1, 2. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Akristiano a matukũ ma mũtũmwo Paulo mecirie mũno ũhoro wa ũkombo na wĩyathi? (b) Paulo eerekagĩria Akristiano kũ nĩguo mahote kũgĩa na wĩyathi wa ma?

ANDŨ arĩa maatũũraga kũrĩa Roma yaathanaga, na nokuo Akristiano a tene maaikaraga, nĩ meetĩaga nĩ ũndũ wa kwĩyona marĩ njorua cia watho, ihooto, na wĩyathi. O na kũrĩ ũguo, hinya na riri mũingĩ ũrĩa Roma yarĩ naguo cionekete nĩ ũndũ wa wĩra ũrĩa warutĩtwo nĩ ngombo. Hĩndĩ ĩmwe gĩcunjĩ kĩa mĩrongo ĩtatũ kĩa andũ arĩa maaikaraga kuo maarĩ ngombo. Hatarĩ nganja nĩkĩo ũhoro wĩgiĩ ngombo na wĩyathi warĩ ũndũ wathumbũraga andũ aingĩ o hamwe na Akristiano.

² Marũa ma mũtũmwo Paulo nĩ maarĩ na ũhoro mũingĩ wĩgiĩ wĩyathi. O na kũrĩ ũguo, muoroto wa ũtungata wake ndwarĩ gwĩka mogarũrũku mĩikarĩre-inĩ ya andũ kana maũndũ-inĩ ma gĩũteti ta ũrĩa andũ aingĩ matukũ-inĩ macio maarũagĩrĩra. Handũ ha gwetha wĩyathi kũrĩ atongoria kana ciama cia andũ, Paulo na Akristiano arĩa angĩ nĩ meekĩrire kĩyo gũteithia andũ merute ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki wa Ngai na ũndũ mũnene ũrĩa ũhingagio nĩ igongona rĩa Kristo Jesu. Paulo nĩ eerekagĩria Akristiano arĩa angĩ Kĩhumo-inĩ kĩa wĩyathi wa ma. Kwa ngerekano,  thĩinĩ wa marũa make ma kerĩ kũrĩ Akristiano a Korintho nĩ aataarĩirie wega atĩ “Jehova nĩwe Roho, na harĩa roho wa Jehova ũkoragwo, nĩ hakoragwo na wĩyathi.”—2 Kor. 3:17.

3, 4. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Paulo aandĩke ciugo iria irĩ thĩinĩ wa 2 Akorintho 3:17? (b) Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo tũkenere wĩyathi ũrĩa uumaga kũrĩ Jehova?

³ Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa marũa macio Paulo aandĩkĩire Akorintho, nĩ aaririe ũhoro wa riri wa Musa rĩrĩa oimaga mbere ya mũraika wa Jehova Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai. Rĩrĩa andũ monire Musa nĩ meetigĩrire, na nĩ ũndũ ũcio akĩĩhumbĩra ũthiũ na taama. (Tham. 34:29, 30, 33; 2 Kor. 3:7, 13) Paulo aataarĩirie ũũ: “No hĩndĩ ĩrĩa mũndũ acokerera Jehova, taama ũcio nĩ weheragio.” (2 Kor. 3:16) Hihi eendaga kuuga atĩa?

⁴ O ta ũrĩa tũrerutire gĩcunjĩ-inĩ kĩhĩtũku, Jehova, ũrĩa wombire indo ciothe, nowe tu ũkoragwo na wĩyathi ũtarĩ na mĩhaka na ũtangĩthira. Kwoguo no twĩtĩkĩre atĩ harĩa Jehova arĩ na “harĩa roho wa Jehova ũkoragwo,” nĩ harĩ wĩyathi. No nĩguo tũkenere na tũgunĩke kuumana na wĩyathi ũcio, no mũhaka ‘tũcokerere Jehova,’ na ũguo nĩ kuuga mũndũ agĩe ũrata nake. Rĩrĩa Aisiraeli maarĩ werũ-inĩ mationire maũndũ marĩa Jehova aamekagĩra na njĩra ya kĩĩroho. Nĩ ta ngoro ciao na meciria ciahumbĩrĩtwo nĩ taama na ikoma, na nĩ ũndũ ũcio wĩyathi ũrĩa maagĩte naguo kuuma Misiri maaũhũthagĩra kwĩguna na njĩra ya kĩĩmwĩrĩ tu.—Ahib. 3:8-10.

5. (a) Nĩ wĩyathi wa mũthemba ũrĩkũ uumanaga na roho wa Jehova? (b) Tũmenyaga atĩa atĩ ũkombo wa kĩĩmwĩrĩ ndũngĩnyihia wĩyathi ũrĩa uumaga kũrĩ Jehova? (c) Tũgũcokia ciũria irĩkũ?

⁵ O na kũrĩ ũguo, wĩyathi ũrĩa uumanaga na roho wa Jehova ũkoragwo ũrĩ makĩria ma kuuma ũkombo-inĩ wa maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ. Makĩria ma ũrĩa andũ mangĩĩrĩgĩrĩra kũhingia, roho wa Jehova ũkũũraga andũ kuuma ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ na kuuma ũthathaiya-inĩ wa maheeni na mĩtugo yaguo. (Rom. 6:23; 8:2) Githĩ ũcio ti wĩyathi mwega! Mũndũ no akenere ũguni wa wĩyathi ũcio o na rĩrĩa arĩ njera kana rĩrĩa arĩ ngombo. (Kĩam. 39:20-23) Ũguo nĩguo kwarĩ harĩ Mwarĩ wa Ithe witũ Nancy Yuen na Mũrũ wa Ithe witũ Harold King arĩa mohetwo njera mĩaka mĩingĩ nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wao. No wĩrorere magĩtaarĩria maũndũ marĩa maagereire thĩinĩ wa JW Broadcasting. (Rora rungu rwa KŨHOYANWO ŨHORO NA MAŨNDŨ MARĨA MONETWO > GŨKIRĨRĨRIA MAGERIO.) O na kũrĩ ũguo-rĩ, nĩ tũrabatara kwĩyũria; Tũngĩonania ngatho atĩa nĩ ũndũ wa wĩyathi ũrĩa tũrĩ naguo? Na tũngĩka atĩa nĩguo tũhũthĩre wĩyathi witũ na njĩra ya ũũgĩ?

6. Aisiraeli monanirie atĩa atĩ matiarĩ na ngatho nĩ ũndũ wa wĩyathi ũrĩa maahetwo nĩ Jehova?

⁶ Tũngĩmenya thogora wa kĩheo kĩa goro nĩ twendaga kuonania ngatho kũrĩ ũrĩa ũtũheete. Aisiraeli mationanirie ngatho nĩ ũndũ wa wĩyathi ũrĩa Jehova aamaheire rĩrĩa aamarutire ũkombo-inĩ Misiri. Mĩeri mĩnini thutha wa kũhonokio, nĩ maambĩrĩirie kwĩrirĩria irio na indo cia kũnyua iria maatigĩte Misiri na magĩteta nĩ ũndũ wa irio iria Jehova aamaheaga, o na makĩenda gũcoka Misiri. Ta hũũra mbica atĩ maaigire ‘thamaki, marenge ma mĩthemba mĩthemba, na itũngũrũ cia mahuti, na itũngũrũ iria ndungu kana cia ngwacĩ, na itũngũrũ thumu’ mbere ya wĩyathi ũrĩa maaheetwo nĩ Jehova, Ngai ũrĩa wa ma, nĩguo mamũtungatĩre. Ũndũ ũcio nĩguo waatũmire Jehova arakare nĩo. (Ndar. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Nĩ twagĩrĩirũo kwĩruta nao.

7. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Paulo eekire kũringana na ũtaaro ũrĩa aaheanire thĩinĩ wa 2 Akorintho 6:1, na tũngĩĩgerekania nake atĩa?

 ⁷ Mũtũmwo Paulo eekĩrire Akristiano othe ngoro matikahũthie wĩyathi ũrĩa maheetwo nĩ Jehova kũgerera harĩ Mũriũ Jesu Kristo. (Thoma 2 Akorintho 6:1.) Ta ririkana mathĩna na ruo rwa ngoro rũrĩa Paulo aaiguaga nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ ngombo ya mehia na gĩkuũ. O na kũrĩ ũguo, oigire ũũ akenete: “Ndĩracokeria Ngai ngatho kũgerera harĩ Jesu Kristo Mwathani witũ!” Nĩkĩ? Aataarĩirie Akristiano arĩa angĩ ũũ: “Tondũ watho wa roho ũrĩa ũheanaga muoyo kũgerera Kristo Jesu nĩ ũmũkũũrĩte ũkombo-inĩ wa mehia na wa gĩkuũ.” (Rom. 7:24, 25; 8:2) Tũkĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Paulo, o na ithuĩ tũtiagĩrĩirũo kũhũthia wĩyathi ũrĩa Jehova atũheete nĩ ũndũ wa gũtũkũũra kuumana na mehia na gĩkuũ. Nĩ ũndũ wa igongona rĩa Jesu, no tũtungatĩre Ngai tũrĩ na thamiri theru na tũkorũo na gĩkeno tũgĩka ũguo.—Thab. 40:8.

8, 9. (a) Nĩ mũkaana ũrĩkũ mũtũmwo Petero aaheanire wĩgiĩ kũhũthĩra wĩyathi witũ? (b) Nĩ mogwati marĩkũ tũngĩcemania namo?

⁸ Makĩria ma kuonania ngatho citũ nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera nĩguo tũtikahũthĩre wĩyathi witũ na njĩra ĩtagĩrĩire. Mũtũmwo Petero nĩ aaheanire mũkaana wĩgiĩ kũhũthĩra wĩyathi witũ kũruta ciĩgwatio nĩguo tũhingie merirĩria ma mĩĩrĩ itũ. (Thoma 1 Petero 2:16.) Githĩ mũkaana ũcio ndũrakũririkania maũndũ marĩa maakorire Aisiraeli werũ-inĩ? No o na ithuĩ no tũcemanie na ũgwati ta ũcio mũno o na gũkĩra Aisiraeli. Shaitani na thĩ yake nĩ marĩ na indo ingĩtũgucĩrĩria rĩrĩa tũratua matua megiĩ kwĩhumba na kwĩgemia, irio na indo cia kũnyua, maũndũ ma gwĩkenia, na mangĩ maingĩ. Andũ a kũgathĩrĩria indo kaingĩ marehaga andũ maragucĩrĩria nĩguo matuonie indo nyingĩ twagĩrĩirũo gũkorũo nacio, no nĩ iria tũtarabatara. Nĩ ũndũ mũhũthũ mũno kũgũa mĩtego-inĩ ta ĩyo na tũhũthĩre wĩyathi witũ ũũru.

⁹ Mũkaana ũrĩa Petero aaheanire ningĩ no ũhũthĩke maũndũ-inĩ maritũ ma ũtũũro ta rĩrĩa mũndũ aratua itua rĩgiĩ gĩthomo, wĩra, kana ũrĩa angĩhũthĩra ũtũũro wake. Kwa ngerekano, andũ ethĩ arĩa marĩ cukuru nĩ mahatagĩrĩrio mũno merutanĩrie nĩguo mahote kũingĩra yunivasĩtĩ iria njega. Mendagwo metĩkie atĩ gĩthomo kĩa igũrũ gĩtũmaga mũndũ one wĩra wĩ na mũcara mũnene kana wĩ na igweta, na kaingĩ nĩ kũrehagwo maũndũ maronania ngũrani ya mũcara wa andũ arĩa matarĩ athomu mũno na arĩa mathomete gĩthomo kĩa igũrũ. Nĩ ũndũ wa gũcemania na matua mangĩhutia ũtũũro wao wothe, andũ ethĩ no mone maũndũ macio marĩ ma kũgucĩrĩria mũno. Nĩ ũndũ ũrĩkũ magĩrĩirũo gwĩciria marĩ hamwe na aciari ao?

10. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkana rĩrĩa tũrahũthĩra wĩyathi witũ gũtua matua?

¹⁰ Andũ amwe no mecirie atĩ tondũ matua macio nĩ mao oiki, nĩ magĩrĩirũo gũkorũo na wĩyathi wa gũthuura ũndũ ũrĩa ũramakenia angĩkorũo thamiri ciao nĩ irametĩkĩria. No kũhoteke meciragia ũhoro wa ciugo cia Paulo kũrĩ Akristiano a Korintho ciĩgiĩ irio, rĩrĩa oigire: “Wĩyathi wakwa ũngĩgĩtuĩrũo nĩ thamiri ya mũndũ ũngĩ nĩkĩ?” (1 Kor. 10:29) Nĩ ma tũrĩ na wĩyathi wa gwĩtuĩra matua megiĩ gĩthomo na wĩra, no nĩ twagĩrĩirũo kũririkana atĩ wĩyathi witũ nĩ ũrĩ mĩhaka na matua maitũ mothe nĩ magakorũo na moimĩrĩro. Nĩ ũndũ ũcio, Paulo aambĩte kuuga ũũ: “Maũndũ mothe nĩ metĩkĩrĩtio nĩ watho, no ti maũndũ mothe marĩ ũguni. Maũndũ mothe nĩ metĩkĩrĩtio nĩ watho, no ti maũndũ mothe ma gwaka.” (1 Kor. 10:23) Ũndũ ũcio ũratũteithia kuona atĩ nĩ harĩ maũndũ ma bata makĩria gũkĩra wendi witũ twagĩrĩirũo gwĩciria  rĩrĩa tũrahũthĩra wĩyathi witũ ũtũũro-inĩ witũ wothe.

11. Twakũũrirũo nĩkĩ?

¹¹ Petero akĩheana mũkaana wĩgiĩ kũhũthĩra wĩyathi ũũru, nĩ onanirie ũrĩa twagĩrĩirũo kũhũthĩra wĩyathi ũcio. Oigire twagĩrĩirũo kũhũthĩra wĩyathi witũ “ta ngombo cia Ngai.” Kwoguo muoroto wa Jehova agĩtũkũũra kuuma watho-inĩ wa mehia na gĩkuũ kũgerera harĩ Jesu warĩ nĩguo tũtũũre “ta ngombo cia Ngai.”

12. Nĩ kĩonereria kĩrĩkũ Nuhu na famĩlĩ yake maatũigĩire?

¹² Njĩra ĩrĩa njega ya gwĩthema kũhũthĩra wĩyathi witũ ũũru nĩguo tũtigacoke ũkombo-inĩ wa maũndũ ma thĩ ĩno na merirĩria mayo, nĩ gũthingata maũndũ ma kĩĩroho. (Gal. 5:16) Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa ngerekano ya Nuhu na famĩlĩ yake. Maatũũraga thĩinĩ wa thĩ yaiyũire maũndũ ma ũhinya na mĩtugo mĩũru. O na kũrĩ ũguo, matieingĩranirie na merirĩria na maũndũ marĩa meekagwo nĩ andũ arĩa maamarigicĩirie. Maahotire atĩa gwĩka ũguo? Nĩ maatuire itua rĩa gũkorũo na kĩyo maũndũ-inĩ marĩa mothe Jehova aamerĩte meke ta gwaka thabina, kũiga irio ciao na cia nyamũ, o hamwe na kũhe andũ mũkaana. “Noguo Nuhu ekire; maũndũ marĩa mothe aathirũo nĩ Ngai eke, noguo ekire.” (Kĩam. 6:22) Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Nuhu na famĩlĩ yake nĩ maahonokire mũico wa thĩ ya hĩndĩ ĩyo.—Ahib. 11:7.

13. Nĩ wĩra ũrĩkũ Jesu aaheetwo na agĩcoka akĩhe arũmĩrĩri ake?

¹³ Jehova atwathĩte twĩke atĩa matukũ-inĩ maya? Tondũ tũrĩ arutwo a Jesu, nĩ tũĩ wega wĩra ũrĩa tũheetwo nĩ Ngai. (Thoma Luka 4:18, 19.) Matukũ-inĩ maya, andũ arĩa aingĩ nĩ matumumarĩtio nĩ ngai ya gũkũ thĩ na marĩ ũkombo-inĩ wa ndini, wa ũthii wa na mbere, na wa mĩikarĩre. (2 Kor. 4:4) Tũrĩ na mweke wa kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu harĩ gũteithia andũ mamenye na matungatĩre Jehova, Ngai ũrĩa mwene wĩyathi. (Mat. 28:19, 20) Ũcio ti wĩra mũhũthũ, na kũrĩ na mathĩna maingĩ.  Thĩinĩ wa mabũrũri mamwe, andũ marathiĩ o magĩcenjagia na amwe magakorũo marĩ oru mũno. Kwoguo o ũmwe witũ agĩrĩirũo kwĩyũria ũũ: ‘Ingĩhũthĩra wĩyathi wakwa atĩa kũnyita mbaru wĩra wa Ũthamaki na njĩra nene?’

14, 15. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ kũhunjia wonekete harĩ Aira a Jehova? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹⁴ Ũndũ wa gwĩkĩra ngoro nĩ atĩ andũ aingĩ nĩ mamenyete mahinda ma ũgwati marĩa tũratũũra na kwoguo makahũthahũthia ũtũũro wao nĩguo maingĩre ũtungata-inĩ wa hĩndĩ ciothe. (1 Kor. 9:19, 23) Amwe matungataga o kũrĩa marĩ, nao arĩa angĩ magathiĩ gũtungata kũrĩa kũrabatarania ahunjia. Rekondi cionanĩtie atĩ kwa ihinda rĩa mĩaka ĩtano mĩhĩtũku, mapainia a hĩndĩ ciothe nĩ mongererekete magakinya makĩria ma 1,100,000, na ica ikuhĩ angĩ makĩria ma 250,000 nĩ maingĩrĩte ũtungata-inĩ ũcio thĩinĩ wa thĩ yothe. Githĩ macio ti moimĩrĩro mega nĩ ũndũ wa kũhũthĩra wĩyathi witũ na njĩra ya ũũgĩ gũtungatĩra Jehova!—Thab. 110:3.

¹⁵ Nĩ kĩĩ gĩateithirie aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio kũhũthĩra wĩyathi wao na njĩra ya ũũgĩ? Ta wĩcirie ũhoro wa John na Judith arĩa matungatĩte mabũrũri-inĩ maigana ũna kwa ihinda rĩa mĩaka 30 mĩhĩtũku. Maaririkanire atĩ rĩrĩa Cukuru ya Ũtungata wa Ũpainia yaambĩrĩirio mwaka-inĩ wa 1977, muoroto wayo warĩ andũ merutĩre gũthiĩ gũtungata kũrĩa kwabataranagia ahunjia. Nĩguo maige meciria mao muoroto-inĩ ũcio, John oigire atĩ nĩ aarutire mawĩra maingĩ matiganĩte nĩguo mahote gũikara ũtũũro mũhũthũ. Rĩrĩa maakinyire bũrũri-inĩ ũrĩa maathamagĩra, nĩ monire atĩ kũhoya Jehova na kũmwĩhoka nĩ kwamateithirie gũtooria moritũ ma kwĩruta rũthiomi rwerũ, gũikara ũndũire-inĩ ũngĩ, na gũkirĩrĩria rĩera rĩa kũndũ kũngĩ. Maiguire atĩa nĩ ũndũ wa mĩaka ĩyo maatungatire? John oigire ũũ: “Ndaiguire ta ndarutaga wĩra itaamenyete kana ngaruta mbere ĩyo. Nĩ ndamenyire Jehova makĩria ta ũrĩa mũndũ angĩmenya ithe. Rĩu nĩ ndaũkĩirũo nĩ ũrĩa Jakubu 4:8 yugĩte: ‘Kuhĩrĩriai Ngai, nake nĩ ekũmũkuhĩrĩria.’ Nĩ ndonire ũtũũro ũrĩ na muoroto, na nĩguo ndacaragia.”

16. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ andũ ngiri nyingĩ arĩa makoragwo na maũndũ maingĩ ũtũũro-inĩ wao mahũthĩrĩte wĩyathi wao na njĩra ya ũũgĩ?

¹⁶ Ngũrani na John na Judith, angĩ nĩ mahotete kũingĩra ũtungata-inĩ wa hĩndĩ ciothe kwa ihinda o inini. O na kũrĩ ũguo, amwe nĩ mahũthĩrĩte mĩeke yao gũtungata marĩ erutĩri mĩako-inĩ ya ithondeka thĩinĩ wa thĩ yothe. Kwa ngerekano, rĩrĩa gwakagwo wabici nene ya Aira a Jehova thĩinĩ wa Warwick, New York, aarĩ na ariũ a Ithe witũ ta 27,000 nĩ meerutĩire gũtungata kwa ihinda rĩa kuuma ciumia igĩrĩ nginya mwaka ũmwe kana makĩria. Aingĩ ao nĩ maambire kũrũgamia maũndũ mao nĩguo matungate kũu. Githĩ ti ũndũ mwega kũhũthĩra wĩyathi ũrĩa tũheetwo nĩ Ngai mwene wĩyathi kũmũgooca na kũmũtĩĩa?

17. Nĩ ũtũũro ũhaana atĩa ũgaakenerwo nĩ arĩa marahũthĩra na njĩra ya ũũgĩ wĩyathi ũrĩa mahetwo nĩ Ngai?

¹⁷ Tũrĩ na gĩkeno tondũ nĩ tũmenyete Jehova na no tũkenere wĩyathi ũrĩa uumanaga na ũthathaiya wa ma. Rekei tuonanagie kũgerera matua maitũ atĩ nĩ tũkenaga nĩ ũndũ wa wĩyathi ũcio. Handũ ha kũũhũthĩra ũũru, rekei tũhũthagĩre mĩeke ĩrĩa yumanaga na wĩyathi ũcio gũtungatĩra Jehova ũrĩa wothe tũngĩhota. Tũngĩka ũguo, no twĩrĩgĩrĩre gũkona irathimo iria Jehova atwĩrĩire rĩrĩa ciugo cia ũrathi ũyũ ikahinga: “Ũũmbi guo mwene nĩ ũgaakũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa kũbutha na ũheo wĩyathi ũrĩ na riri wa ciana cia Ngai.”—Rom. 8:21.