1, 2. (a) Nĩkĩ gũkorũo tũrĩ mwena wa Jehova nĩ ũndũ wa ũũgĩ? (b) Tũkwarĩrĩria ũndũ ũrĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

NĨ ŨNDŨ wa ũũgĩ kwĩgwatania na Jehova. Gũtirĩ mũndũ ũrĩ hinya, ũũgĩ, na wendo take. Nũũ gatagatĩ-inĩ gaitũ ũtangĩenda gũkorũo mwena wake? (Thab. 96:4-6) O na kũrĩ ũguo, ndungata imwe cia Jehova nĩ iremetwo gũikara mwena wake.

² Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria ngerekano cia andũ mooigaga marĩ mwena wa Jehova no ihinda-inĩ o rĩu nĩ meekaga maũndũ mataamũkenagia. Ngerekano icio nĩ igũtũruta maũndũ ma bata mangĩtũteithia gũtũũra tũrĩ ehokeku biũ harĩ Jehova.

3. Jehova aageririe gũteithia Kaini nĩkĩ? Na aamwĩrire atĩa?

³ Ta wĩcirie ũhoro wa Kaini. Ndaathathayagia ngai cia maheeni. O na kũrĩ ũguo, Jehova ndeetĩkĩrire ũthathaiya wake tondũ aarĩ na maũndũ moru maakũraga ngoro-inĩ yake. (1 Joh. 3:12) Jehova akĩgeria gũteithia Kaini, aamwĩrire ũũ: “Githĩ ũngĩĩka wega, ndũngĩĩtĩkĩrũo o nawe? No ningĩ kũngĩtuĩka atĩ ndũgwĩka wega-rĩ, wĩhia ũgũkuoheria o mũromo-inĩ;  nakuo kwĩrirĩria kwaguo nĩgũkũrorete, no rĩrĩ, wee no nginya ũũhootage.” (Kĩam. 4:6, 7) Nĩ ta Jehova eeraga Kaini ũũ: “Ũngĩĩrira na ũtue itua irũmu rĩa gũkorũo ũrĩ mwena wakwa, na niĩ ngũkorũo ndĩ mwena waku.”

4. Kaini eekire atĩa rĩrĩa aaheirũo mweke wa gũkorũo arĩ mwena wa Jehova?

⁴ Korũo Kaini nĩ aarũngire mwĩcirĩrie wake, Jehova nĩ angĩacokirie ũrata wake nake. No Kaini ndaathikĩrĩirie ũtaaro ũrĩa aaheirũo. Meciria moru na merirĩria ma mwĩyendo nĩ maatũmire eke ciĩko njũru. (Jak. 1:14, 15) No kũhoteke rĩrĩa Kaini aarĩ mwĩthĩ o na ndangĩeciririe atĩ no aremere Jehova. O na kũrĩ ũguo, thutha wa ihinda nĩ eekire ũndũ ũtangĩecirĩirio, aaremeire Ngai na akĩũraga mũrũ wa nyina!

5. Nĩ mwĩcirĩrie ũrĩkũ ũngĩtũma tũũrũo nĩ ũrata witũ na Jehova?

⁵ O ta Kaini, Mũkristiano no akorũo akĩrũmĩrĩra njĩra njũru o akiugaga arathathaiya Jehova. (Jud. 11) Kwa ngerekano, Mũkristiano no akorũo arĩ na kĩyo ũtungata-inĩ na nĩ athiaga mĩcemanio ategũtĩrĩria, no ningĩ akorũo agĩkũria meciria moru, ũkoroku, kana rũmena kwerekera Mũkristiano ũngĩ. (1 Joh. 2:15-17; 3:15) Meciria ta macio no matũme mũndũ ehie. Andũ arĩa angĩ no makorũo matiramenya maũndũ marĩa tũreciria na marĩa tũreka, no Jehova nĩ onaga maũndũ mothe na nĩ amenyaga kana tũrĩ mwena wake na ngoro yothe.—Thoma Jeremia 17:9, 10.

6. Rĩrĩa twatua itua irũmu rĩa gũkorũo mwena wa Jehova-rĩ, atũteithagia atĩa ‘kũhoota’ mĩerekera itũ ya mehia?

⁶ O na kũrĩ ũguo, Jehova ndahiũhaga kũnogio nĩ ithuĩ. Mũndũ angĩambĩrĩria kweherera Jehova, Jehova amwĩraga ũũ: ‘Njokerera, na niĩ nĩngũgũcokerera.’ (Mal. 3:7) Jehova endaga tũregane na maũndũ moru, makĩria hĩndĩ ĩrĩa tũrahiũrania na mawathe maitũ. (Isa. 55:7) Tweka ũguo, nake nĩ arĩkoragwo arĩ mwena witũ na njĩra ya gũtũhe hinya wa kĩĩroho, kĩĩmeciria, na kĩĩmwĩrĩ nĩguo ‘tũkahoota’ mĩerekera itũ ya mehia.—Kĩam. 4:7.

7. Suleimani aathũkirie ũrata wake na Jehova atĩa?

⁷ No twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na Mũthamaki Suleimani. Arĩ mwĩthĩ nĩ aacaragia ũtongoria wa Jehova. Ngai nĩ aamũheire ũũgĩ mũingĩ na akĩmwĩhokera wĩra wa gwaka hekarũ thaka Jerusalemu. No Suleimani nĩ aathũkirie ũrata wake na Jehova. (1 Ath. 3:12; 11:1, 2) Watho wa Ngai nĩ woigĩte ĩmwe kwa ĩmwe atĩ mũthamaki Mũhibirania “ndakaneingĩhĩrie aka, nĩguo ngoro yake ndĩkanagarũrũke.” (Gũcok. 17:17) Suleimani ndaathĩkire tondũ aahikirie atumia 700 na akĩgĩa thuriya 300. (1 Ath. 11:3) Atumia aingĩ harĩ acio matiarĩ Aisiraeli na maathathayagia ngai cia maheeni. Kwoguo, Suleimani ningĩ ndaathĩkĩire watho wa Ngai ũrĩa wakananĩtie kũhikia atumia a ndũrĩrĩ ingĩ.—Gũcok. 7:3, 4.

8. Suleimani aarakaririe Jehova na gĩkĩro kĩigana atĩa?

⁸ Suleimani eehereire Jehova kahora kahora nginya marigĩrĩrio-inĩ agĩka mehia maritũ. Aakĩire ngai ya maheeni yetagwo Ashitorethu kĩgongona na agĩcoka agĩaka kĩngĩ nĩ ũndũ wa ngai yetagwo Kemoshu, na mathiaga gũthathaiya ngai icio cia maheeni marĩ na atumia ake. Gũthũkia mũno, aakire igongona icio kĩrĩma-inĩ kĩarĩ mbere ya Jerusalemu kũrĩa aakĩte hekarũ ya Jehova! (1 Ath. 11:5-8; 2 Ath. 23:13) No gũkorũo Suleimani eheenagia atĩ Jehova nĩ angĩagire gũtindanĩra na ũremi wake angĩathire na mbere kũruta magongona hekarũ-inĩ.

9. Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ nĩ ũndũ wa Suleimani kwaga gwathĩkĩra mĩkaana ya Jehova?

 ⁹ No Jehova ndarĩ hingo agaga gũtindanĩra na mehia. Bibilia yugaga: “Nake Jehova agĩkĩrakario nĩ Suleimani, nĩ ũndũ ngoro yake nĩyagarũrũkĩte, agatigana na Jehova . . . , ũrĩa wamuumĩrĩire mahinda merĩ, na agĩkorũo amwathĩte atĩ ndakanarũmĩrĩre ngai ingĩ; no rĩrĩ, ndaigana kũmenyerera ũndũ ũcio aathĩtwo nĩ Jehova.” Ũndũ ũcio watũmire Ngai amũrege na atige kũmũteithia. Ningĩ njiarũa cia Suleimani nĩ ciorirũo nĩ mweke wa gũthamakĩra rũrĩrĩ ruothe rwa Isiraeli na igĩcemania na mathĩna maingĩ kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ.—1 Ath. 11:9-13.

10. Nĩ kĩĩ kĩngĩthũkia mũrũgamo witũ mwega mbere ya Jehova?

¹⁰ O ta ũrĩa gwathire harĩ Suleimani, ũgwati ũmwe mũnene wa kĩĩroho mũndũ angĩkorũo thĩinĩ waguo nĩ gũkorũo na arata matataũkagĩrũo nĩ ithimi cia Jehova kana matacitĩaga. Amwe no makorũo kĩũngano-inĩ, no matirĩ na hinya kĩĩroho. Angĩ nao no makorũo nĩ andũ a famĩlĩ, andũ a itũũra, arĩa mũrutaga wĩra nao, kana arĩa mũthomaga nao, matarĩ athathaiya a Jehova. Angĩkorũo arata aitũ matitĩĩte ithimi cia Jehova, thutha wa ihinda no mathũkie mũrũgamo witũ mwega mbere ya Jehova.

11. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kũmenya kana mũndũ nĩ mũrata mwega?

¹¹ Thoma 1 Akorintho 15:33. Andũ aingĩ nĩ marĩ ngumo imwe njega na nginya amwe matathathayagia Jehova ti hĩndĩ ciothe mekaga maũndũ moru. Angĩkorũo arata aku nĩguo mahaana-rĩ, hihi no uuge atĩ ũrĩ na thiritũ njega? Ũrata waku nao ũkũhutia atĩa ũrata waku na Jehova? Hihi nĩ megũtũma ũrata waku na Jehova wagagĩre? Nĩ kĩĩ kĩrĩ ngoro-inĩ ciao? Kwa ngerekano, hihi kaingĩ maragĩrĩria nguo iria ciumĩte, mbeca, indo ta thimũ, maũndũ ma gwĩkenia, kana gũthingata maũndũ mangĩ ma kĩĩmwĩrĩ? Hihi mĩario yao kaingĩ ĩkoragwo na itherũ ihunyũku kana ĩrĩ ya kũmenereria andũ arĩa angĩ? Jesu oigire ũũ: “Kanua karagia kĩrĩa kĩiyũire ngoro.” (Mat. 12:34) Ũngĩona atĩ arata aku nĩ maratũma ũrata waku na Jehova ũkorũo ũgwati-inĩ, oya ikinya na ihenya na njĩra ya kũnyihanyihia ihinda rĩrĩa mũkoragwo hamwe nao, na ũngĩona kwagĩrĩire no ũniine ũrata ũcio.—Thim. 13:20.

12. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova eerire Aisiraeli ihinda inini thutha wao kuuma Misiri? (b) Aisiraeli meekire atĩa hĩndĩ ĩrĩa Ngai aamerire endaga wĩrutĩri wa ngoro yothe?

¹² No twĩrute maũndũ mangĩ kuumana na ũrĩa kwahaanĩkire ihinda inini thutha  wa Aisiraeli kuuma Misiri. Aisiraeli nĩ moonganire mbere ya Kĩrĩma gĩa Sinai na Jehova akĩmonia na njĩra ya magegania atĩ arĩ kuo. Jehova nĩ aatũmire kũgĩe itu rĩirũ, ngwa, heni, ndogo, na nĩ kwaiguĩkaga mũgambo mũnene ta wa coro wagambaga ũtegũtigithĩria. (Tham. 19:16-19) Hĩndĩ ĩyo Jehova nĩ aaguũrĩirie Aisiraeli atĩ we nĩ “Ngai wĩ ũiru kana Ngai wendaga wĩrutĩri wa ngoro yothe.” Aamerire atĩ nĩ angĩakorirũo arĩ mwĩhokeku harĩ arĩa mangĩamwendire na mathĩkĩre maathani make. (Thoma Thama 20:1-6.) Na njĩra ĩngĩ nĩ ta Jehova eeraga andũ ake, “Mwakorũo mwĩ mwena wakwa, na niĩ ngũkorũo ndĩ mwena wanyu.” Ũngĩka atĩa Jehova angĩkwĩra atĩ nĩ egũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ we? Hatarĩ nganja ũngĩka ta ũrĩa Aisiraeli meekire. “[Meetĩkanĩirie] othe hamwe o ta mũndũ ũmwe, makiuga atĩrĩ, Maũndũ macio mothe Jehova oigĩte-rĩ, nomo tũrĩĩkaga.” (Tham. 24:3) O na kũrĩ ũguo, ihinda inini thutha ũcio nĩ harĩ ũndũ ũteerĩgĩrĩirũo wahaanĩkire ũkĩgeria wĩhokeku wa Aisiraeli.

13. Nĩ maũndũ marĩkũ maageririe wĩhokeku wa Aisiraeli?

¹³ Aisiraeli nĩ maamakirio nĩ itu rĩu rĩirũ, heni, na maũndũ macio mangĩ ma kũgegania kuuma kũrĩ Ngai. Ũndũ ũcio watũmire mere Musa aragie na Jehova handũ-inĩ hao Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai. (Tham. 20:18-21) Musa nĩ aambatire kĩrĩma-inĩ kĩu na agĩikara kuo ihinda iraihu. Hihi Aisiraeli nĩ maatukanĩirũo kũu werũ-inĩ matarĩ na mũtongoria wao? Kũroneka wĩtĩkio wa Aisiraeli wehocetie harĩ gũkorũo makĩona Musa. Nĩ maathethũkire nginya makĩra Haruni ũũ: “[Tũthondekere] ngai iria irĩtũtongoragia; nĩ ũndũ-rĩ, mũndũ ũcio ti Musa watũrutire bũrũri wa Misiri, tũtiũĩ ũrĩa onete.”—Tham. 32:1, 2.

14. Aisiraeli meeheenagia atĩa? Na Jehova aaiguire atĩa?

¹⁴ Aisiraeli nĩ mooĩ atĩ kũhoya mĩhianano kwarĩ ihĩtia inene harĩ Jehova. (Tham. 20:3-5) No nĩ maathathairie njaũ ya thahabu. O na maremeire Jehova na njĩra ta ĩyo ĩroneka ĩmwe kwa ĩmwe, meeheenagia atĩ marĩ o mwena wa Jehova. O na Haruni eetire ũthathaiya wa njaũ ĩyo “gĩathĩ gĩa kũririkana Jehova.” Jehova aaiguire atĩa? Aaiguire atuurũo mũno. Eerire Musa atĩ andũ “nĩmethũkĩtie” na “nĩmagarũrũkĩte . . . magatiga gũthiĩ na mĩthiĩre ĩrĩa [amaathire] mathiage nayo.” Nĩ ũndũ wa “matũkũya,” Jehova o na nĩ eecirĩtie kũniina rũrĩrĩ rũu rwa Isiraeli.—Tham. 32:5-10.

15, 16. Musa na Haruni monanirie atĩa atĩ maarĩ mwena wa Jehova? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹⁵ Jehova nĩ aatuire itua rĩa kwaga kũniina Aisiraeli. Tondũ nĩ arĩ tha, nĩ aaheire andũ arĩa maamũthathayagia marĩ ehokeku mweke wa gũtua itua irũmu rĩa gũkorũo mwena wake. (Tham. 32:14) Rĩrĩa Musa onire Aisiraeli makĩanĩrĩra, makĩina, na magĩthũngũtha mbere ya njaũ ĩyo ya thahabu, aamĩoire akĩmĩhũũrahũũra ĩgĩtuĩka mũtutu. Aacokire akiuga atĩrĩ: “Mũndũ o wothe ũrĩa ũrĩ mwena wa Jehova-rĩ, nĩoke haha ndĩ.” Nao “ariũ a Lawii othe magĩkĩũngana harĩ” Musa.—Tham. 32:17-20, 26.

¹⁶ O na gũtuĩka Haruni nĩ aathondekire mũhianano, nĩ eeririre na agĩthiĩ mwena wa Jehova marĩ na Alawii arĩa angĩ. Hĩndĩ ĩrĩa meekire ũguo, to gũthiĩ maathire mwena wa Jehova no nĩ nginya kwĩyeherania na ehia. Rĩu rĩarĩ itua rĩa ũũgĩ tondũ mũthenya ũcio andũ aingĩ mũno nĩ  maakuire nĩ ũndũ wa gũthathaiya mũhianano. No arĩa maarĩ mwena wa Jehova nĩ meerirũo atĩ nĩ mekũrathimwo.—Tham. 32:27-29.

17. Ũhoro ũrĩa Paulo aaheanire wĩgiĩ njaũ ya thahabu ũratũruta atĩa?

¹⁷ Mũtũmwo Paulo nĩ aagwetire ũhoro wa njaũ ĩyo ya thahabu na akĩheana mũkaana ũyũ: “Maũndũ macio maatuĩkire cionereria harĩ ithuĩ, nĩguo . . . tũtikanatuĩke ahoi mĩhianano ta ũrĩa amwe ao meekire. Maũndũ macio . . . makĩandĩkwo marĩ mũkaana harĩ ithuĩ arĩa tũratũũra hĩndĩ ya mũico wa mĩtabarĩre ya maũndũ. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, mũndũ ũrĩa wĩciragia atĩ nĩ arũgamĩte nĩ emenyagĩrĩre ndakae kũgwa.” (1 Kor. 10:6, 7, 11, 12) O ta ũrĩa Paulo onanirie, o na athathaiya a ma no meke maũndũ moru. Andũ arĩa magũaga mehia-inĩ no mathiĩ na mbere gwĩciria marĩ na ũrata na Jehova. No mũndũ kwĩrirĩria gũkorũo arĩ mũrata wa Jehova kana kuuga nĩ mwĩhokeku harĩ we ti kuuga atĩ no mũhaka akorũo arĩ mwĩtĩkĩrĩku nĩ Jehova.—1 Kor. 10:1-5.

18. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tweherere Jehova kahora kahora? Na moimĩrĩro mangĩkorũo marĩ marĩkũ?

¹⁸ O ta ũrĩa Aisiraeli maathethũkire nĩ ũndũ wa kuona ta Musa aaikarire Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai, o na Akristiano ũmũthĩ no mathethũke nĩ ũndũ wa kuona mũthenya wa Jehova wa ituĩro ta ũikarĩte na thĩ njerũ ta ĩrĩ kũraihu. Ciĩranĩro icio no cioneke irĩ kũraihu mũno kana ta arĩ iroto. Tũngĩambia kuona maũndũ na njĩra ta ĩyo, no twambĩrĩrie kũiga maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ mbere handũ ha kũiga wendi wa Jehova mbere. Thutha wa ihinda, no twambĩrĩrie kweherera Jehova kahora kahora, na mũthia-inĩ twĩke maũndũ tũtangĩeciririe no twĩke hĩndĩ ĩrĩa twarĩ na ũrata mwega nake.

19. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata twagĩrĩirũo kũririkanaga hĩndĩ ciothe, na nĩkĩ?

¹⁹ Hingo ciothe twagĩrĩirũo kũririkana atĩ Jehova endaga tũmwathĩkĩre na twĩrutĩre kũmũtungatĩra na ngoro yothe. (Tham. 20:5) Kweherera ũthathaiya wa Jehova na njĩra o yothe nĩ gwĩka wendi wa Shaitani, na ũcio nĩ ũgwati. Nĩkĩo mũtũmwo Paulo aratũririkania ũũ: “Mũtingĩkorũo mũkĩnyuĩra gĩkombe kĩa Jehova na mũkorũo mũkĩnyuĩra gĩkombe kĩa ndaimono; mũtingĩkorũo mũkĩrĩa ‘metha-inĩ ya Jehova’ na mũkorũo mũkĩrĩa metha-inĩ ya ndaimono.”—1 Kor. 10:21.

20. Jehova angĩtũteithia atĩa o na tũngĩũra njĩra?

²⁰ Harĩ na ũndũ ũhaanaine harĩ maũndũ macio tweruta megiĩ Kaini, Suleimani, na Aisiraeli marĩ Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai. Othe maarĩ na mweke wa ‘kwĩrira na kũgarũrũka.’ (Atũm. 3:19) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ Jehova ndahiũhaga kũnogio nĩ arĩa mora njĩra. Kwa ngerekano, nĩ oheire Haruni. Ihinda-inĩ rĩrĩ, Jehova no atũhe mũkaana akĩhũthĩra Bibilia, mabuku maitũ, kana ũtaaro kuuma kũrĩ Mũkristiano ũngĩ. Tũngĩathĩkĩra mĩkaana ĩyo no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩtũiguagĩra tha.

21. Twagĩrĩirũo gũtua itua rĩa gwĩka atĩa rĩrĩa wĩhokeku witũ harĩ Jehova wagerio?

²¹ Ũtugi mũnene wa Jehova nĩ ũrĩ muoroto. (2 Kor. 6:1) Ũtũheaga mweke wa “kũrega maũndũ marĩa matakenagia Ngai, na kũrega merirĩria ma thĩ.” (Thoma Tito 2:11-14.) Hĩndĩ ĩrĩa yothe tũgũkorũo “mũtabarĩre-inĩ ũyũ wa maũndũ,” nĩ tũrĩcemanagia na maũndũ marĩgeragia wĩhokeku witũ harĩ Jehova. Rekei hĩndĩ ciothe tũtuage itua rĩa kũrũgama mwena wa Jehova tondũ twagĩrĩirũo ‘gwĩtigagĩra Jehova Ngai witũ, kũmũtungatagĩra, na kwĩgwatanagia nake’!—Gũcok. 10:20.