1. Nĩ maũndũ marĩkũ Akristiano a karine ya mbere maacemanirie namo?

GATAGATĨ-INĨ ka mwaka wa 62 na 64 thutha wa Kristo, mũtũmwo Petero nĩ aandĩkĩire ‘aikari a kahinda arĩa maahurunjũkĩte Ponto, Galatia, Kapadokia, Asia, na Bithunia.’ (1 Pet. 1:1) Aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio moimĩte kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa Asia Nini na nĩ maabataraga mekĩrũo ngoro na matongorio. Nĩ maakararagio mũno, makarumwo, na nĩ maacemanirie na “magerio maritũ.” Maatũũraga mahinda ma ũgwati mũno. Petero aandĩkire ũũ: “No mũico wa maũndũ mothe nĩ ũkuhĩrĩirie. Hatarĩ nganja, mũico nĩ wokire ihinda-inĩ rĩtakĩrĩte mĩaka ikũmi na Jerusalemu ĩkĩanangwo. Nĩ kĩĩ kĩngĩateithirie Akristiano kũndũ guothe mahote kũhiũrania na mahinda macio maarĩ maritũ?—1 Pet. 4:4, 7, 12.

2, 3. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Petero eere Akristiano manyitanage ũgeni? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

² Makĩria ma maũndũ mothe, Petero eerire aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũũ: “Nyitanagai ũgeni mũndũ na ũrĩa ũngĩ.” (1 Pet. 4:9) Kiugo “kũnyitana ũgeni” na rũthiomi rwa Kĩngiriki kiugĩte “gũkenio nĩ andũ arĩa angĩ kana gũtuga ageni.” Ĩndĩ, o na gũtuĩka Petero nĩ eerire aarĩ na ariũ a Ithe witũ manyitanage ũgeni “mũndũ  na ũrĩa ũngĩ,” oigire mekage ũguo kũrĩ andũ arĩa moĩ na arĩa maanyitanagĩra nao. Kũnyitana ũgeni kũngĩamateithirie atĩa?

³ Kũngĩatũmire magĩe na ũrata mwega. Ta wĩcirie ũhoro waku. Hihi waiguire atĩa wanyitwo ũgeni nĩ mũndũ gwake? Na githĩ ũndũ ũcio ndwatũmire ũgĩe na maũndũ mega ma kũririkana? Rĩrĩa wanyitire andũ amwe a kĩũngano kĩanyu ũgeni-rĩ, githĩ ũrata wanyu ndwamatire? Rĩrĩa twanyitana ũgeni nĩ tũhotaga kũmenya aarĩ na ariũ a Ithe witũ makĩria gũkĩra ũrĩa tũngĩmenyana nao tũrĩ handũ hangĩ o hothe. Akristiano a matukũ ma Petero nĩ maabataraga gũkorũo marĩ na ũrata mwega makĩria o ũrĩa maũndũ maathiaga mathũkĩte. Ũguo noguo kũrĩ harĩ Akristiano a ‘matukũ maya ma kũrigĩrĩria.’—2 Tim. 3:1.

4. Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

⁴ Nĩ mĩeke ĩrĩkũ tũrĩ nayo ya kũnyitana ũgeni “mũndũ na ũrĩa ũngĩ”? Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩtooria mĩhĩnga ĩrĩa ĩngĩtũma tũtikanyitanage ũgeni? Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkorũo tũrĩ ageni ega?

5. Tũngĩnyitana ũgeni atĩa mĩcemanio-inĩ itũ ya Gĩkristiano?

⁵ Mĩcemanio-inĩ: Nĩ tũnyitaga ũgeni andũ othe arĩa mokaga mĩcemanio-inĩ itũ marĩ ageni o ta ithuĩ metha-inĩ ya kĩĩroho. Tũkoragwo tũnyitĩtwo ũgeni nĩ Jehova na ithondeka rĩake. (Rom. 15:7) Rĩrĩa andũ erũ moka kĩũngano-inĩ, o na ithuĩ nĩ tũmanyitaga ũgeni. Na githĩ ndwagĩrĩirũo kuoya ikinya rĩa mbere kũmanyita ũgeni o na angĩkorũo mehũmbĩte kana makegemia atĩa? (Jak. 2:1-4) Ũngĩona mũgeni aikaire arĩ wiki-rĩ, githĩ to ũmwĩre mũikare hamwe? No akene ũngĩmũteithia gũtwarana na ũrĩa kũrarutanwo na hihi ahote kuona maandĩko rĩrĩa marathomwo. Ĩyo no ĩkorũo ĩrĩ njĩra njega ya ‘kũnyita andũ ũgeni hingo ciothe.’—Rom. 12:13.

6. Nĩa magĩrĩirũo gũkorũo marĩ ageni aitũ a gĩtĩ kĩa mbere?

⁶ Nĩ ũndũ wa kũrĩanĩra hamwe: Mahinda-inĩ ma Bibilia, kũnyitana ũgeni gwakoragwo arĩ hamwe na kwĩra mũndũ oke gwaku mũciĩ mũrĩanĩre. (Kĩam. 18:1-8; Atiir. 13:15; Luk. 24:28-30) Kũnyita mũndũ ũgeni mũkarĩanĩre gwakoragwo kũrĩ njĩra ya gũthondeka ũrata na thayũ. Nĩa magĩrĩirũo gũkorũo marĩ ageni aitũ a gĩtĩ kĩa mbere? Nĩ arĩa tũnyitanagĩra nao kaingĩ ũtũũro-inĩ witũ, na nĩo aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ gitũ. Rĩrĩa maũndũ magathũka-rĩ, na githĩ ti o tũkerĩgĩrĩra matũteithie? Tũrabatara gũkorũo na arata ehokeku na gũkorũo na thayũ nao othe. Kwa ngerekano, mwaka-inĩ wa 2011 Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩacenjirie Wĩruti wa Mũrangĩri thĩinĩ wa Betheli ya Amerika (US), wĩkagwo thinacara na ndagĩka ikũmi na ithano cia hwaĩ-inĩ handũ ha thinacara na ndagĩka mĩrongo ĩna na ithano. Nĩkĩ? Kĩmenyithia kĩu kĩoigire atĩ, no kũhoteke andũ aingĩ nĩ marĩendaga kana magetĩkĩra kũnyitwo ũgeni nĩ andũ arĩa angĩ a Betheli angĩkorũo mũcemanio ũcio nĩ ũrĩthiraga tene. Wabici ingĩ cia honge nĩ ciekire o ũguo. Mũbango ũcio nĩ ũtũmĩte andũ a Betheli makorũo na ũrata mwega makĩria.

7, 8. Tũngĩnyita ũgeni atĩa arĩa mokĩte kũruta mĩario kĩũngano-inĩ gitũ?

⁷ Ithuothe nĩ tũkenagĩra mĩario ya andũ othe ĩrĩa ĩrutagwo nĩ ariũ a Ithe witũ kuuma ciũngano ingĩ, arori a mũthiũrũrũko, na rĩmwe arĩa matũmĩtwo nĩ wabici ya rũhonge. Mĩeke ĩyo nĩ ĩtũteithagia kũnyita ũgeni ariũ a Ithe witũ acio matũceereire. (Thoma 3 Johana 5-8.) Kũmahe kĩndũ gĩa kũnyua kana gĩa kũrĩa nĩ njĩra ĩmwe ya gwĩka ũguo. Hihi no wĩke ũguo?

⁸ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Amerika (US) aririkanaga ũũ: “Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, tũrĩ na mũthuri wakwa nĩ tũkoretwo na mweke wa kũnyita ũgeni ariũ a Ithe  witũ na atumia ao arĩa mokaga kũruta mĩario kĩũngano-inĩ gitũ. Hĩndĩ ciothe nĩ tũkenagĩra na makĩria nĩ twĩkagĩrũo hinya kĩĩroho. Tũtirĩ twerira.”

9, 10. (a) Nũũ ũngĩbatara gũikara gwitũ? (b) Hihi andũ arĩa matarĩ na ũhoti mũnene no manyitane ũgeni?

⁹ Ageni megũikara: Mahinda-inĩ ma Bibilia, warĩ ũndũ wa ndũire kũhe ageni amwe handũ ha gũikara. (Ayub. 31:32; Filem. 22) O na ũmũthĩ, nĩ twĩkaga ũguo rĩrĩa kũrabatarania. Arori a mũthiũrũrũko manyitagwo ũgeni nĩ ciũngano iria maraceerera. Arutwo arĩa mathiĩ cukuru cia gĩtheokrasi nĩ mabataraga kũndũ gwa gũikara, o ta arĩa makoragwo wĩra-inĩ wa mĩako. Rĩrĩa icanjama cia ndũire cioimĩra andũ amwe nĩ matigagwo matarĩ na gwa gũikara nginya rĩrĩa magateithio gwaka mĩciĩ yao rĩngĩ. Tũtiagĩrĩirũo gwĩciria atĩ no arĩa marĩ na mĩciĩ mĩega mangĩhota gũteithia, tondũ no makorũo mekĩte ũguo maita maingĩ mbere ĩyo. Hihi no ũheane handũ ha gũikara o na angĩkorũo ndũrĩ na ũhoti mũnene?

¹⁰ Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe kuuma South Korea nĩ aririkanaga wega hĩndĩ anyitĩte ũgeni arutwo a cukuru cia gĩtheokrasi. Aandĩkire ũũ: “Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ ndetigagĩra tondũ twakoretwo twahikania o ũguo na kanyũmba gaitũ karĩ kanini. No nĩ twakenire mũno hĩndĩ ĩyo arutwo maarĩ gwitũ. Tondũ twarĩ erũ kĩhiko-inĩ, nĩ tweyoneire ũrĩa mũthuri na mũtumia mangĩgĩa na gĩkeno rĩrĩa maratungatĩra Jehova na magathingata mĩoroto ya kĩĩroho hamwe.”

11. Nĩkĩ arĩa erũ kĩũngano-inĩ kĩanyu nĩ marabatara kũnyitwo ũgeni?

¹¹ Andũ erũ kĩũngano-inĩ: Aarĩ na ariũ a Ithe witũ kana famĩlĩ imwe no mathaamĩre gĩcigo-inĩ gĩa kwanyu moimĩte ciũngano ingĩ. Amwe no moke gũtungata kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Mapainia no matũmwo moke mateithĩrĩrie kĩũngano-inĩ kĩanyu. No ũkorũo ũrĩ ũgarũrũku mũnene harĩ o, na no mabatare kũmenyera gĩcigo kĩerũ, kĩũngano kĩerũ, na rĩngĩ rũthiomi rwerũ kana ũndũire ũngĩ. Kũmanyita ũgeni mũrĩanĩre hamwe, kana mũthiĩ mũgaceere handũ no gũtũme magĩe na arata erũ na mahote gwĩka ũgarũrũku ũrĩa marabatara.

12. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũronania atĩ to mũhaka mũndũ ahaarĩrie indo nyingĩ nĩguo anyitane ũgeni?

¹² Tũtiagĩrĩirũo kũhaarĩria indo nyingĩ nĩguo tũnyitane ũgeni. (Thoma Luka 10:41, 42.) Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe akĩririkana rĩrĩa aambĩrĩirie ũmishonarĩ oigire ũũ: “Twarĩ andũ ethĩ, tũtiarĩ na ũmenyeru, na nĩ tweriragĩria mũno kũinũka gwitũ. Hwaĩ-inĩ ũmwe mũtumia wakwa nĩ eendaga mũno kũinũka, no kĩyo gĩakwa gĩa kũmũiguithia ndageke ũguo gĩkĩringa ihiga. No kũrĩ kĩndũ ta thaa ĩmwe na nuthu cia hwaĩ-inĩ, nĩ twaiguire mũrango witũ waringaringwo. Nĩ mũrutwo wa Bibilia waringaringaga, na aatũreheire macungwa matatũ. Okĩte kũnyita ũgeni amishonarĩ arĩa maakoretwo moka. Nĩ twamũnyitire ũgeni na tũkĩmũhe maĩ. Twacokire tũkĩruga cai na chocolate. Tũtiakoretwo twamenya Gĩthweri, na o nake ndoĩ Gĩthũngũ. No ũndũ ũcio nĩ watũmire twambĩrĩrie kũgĩa ũrata na ariũ a Ithe witũ a gĩcigo kĩu.”

13. Tũgunĩkaga atĩa rĩrĩa twanyitana ũgeni?

¹³ Hihi nĩ ũrĩ waigua ta ũtarenda kũnyitana ũgeni? Angĩkorũo nĩguo, no gũkorũo nĩ wateire mweke wa kũgĩa na ũrata mwega na wa gũtũũra. Kũnyitana ũgeni nĩ kĩhonia kĩega biũ gĩa kwaga kũigua ihooru. No no wĩyũrie, nĩ kĩĩ kĩngĩtũma mũndũ etigĩre kũnyitana ũgeni? Nĩ harĩ itũmi cigana ũna.

14. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa angĩkorũo tũtirĩ na mahinda kana wendi wa kũnyitana ũgeni?

¹⁴ Mahinda na wendi: Ndungata cia Jehova nĩ ikoragwo na maũndũ maingĩ ma gwĩka. Amwe no mone ta matarĩ na mahinda  kana wendi wa kũnyitana ũgeni. Angĩkorũo ũiguaga ũguo, nĩ ũrabatara gũthuthuria maũndũ maku. Hihi no wĩke mogarũrũku nĩguo ũgĩe na mahinda na wendi wa kũnyitana ũgeni? Maandĩko matwĩraga tũnyitanage ũgeni. (Ahib. 13:2) Ti ũũru gwetha mahinda ma gwĩka ũguo, tondũ ũndũ ũcio nĩ wagĩrĩire. Hatarĩ nganja, nĩ wagĩrĩirũo kwĩima maũndũ mamwe matarĩ ma o mũhaka.

15. Nĩ maũndũ marĩkũ megiĩ kũnyitana ũgeni andũ amwe meciragia ũhoro wamo?

¹⁵ Ũrĩa wĩyonaga: Hihi nĩ ũrĩ wenda kũnyitana ũgeni no ũkona ta ũtangĩhota gwĩka ũguo? Amwe no maigue thoni na mone ta matarĩ na maũndũ mega ma kwaria kana mone ta ageni ao mategũkenera. Amwe matikoragwo na ũhoti wa mbeca na metĩkĩtie atĩ matingĩhota gwĩka ta ũrĩa andũ angĩ thĩinĩ wa kĩũngano mangĩka. Ririkana atĩ ũndũ ũrĩa wa bata wĩgiĩ mũciĩ ti atĩ nĩ ũkorũo ũrĩ wa goro, no nĩ ũkorũo ũrĩ mũbange wega, mũtheru, na ene makorũo marĩ na ũrata.

16, 17. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma ũtige gũtangĩkaga igũrũ rĩgiĩ kũnyitanaga ũgeni?

¹⁶ Angĩkorũo nĩ ũiguaga ũgĩtangĩka igũrũ rĩgiĩ kũnyitana ũgeni, ndũrĩ wiki. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano kuuma Ngeretha oigire ũũ: “Mũndũ no aigue guoya hanini akĩhaarĩria kũnyita andũ ũgeni. No o ta maũndũ marĩa mangĩ twĩkaga tũgĩtungatĩra Jehova, ũguni na kũiganĩra kũrĩa kuumanaga na kũnyitana ũgeni nĩ gũkĩrĩte guoya ũcio mũndũ aiguaga. Nĩ ngenagĩra mũno gũkorũo hamwe na ageni akwa tũkarangia tũkĩnyuaga kahũa.” Ririkana atĩ kuonania nĩ ũrakenio nĩ ageni aku hĩndĩ ciothe no gũteithie mũno. (Afil. 2:4) Hakuhĩ andũ othe nĩ mendete kwaria ũhoro wa maũndũ marĩa magereire ũtũũro-inĩ wao. Njĩra ĩrĩa tũngĩhota kwĩra andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa tũgereire ũtũũro-inĩ witũ, nĩ rĩrĩa twamanyita ũgeni. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano aandĩkire ũũ: “Kũnyita aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano gitũ ũgeni nĩ kũndeithagia gũtaũkĩrũo na kũmamenya wega na makĩria ũrĩa maamenyire ũhoro wa ma.” Kwenda andũ arĩa angĩ kuuma ngoro nĩ gũtũmaga ihinda rĩu rĩkorũo rĩrĩ rĩa gĩkeno.

¹⁷ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe painia ũrĩa wanyitĩte ũgeni arutwo a cukuru cia gĩtheokrasi oigire ũũ: “Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ ndatangĩkaga tondũ gwakwa gũtirĩ indo nyingĩ na iria ngoragwo nacio nĩ cia kũheo na nĩ ngũrũ. Mũtumia wa mwarimũ ũmwe wa cukuru icio nĩ aatũmire njigue njiganĩire. Aanjĩrire atĩ rĩrĩa mũthuri wake aarĩ mũrori wa mũthiũrũrũko, ciumia iria maakenagĩra mũno nĩ rĩrĩa maaikaraga kwa mũndũ wa kĩĩroho ũtarĩ na indo nyingĩ, no wakoragwo na muonere ta wao wa gũtungatĩra Jehova na gũikara ũtũũro mũhũthũ. Ũndũ ũcio wandirikanirie ũrĩa mami aatwĩraga tũrĩ anini: ‘Kaba rũĩga rũa nyeni, harĩa harĩ wendo.’” (Thim. 15:17) Reke wendo ũgũtindĩke ũnyitanage ũgeni, na ndũrĩtangĩkaga.

18, 19. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ kũnyitana ũgeni kũngĩtũma tũkorũo na mawoni mega kwerekera arĩa angĩ?

¹⁸ Ũrĩa wonaga andũ arĩa angĩ: Hihi nĩ harĩ mũndũ mũtaraiguithania kĩũngano-inĩ kĩanyu? Mawoni maku kwerekera mũndũ ũcio kĩambĩrĩria-inĩ, no makorũo matagĩrĩire na no matũũre ihinda iraihu ũngĩaga kuoya ikinya rĩa kwagagĩria. Gũkorũo mũtekũiguithania no gũtũme ũremwo nĩ kũmũnyita ũgeni. Kana no ũkorũo nĩ wahĩtĩirio nĩ mũndũ tene, no ndũhotaga kũriganĩrũo.

¹⁹ Nĩguo tũgĩe ũrata nginya na thũ citũ, Bibilia yugaga twagĩrĩirũo kũnyitanaga ũgeni. (Thoma Thimo 25:21, 22.) Kũnyitana ũgeni no gũtũme tũiguithanie na tũhũthahũthie ngoro citũ. Ningĩ no gũtũme tuone maũndũ mega ma mũndũ ũcio, o ta marĩa Jehova onire rĩrĩa aamũgucĩrĩirie harĩ ũhoro wa ma. (Joh. 6:44) Angĩkorũo tũgũtindĩkwo nĩ wendo, kũmũnyita ũgeni aterĩgĩrĩire no gũkorũo kũrĩ kĩambĩrĩria kĩa ũrata mwerũ.  Ũngĩka atĩa nĩguo ũtigĩrĩre atĩ ũratindĩkwo nĩ wendo gwĩka ũguo? Njĩra ĩmwe nĩ kũhũthĩra ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Afilipi 2:3 “Ikaragai mwĩnyihĩtie mũkĩonaga arĩa angĩ marĩ a bata kũmũkĩra.” Tũngĩetha njĩra cia kuona aarĩ na ariũ a Ithe witũ marĩ a bata gũtũkĩra maũndũ-inĩ ta wĩtĩkio wao, ũkirĩrĩria, ũmĩrĩru, kana ngumo ingĩ cia Gĩkristiano no tũhote kũgĩa na wendo na ũndũ ũcio no ũtũme tũmende makĩria na tũhingũre mweke mwega wa kũiguithania na kũmanyita ũgeni.

20. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩonania gĩtĩo rĩrĩa tũnyitĩtwo ũgeni na twetĩkĩra, na nĩkĩ?

²⁰ Daudi ũrĩa waandĩkire Thaburi oririe ũũ: “Jehova, nũ ũgũtuĩka mũgeni wa gũikaraga hema yaku?” (Thab. 15:1) No kũhoteke oririe kĩũria kĩu aagĩciria ũhoro wa ngumo cia kĩĩroho iria Ngai aroraga harĩ arĩa aranyita ũgeni. Bibilia yugaga ngumo ĩmwe nĩ gwĩka kũringana na ũrĩa twoiga. Yugĩte ũũ: “O na aakorũo ehĩtĩte mwĩhĩtwa ũngĩmũũnũha, ndangĩgarũrĩra.” (Thab. 15:4) Tũngiuga nĩ tũgathiĩ handũ tũnyitĩtwo ũgeni tũtiagĩrĩirũo gũtĩĩra hatarĩ gĩtũmi. Ũrĩa ũtũnyitĩte ũgeni no akorũo abangĩte maũndũ na kĩyo gĩake no gĩkorũo kĩrĩ gĩa tũhũ tũngĩaga gũthiĩ. (Mat. 5:37) Andũ amwe manatĩĩra gũthiĩ kũndũ metĩtwo nĩgetha mathiĩ kũngĩ marona kũrĩ kwegega. Hihi kũu nĩ kuonania wendo na gĩtĩo? Handũ ha gwĩka ũguo, twagĩrĩirũo gwĩtĩkĩra na ngoro ĩmwe ũndũ o wothe arĩa matũnyitĩte ũgeni mangĩtwĩkĩra. (Luk. 10:7) Na angĩkorũo biũ nĩ harĩ maũndũ mangĩtũma twage gũthiĩ, nĩ wega kũmenyithia arĩa matũnyitĩte ũgeni o na ihenya.

21. Gũtĩa ũndũire wa kũndũ kũngĩtũteithia atĩa nĩguo tũkoragwo tũrĩ ageni ega?

²¹ Ningĩ nĩ ũndũ wa bata gũtĩa ũndũire. Ũndũire-inĩ ũmwe, ageni materĩgĩrĩirũo nĩ manyitagwo ũgeni, nakuo kũngĩ no mũhaka uuge kabere angĩkorũo nĩ ũrenda gũceera. Kũndũ kũmwe, mũgeni aheagwo indo iria njega biũ gũkĩra andũ a famĩlĩ ĩrĩa ĩmũnyitĩte ũgeni, nakuo kũngĩ mũgeni magayanaga indo hamwe. Kũndũ kũmwe mũgeni nĩ akuuaga kĩndũ nĩguo makarĩanĩre hamwe, nakuo kũngĩ arĩa manyitanĩte ũgeni matiĩrĩgagĩrĩra mũgeni akuue kĩndũ. Ũndũire-inĩ ũmwe kwĩrĩgagĩrĩrũo atĩ mũndũ anyitwo ũgeni arege riita rĩmwe kana merĩ na njĩra ya gĩtĩo, nakuo kũngĩ mũndũ angĩrega onagwo ndarĩ na ngatho. Rekei twĩkage ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũgatũma arĩa matũnyita ũgeni magakena nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo.

22. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata ‘kũnyitanaga ũgeni mũndũ na ũrĩa ũngĩ’?

²² Gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, “mũico wa maũndũ mothe nĩ ũkuhĩrĩirie.” (1 Pet. 4:7) Nĩ tũgũcemania na thĩna ũrĩa mũnene ũtarĩ wonwo thĩinĩ wa thĩ. O ũrĩa mathĩna makaingĩha, nĩ tũkabatara gũkorũo na wendo mũnene gatagatĩ-inĩ gaitũ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo tũkahũthĩra makĩria ũtaaro ũrĩa Petero aaheire Akristiano rĩrĩa aamerire ũũ: “Nyitanagai ũgeni mũndũ na ũrĩa ũngĩ,” na njĩra ĩyo ya ũtũũro nĩ ya gĩkeno na ĩgatũũra tene na tene.—1 Pet. 4:9.