1, 2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ Jefitha na mũirĩtu wake maacemanirie naguo?

MŨIRĨTU wa Jefitha nĩ aakenire mũno nĩ kuona ithe acokete kuuma mbaara-inĩ arĩ o mũgima. Agĩteng’era akamũtũnge akĩinaga na agĩthũngũthaga nĩ ũndũ wa ũhotani ũcio mũnene. Handũ ha Jefitha gũkenanĩra na mũirĩtu ũcio wake, aatembũrangire nguo ciake akiuga ũũ: “Ĩiya, mwarĩ wakwa-ĩ! Ũgũtũma njigue o ta ndĩ mũrũnde thĩ.” Agĩcoka akĩmwĩra atĩ nĩ harĩ mwĩhĩtwa eehĩtĩire Jehova ũrĩa ũngĩatũmire ũtũũro wake wothe ũcenjie. Kũringana na mwĩhĩtwa wa ithe, mũirĩtu ũcio ndangĩahikire kana agĩe ciana. Ĩndĩ atekũrĩa marĩĩgu, akĩra ithe eke kũringana na ũrĩa eerĩire Jehova. Ciugo icio ciake cionanirie aarĩ na ma biũ atĩ ũndũ o wothe Jehova angĩamwĩrire eke warĩ mwagĩrĩru. (Atiir. 11:​34-37) Rĩrĩa ithe onire wĩtĩkio ũrĩa mũirĩtu ũcio aarĩ naguo, nĩ aakenire mũno tondũ nĩ aamenyire atĩ roho ũcio wa kwĩima nĩ ũngĩakenirie Jehova mũno.

² Jefitha na mũirĩtu wake maarĩ na wĩtĩkio na mwĩhoko  harĩ njĩra ya Jehova ya gwĩka maũndũ o na rĩrĩa gwĩka ũguo kwarĩ ũndũ mũritũ. Nĩ meehaarĩirie kwĩima na njĩra o yothe nĩguo metĩkĩrĩke nĩ Jehova.

3. Kĩonereria kĩa Jefitha na mũirĩtu wake nĩ kĩa bata harĩ ithuĩ nĩkĩ?

³ Ti hingo ciothe ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũikara tũrĩ ehokeku harĩ Jehova. Nĩ tũrabatara ‘kũrũa mbaara nene ya wĩtĩkio.’ (Jud. 3) Nĩguo tũhote gwĩka ũguo, rekei tũthuthurie moritũ marĩa Jefitha na mũirĩtu wake maatooririe. Nĩ kĩĩ kĩamateithirie gũtũũra marĩ ehokeku harĩ Jehova?

4, 5. (a) Jehova aathĩte Aisiraeli meke atĩa maingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro? (b) Thaburi 106 yonanagia Aisiraeli maagĩire na moimĩrĩro marĩkũ nĩ ũndũ wa ũremi wao?

⁴ No kũhoteke o mũthenya Jefitha na mũirĩtu wake nĩ maaririkanaga moimĩrĩro moru marĩa Aisiraeli maacemanirie namo nĩ ũndũ wa kũremera Jehova. Hakuhĩ mĩaka 300 mbere ĩyo, Jehova nĩ aathĩte Aisiraeli manange athathaiya othe a ngai cia maheeni thĩinĩ wa Bũrũri wa Kĩĩranĩro, ĩndĩ matiekire ũguo. (Gũcok. 7:​1-4) Aisiraeli aingĩ meegerekanirie na Akanaani arĩa maathathayagia ngai cia maheeni na magatũũra ũtũũro wa waganu.​—Thoma Thaburi 106:​34-39.

⁵ Nĩ ũndũ wa ũremi ũcio, Jehova ndaamagitĩrire kuumana na thũ ciao. (Atiir. 2:1-3, 11-15; Thab. 106:​40-43) No mũhaka akorũo matukũ-inĩ macio moru ndwarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ famĩlĩ iria ciendete Jehova gũtũũria wĩhokeku wa cio. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ yonanagia atĩ nĩ kwarĩ na andũ ehokeku, ta Jefitha na mũirĩtu wake, o hamwe na Elikana, Hana, na Samueli, arĩa meerutanagĩria biũ nĩguo metĩkĩrĩke nĩ Ngai.​—1 Sam. 1:20-28; 2:26.

6. Nĩ maũndũ marĩkũ moru marĩ thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ, na twagĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa?

⁶ Thĩinĩ wa thĩ ĩrĩa tũratũũra, mwĩcirĩrie na ciĩko cia andũ aingĩ nĩ ta cia Akanaani. Meciragia mũno ũhoro wa ngomanio, ũhinya, na indo cia kĩĩmwĩrĩ. Jehova nĩ atũheete mĩkaana o ta ũrĩa eekire harĩ Aisiraeli nĩguo atũgitĩre kuumana na maũndũ macio moru. Hihi nĩ tũkwĩruta kuumana na mahĩtia ma Aisiraeli? (1 Kor. 10:6-11) No mũhaka twĩrutanĩrie biũ gwĩthema mwĩcirĩrie o wothe ũrĩa ũngĩkorũo ũtariĩ ta wa andũ a Kanaani. (Rom. 12:2) Hihi nĩ tũrerutanĩria gwĩka ũguo tũrĩ ehokeku?

7. (a) Jefitha eekirũo ũndũ ũrĩkũ nĩ andũ ao? (b) Jefitha eekire atĩa?

⁷ Matukũ-inĩ ma Jefitha, Aisiraeli nĩ maatuĩkire ngombo cia Afilisiti na Aamoni nĩ ũndũ wa kũremera Jehova. (Atiir. 10:​7, 8) Makĩria ma gũkĩrĩrũo nĩ ndũrĩrĩ ingĩ, Jefitha nĩ okagĩrĩrũo nĩ ariũ a ithe o hamwe na atongoria a Isiraeli. Nĩ ũndũ wa ũiru na rũmena, ariũ a ithe nĩ maamũingatĩte magatũma orũo nĩ igai rĩake arĩ mwana wa irigithathi. (Atiir. 11:1-3) Jefitha ndaarekire ciĩko ciao cia ũhinya ithũkie mwerekera wake. Tũmenyaga ũguo atĩa? Tondũ rĩrĩa athuri a rũrĩrĩ maamwĩtire akamateithie, ndaarĩire marĩĩgu. (Atiir. 11:​4-​11) Nĩ kĩĩ gĩateithirie Jefitha eke ũguo?

8, 9. (a) Nĩ motaaro marĩkũ Watho-inĩ wa Musa mangĩkorũo maateithirie Jefitha? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ warĩ wa bata mũno harĩ Jefitha?

⁸ Makĩria ma gũkorũo Jefitha aarĩ njamba  ya ita, nĩ eerutĩte wega ũrĩa Ngai ahiũranagia andũ ake. Ũrĩa Jehova eekagĩra andũ ake nĩ wateithirie Jefitha kũmenya maũndũ marĩa Jehova endaga na marĩa atendaga. (Atiir. 11:​12-27) Jefitha nĩ aahũthagĩra ũmenyo ũcio gũtua matua ũtũũro-inĩ wake. Nĩ aamenyaga wega ũrĩa Jehova onaga marakara na kwĩrĩhĩria na ũrĩa endaga andũ ake matũũre mendaine. Ningĩ Watho nĩ wamũrutĩte ũrĩa aagĩrĩirũo gwĩkĩra arĩa angĩ, o hamwe na mũndũ ũrĩa ‘wamũthũũrĩte.’​—Thoma Thama 23:5; Maũndũ ma Alawii 19:​17, 18.

⁹ No kũhoteke nĩ aateithĩtio nĩ cionereria cia andũ ehokeku ta Jusufu, ũrĩa waiguĩrĩire ariũ a ithe tha o na gũtuĩka nĩ ‘maamũthũũrĩte.’ (Kĩam. 37:4; 45:​4, 5) Gwĩcũrania ũhoro wa cionereria ta icio nĩ kwamũteithirie gwĩka wendi wa Jehova. No mũhaka akorũo nĩ aatuurirũo mũno nĩ ũndũ wa gwĩkwo ũũru nĩ ariũ a ithe, no ndaatigire gũtungatĩra Jehova na andũ Ake. (Atiir. 11:9) Kũrũĩrĩra rĩĩtwa rĩa Jehova kwarĩ kwa bata mũno harĩ Jefitha gũkĩra ngucanio ciake na andũ angĩ. Nĩ aatuĩte itua rĩa gũtũũra arĩ mwĩhokeku harĩ Jehova, na ũndũ ũcio ũkĩmũrehera na ũkĩrehera Aisiraeli irathimo.​—Ahib. 11:32, 33.

10. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩreka motaaro ma Bibilia matũteithie gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire?

¹⁰ Hihi ithuĩ nĩ tũkwĩruta kuumana na kĩonereria kĩa Jefitha? Tũngĩka atĩa mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ angĩtwĩka ũndũ ũtarĩ mwega? Tũtiagĩrĩirũo kũreka moritũ ta macio matũme tũtige gũthiĩ mĩcemanio ya Gĩkristiano na kũnyitanĩra biũ na kĩũngano gũtungatĩra Jehova. O na ithuĩ no twĩgerekanie na Jefitha na njĩra ya kũreka kiugo kĩa Ngai gĩtũteithagie gũtooria moritũ na tũthiĩ na mbere gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire.​—Rom. 12:​20, 21; Kol. 3:13.

11, 12. Nĩ mwĩhĩtwa ũrĩkũ Jefitha eehĩtire, na eendaga kuuga atĩa?

¹¹ Nĩguo akũũre Aisiraeli kuuma moko-inĩ ma Aamoni, Jefitha nĩ aamenyaga atĩ nĩ aabataraga ũteithio wa Jehova. Eerire Jehova atĩ angĩamũteithirie ahotane, nĩ angĩamũrutĩire mũndũ wa mbere ũrĩa ũngĩamũtũngire thome atuĩke “ihaki rĩa njino.” (Atiir. 11:​30, 31) Hihi eendaga kuuga atĩa?

¹² Kũruta andũ magongona nĩ ũndũ ũrĩ magigi maitho-inĩ ma Jehova. Nĩ ũndũ ũcio, ndwarĩ muoroto wa Jefitha kũruta mũndũ igongona. (Gũcok. 18:​9, 10) Watho wa Musa woigĩte atĩ ihaki rĩa njino rĩagĩrĩire kũrutĩrwo Jehova rĩrĩ rĩothe. Nĩ ũndũ ũcio Jefitha eendaga kuuga atĩ mũndũ ũrĩa angĩarutire, angĩamũheanire atũũre atungatagĩra Jehova hema-inĩ ya gũtũnganwo matukũ make mothe. Jehova nĩ eetĩkĩrire ihoya rĩa Jefitha na akĩmũrathima na ũhootani mũnene. (Atiir. 11:32, 33) No hihi nũ ũngĩarutirwo atuĩke “ihaki rĩa njino”?

13, 14. Ciugo cia Jefitha thĩinĩ wa Atiirĩrĩri Bũrũri 11:35 cionanagia ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ wĩtĩkio wake?

¹³ Wĩcirie ũhoro ũrĩa ũrĩ kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ. Rĩrĩa Jefitha oimire mbaara-inĩ, mũirĩtu wake nĩwe wathiire kũmũtũnga. Jefitha ndaarĩ na mwana ũngĩ! Hihi Jefitha nĩ aangĩahingirie mwĩhĩtwa wake aneane mũirĩtu wake agatungatĩre hema-inĩ ya gũtũnganwo matukũ make mothe?

¹⁴ O na hĩndĩ ĩyo, motaaro ma Watho wa Ngai nĩ mateithirie Jefitha atue  matua mega. No kũhoteke nĩ aaririkanire ciugo cia Ngai iria eerĩte andũ ake thĩinĩ wa Thama 23:​19, mamũrutagĩre kĩrĩa kĩega biũ. Ningĩ Watho nĩ woigĩte atĩ mũndũ angĩehĩtire no mũhaka angĩahingirie mwĩhĩtwa ũcio. Woigĩte ũũ: “Hĩndĩ ĩrĩa mũndũ mũrũme ekwĩhĩta mwĩhĩtwa ũkoniĩ Jehova. . . , ndagacoka kuugũkwo ũguo oigĩte, no ageka o ta ũrĩa ũhoro ũrĩa woimire kanua gake watariĩ.” (Ndar. 30:2) O ta Hana mũtumia ũrĩa warĩ mwĩhokeku ũrĩa hihi watũũraga hĩndĩ ĩmwe na Jefitha, no mũhaka Jefitha angĩahingirie mwĩhĩtwa wake o na akĩmenyaga atĩ gwĩka ũguo nĩ kwahutagia ũtũũro wake na wa mũirĩtu wake. Tondũ Jefitha ndaarĩ na mwana ũngĩ, mũirĩtu ũcio nĩwe ũngĩatwarithirie na mbere rũciaro na igai rĩake thĩinĩ wa Isiraeli. (Atiir. 11:34) O na kũrĩ ũguo, Atiirĩrĩri Bũrũri 11:35 ĩrĩkĩrĩirie na ciugo ici cia Jefitha: “Nĩndumũrĩire Jehova kanua gakwa ngamwarĩria, na ndingĩhota kwĩricũkwo.” Jehova nĩ aarathimire na agĩtĩkĩra Jefitha nĩ ũndũ wa wĩhokeku na roho wake wa kwĩima. Hihi wee nĩ ũngĩekire ta Jefitha?

15. Nĩ mwĩhĩtwa ũrĩkũ aingĩ aitũ twĩhĩtĩte, na tũngĩonania wĩhokeku atĩa?

¹⁵ Rĩrĩa tweyamũrĩire Jehova, twehĩtire atĩ tũrĩĩkaga wendi wake hĩndĩ ciothe. Nĩ twamenyaga atĩ ti hingo ciothe gũtũũra kũringana na mwĩhĩtwa ũcio kũrĩkoragwo kũrĩ ũndũ mũhũthũ. No twĩkaga atĩa rĩrĩa twerũo twĩke ũndũ ũtaratwarana na wendi witũ? Rĩrĩa tweima nĩguo twathĩkĩre Ngai, tuonanagia atĩ tũrĩ ehokeku harĩ mwĩhĩtwa witũ. Ma nĩ atĩ ti ũndũ mũhũthũ kwĩima, ĩndĩ tweka ũguo, nĩ tũrĩamũkagĩra irathimo nyingĩ ikĩrĩte kwĩima kũu. (Mal. 3:10) Ĩ nake mũirĩtu wa Jefitha eekire atĩa aamenya mwĩhĩtwa wa ithe?

16. Mũirĩtu wa Jefitha aaiyũkirie atĩa mwĩhĩtwa wa ithe? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹⁶ Mwĩhĩtwa wa Jefitha warĩ ngũrani na  wa Hana. Hana eehĩtĩte kũneana mũrũwe Samueli atungatage arĩ Mũnaziri thĩinĩ wa hema ya gũtũnganwo. (1 Sam. 1:11) Watho nĩ wetĩkĩrĩtie Anaziri kũhikania na kũgĩa na ciana. No mũirĩtu wa Jefitha aarutirwo arĩ ‘ihaki igima rĩa njino’ kwoguo ndangĩagĩire na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na kũhika kana kũgĩa ciana. (Atiir. 11:37-40) Tondũ ithe aarĩ mũtongoria thĩinĩ wa Isiraeli, no kũhoteke angĩahikĩire mũndũ wa bata mũno. No rĩu angĩatuĩkire ndungata thĩinĩ wa hema ya gũtũnganwo. Mũirĩtu ũcio aaiyũkirie ũndũ ũcio atĩa? Onanirie atĩ ũndũ ũrĩa aigĩte mbere nĩ ũtungata wake harĩ Jehova. Eerire ithe ũũ: “Njĩka o ta ũrĩa ũhoro ũrĩa woimire kanua gaku watariĩ.” (Atiir. 11:36) Nĩ eeimire kũgĩa mũthuri na kũgĩa ciana nĩguo atungatĩre Jehova. Tũngĩĩgerekania atĩa na kĩonereria gĩake gĩa kwĩima?

17. (a) Tũngĩĩgerekania atĩa na wĩtĩkio wa Jefitha na mũirĩtu wake? (b) Rĩandĩko rĩa Ahibirania 6:10-12 rĩragwĩkĩra ngoro atĩa kuona bata wa kwĩima?

¹⁷ Anake na airĩtu aingĩ Akristiano nĩ meimĩte kũingĩra thĩinĩ wa kĩhiko kana kũgĩa ciana nĩguo matungatĩre Jehova biũ. Nao andũ akũrũ no makorũo meimĩte mahinda marĩa mangĩhũthĩra hamwe na ciana ciao, na ciana cia ciana ciao nĩguo manyite itemi wĩra wa mĩako, kana nĩguo mathiĩ Cukuru ya Ahunjia a Ũthamaki na gũtungatĩra kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Angĩ nao nĩ mambaga gũtigana na maũndũ mao nĩguo mandandũre ũtungata wao hĩndĩ ya Kĩririkano. Ũtungata ta ũcio wa ngoro yothe nĩ ũkenagia Jehova mũno, na ndakariganĩrũo nĩ wĩra wao na wendo ũrĩa mamuonagia. (Thoma Ahibirania 6:​10-12) Hihi wee no ũhote kwĩima na njĩra ingĩ nĩguo ũtungatĩre Jehova makĩria?

18, 19. Tweruta atĩa kuumana na rũgano rwa Bibilia rwa Jefitha na mũirĩtu wake, na tũngĩĩgerekania nao atĩa?

¹⁸ O na gũtuĩka Jefitha nĩ aacemanagia na moritũ maingĩ ũtũũro-inĩ, nĩ aarekaga Jehova amũtongorie agĩtua matua. Nĩ aareganire na mwĩcirĩrie wa andũ a mahinda make. Aatũũrire arĩ mwĩhokeku o na andũ mamũũraga ngoro. Jehova nĩ aarathimire Jefitha na mũirĩtu wake nĩ ũndũ wa kwĩima na akĩmahũthĩra gũtwarithia na mbere ũthathaiya wa ma. O na rĩrĩa arĩa angĩ maatigire gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire, Jefitha na mũirĩtu wake matũũrire marĩ ehokeku harĩ Jehova.

¹⁹ Bibilia ĩtwĩraga atĩ tũtuĩke “a kwĩgerekania na arĩa kũgerera wĩtĩkio na wetereri magayaga ciĩranĩro.” (Ahib. 6:12) Rekei twĩgerekanagie na Jefitha na mũirĩtu wake tũkĩmenyaga atĩ twatũũra tũrĩ ehokeku Jehova nĩ arĩtũrathimaga.