtirĩ ndungata njĩhokeku ya Jehova ĩngĩenda gwĩka gĩĩko ta kĩu kĩũru na kĩa mwĩyendo. O na kũrĩ ũguo, kwĩrirĩria ũtonga kana wĩra ũrĩ na igweta thĩinĩ wa thĩ ĩno no kũrehe moimĩrĩro moru harĩ Mũkristiano. Kũrĩ hĩndĩ Baruku ũrĩa warĩ mwandĩki wa Jeremia eerirĩirie kĩndũ ataarĩ nakĩo na nĩ ũndũ ũcio akĩaga gĩkeno ũtungata-inĩ wake harĩ  Ngai. Jehova aamwĩrire ũũ: “Atĩrĩrĩ, nyũmba ĩrĩa njakĩte nĩngamĩtharia ndĩmĩgũithie thĩ, o nakĩo kĩrĩa ‘handĩte nĩngakĩmunya; namo maũndũ macio magekwo bũrũri ũyũ wothe. Ningĩ-rĩ, anga nĩwĩcaragĩria maũndũ manene hihi? Tiga kũmacaria.” (Jer. 45:​4, 5) Baruku nĩ eetĩkĩrire kũrũngwo. Na githĩ ti ũndũ wa ũũgĩ kũhũthĩra ũtaaro ũcio wa Ngai tondũ mũthia wa mũtabarĩre ũyũ mũũru ũrĩ hakuhĩ!

12. Taarĩria nĩkĩ tũtingĩkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Ngai angĩkorũo tũrĩ na mwĩyendo.

¹² Nĩ kũrĩ hĩndĩ mũrũ wa Ithe witũ wĩtagwo Daniel kuuma Mexico aabatarire gũthuura nũ ekwĩhokeka harĩ we. Eendaga kũhikia mũirĩtu ũtaarĩ Mũira wa Jehova. Oigire ũũ: “Nĩ ndaathire na mbere kũmwandĩkĩra marũa o na thutha wakwa gũtuĩka painia.” No Daniel nĩ aacokire akĩona atĩ ũcio warĩ mwerekera wa mwĩyendo. Ndaarĩ mwĩhokeku harĩ Jehova na nĩ aabataraga kuonania wĩnyihia. Nĩ ũndũ ũcio akĩra mũthuri ũmwe wa kĩũngano ũrĩ na ũmenyeru ũhoro wa mũirĩtu ũcio. Daniel oigire ũũ: “Mũthuri ũcio nĩ aandeithirie kuona atĩ nĩguo ngorũo ndĩ mwĩhokeku harĩ Jehova no mũhaka ndige kwandĩkĩra mũirĩtu ũcio marũa. Thutha wa kũhoya mũno na gũita maithori, ngĩtiga kũmwandĩkagĩra. Thutha wa kahinda kanini gĩkeno gĩakwa ũtungata-inĩ gĩkĩongerereka.” Daniel nĩ aacokire akĩhikia mwarĩ wa Ithe witũ na rĩu atungatagĩra arĩ mũrori wa mũthiũrũrũko.

13. Nathani onanirie wĩhokeku atĩa harĩ Ngai na harĩ Daudi rĩrĩa Daudi eehirie?

¹³ No tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Jehova na tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ andũ. Mũnabii Nathani nĩ onanirie wĩhokeku wake harĩ Daudi na hĩndĩ o ĩyo agĩthiĩ na mbere gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai. Nathani nĩ aamenyire atĩ Daudi nĩ aatharĩtie na mũtumia ũmwe na akoragithĩria mũthuriwe mbaara-inĩ. Rĩrĩa Jehova aamũtũmire akarũnge Daudi, mũnabii ũcio nĩ aathĩkire na akĩonania ũmĩrĩru o na gũtuĩka aarĩ o mwĩhokeku harĩ Daudi. O na kũrĩ ũguo nĩ onanirie ũtaũku na akĩarĩria Daudi na njĩra ya wendo. Nĩguo Nathani ateithie Daudi one ũritũ wa mehia make, aahũthĩrire ngerekano ya mũndũ ũmwe mũtongu ũrĩa woete kagondu ka mũthĩni. Rĩrĩa Daudi aaiguire ũhoro ũcio nĩ aarakarire mũno nĩ gĩĩko kĩa mũndũ ũcio mũtongu. Nathani aamwĩrire ũũ: “Wee nĩwe mũndũ ũcio.” Daudi agĩtĩkĩra atĩ nĩ eehĩirie Jehova.​—2 Sam. 12:1-7, 13.

14. Ũngĩonania atĩa wĩhokeku waku harĩ Jehova na harĩ andũ arĩa wendete?

¹⁴ Wendo no ũgũteithie kũgĩa na ũigananĩru  harĩ kuonania wĩhokeku. Kwa ngerekano, no ũkorũo ũmenyete atĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ nĩ ekĩte mehia maritũ. No wende kuonania wĩhokeku harĩ we makĩria angĩkorũo nĩ mũrata waku wa gĩtĩ kĩa mbere kana nĩ mũndũ wa famĩlĩ. No ũngĩhithĩrĩra mehia macio, ndũngĩkorũo ũrĩ mwĩhokeku harĩ Ngai. Wagĩrĩirũo kũiga wĩhokeku waku harĩ Jehova mbere. Kwoguo o ta Nathani, korũo ũrĩ na wendo ĩndĩ wonanie ũmĩrĩru. Ĩra mũrata ũcio waku kana mũndũ wa famĩlĩ acarie ũteithio wa athuri a kĩũngano. Angĩaga gwĩka ũguo, wĩhokeku waku harĩ Ngai wagĩrĩirũo gũgũtindĩka wĩre athuri ũhoro ũcio. Weka ũguo, ũkuonania atĩ ũrĩ mwĩhokeku harĩ Jehova na nĩ wendete mũrata kana mũndũ ũcio wa famĩlĩ, tondũ athuri nĩ mekũgeria kũmũrũnga na njĩra ya ũhooreri.​—Thoma Maũndũ ma Alawii 5:1; Agalatia 6:1.

15, 16. Hushai aabataraga ũmĩrĩru nĩkĩ nĩguo onanie wĩhokeku harĩ Ngai?

¹⁵ Mũndũ ũmwe wetagwo Hushai nĩ aabataraga ũmĩrĩru nĩguo akorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai. Hushai aarĩ mũrata mwĩhokeku wa Mũthamaki Daudi. O na kũrĩ ũguo, wĩhokeku wake nĩ wageririo rĩrĩa Abisalomu mũrũ wa Daudi aagucĩrĩirie andũ aingĩ na akĩgeria kwĩgwatĩra ũthamaki o hamwe na itũũra rĩa Jerusalemu. (2 Sam. 15:13; 16:15) Daudi nĩ orire akiuma itũũra-inĩ rĩu. No Hushai angĩekire atĩa? Hihi angĩanyitire Abisalomu mbaru kana angĩarũmĩrĩire Daudi? O na gũtuĩka Daudi aarĩ mũkũrũ na andũ aingĩ nĩ meendaga kũmũũraga, Hushai aathire na mbere kuonania wĩhokeku harĩ we tondũ Jehova nĩ aamũthuurĩte atuĩke mũthamaki. Nĩ ũndũ ũcio, Hushai agĩthiĩ Kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ nĩguo agacemanie na Daudi.​—2 Sam. 15:30, 32.

¹⁶ Daudi eerire Hushai acoke Jerusalemu agetue mũrata wa Abisalomu nĩguo agarũre kĩrĩra kĩa Ahithofeli. Hushai nĩ aingĩririe muoyo wake ũgwati-inĩ, na akĩonania wĩhokeku harĩ Jehova na njĩra ya gwĩka ũrĩa Daudi aamwĩrĩte. O ta ũrĩa Daudi aahoete, kĩrĩra kĩa Hushai nĩ kĩagarũrire kĩrĩra kĩa Ahithofeli.​—2 Sam. 15:31; 17:14.

17. Nĩkĩ nĩ tũbataraga ũmĩrĩru nĩguo tuonanie wĩhokeku?

¹⁷ Nĩ tũbataraga ũmĩrĩru nĩguo tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Jehova. Nĩguo tuonanie wĩhokeku harĩ Ngai, aingĩ aitũ nĩ twĩtirĩtie hatĩka cia andũ a famĩlĩ, andũ arĩa tũrutaga wĩra nao, kana thirikari, tũrĩ na ũmĩrĩru. Kwa ngerekano, Taro kuuma Japan aakoretwo arĩ mwĩhokeku na mwathĩki harĩ aciari ake kuuma arĩ o mũnini. Ndeekaga ũguo nĩguo tu ahingie watho. Eendaga gũkenia aciari ake. Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa maambĩrĩirie kũmũingĩrĩra nĩ ũndũ wa kwĩruta Bibilia na Aira a Jehova, nĩ onire ũrĩ ũndũ mũritũ kũmeera atĩ nĩ aatuĩte itua rĩa gũthiaga mĩcemanio ya Gĩkristiano. Taro oigaga ũũ: “Maarakarire mũno ũũ atĩ kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ matietĩkagĩra thiĩ mũciĩ kũmaceerera. Nĩ ndaahoire Jehova ahe ũmĩrĩru nĩguo nũmie itua rĩakwa. Rĩu mwerekera wao nĩ ũcenjetie na nĩ ndĩmaceeragĩra kaingĩ.”​—Thoma Thimo 29:25.

18. Wagunĩka atĩa nĩ gĩcunjĩ gĩkĩ?

¹⁸ O ta Daudi, Jonathani, Nathani, na Hushai, rekei o na ithuĩ tũgĩage na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na mũndũ gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Jehova. Tũtingĩenda kũhaana ta Abineri na Abisalomu arĩa mataarĩ ehokeku. Tũkwenda gũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Jehova o ta Daudi. Tondũ tũtirĩ akinyanĩru, tũtingĩhota gwĩthema biũ kũhĩtia. O na kũrĩ ũguo, no tũhote kuonania atĩ wĩhokeku witũ harĩ Jehova nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata makĩria ũtũũro-inĩ witũ.