1. Aciari Akristiano mendaga gũtigĩrĩra ũndũ ũrĩkũ mbere ya ciana ciao kũbatithio?

BLOSSOM BRANDT agĩtaarĩria maũndũ marĩa meekĩkire akĩenda kũbatithio oigire ũũ: “Kwa ihinda rĩa mĩeri mĩingĩ nĩ ndeeraga mami na baba atĩ nĩ ndĩrenda kũbatithio na kaingĩ nĩ twaragĩrĩria ũhoro ũcio. Nĩ meendaga kũmenya kana nĩ ndoyaga ũndũ ũcio na ũritũ. Na kũrĩ Dicemba 31, 1934, mũthenya ũrĩa ndatũire njetereire mũno ũtũũro-inĩ wakwa nĩ wakinyire, na ngĩbatithio.” O na ũmũthĩ, aciari Akristiano nĩ mendaga gũteithia ciana ciao itue matua ma ũũgĩ. Gũtĩrĩria kũbatithio kana kũhũthĩrĩria no kũrehe mathĩna ma kĩĩroho. (Jak. 4:17) O na kũrĩ ũguo, aciari ogĩ nĩ matigagĩrĩra atĩ ciana ciao nĩ ciĩharĩirie gũtuĩka arutwo a Kristo mbere ya kũbatithio.

2. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ arori amwe a mũthiũrũrũko monete? (b) Tũkwarĩrĩria kĩĩ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?

² Arori amwe a mũthiũrũrũko nĩ macemanĩtie na ciana irakinyia  mĩaka 20 na ingĩ ihĩtũkĩtie, iria irereirũo famĩlĩ-inĩ cia Gĩkristiano no itirĩ ciabatithio. Ciana icio nĩ ithiaga mĩcemanio ya Gĩkristiano kaingĩ na igathiĩ ũtungata. Ciĩyonaga irĩ Aira a Jehova. Ĩndĩ nĩ ũndũ wa itũmi imwe, itirĩ cieyamũrĩra Jehova nĩguo ibatithio. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ihũthĩrĩrie? Rĩmwe aciari nĩo maciĩkĩraga ngoro itikabatithio. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ tũkwarĩrĩria maũndũ mana matũmaga aciari amwe mage gũteithia ciana ciao ibatithio.

3. Nĩ maũndũ marĩkũ aciari a Blossom maaroraga?

³ Aciari a Blossom, arĩa mekũgwetetwo kĩbungo-inĩ kĩa mbere, nĩ maaroraga mũno kana mwana wao nĩ akinyĩtie mĩaka ya gũtaũkĩrũo kũbatithio nĩ kuuga atĩa na ũritũ wa gwĩka ũguo. Aciari mangĩmenya atĩa kana mwana wao nĩ eharĩirie kwĩyamũrĩra Jehova kuuma ngoro?

4. Ũtaaro wa Jesu thĩinĩ wa Mathayo 28:19, 20 ũngĩteithia aciari atĩa rĩrĩa mararuta ciana ciao?

⁴ Thoma Mathayo 28:19, 20. O ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩhĩtũku kĩronanirie, Bibilia ndiugĩte mũndũ agĩrĩirũo kũbatithio e na mĩaka ĩigana. O na kũrĩ ũguo, aciari no magunĩke mangĩĩcũrania ũrĩa gũtua mũndũ mũrutwo kuugĩte. Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ‘gũtua andũ arutwo’ thĩinĩ wa Mathayo 28:19 kĩonanagia kũrutana ũrĩ na muoroto wa gũtua mũndũ mũrũmĩrĩri wa Kristo. Mũrutwo nĩ ũrĩa wĩrutaga morutani ma Jesu na agataũkĩrũo nĩmo na agacoka agatua itua rĩa kũmarũmĩrĩra. Nĩ ũndũ ũcio, muoroto wa aciari othe Akristiano wagĩrĩirũo gũkorũo arĩ kũruta ciana ciao kuuma irĩ nini marĩ na muoroto wa gũciteithia nĩguo ituĩke arũmĩrĩri a Kristo abatithie. Ma nĩ atĩ, mwana mũnini ndangĩagĩrĩra kũbatithio. No Bibilia nĩ yonanagia atĩ o na ciana nini no inyite ũhoro wa ma kuuma Bibilia-inĩ.

5, 6. (a) Ũhoro wa Timotheo ũrĩa ũtaarĩirio thĩinĩ wa Bibilia ũtũteithagia kũmenya ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ kũbatithio gwake? (b) Aciari marĩ na ũtaũku mangĩteithia ciana ciao atĩa?

⁵ Timotheo aarĩ mũrutwo woete ũhoro wa ma na ũritũ arĩ mũnini. Mũtũmwo Paulo oigire atĩ Timotheo eerutire ũhoro wa ma kuuma arĩ o mũnini. O na gũtuĩka Timotheo aarereirũo famĩlĩ-inĩ yagayũkanĩte kĩĩndini, nyina na cũwe arĩa maarĩ Ayahudi nĩ maamũteithirie kwenda Maandĩko ta ũrĩa Ayahudi maataũkagĩrũo nĩmo. Ũndũ ũcio nĩ waatũmire agĩe na wĩtĩkio mũrũmu. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Timotheo e na mĩaka ta 20 nĩ aatuĩkire Mũkristiano ũngĩehokeirũo maũndũ thĩinĩ wa kĩũngano.—Atũm. 16:1-3.

⁶ Ma nĩ atĩ, o mwana nĩ ngũrani, na othe matitaũkagĩrũo nĩ maũndũ ihinda-inĩ rĩmwe. Ciana imwe nĩ itaũkagĩrũo nĩ ũhoro wa ma irĩ o nini na ikonania wendi wa kũbatithio. Ingĩ ibatithagio thutha wa ihinda kũhĩtũka tondũ itikoragwo ciĩharĩirie. Kwoguo, aciari marĩ na ũtaũku matitindĩkagĩrĩria ciana ciao ibatithio. Handũ ha ũguo, mateithagĩrĩria o mwana akũre kĩĩroho kũringana na ũhoti wake. Aciari no makene mũno mwana angĩhũthĩra ũndũ ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Thimo 27:11. (Thoma.) O na kũrĩ ũguo, matiagĩrĩirũo kũriganĩrũo atĩ muoroto wao nĩ gũteithia ciana ituĩke arutwo. Marĩ na ũndũ ũcio meciria-inĩ, magĩrĩirũo kwĩyũria, ‘Hihi mwana wakwa arĩ na ũũgĩ wa  kũigana nĩguo eyamũrĩre Jehova na abatithio?’

7. Hihi mũndũ ũrenda kũbatithio no mũhaka akorũo oĩ maũndũ mothe ma Bibilia? Taarĩria.

⁷ Rĩrĩa aciari mararuta ciana ciao nĩ matigagĩrĩra atĩ nĩ ciamenya ũhoro wa ma na njĩra njega. Ũmenyo ũcio nĩguo ũciteithagia ciende kwĩyamũrĩra Ngai. O na kũrĩ ũguo, to mũhaka mwana akorũo akĩmenya maũndũ mothe nĩguo eyamũrĩre Ngai na abatithio. Thutha wa kũbatithio, arutwo othe no mũhaka mathiĩ na mbere kuongerera ũmenyo. (Thoma Akolosai 1:9, 10.) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, nĩ ũmenyo ũigana atĩa ũbataranagia nĩguo mũndũ abatithio?

8, 9. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na Paulo na mũrangĩri wa njera?

⁸ Ngerekano ya famĩlĩ ĩmwe yatũũraga karine-inĩ ya mbere no ĩteithie aciari kũgĩa na ũtaũku. (Atũm. 16:25-33) Paulo nĩ aathire Filipi hĩndĩ ya rũgendo rwake rwa kerĩ rwa ũmishonarĩ, kĩndũ mwaka wa 50 thutha wa Kristo. Arĩ kũu, nĩ maanyitirũo marĩ na Sila na magĩikio njera nĩ ũndũ wa thitango cia maheeni. Nĩ kwagĩire gĩthingithia ũtukũ gĩkĩinainia mĩthingi ya njera na mĩrango yothe ĩkĩhingũka. Mũrangĩri eeciragia ohwo othe nĩ mora, na nĩ ũndũ ũcio eendaga kwĩyũraga no Paulo akĩmũgiria. Paulo na Sila nĩ maahotire kũhunjĩria mũrangĩri ũcio hamwe na famĩlĩ yake. Meekire atĩa nĩguo monanie ngatho nĩ ũndũ wa ũhoro wa ma ũrĩa meerutaga wĩgiĩ Jesu? Maabatithirio o rĩo. Ũndũ ũcio ũratũruta atĩa?

⁹ No gũkorũo mũrangĩri ũcio aarĩ mũthigari wa Roma waritaĩte. Ndaamenyete Maandĩko. Kwoguo nĩguo agĩe na mũthingi wa Maandĩko, aabataraga kwĩruta morutani ma Bibilia ma mũthingi, ataũkĩrũo gũtuĩka ndungata ya Ngai nĩ kuuga atĩa, na atue itua rĩa gwathĩkĩra morutani ma Jesu. Thutha wa ihinda inini, ũmenyo wa Maandĩko ũrĩa aagĩte naguo o hamwe na ngatho nĩ ciatũmire ende kũbatithio. Hatarĩ nganja abatithio nĩ aathire na mbere kuongerera ũmenyo ũcio. Ũrĩ na ũndũ ũcio meciria-inĩ, ũngĩka atĩa mwana waku angĩkwĩra nĩ akenaga nĩ ũndũ wa ũmenyo wa Maandĩko, na atĩ nĩ oĩ kwĩyamũrĩra Ngai na kũbatithio nĩ kuuga atĩa na bata wa gwĩka ũguo? Ũrĩ mũciari no ũtue atĩ abatiĩ kwaranĩria na athuri a kĩũngano nĩguo mone kana nĩ agĩrĩire kũbatithio. * O ta arutwo arĩa angĩ abatithie, egũthiĩ na mbere kwĩruta ũhoro wĩgiĩ muoroto wa Jehova ũtũũro-inĩ wake wothe, o na nginya tene na tene.—Rom. 11:33, 34.

10, 11. (a) Aciari amwe makoragwo na mwĩcirĩrie ũrĩkũ? (b) Mũciari agĩrĩirũo kũiga maũndũ marĩkũ mbere?

¹⁰ Aciari amwe no mecirie atĩ nĩ wega mwana wao ndakambe kũbatithio nĩguo ambe athingate gĩthomo kĩa igũrũ kana wĩra mwega. Aciari acio no makorũo na muoroto mwega, no hihi ũndũ ũcio no ũteithie ciana ciao kũgaacĩra? Makĩria ma ũguo-rĩ, ũndũ ũcio nĩ ũratwarana na Maandĩko? Kiugo kĩa Jehova gĩtwĩkĩraga ngoro twĩke ũndũ ũrĩkũ?—Thoma Kohelethu 12:1.

 ¹¹ Harĩ bata kũririkana atĩ thĩ ĩno na maũndũ marĩa marĩ thĩinĩ wayo nĩ mũgarũ na maũndũ marĩa Jehova endete na mwĩcirĩrie wake. (Jak. 4:7, 8; 1 Joh. 2:15-17; 5:19) Ũrata wa hakuhĩ na Jehova nĩguo ũngĩgitĩra mwana kuumana na Shaitani, thĩ yake, o hamwe na mwĩcirĩrie wayo. Mũciari angĩiga maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ mbere, no ahĩngĩce mwana one ta maũndũ macio arĩ mo ma bata mũno gũkĩra ma kĩĩroho. Hihi aciari Akristiano no mende thĩ ĩno yonie mwana wao nĩ kĩĩ kĩngĩtũma agaacĩre? Ma nĩ atĩ tũgĩaga gĩkeno kĩa ma na tũkagaacĩra rĩrĩa tu twaiga Jehova mbere ũtũũro-inĩ witũ.—Thoma Thaburi 1:2, 3.

12. Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte aciari amwe mende ciana ciao itikambe kũbatithio?

¹² Mũtumia ũmwe Mũkristiano agĩtaarĩria kĩrĩa gĩatũmaga ndagekĩre kairĩtu gake ngoro kabatithio, oigire ũũ: “Ndĩraigua njonokete mũno ngiuga atĩ gĩtũmi kĩrĩa kĩnene kĩarĩ mũbango wa kweherio kĩũngano-inĩ.” O ta mwarĩ wa Ithe witũ ũcio, aciari amwe monaga arĩ wega mwana wao ndakambe kũbatithio nginya rĩrĩa akaneneha na athirũo nĩ ũrimũ. (Kĩam. 8:21; Thim. 22:15) No moige ũũ: ‘Mwana wakwa ndangĩeherio kĩũngano-inĩ tondũ ti mũbatithie.’ No nĩkĩ mwĩcirĩrie ũcio ti mwagĩrĩru?—Jak. 1:22.

13. Hihi kwaga kũbatithio nĩ gũtũmaga mũndũ age kũũrio nĩ Jehova? Taarĩria.

¹³ Ma nĩ atĩ, aciari Akristiano matingĩenda ciana ciao ibatithio itarĩ iratuĩka andũ mangĩyamũrĩra Jehova kuuma ngoro. O na kũrĩ ũguo, nĩ mahĩtia gwĩciria atĩ mwana ndangĩũrio nĩ Jehova tondũ ti mũbatithie. Tũngiuga ũguo nĩkĩ? Kũbatithio ti kuo gũtũmaga Jehova ambĩrĩrie kũũria mwana. Handũ ha ũguo, rĩrĩa mwana amenya ũndũ ũrĩa mwega na ũrĩa mũũru maitho-inĩ ma Jehova nĩ rĩo angĩũrio. (Thoma Jakubu 4:17.) Nĩ ũndũ ũcio, aciari ogĩ merutanagĩria kũigĩra mwana kĩonereria kĩega handũ ha kũmuonia ndakabatithio. Mendaga kũruta mwana ithimi cia Jehova kuuma arĩ o mũnini. (Luk. 6:40) Mwana waku enda Jehova ũndũ ũcio nĩ ũrĩmũgitagĩra tondũ arĩendaga kũrũmĩrĩra ithimi ciake.—Isa. 35:8.

14. Athuri mangĩteithia atĩa aciari arĩa marateithĩrĩria ciana ciao ithiĩ na mbere kĩĩroho?

¹⁴ Tondũ athuri a kĩũngano nĩ arĩithi a kĩĩroho, no mateithĩrĩrie aciari na njĩra ya kwaragia maũndũ mega megiĩ mĩoroto ya kĩĩroho. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũtungatĩte makĩria ma mĩaka 70 arĩ painia nĩ aririkanaga ũrĩa aahutirio ngoro arĩ na mĩaka ĩtandatũ nĩ ũndũ wa kwaranĩria na Mũrũ wa Ithe witũ Charles T. Russell. Oigire ũũ: “Twarĩrĩirie mĩoroto yakwa ya kĩĩroho kwa ihinda rĩa ndagĩka 15.” Hatarĩ nganja, ciugo njega na gwĩkĩrũo ngoro no gũkorũo na moimĩrĩro ma gũtũũra. (Thim. 25:11) Ningĩ athuri no mahe aciari na ciana mweke wa kũnyitanĩra mawĩra-inĩ ma Nyũmba ya Ũthamaki, na mahe ciana mawĩra marĩa mararingana na mĩaka na ũhoti wacio.

15. Nĩ na njĩra irĩkũ andũ thĩinĩ wa kĩũngano mangĩkĩra ciana ngoro?

¹⁵ Andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano no mateithie na njĩra ya kuonania atĩ nĩ marakenio nĩ ciana. Ũndũ ũcio nĩ hamwe na kũrora kana harĩ maũndũ maronania nĩ irakũra kĩĩroho. Hihi mwana nĩ acokirie  ciũria wega mũcemanio-inĩ kana nĩ oima na gacunjĩ Mũcemanio-inĩ wa Ũtũũro na Ũtungata? Hihi nĩ ahunjĩirie mũndũ cukuru kana eka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire rĩrĩa ekũgeragio eke ũndũ ũtagĩrĩire? Angĩkorũo nĩguo, ikaraga wĩhaarĩirie kũmũcokeria ngatho. Kũgerera njĩra ta icio, ciana no iteithio ciĩigue irĩ gĩcunjĩ gĩa ‘kĩũngano kĩrĩa kĩnene.’—Thab. 35:18.

16, 17. (a) Kũbatithio kũhutanĩtie atĩa na ũtũũro wa ihinda rĩũkĩte? (b) Nĩ gĩkeno kĩrĩkũ aciari Akristiano merutanagĩria gũkorũo nakĩo? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹⁶ Kũrera mwana waku ‘ũkĩmũrũngaga na ũkĩmũtaaraga na njĩra cia Jehova’ nĩguo mweke wa bata mũno mũciari Mũkristiano angĩgĩa naguo. (Ef. 6:4; Thab. 127:3) Ngũrani na ciana cia Aisiraeli a tene, ciana cia Akristiano iticiaragwo ciĩyamũrĩire Jehova. Ningĩ, mwana ndangĩgaya wendo wake harĩ Ngai kuuma kũrĩ mũciari wake. Kuuma mwana aciarũo aciari nĩ magĩrĩire mamũtue mũrutwo na mamũteithie eyamũrĩre Jehova na abatithio. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩkorũo ũrĩ wa bata makĩria? Nĩ itua rĩa mũndũ rĩa kwĩyamũrĩra Ngai, kũbatithio, na ũtungata wake harĩ Ngai igatũma ekĩrũo rũũri rwa kũhonoka hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene ũgoka.—Mat. 24:13.

¹⁷ Rĩrĩa Blossom Brandt oigire atĩ nĩ eendaga kũbatithio, aciari ake nĩ meendaga kuona kana nĩ eeharĩirie kuoya ikinya rĩu rĩa bata mũno ũtũũro-inĩ wake. Rĩrĩa monire atĩ nĩ eharĩirie kũbatithio, nĩ maamũnyitire mbaru. Ũtukũ ũmwe mbere ya abatithĩtio, ithe nĩ eekire ũndũ warĩ mwega mũno. Blossom oigire ũũ: “Baba nĩ aatwĩrire ithuothe tũturie maru na akĩhoya. Nĩ eerire Jehova atĩ nĩ aakenete tondũ kairĩtu gake nĩ gaatuĩte itua rĩa kũmwĩyamũrĩra.” Makĩria ma mĩaka 60 mĩthiru Blossom oigire ũũ: “Ũhoro wa ma nĩ atĩ ndikariganĩrũo nĩ ũtukũ ũcio!” Aciari, koragwoi na gĩkeno na kũiganĩra kũrĩa kuumanaga na kuona mwana akĩyamũrĩra Ngai na akabatithio.