1, 2. (a) Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũkirĩrĩria wa Gideoni na mbũtũ yake? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Kũringana na Luka 21:19 ũkirĩrĩria nĩ wa bata mũno nĩkĩ?

TA WĨCIRIE ũhoro wa mbaara nene ĩrĩa yarĩ gatagatĩ-inĩ ka mbũtũ ya Isiraeli na mbũtũ ya Amidiani. Mbũtũ ya Isiraeli yatongoretio nĩ Mũtirĩrĩri Bũrũri wetagwo Gideoni. Gideoni hamwe na mbũtũ yake maateng’eririe mbũtũ ya Amidiani ũtukũ mũgima kĩndũ kilomita 32. Bibilia nĩ ĩtũtaaragĩria ũrĩa gwacokire gũthiĩ: “Gideoni agĩkinya Jorodani, akĩringa mũrĩmo, we mwene, o na andũ acio magana matatũ maarĩ hamwe nake, nao magĩkorũo morĩtwo nĩ hinya.” O na kũrĩ ũguo matiahootete mbaara ĩyo tondũ nĩ maatigairie kũhũũra thigari 15,000. Amidiani maakoretwo mahinyĩrĩirie Aisiraeli mĩaka mĩingĩ na nĩ ũndũ ũcio Gideoni na mbũtũ yake matingĩatiganire nao. Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ na mbere kũmateng’eria na macũngĩrĩro-inĩ makĩmahoota!​—Atiir. 7:22; 8:​4, 10, 28.

² O na ithuĩ tũrĩ mbaara-inĩ nene. Thũ citũ nĩ Shaitani, thĩ yake, na kwaga gũkinyanĩra gwitũ. Amwe aitũ tũkoretwo mbaara-inĩ mĩaka mĩingĩ na kũgerera ũteithio wa Jehova nĩ tũtooretie mbaara nyingĩ. O na kũrĩ ũguo-rĩ, rĩmwe na rĩmwe no tũigue tũnogete nĩ kũrũa na thũ citũ o hamwe na gweterera mũico wa mũtabarĩre ũyũ ũkinye. Ma nĩ atĩ tũtirĩ tũragĩa na ũhootani biũ. Jesu nĩ  aarathĩte atĩ andũ arĩa tũgaakorũo tũgĩtũũra matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria nĩ tũngĩgaacemania na magerio manene na mĩnyamaro, agĩcoka akĩonania atĩ ũhootani witũ ũgaakorũo wĩhocetie harĩ ũkirĩrĩria witũ. (Thoma Luka 21:19.) Ũkirĩrĩria nĩ kĩĩ? Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkirĩrĩria? Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuuma kũrĩ arĩa makirĩrĩirie? Na nĩ na njĩra ĩrĩkũ ‘tũngĩreka ũkirĩrĩria ũhingie wĩra waguo’?​—Jak. 1:4.

3. Ũkirĩrĩria nĩ kĩĩ?

³ Kũringana na Bibilia gũkirĩrĩria nĩ makĩria ma gwĩtiiria magerio kana mĩnyamaro. Ũkirĩrĩria ũhutĩtie mwĩcirĩrie na mawoni maitũ kwerekera magerio marĩa tũcemanagia namo. Mũndũ ũrĩ na ũkirĩrĩria nĩ onanagia ũmĩrĩru, wĩhokeku, na wetereri. Ibuku rĩmwe riugaga atĩ ũkirĩrĩria nĩ ngumo ĩtũteithagia gũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrũmu na ĩgatũteithia kwaga gũkua ngoro rĩrĩa twacemania na magerio. Ĩtũteithagia gũikara twĩhandĩte na tũtekwenyenyeka o na rĩrĩa tũracemania na magerio maritũ mũno. Ningĩ nĩ ĩtũteithagia kuona magerio macio marĩ ũhootani na kũiga meciria maitũ harĩ muoroto witũ handũ ha kũmaiga harĩ ruo rũrĩa tũrĩ naruo.

4. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ wendo nĩguo ũteithagia mũndũ gũkirĩrĩria?

⁴ Wendo nĩguo ũteithagia Akristiano gũkirĩrĩria. (Thoma 1 Akorintho 13:​4, 7.) Wendo witũ harĩ Jehova nĩguo ũtũteithagia gũkirĩrĩria ũndũ o wothe ũrĩa Jehova angĩtĩkĩria ũtũkore. (Luk. 22:​41, 42) Wendo witũ harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ ũtũteithagia gũkirĩrĩria kwaga gũkinyanĩra kwao. (1 Pet. 4:8) Wendo witũ harĩ mũndũ ũrĩa tũhikanĩtie nake nĩ ũtũhotithagia gũkirĩrĩria “thĩna” ũrĩa umagĩra nginya gatagatĩ-inĩ ka arĩa makoragwo na gĩkeno kĩhiko-inĩ kĩao na nĩ ũndũ ũcio tũgekĩra kĩhiko gitũ hinya.​—1 Kor. 7:28.

5. Nĩkĩ Jehova tu nowe wagĩrĩire mũno gũtũteithia gũkirĩrĩria?

⁵ Hoya Jehova akũhe hinya. Jehova nĩwe ‘Ngai ũrĩa ũheanaga ũkirĩrĩria na akomanĩrĩria.’ (Rom. 15:5) Nowe tu ũtaũkagĩrũo biũ nĩ maũndũ maitũ, ngoro citũ, na mũrerere witũ. Kwoguo nĩwe wagĩrĩire mũno gũtũteithia gũkirĩrĩria. Bibilia yugaga ũũ: “Arĩa amwĩtigĩri nĩamekagĩra ũrĩa mekwenda; o na nĩaiguaga kĩrĩro kĩao, akamahonokia.” (Thab. 145:19) No Ngai angĩcokia mahoya maitũ atĩa rĩrĩa tũramũhoya atũhe hinya tũhote gũkirĩrĩria?

6. Kũringana na Bibilia-rĩ, Jehova ‘angĩtũhe njĩra atĩa nĩguo tũhote gũkirĩrĩria’?

⁶ Thoma 1 Akorintho 10:13. Rĩrĩa twahoya Jehova atũteithie kũhiũrania na magerio nĩ ‘arĩtũheaga njĩra nĩguo tũkahota gũkirĩrĩria.’ Ekaga ũguo atĩa? Rĩmwe na rĩmwe no atwehererie magerio. No maita maingĩ nĩ marĩa atũheaga hinya nĩguo ‘tũkomĩrĩria maũndũ-inĩ mothe tũkirĩrĩirie na tũrĩ na gĩkeno.’ (Kol. 1:11) Na tondũ nĩ oĩ wega hinya witũ wa kĩĩmwĩrĩ, wa kĩĩmeciria, na wa ngoro, gũtirĩ hingo angĩreka tũcemanie na ũndũ ũngĩtũma tũremwo nĩ gũikara tũrĩ ehokeku.

7. Heana ngerekano ya kuonania atĩ nĩguo tũhote gũkirĩrĩria nĩ tũrabatara irio cia kĩĩroho.

⁷ Rĩaga irio cia kĩĩroho nĩguo ũgekĩra wĩtĩkio waku hinya. Ta wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩno: Kĩrĩma kĩa Everest nĩkĩo kĩrĩma kĩrĩa kĩraya mũno thĩinĩ wa thĩ na mũndũ ahũthagĩra hinya mũingĩ mũno akĩambata kĩrĩma kĩu. Nĩguo mũndũ ahote gũthiĩ na mbere kwambata nginya akinye harĩa arongoreirie abataraga kũrĩa irio irĩ na hinya mũingĩ. O ũndũ ũmwe na ũcio-rĩ, nĩguo tũhote gũkirĩrĩria njĩra-inĩ ya muoyo na tũkinyĩre muoroto witũ no mũhaka tũrĩage irio nyingĩ cia kĩĩroho o ũrĩa kũngĩhoteka. Nĩguo tuone mahinda ma gũthoma, kwĩruta, na gũthiĩ mĩcemanio itũ ya Gĩkristiano, nĩ tũkũbatara kwĩima. Maũndũ  macio nĩmo marĩtũteithagia kũiga wĩtĩkio witũ ũrĩ na hinya.​—Joh. 6:27.

8, 9. (a) Kũringana na Ayubu 2:​4, 5 nĩ ũndũ ũrĩkũ ũkoragwo ũgwati-inĩ rĩrĩa twacemania na magerio? (b) Taarĩria mbica ĩrĩa ũngĩhũũra rĩrĩa wacemania na magerio.

⁸ Ririkana wĩhokeku waku harĩ Ngai. O na gũtuĩka nĩ tũnyamarĩkaga rĩrĩa twacemania na magerio, nĩ harĩ ũndũ ũngĩ ũhutagio. Ũndũ ũrĩkũ? Wĩhokeku witũ harĩ Ngai ũkoragwo ũgwati-inĩ. Ũrĩa twĩkaga rĩrĩa twacemania na magerio nĩ wonanagia kana nĩ tuonaga Jehova arĩ we Mũnene wa ũũmbi wothe. Na njĩra ĩrĩkũ? Shaitani, thũ ya Jehova ĩrĩa ĩkararagia ũnene wake yoigire atĩ andũ matungatagĩra Ngai nĩ ũndũ wa mwĩyendo. Yoigire ũũ na kĩnyũrũri: “Ĩĩ-ni, o na mũndũ aaruta indo ciothe iria e nacio nĩguo akũũre muoyo wake. No rĩ, ta coka ũtambũrũkie guoko, ũmũhutie mahĩndĩ, na nyama cia mwĩrĩ wake, nake ndarĩ hingo ategũkũruma o ũthiũ-inĩ waku.” (Ayub. 2:​4, 5) Kũringana na Shaitani, gũtirĩ mũndũ ũtungatagĩra Jehova nĩ ũndũ wa wendo. Hihi Shaitani nĩ arĩ agarũrĩra mwĩcirĩrie wake kuuma rĩrĩa aanyũrũririe Jehova? Aca. Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, nĩ aaharũrũkirio kuuma igũrũ, na nginya hĩndĩ ĩyo no eetagwo “ũrĩa ũthitangaga ariũ a Ithe witũ . . . , o we ũmathitangaga mbere ya Ngai witũ mũthenya na ũtukũ!” (Kũg. 12:10) Shaitani atũũraga oigaga atĩ andũ matungatagĩra Ngai nĩ ũndũ wa mwĩyendo. Akoragwo etereire mũno tũtoorio nĩ magerio na tũtige kũnyita mbaru ũnene wa Ngai.

⁹ Nĩ ũndũ ũcio, hĩndĩ ĩrĩa ũrahiũrania na magerio, ta geria kũhũũra mbica ĩno: Shaitani na ndaimono ciake marĩ mwena ũmwe makwĩroreire mone kana nĩ ũgũtoorio na ũtiganĩrie wĩhokeku waku. Naguo mwena ũcio ũngĩ Jehova, Jesu Kristo Mũthamaki witũ, Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa mariũkĩtio, na araika aingĩ magĩkugĩrĩria makenete nĩ ũndũ wa ũkirĩrĩria waku wa o mũthenya na nĩ ũndũ wa ũrĩa ũranyita mbaru ũnene wa Jehova. Na nĩ ũraigua Jehova agĩkwĩra: “Mũrũ wakwa, tuĩka mũndũ mũũgĩ, ũgĩkenagie ngoro yakwa, ‘hotage gũcokeria o ũrĩa ũngĩ’nyenya [ũngĩnyũrũria].”​—Thim. 27:11.

10. Ũngĩĩgerekania na Jesu atĩa kũiga meciria maku harĩ kĩheo kĩrĩa kiumanaga na gũkirĩrĩria?

¹⁰ Wĩcirie ũhoro wa kĩheo kĩrĩa kiumanaga na gũkirĩrĩria. Ta tua atĩ ũrĩ rũgendo-inĩ rũraya na nĩ ũkũbatara kũgerera muungu-inĩ mũraihu. Thĩinĩ wa muungu ũcio kũrĩ na nduma nene mũno. No ũrĩ na ma atĩ wathiĩ na mbere na rũgendo nginya mũico wa muungu ũcio nĩ ũkuona ũtheri rĩngĩ. Ũtũũro no ũringithanio na rũgendo ta rũu. Wahota gũcemania na maũndũ maritũ mũno nginya ũigue ta megũkũrũnda. No kũhoteke o na Jesu nĩ aaiguire ũguo. Nĩ aaconorithirio mũno na akĩigua ruo rũnene rĩrĩa ooragagwo. No mũhaka akorũo rĩu nĩrĩo rĩarĩ ihinda iritũ mũno ũtũũro-inĩ wa Jesu. Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie gũkirĩrĩria? Bibilia yugaga atĩ Jesu aakirĩrĩirie nĩ ũndũ wa “gĩkeno kĩrĩa kĩaigĩtwo mbere yake.” (Ahib. 12:​2, 3) Aaigire meciria make harĩ kĩheo kĩrĩa kĩngĩoimanire na gũkirĩrĩria, na makĩria harĩ itemi rĩrĩa angĩakorirũo narĩo harĩ gũtheria rĩĩtwa rĩa Ngai na gũtetera ũnene wa Ngai. Nĩ aamenyaga atĩ igerio rĩu rĩarĩ rĩa kahinda o kanini tu, no kĩheo kĩrĩa angĩamũkĩrire matu-inĩ nĩ gĩa tene na tene. Ũmũthĩ magerio marĩa ũracemania namo no makorũo marĩ maritũ na ma ruo, no ririkana atĩ nĩ ma kahinda kanini tu.

11. Gwĩcũrania maũndũ marĩa monetwo nĩ ‘arĩa makirĩrĩirie’ kũngĩtũteithia atĩa?

¹¹ Tũtikiragĩrĩria tũrĩ ithuiki. Nĩguo Akristiano mahote gũkirĩrĩria magerio ma Shaitani-rĩ, mũtũmwo Petero aamerire ũũ: ‘Reganai nake mũrĩ na wĩtĩkio mũrũmu,  mũkĩmenyaga atĩ ariũ a Ithe witũ othe nĩ maracemania na mĩnyamaro o ta ĩyo thĩ yothe.’ (1 Pet. 5:9) Maũndũ marĩa monetwo nĩ ‘arĩa makirĩrĩirie’ nĩ matũteithagia gũikara twĩhandĩte, magatũma tũkorũo na ma atĩ nĩ tũgũtooria, na magatũririkania atĩ nĩ tũkaaheo kĩheo nĩ ũndũ wa wĩhokeku witũ. (Jak. 5:11) Rekei twarĩrĩrie ngerekano cigana ũna. ^[1]

12. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa akerubi arĩa maaigĩtwo Edeni?

¹² Akerubi nĩ araika a gĩkĩro kĩa igũrũ. Rĩrĩa Adamu na Hawa meehirie, Jehova nĩ aatũmire akerubi maigana ũna gũkũ thĩ marute wĩra mataarũtĩte hau kabere. Wĩra ũcio warĩ ngũrani mũno na ũrĩa maarutaga igũrũ. Kĩonereria kĩao no gĩtũrute ũrĩa tũngĩkirĩrĩria tũngĩheo wĩra mũritũ. Bibilia yugaga atĩ Jehova aigire “Akerubi mũgũnda ũcio wa Edeni mwena ũrĩa riũa rĩrathagĩra, o na rũhiũ rũa rũrĩrĩmbĩ rũa mwaki rũeyerekagĩria na mbarĩ ciothe, nĩguo njĩra ya gũthiĩ mũtĩ-inĩ wa muoyo ĩikaragio ndĩkagerũo.” ^[2] (Kĩam. 3:24) Bibilia ndiugaga atĩ akerubi acio nĩ maang’ung’uaga kana makeyona ta marĩ a bata mũno nĩ ũndũ wa kũheo wĩra ũcio. Matianogirio nĩ wĩra ũcio kana makĩũtiganĩria. Ithenya rĩa ũguo, maaũrutire nginya makĩũrĩkia. No kũhoteke wĩra ũcio warĩkire hĩndĩ ya Mũiyũro, makĩria ma mĩaka 1,600 kuuma hĩndĩ ĩrĩa mawambĩrĩirie.

13. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Ayubu akirĩrĩrie magerio?

¹³ Ayubu, mũthuri mwĩhokeku. Angĩkorũo mũrata kana mũndũ wa famĩlĩ nĩ akũragĩte ngoro na njĩra ya kwaria ciugo itarĩ njega, kana ũrĩ na mũrimũ ũragũtanga, kana ũrĩ na kĩeha nĩ ũndũ wa gũkuĩrũo-rĩ, kĩonereria kĩa Ayubu no gĩkũũmĩrĩrie. (Ayub. 1:​18, 19; 2:​7, 9; 19:​1-3) O na gũtuĩka ndaamenyaga kĩrĩa kĩratũma anyamarĩke-rĩ, Ayubu ndaateire mwĩhoko. Nĩkĩ? Nĩ tondũ aarĩ mũndũ “wetigĩrĩte Ngai.” (Ayub. 1:1) Kuure kana kware Ayubu nĩ aatuĩte itua rĩa gũkenia Ngai. Makĩria ma ũguo, Jehova nĩ aateithirie Ayubu eecũranie maũndũ ma magegania marĩa aahingĩtie akĩhũthĩra roho wake mũtheru. Ũndũ ũcio nĩ watũmire Ayubu agĩe na ma biũ atĩ Jehova nĩ akaamwehereria magerio hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire yakinya. (Ayub. 42:​1, 2) Na ũguo noguo gwathiire. “Jehova akĩgarũrania ũhoro wa Ayubu wa ũguo aaikaire agwetwo nĩ thĩna; Jehova agĩkĩhe Ayubu indo maita merĩ ma iria aarĩ nacio mbere.” Nake Ayubu ‘agĩtũũra matukũ maingĩ mũno.’​—Ayub. 42:​10, 17.

14. Kũringana na 2 Akorintho 1:​6, ũkirĩrĩria wa Paulo wateithirie arĩa angĩ atĩa?

¹⁴ Mũtũmwo Paulo. Hihi nĩ ũrokĩrĩrũo kana  ũkanyarirũo nĩ thũ cia ũthathaiya wa ma? Hihi ũrĩ mũthuri wa kĩũngano kana mũrori wa mũthiũrũrũko na nĩ ũraigua ũritũhĩirũo nĩ mawĩra marĩa wĩhokeirũo? Wĩcũranie ũhoro wa mũtũmwo Paulo. Paulo nĩ aanyariragwo mũno, na hingo ciothe nĩ aatangĩkagĩra ciũngano. (2 Kor. 11:​23-29) O na kũrĩ ũguo, ndaatiganĩirie ũtungata wake, na kĩonereria gĩake nĩ gĩekagĩra andũ arĩa angĩ hinya. (Thoma 2 Akorintho 1:6.) Ririkana atĩ rĩrĩa ũrakirĩrĩria moritũ, kĩonereria gĩaku no gĩkorũo gĩgĩteithia andũ angĩ gũkirĩrĩria.

15, 16. (a) Nĩ “wĩra” ũrĩkũ ũkirĩrĩria wagĩrĩirũo nĩ kũhingia? (b) Heana ngerekano cia kuonania ũrĩa ‘tũngĩreka ũkirĩrĩria ũhingie wĩra waguo.’

¹⁵ Mũtũmwo Jakubu aatongoririo nĩ roho kwandĩka ũũ: “Rekagai ũkirĩrĩria ũhingie wĩra waguo.” Nĩ “wĩra” ũrĩkũ ũkirĩrĩria wagĩrĩirũo nĩ kũhingia? Nĩ ũtũteithagia ‘gũkoragwo tũrĩ akinyanĩru na tũtarĩ ũcuke maũndũ-inĩ mothe, tũtekwaga ũndũ o na ũmwe.’ (Jak. 1:4) Kaingĩ magerio nĩ maguũragia mawathe maitũ, kana kũrĩa tũrabatara kũrutĩra wĩra nĩguo twagagĩrie ũmũndũ witũ. O na kũrĩ ũguo, tũngĩkirĩrĩria magerio macio, ũmũndũ witũ wa Gĩkristiano no wagĩre makĩria. Kwa ngerekano, no tũgĩe na wetereri makĩria, tũtuĩke andũ marĩ ngatho na marĩ tha.

¹⁶ Tondũ ũkirĩrĩria no ũtũteithie gũkũria ngumo cia Gĩkristiano-rĩ, tũtiagĩrĩirũo kwagarara watho wa Jehova nĩguo twĩtheme magerio. Kwa ngerekano, angĩkorũo nĩ ũrahiũrania na meciria moru, ndũkerekererie ũingĩre magerio-inĩ. Hoya Jehova agũteithie ũregane na meciria macio moru. Hihi nĩ ũrokĩrĩrũo nĩ mũndũ wa famĩlĩ ũtarĩ Mũira wa Jehova? Ndũgakue ngoro. Tua itua rĩa gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova. Weka ũguo, nĩ ũgwĩkĩra wĩtĩkio waku harĩ Jehova hinya. Ririkana atĩ, nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩ Jehova no mũhaka tũkirĩrĩrie.​—Rom. 5:​3-5; Jak. 1:12.

17, 18. (a) Heana ngerekano ĩronania bata wa gũkirĩrĩria nginya mũico. (b) Tũrĩ na ũma ũrĩkũ o ũrĩa mũico ũrakuhĩrĩria?

¹⁷ Tũtiagĩrĩirũo gũkirĩrĩria o ihinda inini, ĩndĩ twagĩrĩirũo gũkirĩrĩria nginya mũico. Kwa ngerekano: Ta hũũra mbica ya meri ĩrarikĩra maĩ-inĩ. Nĩguo andũ mahonoke no mũhaka matubĩre nginya rũteere-inĩ rwa iria. Mũndũ angĩtiga gũtubĩra o hĩndĩ ambĩrĩria, nake ũngĩ atige gũtubĩra arĩ hakuhĩ gũkinya rũteere-inĩ o erĩ nĩ megũkua. O ũndũ ũmwe na ũcio, twagĩrĩirũo nĩ gũkirĩrĩria nginya tũkinye thĩ njerũ. Muoyo witũ wĩhocetie harĩ gũkirĩrĩria. Rekei tũkoragwo na mwerekera ta wa mũtũmwo Paulo, ũrĩa woigire ũũ: “Tũtikuaga ngoro.”​—2 Kor. 4:​1, 16.

¹⁸ O ta mũtũmwo Paulo tũrĩ na ma biũ atĩ Jehova nĩ egũtũteithia gũkirĩrĩria nginya mũico. Aandĩkire ũũ: “Nĩ tũtooragia biũ kũgerera ũrĩa watwendire. Nĩ gũkorũo ndĩ na ũũma atĩ o na gĩkuũ kana muoyo kana araika kana thirikari kana maũndũ marĩa marĩ kuo rĩu kana marĩa magooka kana mahinya kana ũraihu kana ũriku kana ũũmbi ũngĩ o wothe, gũtirĩ kĩndũ kĩngĩhota gũtũtigithũkania na wendo wa Ngai ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kristo Jesu Mwathani witũ.” (Rom. 8:37-39) Ma nĩ atĩ, rĩmwe na rĩmwe nĩ tũrĩnogaga. Ĩndĩ rekei twĩgerekanagie na Gideoni na thigari ciake. Nĩ maanogire no matiakuire ngoro. ‘Matiatigire kũrũmĩrĩra thũ ciao na ihenya.’​—Atiir. 8:4.