1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ithuothe tũmbĩtwo naguo, na ũhutĩtie maũndũ marĩkũ?

ŨIGUAGA atĩa rĩrĩa wona atĩ mũndũ ũĩ na ũheete gĩtĩo ndararirikana rĩĩtwa rĩaku, kana o na gũthũkia mũno ndarakũmenya? Ũndũ ta ũcio no ũiguithie mũndũ ũũru. Nĩkĩ? Nĩ tondũ ithuothe tũmbĩtwo tũrĩ na wendi wa gwĩtĩkĩrĩka. Na makĩria ma kũmenyeka, nĩ twendaga andũ mamenye tũrĩ andũ a mũthemba ũrĩkũ na mamenye maũndũ marĩa tũhingĩtie.—Ndar. 11:16; Ayub. 31:6.

2, 3. Wendi witũ wa gwĩtĩkĩrĩka ũngĩkĩra mĩhaka na njĩra ĩrĩkũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

² O na kũrĩ ũguo, kwaga gũkinyanĩra no gũtũme wendi witũ wa gwĩtĩkĩrĩka ũkĩre mĩhaka, twende gwĩtĩkĩrĩka na njĩra iria itagĩrĩire. Thĩ ya Shaitani no ĩtũme twende kũgĩa na igweta na ngumo. Tũngĩka ũguo, tũtingĩkorũo tũgĩkĩrĩra Jehova kana tũkĩmũhe ũthathaiya ũrĩa agĩrĩire kũheo.—Kũg. 4:11.

³ Hĩndĩ ĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, atongoria amwe a ndini maarĩ na mawoni matagĩrĩire megiĩ kũmenyeka. Jesu aaheire  arũmĩrĩri ake mũkaana ũyũ: “Mwĩmenyagĩrĩrei andĩki-Watho arĩa mendete gũthiĩ mehumbĩte nguo ndaya na kũgeithio nĩ andũ thoko-inĩ na gũikarĩra itĩ cia mbere thunagogi-inĩ na gũikara harĩa haigĩirũo ageni a gĩtĩo maruga-inĩ.” Agĩcoka akĩmeera: “Acio nĩ magaatuĩrũo ituĩro inene makĩria.” (Luk. 20:46, 47) Ngũrani na ũguo, Jesu nĩ aagathĩrĩirie mũtumia wa ndigwa warĩ mũthĩni warutire mũhothi mũnini, na kwahoteka andũ matiamenyire kĩrĩa aruta. (Luk. 21:1-4) Muonere wa Jesu wĩgiĩ kũmenyeka warĩ ngũrani biũ na wa andũ arĩa angĩ. Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩgũtũteithia gũtũũria muonere ũrĩa wagĩrĩire, ũrĩa Jehova etĩkagĩra.

4. Kũmenyeka kũrĩa kwega biũ nĩ kũrĩkũ, na nĩkĩ?

⁴ Kũmenyeka kũrĩa kwega biũ nĩ kũrĩkũ? Ti kũrĩa andũ macaragia kũgerera gĩthomo kĩa igũrũ, biacara, na kũgĩa na igweta. Kũmenyeka kũrĩa kwega biũ nĩ kũrĩa Paulo aatarĩirie rĩrĩa oigire ũũ: “Tondũ rĩu nĩ mũrĩkĩtie kũmenya Ngai, kana mũkarĩkia kũmenywo nĩ Ngai-rĩ, mũragĩcoka na thutha nĩkĩ maũndũ-inĩ marĩa ma tũhũ na matarĩ kĩene, mũkenda gũtuĩka ngombo ciamo o rĩngĩ?” (Gal. 4:9) “Kũmenywo nĩ Ngai,” Mwathani Mũnene wa igũrũ na thĩ, nĩ ũndũ wa bata mũno! Nĩ endaga mũno tũkorũo tũrĩ arata ake a hakuhĩ. Mũthomi ũmwe oigire atĩ “tũtuĩkaga andũ maretĩkĩrĩka nĩwe.” Rĩrĩa Jehova atwĩtĩkĩra tũrĩ arata ake nĩ tũhingagia ũndũ ũrĩa watũmire atũũmbe.—Koh. 12:13, 14.

5. Tũngĩka atĩa nĩguo tũmenywo nĩ Ngai?

⁵ Musa nĩ oĩyo nĩ Ngai. Hĩndĩ ĩrĩa aathaithire Jehova amwĩtĩkĩrie amenye njĩra ciake wega, Jehova aamwĩrire ũũ: “Nĩngwĩka o ũrĩa ũnjũũrĩtie njĩke, tondũ nĩngenetio nĩwe, na nĩngũũĩ na rĩĩtwa rĩaku.” (Tham. 33:12-17, Holy Bible in Gĩkũyũ) O na ithuĩ no twamũkĩre irathimo cia magegania angĩkorũo Jehova nĩ atũũĩ tũrĩ mũndũ ũmwe ũmwe. No tũngĩka atĩa nĩguo tũmenywo nĩ Jehova? No mũhaka tũmwende na tũmwĩyamũrĩre.—Thoma 1 Akorintho 8:3.

6, 7. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩthũkia ũrata witũ na Jehova?

⁶ O na kũrĩ ũguo, no mũhaka tũtũũrie ũrata witũ na Ithe witũ wa igũrũ. O ta Akristiano a Galatia arĩa Paulo aandĩkĩire, o na ithuĩ no mũhaka twĩtheme gũtuĩka ngombo cia ‘maũndũ marĩa ma tũhũ na matarĩ kĩene’ ma thĩ ĩno, na nĩ hamwe na kwenda kũgathĩrĩrio nĩ thĩ. (Gal. 4:9) Akristiano acio a karine ya mbere nĩ maathiĩte na mbere kĩĩroho nginya magakinya kũmenywo nĩ Ngai. O na kũrĩ ũguo, Paulo oigire atĩ Akristiano o acio nĩ maambĩtie ‘gũcokerera’ maũndũ ma tũhũ. Paulo nĩ ta aamoragia, “Rĩu na nĩguo muumĩte haraihu-rĩ, nĩ kĩĩ kĩratũma mũcokerere maũndũ ma ũrimũ na ma tũhũ marĩa mwatiganire namo?”

⁷ Hihi no twĩkore handũ ta hau? Ĩĩ no twĩkore. O ta Paulo, no gũkorũo rĩrĩa twamenyire Jehova harĩ maũndũ twatiganire namo mangĩatũmire tũgaacĩre na tũgĩe igweta thĩinĩ wa thĩ ya Shaitani. (Thoma Afilipi 3:7, 8.) No gũkorũo nĩ twaregire gũthingata gĩthomo kĩa igũrũ, kana tũkĩrega kũhaicio ngathĩ wĩra-inĩ kana tũkĩrega kũruta biacara ingĩatũreheire mbeca nyingĩ. Ningĩ no gũkorũo ũhoti witũ maũndũ-inĩ ma ũini kana mĩthako nĩ ũngĩatũmire tũtonge na tũgĩe na igweta, no tũgĩtigana na maũndũ macio mothe.  (Ahib. 11:24-27) Na githĩ to ũkorũo ũtarĩ ũndũ wa ũũgĩ kuona matua macio mega twatuire ta arĩ mĩeke twateire! Mwĩcirĩrie ta ũcio no ũtũme tũcokerere maũndũ ma thĩ ĩno marĩa mbere-inĩ tuonete marĩ “ma tũhũ na matarĩ kĩene.”

8. Nĩ kĩĩ kĩngĩkĩra hinya itua ritũ rĩa kwenda gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova?

⁸ Tũngĩkĩra hinya atĩa itua ritũ rĩa kwenda gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova handũ ha kwenda gwĩtĩkĩrĩka nĩ thĩ? Kũririkanaga maũndũ maya merĩ ma bata no gũtũteithie. Wa mbere, hingo ciothe Jehova etĩkagĩra arĩa mamũtungatagĩra marĩ ehokeku. (Thoma Ahibirania 6:10; 11:6) Jehova onaga ndungata ciake iria njĩhokeku irĩ cia bata mũno na kwoguo onaga atĩ angĩaga gũtindanĩra nacio angĩkorũo ‘aagĩte ũthingu.’ Jehova “nĩ oĩ arĩa ake mwene.” (2 Tim. 2:19) ‘Nĩ oĩ njĩra ya arĩa athingu’ na nĩ oĩ kũmahonokia kuuma magerio-inĩ.—Thab. 1:6; 2 Pet. 2:9.

9. Heana ngerekano cia ũrĩa Jehova onanĩtie atĩ nĩ etĩkĩrĩte andũ ake.

⁹ Nĩ kũrĩ hĩndĩ Jehova anonania na njĩra cia mwanya atĩ nĩ etĩkĩrĩte andũ ake. (2 Maũ. 20:20, 29) Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa Jehova aahonokirie andũ ake Iria-inĩ Itune hĩndĩ ĩrĩa mbũtũ ya Firauni yamoimĩte thutha. (Tham. 14:21-30; Thab. 106:9-11) Ũndũ ũcio warĩ mũnene ũũ atĩ andũ no maaragia ũhoro ũcio thutha wa mĩaka 40. (Josh. 2:9-11) Kũririkana maũndũ ta macio marĩa monanagia atĩ Jehova nĩ arĩ hinya na nĩ endete andũ ake, nĩ gũgatwĩkĩra hinya ihinda-inĩ rĩrĩa tũgakorũo tũgĩtharĩkĩrũo nĩ Gogu wa Magogu. (Ezek. 38:8-12) Ihinda-inĩ rĩu nĩ tũgakena mũno tondũ twathuurire gwĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai handũ ha kwĩyethera igweta thĩinĩ wa thĩ.

10. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova twagĩrĩirũo kũririkana?

¹⁰ Ningĩ nĩ harĩ ũndũ ũngĩ wa kerĩ wa bata mũno twagĩrĩirũo kũririkana: Jehova no onanie nĩ atwĩtĩkĩrĩte na njĩra tũtangĩcirĩria. Arĩa mekaga maũndũ mega no getha tu monwo nĩ andũ matirĩ kĩheo makona kuuma kũrĩ Jehova. Nĩkĩ? Tondũ mamũkagĩra kĩheo kĩao rĩrĩa andũ mamagathĩrĩria. (Thoma Mathayo 6:1-5.) Ngũrani na ũguo, Jesu oigire atĩ Ithe nĩ ‘onaga arĩ hitho-inĩ’ andũ arĩa matagathagĩrĩrio nĩ ũndũ wa maũndũ mega marĩa mekaga andũ. Nĩ onaga ciĩko ciao na akamarathima. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe Jehova atũrathimaga na njĩra tũtangĩrĩgĩrĩra. Reke tuone ngerekano cigana ũna.

11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũronania atĩ Jehova nĩ eetĩkĩrĩte Mariamu?

¹¹ Rĩrĩa ihinda rĩakinyire rĩa mwana wa Ngai gũciarĩrũo gũkũ thĩ, Jehova aathuurire Mariamu, mũirĩtu warĩ gathirange na mwĩnyihia nĩguo aciare mwana ũcio. Mariamu aaikaraga gataũni-inĩ kanini geetagwo Nazarethi, kaarĩ kũraihu na taũni ya Jerusalemu na hekarũ thaka ĩrĩa yarĩ kuo. (Thoma Luka 1:26-33.) Jehova aathuurire Mariamu nĩkĩ? Mũraika Gaburieli aamwĩrire atĩ ‘nĩ etĩkĩrĩkĩte nĩ Ngai.’ Mariamu nĩ onanirie aarĩ mũndũ wa kĩĩroho hĩndĩ ĩrĩa maaragia na Elizabethi. (Luk. 1:46-55) Jehova nĩ aakoretwo akĩrora Mariamu, na akĩmũhe mweke aterĩgĩrĩire wa gũciara Mũriũ nĩ ũndũ wa wĩhokeku wake.

12, 13. Jehova aamenyithanirie Jesu atĩa rĩrĩa aaciarirũo na rĩrĩa Mariamu aamũtwarire hekarũ-inĩ thikũ 40 thutha ũcio?

 ¹² Rĩrĩa Jesu aaciarirũo, Jehova ndaheire anene kana atongoria arĩa maaikaraga Jerusalemu na Bethilehemu mweke wa kũmenya ũhoro ũcio. Araika moimĩrĩire arĩithi maaikarĩtie ng’ondu hakuhĩ na Bethilehemu. (Luk. 2:8-14) Arĩithi acio maacokire magĩthiĩ kuona gakenge kau gaaciarĩtwo. (Luk. 2:15-17) Na githĩ to mũhaka akorũo Mariamu na Jusufu nĩ maamakire mũno mona Jesu aheo gĩtĩo na njĩra ĩyo! Ta rora ũrĩa njĩra ya Jehova ya gwĩka maũndũ ĩrĩ ngũrani biũ na ya Mũcukani. Rĩrĩa Shaitani aatũmire ogĩ a njata magaceerere Jesu na aciari ake, aikari othe a Jerusalemu nĩ maamenyire ũhoro wa gũciarũo kwa Jesu na ũndũ ũcio ũkĩrehe thĩna mũnene. (Mat. 2:3) Nĩ ũndũ wa gũciarũo kwa Jesu kũmenyithanio na njĩra ĩyo, ciana nyingĩ itarĩ na mahĩtia nĩ cioragirũo.—Mat. 2:16.

¹³ Thikũ mĩrongo ĩna thutha wa Jesu gũciarũo, no mũhaka Mariamu angĩathire Jerusalemu akarutĩre Jehova igongona hekarũ-inĩ, rũgendo rwa kilomita ta 9 kuuma Bethilehemu. (Luk. 2:22-24) Marĩ njĩra-inĩ hamwe na Jusufu na Jesu no gũkorũo Mariamu nĩ eeyũragia kana mũthĩnjĩri-Ngai nĩ angĩamenyithanirie itemi rĩa Jesu rĩa ihinda rĩũkĩte. Hatarĩ nganja Jesu nĩ aamenyithanirio, no ti na njĩra ĩrĩa Mariamu angĩerĩgĩrĩire. Jehova aahũthĩrire Simeoni, mũthuri warĩ “mũthingu na wetigĩrĩte Ngai mũno,” na mũnabii Anna mũtumia wa ndigwa warĩ na mĩaka 84, kũmenyithania atĩ Jesu nĩwe ũngĩatuĩkire Mesia ũrĩa weranĩirũo, kana Kristo.—Luk. 2:25-38.

14. Jehova aarathimire Mariamu atĩa?

¹⁴ Ĩ nake Mariamu we mwene? Hihi nĩ aathire na mbere gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova nĩ ũndũ wa kũrera na kũmenyerera Jesu? Ĩĩ. Ngai nĩ aatũmire maũndũ marĩa eekire na marĩa oigire maandĩkwo Bibilia-inĩ. No kũhoteke atĩ Mariamu ndangĩahotire gũtwaranaga na Jesu hĩndĩ ya ũtungata wake wa mĩaka ĩtatũ na nuthu. No gũkorũo ihinda-inĩ rĩu aarĩ mũtumia wa ndigwa, na no mũhaka angĩaikarire Nazarethi. O na gũtuĩka ndagĩire na mweke wa gũkorũo na Jesu ihinda-inĩ rĩu, aarĩ ho rĩrĩa aakuire. (Joh. 19:26) Thutha ũcio, Mariamu aarĩ Jerusalemu hamwe na arutwo mbere ya maitĩrĩirio roho mũtheru mũthenya wa Pentekoste. (Atũm. 1:13, 14) Kũrĩ na ũhotekeku mũnene atĩ nĩ aaitĩrĩirio roho mũtheru hamwe na arĩa angĩ maarĩ kuo. Angĩkorũo nĩguo, nĩ kuonania atĩ nĩ aaheirũo mweke wa gũkorũo na Jesu kũrĩa igũrũ tene na tene. Na githĩ kũu ti kũrathimwo na njĩra nene nĩ ũndũ wa wĩhokeku wake!

15. Hĩndĩ ĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ-rĩ, Jehova onanirie atĩa atĩ nĩ aamwĩtĩkĩrĩte?

¹⁵ Jesu ndeyendithagĩrĩria kũrĩ atongoria a ndini na a ũteti. No githĩ to mũhaka akorũo nĩ aaiguire ekĩrũo ngoro rĩrĩa Jehova aaririe maita matatũ ngũrani kuuma igũrũ akĩonania atĩ Jesu nĩ mwĩtĩkĩrĩku nĩwe! Jesu aarĩkia kũbatithio Rũũĩ-inĩ rwa Jorodani, Jehova oigire: “Ũyũ nĩ Mũrũ wakwa, ũrĩa nyendete mũno, na nĩ ndĩmwĩtĩkĩrĩte.” (Mat. 3:17) Tiga Jesu, kwahoteka mũndũ ũngĩ ũrĩa waiguire ciugo icio no Johana Mũbatithania. Ningĩ kĩndũ mwaka ũmwe mbere ya Jesu kũũragwo, arutwo ake atatũ nĩ maaiguire Jehova akĩaria ũhoro wa Jesu akiuga: “Ũyũ nĩ Mũrũ wakwa, ũrĩa nyendete, na nĩ ndĩmwĩtĩkĩrĩte.  Mwathĩkagĩrei.” (Mat. 17:5) Na thikũ cigana ũna mbere ya Jesu kũũragwo, Jehova nĩ aarĩirie Mũrũwe rĩngĩ kuuma igũrũ.—Joh. 12:28.

16, 17. Nĩ njĩra ĩrĩkũ ĩtangĩerĩgĩrĩirũo Jehova onanirie nayo atĩ nĩ etĩkĩrĩte Jesu?

¹⁶ O na gũtuĩka Jesu nĩ aamenyaga atĩ angĩoragirũo gĩkuũ kĩrĩ na gĩconoko na njĩra ya kũigĩrĩrũo atĩ nĩ mũrumi Ngai, nĩ aahoire wendi wa Jehova wĩkĩke no ti wake. (Mat. 26:39, 42) “Aakirĩrĩirie mũtĩ wa kũnyarirĩrũo na ndaamakirio nĩ gũconorithio” tondũ endaga gwĩtĩkĩrĩka nĩ Ithe no ti thĩ. (Ahib. 12:2) Jehova onanirie atĩa atĩ nĩ amwĩtĩkĩrĩte?

¹⁷ Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ nĩ onanirie atĩ nĩ eeriragĩria gũcoka riri-inĩ ũrĩa aarĩ naguo marĩ na Ithe kũrĩa igũrũ. (Joh. 17:5) Hatirĩ ũndũ wonanagia atĩ Jesu nĩ eerĩgagĩrĩra ũndũ ũngĩ mũnene gũkĩra ũguo. Ndeerĩgagĩrĩra aheo kĩheo kĩa mwanya. No Jehova eekire atĩa? Onanirie nĩ eetĩkĩrĩte Jesu na njĩra ĩtangĩerĩgĩrĩirũo, akĩmũriũkia na “akĩmũnenehia makĩria.” Ningĩ nĩ aamũheire kĩheo ataahete mũndũ ũngĩ mbere ĩyo tondũ aamũriũkirie na muoyo ũtangĩkua. * (Afil. 2:9; 1 Tim. 6:16) Na githĩ ĩyo ti njĩra njega mũno Jehova onanirie nayo atĩ nĩ etĩkĩrĩte Jesu nĩ ũndũ wa kũmũtungatĩra arĩ mwĩhokeku!

18. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia twĩtheme gũcaria ũrĩa tũngĩtĩkĩrĩka nĩ thĩ?

¹⁸ Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia twĩtheme gũcaria ũrĩa tũngĩtĩkĩrĩka nĩ thĩ? Ririkanaga atĩ hingo ciothe Jehova etĩkagĩra arĩa mamũtungatagĩra marĩ ehokeku na atĩ kaingĩ amarathimaga na njĩra tũtangĩcirĩria. Nũũ ũĩ nĩ irathimo irĩkũ tũtangĩcirĩria Jehova atũigĩire? No kwa ihinda rĩrĩ, o tũgĩthiaga na mbere kũũmĩrĩria moritũ na magerio ma thĩ ĩno njũru, rekei tũririkanage atĩ thĩ ĩno nĩ gũthira ĩrathira o hamwe na maũndũ marĩa tũngĩka nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩyo. (1 Joh. 2:17) Jehova, Ithe witũ ũtwendete “ndaagĩte ũthingu nĩguo ariganĩrũo nĩ wĩra [witũ] o na wendo ũrĩa [twanonania] nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩake.” (Ahib. 6:10) Hatarĩ nganja nĩ arĩonania nĩ atwĩtĩkĩrĩte, hihi o na onanie ũguo na njĩra tũtangĩcirĩria ihinda-inĩ rĩrĩ!